Casti Innocentis Ansaldi ... De authenticis Sacrarum Scripturarum apud Ss. Patres lectionibus libri duo ..

61쪽

tiam susceperat: sicut apud Iudaeos eam qui mortuum tetigerat, inanis erat lotio, si lotus eundom mortuum rursus tanseret; Augustinus , inquam , qui haec pro compertissimis habebat cui animadvertit etiam Cou- tantius in Vindiciis veterum Codicum confirmatis Parte II. Cap. r. tam grave sacros inter Codices discrimen fortuito casu contingere potuisse quum non prospiceret, fraudem suspicatus, hanc non in alium, quam in eum , qui menὸOsa Lectione abutebatur , cuiusque perversam mentem apprime eadem Leetio juvabat, reiiciendam iudicavit . Iudicium tamen , ruod tot adiuncta firmare videbantur , falsum tanem aliquando probavit ipse , atque in quem impegerat errorem, suo pro commendabili candore, nos ignorare noluit. Praesto est eius testimonium Libro Retractationum l. Cap. 2 r. , ubi primo Donatum acrimine, cui dum obnoxium ex immarat , absolvit his verbis : Nec de Libro Ecclesiastet ipse absulit de media sententia versia ad rem necessaria , ubi cumscriptum sit; qui baptietatur a mortuo, oe Pterum tansit ilium , quid princit lavatio cui λ se sic posuit :sui baptiratur a mortuo quid proficit lavatio ejusρ Tum unde Donatum bona fide hunc locum ita citasse, &nihil ex eo detraxisse vel supprestisse deprehenderit, statim enarrat in hunc modum : Nos autem ct anteis quam esset parr Donati , sic habuisse Codices plurimor, Derumtamen Afros, ut non esset in medio , ct iterum rangit illum , pinea didicimus. Quod F tune scissem, non in illum, tamquam in furem Divini eloquii, vel violatorem, tanta dixissem . Hac praeconcepta Historia , Veteres de Codicum, ita ut dicam, Textu fuisse maxime sollicitos evidentissime constat . Qui leviter etiam in Hipponensis Episcopi operibus vera a tus est, ignorare haud potest, quantae ipsum inter &

62쪽

Donatistas intercesserint Controversiae; quot, seu voce , seu calamo , Disputationes. Semel adhuc tamen de citatione Scripturarum non legitima , a Donato

facta, conquestum legimus Augustinum, qui demum, pluribus Codicibus inspectis, Adversarium a falsarii

nota candide absolvit. Insolens erat igitur aetate illa a Versionum textubus recedere, insolens Scripturarum teXtus resecare, interpolare, aIiter atque in Codicibus erant, sententias recitare. Cur enim aliis de corruptionibus non queritur Augustinus y Ad haec, myriades testimoniorum ex Bibliis citavit Hipponensis Praesul adversus Donatistas. Ea si legas, non certe omnia cum recepta in praesens Versone examussim consonant. Verum quae lex, aut quod sane monstrumhu usmodi fuisset, quo licuisset A ugustino recedere a

textu, seu a Lectione receptiorum Uersonum, memoriter, tumultuario, arbitrario Scripturae loca re.

citare; Donatistis illud idem fas minime fuisset 8 Re colat humanissimus Lector eristica Patrum illorum Scripta . evolvat Disputationes quas adversus Haereticos habebant quid enim Vossio , Μorino, PeEronio in caussa Iudaeorum a doctissimis Viris responsumst , non ignorabit dignoscet apertissime , non de Textu , sed de textus sensu ac consectariis semper fuisse)uaestionem. Qua ratione vero de sensu Textus di putare Ionga oratione Patres potuissent, nisi reveracum adversariis convenissent in Textu; nisi hona fide , & probatis ex Codicibus Adversarium agere prae- conceptum habuissent ἰ quod effici vix adhuc tamen poterat , non habita , non dicam phrasium ac senistentiarum , sed verborum etiam ratione , e quibus subtilissimarum plerumque illarum quaestionum totus pendebat nodus, atque rei declaratio. Quanti delasensum Scripturarum mysticum Patres fecerint, praesertim

63쪽

48sertim orientalium Ecclesiarum, nemo est qui ignoret. Ad aetatem usque Diodori Tharsensis, eiusque Auditoris Chrysostomi, nihil illi sere protulerunt ,

quod mysticis coloribus atque significationibus non exornarent. Literam Scripturae vero, allegorici sensus basim ac fundamentum esse quum nulla possit ratione dubitari; sequitur perinde, SS. Patres debuisse sacrorum esIe verborum tenacissimos , quo dein allegorias superaedificare possent suas, & mysticos derivare sensus : ut enim intelligentia sententiarum ex cognitione vocum, ita earum fides ab harum fide pendet . Quare verba verbis, synonyma synonymis, ninmina nominibus substituentes, res tandem ipsas substituissent rebus, sensibusque sensus; quod nec eorum hostes insensissimos adhucusque cogitasse , compertum est.

Celebriores Bibliorum Editores praconce-

tum habuisse , Sanctos Patres suarum actos saltem textubus Versionum ', eademque in sententia Theologorum prae-santissimos versatos.

ΡRincipium esto a celebri Editione Flaminii Nobi

lii, qui vulgatam Veterem, seu Latinam Uerissionis LXX. Interpretationem, ex patrum citationibus nobis redivivam facere conatus est. Illa de re ita noster Grave sonus in Tractatu de Seriptura Sacra, Parte I. s. 6. Ut verso LXX Interpretum, quae nascenti Eceseme, bonae obser ricis , ct crescenti , nutri- eis

64쪽

doctissimus Flaminius Nobiliu/ , in Seriptis Sanctorum Parrum versat tisimus. Ille siquidem elarissimm Auctor Editionem Italiam, seu Vulgatam ct Ueterem dictam, quae ex Versione LXX. Interpretum erat expressa , oequae ante Hieroumianam Editionem publice in meleis Ea legebatur , sed jam a mille ct amplius annis evanuerat , luci denuo resiluit ; interpretationem Textus Graeci ex variis Patrum sententiit , bac illac dispersis, ct improbo labore conquisitis , collegis atque contexuit ,edique curavit Romae anno I 388. Eamque iterum editam Parisiis , una cum graeco Exemplari Vaticano, publici juris fecit Joannes μνinus anno I 628. In his vero quae ex Sanctit Patritus excerpere haud potuit Nobilius

transferendis, veteris illius Editionis flum ct simpliacitatem exprimere pro viribus suduit, sicque antiquamiliam Uersonem exstinZ am nobis redivivam exhibuit .

Fatetur hoc idem Antonius Cardinalis Carama in Epistola nuncupatoria ad Sixtum V. Editioni illi praefixa . Scribit enim: Superiore anno sacrosancta LXX. Interprerum graeca Biblia ad vetustismorum probatisi fimorumque Codicum fidem ab eruditis is Viris ad id

munur delems accurate recognita, jussu Sanctitatis vestrae, in lucem prodierunt. Eadem nune iisdem quantum feri potuit verbis, qxibus usi funt Latini Patres,

auctoritate Sanectitatis vestrae latine reddita, o Flaminii Nobilii, Viri citriusque linguae peritia muti0ucique eruditione excellentis, notationibus illorata, sub felicis o ejusdem Sanctitatis vestrae nomine emittuntur. Illis in notationibus millia inveniuntur Scripturae Sacrae te imonia , iisdem ei tationibus , ii sum phra sibus , iisdem verbis , non semel a Patribus recitata: In Praefatione celeberrimae illius Editionis haec habemus. HujIs Editionis partes multae ex plerisque Libri3 D cum

65쪽

SO cum apud ceteros Lat nos Patres babentur , tum apud S. Hieroumum in Commentariis, atque aliis Libris . . . . . Sapientiae ct Eerie sici isterpretatio, quae in Gl- satis Bibliis exsar, ita vetur est, ut ea non modo Samctur Augusinur in Speculo, sed Lucifer Calaritanus , ct S. Ambrosius, ct S. prianus, ct ali Oetusi Seriptores utantur. At idem S. Augusinus in aliis Libris, ct S. Hierondimus longe puriore oe emendatiore funt usi, quae aut ex alia Editione fuit, aut ab eodem Hierom, mo fuerat resiluta . Subjicitur in eadem doet i ssima Praefatione : Quod autem ad latinam Interpretationem pertinet , diligenter operam dedimur, ut quae ipsius

Sanctae Scripturae partes a Latinis Patribus alicubi recitantur, ea ν eodem modo atque ab ipser funt recitatae , nis aut illorum inter, aut nostri Exemplaris varietas obstaret, poneremus; in reliquis , quas recitatas non invenimus, eadem verba, easdemque loquutione1 , quantum res ima ferret, retineremus . Vides pene totum erutum a Patribus. Cur enim inter se in enunciandi modo aliquando dissentirent, denique aperiemus; non

certe, quod tumultuario, memoriterque Scripturae vetha recitarent, sed quod diversos LXX viralis Editionis

Interpretes sequerentur. In hoc uno peccavit itaque Nobilius, quod ex di versorum citationibus Patrum, unam se conficere & renovare tandem posse speraret

Italam Editionem , quod procul dubio possibile non

erat ; tum quod non easdem omnes sequerentur Versiones,& diversis iidem uterentur Interpretationibus ; tum etiam quod Itala familiarissima omnibus , antehieronymianis maxime Patribus , non esset; ut etiam Cl. Matthaeus Petirdidier monitum voluit. , Dissertatione inter Historicas Criticas, Chronologicas in Sacram Scripturam Declina . Desiderius Erasmus, cui non parum debent renat ἰe: litte-

66쪽

litterae, non in Apologia modo, quam operi maxi. mo praefixit, sed & in Epistola Testamento suo No vo praemissa Editionis Tigurinae MD LIII. si quando

variabant MSS., se Lectiones sequutum ait antiquorum Patrum. Iacobus Faber, ut Psalterium , quod appellat vetus, in lucem ederet , illud totum ex S. Augustini Enarrationibus in Psalmos exscripsit ; Psa I-

morum etiam verba, rei subjectae quandoque a S. Doctore aptata, non alio quam quo expressa ibi erant modo retulit, ut videre licet in Psalmo CXX. Cl. BIan. chinus in Epistola ad humanissimum Garbellium, edita Tomo Fragmentorum primo, hoc de labore Fabriiudicium tulit : Ea ergo Fabri Editio ad veteres S.

Augusini Codices parum etiam exacta, ct Hieroumianae correctioni quam aepissime ut alibi de Maurina quo. que Editione mihi probandum eritὼ accomodata , ut vere dicam, Africanam potius, quam Italam Transiationem repraesentat: illam videlicet , quae Hippone Regio , non quae in Italia atque in tota Africa circum. ferebatur ante S. Damasi Papae tempora . Itaque aliquam citabant semper Patres Editionem, Editionem inquam, uis in Ecclesis receptam,ac suam peculiarem,

3uam citarent, habebant versionem ; qua in re non abrum modo, sed & Correctorem eius consentienistem legimus: Quare iure ac merito inserendum vi. deatur, diversis ab iis, quae priore Capite laudavimus, principiis processisse celeberrimos Viros, quotquot Sacra Biblia, aut eorum partem ediderunt, aut δ mendarunt ; quotquot Sacrum Textum germanam ad Lectionem revocare sategerunt. Tantam siquidem si habuerunt Patrum veterum , eorumque citationum

rationem , easdem sbi , persectissima tamquam

Exemplaria, tamquam sinceros, ut-ut in hoc erra. rarent; non enim sontibus Patres dabant Operam ,

D L sed

67쪽

sed plurimum Versionibus ) primitivos ae genuinos

Codices , proposuerunt imitandas. Qui Plantinianam Bibliorum Editionem tanto studio curarunt, hisce Lectorem monent in prima illius Editionis Praefatione r Tum ad veterum Tractatorum textus, ct commentaria examinatae sunt Lectiones ct quorumdam quidem Librorum , ad plurium, quorum

signa in margine perspiciantur; ceterorum vero ad unius, cum adfuit copia. Itaque variae Lectiones Genestor ,

Exodi, Numerorum , Deuteronomii , Ecclesasici , ct posterioris partis Ieremiae, examinatae sunt ad Rabais num , Levitici ad Radulphum ; Librorum Regum , Paralipomenon , Job, Psalmorum, Ecclesiasae', Isaiae , prioris artis Ieremi , Erechielis , Danielis, duodecim Prophetarum minorum, Evangelii fecundum Matthaeum, Episolarum D. Pauli ad Galatas, Ephesios, Titum θPhilemonem, ad Hierondimum , aut ea Commentaria ,

quae Hierondimo adscribi, ct inter ejus opera legi solent; Primi Regum, Esdrae , Nehemiae, Tobiae , Proverbio. rum, Evangelii secundum Marcum, Actorum, Diso-ia Pauli ad Hebraeos, ct septem Carbolicarum, ad Bedam ; Bber Cantic Canticorum, ad Gregorium ἔPsalmorum, re Evangelii fecundum Ioannem, ad Augusinum ; Psalmorum oe Evangelii secundum Mat. thaeum, ad Hilarium I malmorum quartὸ, ct Evangelii secundum Lueam , ad Ambrosum; φυοlarum D. Pauli ad Romanos, Corinthior , Philippenses, Colosjenses hessalonicenses, ct Timotheum, ad ea Commentaria, quae Ambrosii titulum ferunt i Apocal feos, ad Primasum . Altera in Praefatione, sive, ubi expli. cant, quid Plantiniana illa in Editione observandumst, signa declarantes, quae in Editionis cum Textu,

tum margine occurrunt , haec etiam habent: Rab.

H Rabanum legere, vel saltem Textum commentariis

68쪽

s Iebus adjunctum, significat. Aug. ita Augusinum legere,

aiat saltem textum Enarrationibus ejus inferrum, δε- monstrat. Simile es de aliiν hujusmodi; quae ut paucis explicentur, Raae Radulabum, Hier. Hierondimum, B. Bedam, Greg. Gregorium Magnum, Hil. Hilarium, Amb. Ambrosum, Pr. Prima sium denotat. Quod se cujus ex his Patribus nomen paulo expressus p*tum fuerit, Raban. Rarit Hieron. Beda. Gregor. Augus. Hi-

Iar. Ambros vel Primas insinuatur , ex ipsis Patris Commentariis colligi , sic ab eo lectum fuisse ; quamvis qui ipsir adjunectus es Scripturae rextus ahiter habeat. Qui Editioni Vu Igatae sub Clemente VIII. emendanis dae praefuerunt, testantur in Praefatione, se in ea BLkliorum recognitione in Codicibus Manuscriptis , --braeis Graecisque fontibus , ct ipsis Veterum Patrum Commentariis conferendis non medioere sudium impendisse. Syllabum contexuit Iacobus Ie Long in Bibliotheeae Sacrae Art. XII. eorum qui variantium Lectionum

Syllogas concinnarunt. Innumeri sunt, qui ex Codi. cibus eas eruerunt; apertum diversitatis maximae in.

ter eos intercedentis indicium. Verum & plurimi de Patrum citationibus solliciti fuerunt, ut veras ex iis derivarent Variantes, seu Exemplarium veterum Lectiones. Ex ipsis Scriptorum monumentis ita scribit: Henricus Hersius ait, se Novum Tesamentum cum omnibur fere editis ct non paucis MSS. Codicibur, Patrumque Graecorum Commentariis fummo studio contulisse , ct Editionem parasse. - Memorat Ioannes Meur-βus in Athenis Batavis , cetera inter Guillelmi Coddaei inedita, Allegationes textuum e Novo Tesamento Graecorum ex Patribus ct Auctoribus aliis Graecis , quatenus aut ab editis vulgatorum Codicum textibus θvariis circa eos Lectionibus discrepant , aut diversi-

69쪽

- Franciscus Lucas Erriensis, vir, ut ait Miluus, Protegom. in Novum Tesamentum Graecum, in Sacro Textu ac monumentis Patrum exercitatissimus , ct in hoc eruditionis genere Ange summus, Notarum ad va. rius Lectiones, in IV. Evangeliis occurrenter, Libellum

ad calcem Commentariorum suffixit, quo quidem nihiles in boc genere doctius er elaboratius , inspectis, ubi

fieri poterat, collatisque Exemplaribus , explorata etiam ipserum Exemplarium indole, in consilium insuper adhibitis Scriptis Patrum oee. Exsant Ioannis Sau-berti variae Lectiones textus Graeci Evangelii S. Λωtthaei, ex pluribus impress3 ae mi Codicitus collectae, ct cum Uersonibus partim antiquis , partim praesant ismis , nec non Patrum veteris Ecclesiise Graecorum Commentariis collatae . - Certum esse inquit Dannes

Miluur , elucubratos fuisse X'Saeculo Tractarus quosdam Criticos, Correctoria Bibliae dictos, in quibus , facta Codicum aliquot Latinorum inter se , ct subinde

cum Graeco textu ct Scriptis Patrum collatione, vitia graviora notata erant O emendata . - Correctorium

Bibliorum ΜSS. ades ab incerto Auctore, qui Epanor-thotes , seu Corrector vocatur , magna diligentia ac fide contextum. Hic Auctor antiquos Vulgatae Editionis Codices fecutus es, eosque cum Hebrinis , Graecis, ct meterum Patrum Commentariis sedulo contulit . Exemplar multis annis scriptum , O pluribus forte compostum , fuit olim Augusini Hunnaei. Excusae dentisque funt Variantes aliquot Lectiones in Matthaei Evangelio secundum antiquam Versionem Latinam Vulgatam , assumtae ex vetusissimorum Patrum Latino iam

scriptis, sudio oe Iabore Ioannis Martiano , Parisis CXCV. Hucusque te Long , qui si vitales adhuc

spiraret auras, adiecisset opus cui titulus: Librorum sacrorum Latinae Versionis antiquae , seu Vetus Itali.

70쪽

ca, ceteraeque quaecumque in Codicisus M . ct Anti. quorum Libris reperiri potuerunt; quae cum Uulgata La. tina ct Textu Graeco comparantur: opera re studio D. Petri Sabatier ordinis S. Benedicti e Congregatione S. Mauri . Hoc de Opere ita Auctores doctissimi FIorentini Excerptorum Litterariorum , Novembr. Μensis, Anni MDCCXLIII. Eceo un so delia Sertitura , che es mancava . I Benedetrini soli erano in salo P intraprendere una simit' opera, perchὸ - particolare solo non avrebbe mai potuto fomire una tal carriera; non si travando quoa Uersione ebe a fram menti ne lieopere degli antiebi Parii Latini, cui bisogna percon-θguenta scorrere, e spriuare rutti , e esaminare conocchi penetranti , critici, e pleni lintelligenta. An Saba terius iste praefixum sibi attigerit scopum , non est meum definire. Dubito objici eidem posse, quod ob, icitur Nobilio; videlicet, de unica Versione antiqua ex citationibus Patrum restituenda restauranda. que desperandum ; quod non eadem omnes usi fuerint Versione, non similibus Codicibus; quare qui solis ex Patribus eorumque ex citationibus, Exemplar aliquod vetus redintegrare nobis satagunt, diverss ex laciniis pannum consuant, diversisque ex Interpretationibus unam inconsulto meditentur & male hauriant Versi nem. Vidit hoc magnus ille Vir, qui Cypriano suas adtexuit adnotationes , nempe Ioannes Fellus, Oxoniensis Episcopus, ita qui in notis ad Praefationem Beati Martyris scribit ad Libros Testimoniorum III. Sperabam quidem ex largo hoc quod in Tractatu iso habetur Scripturarum Spicilegio, ad Uersonis Latinae, quae Hieroumianam praecessit, restitutionem gradum aliquem praefrui potuine. Et certe, si modo sibi ubique

constaret Opriani textus, loca ἐlla quae a Lectione Uulgata discrepare de ebenduntur, pro antiquae Ves