장음표시 사용
31쪽
euriosis atque a vulgo remotis tra stantes quotquot in manus meas inciderantevolveram. Aliorum etiam de me iudicia audiebam , nee videbam me quoquam condiscipulorum inseriorem aestimari; quanivis jam ex eorum numero nonnulli ad Praeceptorum loca implenda destinarentur. Ac denique Iine taculumnon minus soridum, & bonorum ingeniorum serax quam ullum praecedentium esse arbitrabar. Quae omnia mihi audaciam dabant de
aliis ex me judicandi, & credendi nullam in mundo scientiam dari,illi parem cujus spes facta mihi erat.
Non tamen idcirco studia omnia quibus operam dederam in seliolis negligebam i fatebar enim linguarum peritiam quae ibi acquiritur, ad veterum ipta intelligenda requiri; Artificiosas fabularum narrationes ingenium quodammodo expolirc, & cxcitare; Casus historiarum memorabiles animum ad magna suscipienda impellere, & ipso cum prudentia lectas noa parum ad formandum judicium consurer omnem denique bonorum ibbrotum lesbonem eodem fere modo nobis prodesse, ae s familiari eoli quio praestantusnrorum totius antiquitatis ingeniorum, quorum illi mon menta sunt, uteremur; & qui iem colloquio ita praemeditato, ut non nisi optimas & selectissimas quasque ex suis cogitationibus nobis declarent; Elo-- quentiam vires habere permagnas & ad ornatum vitae multum conferre; Poesi nihil esse amoenius aut dulcius; multa in Mathematicis disciplinis lim beri acutissime invent quaeq; cum curiosas oblectant, tum etiam in operibus quibuslibet pe. ficiendis, &Artificum labore minuendo plurimum juvant: multa in scriptis quae de moribus tractvit praecepta, multasque ad virtutem cohortationes utilissimas contineri: Theologiam Coelo potiundi rationem docere: Philosophiam verisimiliter de omnibus disserendi copiMn dare,&non parvam sui admirationem apud simpliciores excitare; Iurisprudentiam, Medicinam & scientiarum reliquas, honores&divitias iacultores suos congerere; nec Omaino ullam esse, etiam ex maxime superstitiosis lenisis, erialiquam operam de et non sit utile, saltem utpossimus quid vescant iudicare,& n Gile ab ulla fallamur. Verum jam satis temporis linguarum studio, Sc lectioni librorum veterum, eorumque historiis& fabulis me impendisse arbittabar: Idem enim sere est agere cum viris prisci aevi, quod apud exteras gentes peregritiari. Expedit aliquid nosse de moribus aliorum popaeorum, ut incorruptius de nostris iudicemus, nec quidquid ab iis abludit statim pro ridiculo atque inepto habeamus , ut solent ii qui nunquam ex natali selo discesserunt. Sed qui nimis diu per minantur, laudem velut hospites & extranei in patria fiunt; quique nimis curiose illa quae olim apod veteres agebantur investigans, ignari eorum quae nune apud nos aguntur esse solent. Praeterea fabulae plurimas res quae fieri miainre possunt, tan litam si aliquando conti-
32쪽
gissent tepresentant, uisitantque nos lioc pacto vel ad ea suscipienda quae s pra vires, vel ad ea speranda quae supra sortem nostram sint. Atque ipsae etiam historiae,quantumvra verae,si pretium rerum non augent nee inmutant; ut lectu digniores habeantur, emamsait vilioreset minus illustres circumstantias omittunt i unde fit ut ea quae iturant nunquam omnlab qualia sunt exhibeant, & qui suam vivendi rationem ad illarum exemplam nere numium studem,proni sint in deliria antiquorum Heroum, & tantum hyperbo-hea facta metaentur. Eloquentiam valde actimabam, Se non parvo Meseos amore incend bar : sed utramque inter naturae dona potius quam inter discipli has numerabam. Qui ratione plurimum valent, quique ea quae colitant quam-ficillianio ordine disponunt, ut clare&distincte intelligantur, aptissim sempe persuadendum dicere possunt, etiamsi barbara tantum Gothorum lini auterentur, nec ullam unquam Rhetoricam didici sient. Et qui ad ingeni sissima figmenta excogitanda, eaque cum maximo ornatu & suavitate exprimenda sunt nati, optimi Poetae dicendi essent, etsi omnia Pcetica Artis prae
Mailrematicis disciplicis praeci E deI bar,ob eertitudinem atquem dentiam rationum quibus ni utitur; sed nondum praeeipuum earum ustrii agnoscebam: & c ad artes tantum Mechanicasutiles Me mihi viderentur, mirabar sundamentis adeo firmis&s Missis nihil prasitiatius fiasse superstructum. Ute contrario veterum Ethnicorum moralia scripta palatns superbis admodum At magnificis, sed arena tantis aut coeno inaedificatis, compar bam. Virtutes summis laudibus coelum tollant; easque caeteris omnibus rebus landi anteponendas esse rem eontendunt; sed non satis exfieant
quidnam pro virtute si habendum, ct si e quod tam ill ustri nomine digna tur immanitas poli' &durilies, Alseperbia, vel desperatio, vel parricidium
dieidebet. Theologiam nonram reverebar, nee minus quam quivis alius beatit dinis aeternae cc pos fieri exoptabam. Sed cum pro certoatque exsorato aerepissis, iterq-d ad illam ducit doctis non magis patere quam indoictis, eritatesque a Deo revelatas humani ingenii entum excedere, verebar ne intemeritatis erimen inciderem, si illas tabecillae rationis meae examini se se eetem. Et quicunque iis recognoscendis atque interpretandis vacare audent, peculiari ad hoc mincitia indigere,ae supra vulgatium hominum sortem posti esse debere mihi idebantur. De Philosephia nihil dieam,nisiqu5Meumscire nillam a praestantissimis omisiumlaeularum ingeniissiisse exeultam,& nihil tamen adhuc in tarem rui, de quo non in utramque petitem disputetur, hoc est, quod non sit dubium di incertum ; non tantumla o oeconfidebam, ut aliqviduitamsi a ms
33쪽
me quam a caeteris iiiveniri posse sperarem. Et cum attenderem quot diversae de eadem re opiniones saepe sint,quarum singulae a viris doctis defenduntur,&ex quibus tamen nunquam plus una vera esset potest;quidquid ut probabile tata tum affertur propemodum pro salso liabendum esse existimabam. Quod ad caeteras scientias, quoniam a Philo phia principia sua mutuas tiar, nihil illas valde selidum&firmum, tam instabilibus sundamentis superstruere potuisse arbitrabar. Nec gloria nec hicrum quod promittunt fata
apud me valebant, ut ad illarum cultum impellerent. Nam lucrum quod attinet; non in eo me statu esse putabam, ut a fortuna cogerer liberales disciplinas in illiberalem usum convertere. Gloriam vero etsi non plane ut Cynicus aspernari me profiterer; illam tamen non magni faciebam,quae non nisi salso numisi ioc est,ob scientiarum non verarum cognitionem,acquiri posset videbatur: Ae denique jam satis ex omnibus, etiam maxime vanis&falsis degustasse me judicabam , ut facile caverem, ne me unquam vel Alehymisti:
promiit , vel Astrologi praedictioires, vel Magi impostulae,vel cujuslibet alterius ex iis qui videri volunt ea se scire quae ignorant, inanis jactatili asellere
propter ubi primum mihilicuit per aetatemὰ praeceptorum custodia mire laetarum studia prorsusreliquis Captoque contilio nullam inposterum varie discientiam, nisi quam vel in me ipso, vel iri vasto mundi voluminus enire tire, insequentes aliquot annos variis peregrinationibus impendit Atq inretea tet oris,exercitus, urbes aulasque exterorum Principum invisendo,cum hominibus diversorum morum & ordinis conversando aria hinc hiinexperimenta colligendo,& me ipsem in diversissertunae ratibus probam do ima omnia quae in vita oecurrebant attendebam,ut nihilex quo eruditi fieri possim hi viderer omittere. Quippe mult5 plus veritatis inveniri a iis ratiocinationibus quibus singuli homines ad sua negotia utuntur , &quorum malosvecessu paulδ post puniri sesent, Oum nou rem jud canant, quam in iis quas doctor aliquis otiosus in Musamsedens, excogitavit vimentia rationis, aut similia quae ad usum vi nihil juvant ex quibus nishil albulaxpialat,nisi senὰ quia tanto plus inanis gloriaesit hila iuus,quδ illae
laneae sensu Ammuni et unt remotiores; quia nempe tamd plus ingenitatque industriae ad eas verisimiles reddendas debuerit impendere. Aci prementiam verum a falso dignoscendi summo studio quaerebam, ut restim het vitae Marius viderem, & majori cum securitate persequerer. Eiteor tamen me vix quidquam certi didicisse quamdiu sic tantum ali rum hominum mores consideravi, tot enim in iis propemodum diversitates anum vertebam, quot arma in opinionibus Philosophorum: Atque hunctan iuriseid mactum ex iis percipiebam, quod clari notarem multa esse, quae
hin motibus nostru planeinsoletuu&ridicaea videantur, communi tamen
34쪽
assensu apuJ quasdam alias gentes comprobantur, discebam nihil nimis obstinate esse credendum qu selum exemplitin vel consuetudo persuaserit rEt ita sensim multis me erroribus liberabam, mentemque veris rationibus' agnoscendis aptiorem reddebam. Sed postquam sic aliquatadiu qiaidnam in mundo ab aliis ageretur inspexissem, &nonnulla inde experimenta coli gilsem, semel etiam mihi proposui seriis me ipsum examinare, & omni ingenii vi quidnam a me optimum fieri posset,inquirere. QEod selicius,ut opinor, mihi succcssit,quam si prius nec a patria, nee a scholasticis stidiis unquam recessissem.
II. Eram tunc in Germania, quo me euriositas videndi eius belli, quod. nondum hodie finitum est, invitarat; Et quum ab inaugurationein permioris versius castra reverterer, hyemandum ista mihi fuit in quiHam to M. ubi quia nullos habebam eum quibus libenter colloquerer , & prosimo quodam fato omnibus curis liber eram, totos dies solus in umeausto morabar , ibique variis meditationibus placidissues varabam. B inter caeter primum sere quod mihi venit in mentem, fuit, ut notarem illa operaquibus diversi artifices, inter se non consentientes , manum adhibuere, raro tam perma esse quam illa quae ab uno avilutassint. Ita videmus aedificii quae ab eodem Architem incepta & ad filmmum usque perdum λει, uiplurimum elegantiora esse & concinniora , quam illa quae diversi , di, versis temporibus novos parietes veteribus adiungendo cons xerunt. Ita antiquae illae civitates, quae eum initis ignobiles tantum pam fuissent in m gnas paulatim urbes creverunt, si conferalitur eum novis itis quas totas Gmul metator aliquis in planicie Iiberὸ desii vit, admodum indigestae atque inordinatae reperiuntur. Et quamvis singula earum aedificia inspicienti, saepe plus ariis atque ornatus in plerisque appareat qum in ullis aliarum; in sideranti tamen omnia simul, & quo O magna parvis adjuncti s reas inaequales & curvas emei aut , caeco potius & sortuito quodam rase, quam diominum ratione utentium voluntate sie disposita esse videntur rQuibus si addimus, fuisse tamen semper miles aliquos in istis urbibus quorum officium is procurare ut privatorum aedes publico ornatui quantum fieri posset inservirent; perspicue intelligemus quam dissicile sit . allanis tantum operibus manum admovendo , aliquid facere valde perfecturi. Ita etiam putare licet illos populos, qui eam olim valde barbari atque inculti fuissent, non nisi succinia temporis urbanitatem asciverunt, nec ullas I ris nisi prout ab incommodis quae ex criminibus&discordiis percipiebant, Me eoacti , condiderunt, non tam bene instituta republica suere uti. quam illos qui a primo initio, quo simul congregati suere, prudentis alicujus legislatoris constitutiones observarunt. Sic certὸ non dubium
es, quin status verae r ionis, vir legibus a Deo ipso sancitis gubernatur, sit
35쪽
sit omnium optime constitutus, & cum nullo alio comparandus. Sed ut de rebus quae ad limines solos pertinetit potius loquamur, si olim Lac clamiorum reuublica seu florentissima , non puto ex eo contigisse, . legibus uteretur qui sigillatim spectatae meliores essent alitimo civitatum institntis et nam contra multae ex iis ab usu communi abhorrebant, atque etiam bonis moribus adoriabantur, sed ex eo quod ab uno tantum legislatore conditae sibi omnes consentiebant , ataue in eundem se pum colliinabant. Eodem modo mihi persuasti scientias, quae librisco tinentur, illas saltem quae perspicuis deministrationibus carentes, verisimilibus tantum a mentis fulciuntur, quia non nisi ex variis diversorum hominum sentes aliis simul collectis conflatae sunt, non tam pro ad veritatem accedere, τ' opiniones quas homo aliquis sola ratione naturali utens, α nullo pras cio laborans, de rebus chubuscunque obviis habere potest. Eodemque etiam modo cogitavi, quoniam infantes omnes ante suimus quam viri, α diu vel cupiditatum vel praeeeptorum consilia simus sequuti, quae utplurimum inter se pugnabant, & sortcneutra quod optimum erat semper ludibant, iam fieri vix posse ut iudicia nostra tam rem sint&firma,
wm ii ratio in nobis aeque matura atque nunc, ab ineunte aetate exstitisset eaque stolinos regendos tradidissemus. Verumtamen ins,lens foret, omnia urbis alicuius aedificia diruere, ad hoc solum ut iridem postea meliori ordine & rma extructis , eius pureae pulchriores evaderent. At certe non insolens est dominum unius domus UIam destrui curare, ut eius loco meliorem aedificet: Imo sepe multi hoc tacere coguntur, nempe cum aedes habent vetustile jam fatiscentes, vel nae infirmis iundamentis superstructae ruinam minantur. Eodemque m
ti m quidςm rationi esse consentaneum, ut privatus aliquis
de publicis redis reformandis cogitando . eas prius a sundamentis Git vertere ut postea melius uillituat. Nee quidem scientias vulgatas, ordiauemve ras docendi in scholis use receptum sic debere immutari unquam p ravi. Sed q' ad eas opiniones attinet, quas ego ipse in eum usque diems m ana lexin, nihil melius facere me posse arbitrabar, quam si omnes: 'α-emente mea deluem, ut deinde vel alias meliores vel certe em, ted postquam maturae rationis examen subiissent, admitterem et ' comamque hoc mo longe melius me ad vitam regendam posse informari, quam si veteris aedificii iundamenta retinerem, iisque tant a principiis iniu- . tem, quibus olim iuvenilis aetas mea, nullo unquam adhibito examine an
veritati congruerent, credulitatem suam addixerat. Quamvis enim in
Tindi ultates agnoscerem , remedia tanam illae sua habebant, cc nullo modo erant comparandae cum iis quae in resemutione publicae alicuius ni occurrunt. Magna corpora si semel prostrata sunt, vix magno
36쪽
molimine rursus eriguntur, &concussi vix retinentur, atque omnis illorum lapsus est gravis. Deinde inter publicas res si quae sorte imperfecta sunt, ut vel sola varietas quae in iis apud varias gentes reperitur,non qnania perlecta en satis ostendit, longoilla usu tolerat i a sensun redduntur, & musta saepe vel . emendantur vel vitantur, quibus non tam iacile esset huviani prudentia sub-
venire; ac denique illa sere semper ab assuetis populis commodius ferri pos-
ssint quam illorum mutatio. Eodem modo quo videmus regias vias quae inter aristactus montium deum &contortae sunt, diuturno transeuntium alis tritu tam planas &.commodas reddi solere, ut longe melius sit eas sequi. quam juga montium transcendend0 & per praecipitia ruendo rectius iter tentate. Et idcirco leves illos atque inquietios laomines maxime odi, qui cum nee a genere nec a fortuna vocati sint ad publicarum rerum admittistrationem, semper tamen in iis novi aliquid reformare meditantur. Et si vel nit nimum quid in lioe scripto esse putarem, unde quis me tali genere si illitiae laborare posset suspicari, nullo modo pati vellem ut vulgaretur. Nunquam . . ulterius mea cogitatio provecta est,quam ut proprias opiuiones emendare coinnarer,atque in fundo qui totus meus est aedificarem. Et quamvis, qilia meum opus mihi ipsi satis placet, ejus exemplar hic vobis proponam, non ideo cuiquam auctor esse velim,ut simile quid aggrediatur; Poterunt fortasse alii,quibus Deus praestantiora ingenia largitus est,majora perficere; sed vereor ne hoc ipsum quod suscepi tam arduum&dissi ite sit,ut valde paucis expediat imitari. Nam vel lioc unum,ut opiniones omnes quibus olim fuimus imbuti deponamus , non unicuique est tentandum. Et maxima pars hominum sub duobus generibus continetur, quorum neutri potest convenire. Nempe permulti sunt, qui cum plus aequo propriis ingeniis confidant, nimis celeriter solent judicare, nun tuamque sitis icmporis sirbi sumunt ad rationes omnes circumspiciendas,& i icirco si semel ausisit opiniones omnes vulgo receptas in dubium revocare, &velut atri. avia recedere , non sicile illi semitae quaer
et ius ducit semper insistent, sed vagi potius & incerti in reliquam vitam aberis rabunt; Alii vero sere omnes cum satis iudicii vel modestiae lubeant ad exustimandum nonnullos esse inmundo qui ipsos sapientia antecedant &iquibus possint doceri, debent politis ab illis cliniones quas sequi ituri sunt accipere, qirim alias proprio ingcnio in vini gare. Eod ad me, procul dubio in horum numero suissem, si unum tantum
praeceptorem habui siem, & nunquam diversas illas opiniones cognovissem, miae ab omni memoria doctissimos quosque colliserunt. Sed dudum in scho- lis audiveram, nihil tam absurde dici posse quod non dicatur ab aliquo Phil phorum; Notaveramque inter peregrinandum non omnes eos, qui opinionibus a irostro sensu valde remotis sunt imbuti,barbaros idcirco &ilolidos uia se putandos; sed plerosque ex iis vel aeque ne, vel etiam melius quam nos
37쪽
tatione uti ; eonsideraveram praeterea quantum idem homo cum eadem sua mente, si a primis annis inter Gallos aut Germanos vivat, diversus evadat ab eo qui foret,si semper i uter Sinas aut Americanos educaretur; Et quantum etiam in multis rebus non magni momenti, ut circa vestium quibus induimur sormam , illud idem quod nobis maxime placuit ante decem' annos, de s NE post decem annos rursus placebit, nunc ridiculum atque ineptum videatur; adeo ut exemplo potius de consuetudine quam ulla certa cognitione ducamur. Ac denique advertebam circa ea quorum veritas non .alle Acilὰ investigatur, nulli rei esse minas credendum quam multitudini suifragiorum; longE enim verisimilius est unum aliquem illa invenire potuisse, quam multos. Et quia neminem inter caneros eligere poteram, cujus opiniones dignae viderentur, quas potissimum amplecterer, aliisque omni sus anteferrem,sui quodammodo coactus, proprio tantum consilio uti ad via, tam meam instituendam.
Sed ad exemplum eorum qui noctu& in tenebris iter fistunt, tam leti to&suspensogradu ilicedere decrevi, ac tam diligenter ad onam circumspicere, ut si non multum promoverem, talem me a lapsu tutum servarem. Nec statim conari volui me iis opinionibus , quas olim nulla suadente ratione admiseram , liberare ; sed ut veterem domum inhabitantes, non eam ante diruunt, quam novae in eius locum exstruendae exemplar suerint praemeditati: Sic prius qua ratione certi aliquid possem invenire cogitavi, de satis multum temporis impendi in quaeretati vera Methodo quae me duceret
adcognitionem eorum omnium quorum ingenium meum esset capax.
studueram antea in scholis, inter Philo phiae partes, Logicae, & inter Mathematicas disciplinas, Analysi Geometricae atque Algebr tribus artibus sive scientiis quae nonnihil ad meum institutum facere posse videbantur. Sed illas diligentius examinando, animadverti quantum ad Logicam . syllogismorum Atmas aliaque sese omnia ejus praecepta, non tam prodesse . ad ea qliae ignoramus investiganda,quam ad ea quae iam scimu3 aliis expone da ; vel etiam,ut ars Lullii, ad copiose & sine iudicio de iis quae nescimus garriendum. Et quamvis multa quidem habeat verissima & optima , tam multis tamen aliis, vel supervacuis vel etiam interdum noxiis, adjuncti esse, ut illa dignoscere & separare non minus saepe dissicile sit, quam Dianam aliquam aut Minervam ex rudi marmore excitaret Quantum autem
ad veterum Analysin atque ad Nubram recentiorum , illos tantum asspeculationes quasdam quae nullius usus esse videbantur se extendere; Aepraeterea Analysin circa figurarum eonsiderationem tam assidia versari, ut dum ingenium acuit & exercet, imaginandi sacultatem defatiget & laedati Algebram vero, ut solet doceri, certis regulis&numerandi formulis ita eL pe contentam, ut videatur potias ars quaedam confusa, cujus usu ingenium
38쪽
quos modo turbatar&,,bscuratur, quam scieritia qua excolatur &peripiis c..eius reddaἰur. QEapro ter exi limavi qIa renavin inihi esse quanam aliam Methodum, in qua quicquid botii est in istis tribus ita reperiretur,ut omnibus interim earum iacommodi, cateret- Atque vi legum investitudo cepe . xitiis in cusandis accommodatiores quam iisdς' prolubendis; adeo utilio- sum populorumstatus sit optimc coniniuriis, qu; talitum paucas habent, sed quae accuratissime observantur: Sic pro immensa ista multitudine praecept rum , quibus Logica reser txest, sequentia quatuor mihi iussectura esse arbitratus sum modo firmiter &constatuet statuescar,ne semel quidcni ab illis toto
uuae meae tempore donectere- Primum erat, ut nihiIunquam veluti verum a sinitterem nisi quod certod Uenter verum ei te cognoscerem; hoe est, ut omnem praecipitantiam
atque an icipatio in ta judicando diligentiissime vi arem; nillil .lue amplius
conclusione cotv plecter ,quamquod tam clare S distinctu rationi meae pat ret, ut nullo modo in dubium ponem revocare. Alterini, ut d sicuit.tes quas essem examinat tuus, in tot partes divid rem. quot expediret ad illas conini odius resolvendas. Tertium, ut cogitationes om izi quas veritati quaerendae impenderem α
certo seliberordine fromoverem: incipiendo sciliceti rebus simplicissimis &cognitu facillimis, ut paulatim&qua pit gradus ad dissiciliorum&magis
compositarum cognitionem astenderetia; hi aliquem etiam ordinim illas mente dispoirendo,quae se mutuo ex natura sua non praecedunt postremum, ut tum in quaerendis mediis, tum iu dissicultatum paniabus percurrendis, tam persccte singula enumerarem&ad omniacircumspicerem, ut nihil a me omitti essem certus.
Lotio illae valde simplicitum: facilium rationum catenae, quarum ope Geometrae ad rerum disicillimaruna demonstrationesducuntur, ansam mihi dederant existimandi ea omnia quae in hominis cognitionem cadunt eodem pacto se mutud sequi;& dummodo nillil in illis salsum pro vero admittamus, semperque ordinem quo una ex aliis deduci possunt observemus, nulla esseram remota ad quae tandem non perveniamus, nec tam occulta quae non e
tegamus. Nee mihi dissicile fuit agnoscere a quarum investigatione deberem incipere. Iam enim stiebam res simplicissimas.&cognitu facillimas, trimas omnium esse examinandas;&cum viderem ex omnibus qu; hactenus in scientiis veritatem quaesiverunt, solos Matheniaticos demonstrationes alia quas, hoc est, certas & evidentes rationes invenire potuisse satis intelligebam illos circa rem omniumncillimamsuisse versatos ; mihique idcirco illam ea dem primam esse examinandam, etiamsi non aliam inde utilitatem expecta-ctarem, quia, quod paulatim assuefacerem ingenii emineum veritati agnoscendae, salsisque rationibus non agentiri. NeFe vero idcirco statim omnes istas
39쪽
DE METHODO. Histis particulares scientias, qua vulgo Mathematicae appellantur, addiscere eo atus sum; sed quia advertebam, illas etiamti circa diversa objecta versarentur,in hoc tamen omnes colivetiit siquod nihil aliud quam relationes sive proponi ines quasdam quae in iis teperiuntur examinent; has proportiones solas mihi csse coniadcraudas putavi, & quidcm maxinae generaliter sumptas,in iisquet nium obicistis spectatas, quoium ope facilior earum coguitio reddet tuti & quibus eas nos Uta allis rem, quin sicile etiam ad alia omnia quibus et avenirent pollem transferre. Achinde quia alii hiadverti adeaquae circa illas proportimii quaeruntur .guoscenda, livcrsina singulas separatim esseeonliderandas,& interdum multas sit nul c omprehendendas & mentoria retinendas ; existii navi op:imum fore si tantiam illas ualineis rectis supponerem ,
quoties sigillatim essent coli siderandae; quia nempe nillil simplicius, nee quod di in i tu , tum phratastae tum itasibus ipsis posset exhiberi, oec urrebat; atques easdem characteribus sue noris quibusdam quam brevissimis fieri posset de- si em, quoties tantum cilcΠt retinendae, pluresque simul complecten la. Hoe enim paelo, quicquid habent boni Anablis Geometrica&Algebra,mihi videbarassumere,& unius desectum alteris ope emendando,quicquid habetincommodi vitare. IAc r vera dicere ausim, pauca illa praecepta, quae selegeram accurate o sermido, tantam me iacilitatem acquisivisse ad dissicultates omnes circa quasillae duae scientiae verantur extricandas, ut intr duos aut tres menses quos illi
studio impendi, non modo multas quaestiones invenerim quas antea dissicillinus udicaram,scit etiam tandem ed pervenerim,ut circa illas ipsis quas ignorabam putarem me posse determinare, quibus mis&quousqueab humatio
ingenio solvi possent. Quippe cum a simplicissimis&maximegeneralibus
incepissum, ordinentque deinceps observarem ingulae veritates quas inveniebam regulae erant, quibus postea utebar ad alias difficiliores investigmdas. Et ne me forte quis putetincredibilial jactare, notandum est cuiusque rei unicam esse veritatem, quam quisquis clare percipit, de illa tantumdem scit quantum ullus alius stire potest. Ita postquam pueriqiii primas tantum Λ-rithnaeticae regulas inludodidicit, illas innumeris aliquot simul colligendis tecte observavit, potest absque temeritate affirmare, se circa rem per additi nem istam quaesitam, id omne invenisse quod ab humanoingenio poterat ia- venith Methodus autem illa quae verum ordinem sequi& enumerationes
accuratas facere docet,Arithmeticae certitudine non cedit.
Atque haec mihi Methodus in eo praecipue placebat,q udd per illam vid inesse certus in omnibus me mi ratione, si non perfecte, titem quam optin ipse possem; sentiremque ejus usu paulatim ingenii mei tenebras dissipari,&illud veritati distinctius de clarius percipiendae assuefieri. Cumque illam
milli speciali mater alligassem, sperabam me non minus seliciter et esse usi ,
40쪽
rum in aliarum scientiarum dissicultatibus resolvendis, quis n Geometri cis vel Algebraicis. Quanquam non idcirco statim omnes quae occurrebant examinandas suscepit nam ut hoc ipso, ab ordine quem illa praestriabit descivissem: sed quia videbam illarum cognitionem a principiis qui dam, quae ex Philosophia peti deberent dependere, in Plutosophia autem. nulla hactenus satis certa principia suisse inventa ; non dubitavi quin de
iis quaerendis mihi ante omnia esset cogitandum. Ae praeterea quia videtis bam illorum disquisitionem quam- maximi esse momenti, nullamque aliam esse in qua praeeipitantia & anticipatio opinionum diligentilis esse.it cavendae; non existimavi me prius illam aggredi debere, quam ad maturiorem ait rem pervenissem; tunc enim viginti tres annos tantum natus eram; me priusquam multum temporis in praeparando ad id ingenio impendissem; tum erroneas opiniones quas ante admiserat evellendo , tum varia experimenta ratiocinationibus meis materiam praebitura colligendo, tum etiam 'magis &magis eam Methodum quam mihi praescripseram excolendo, ut in
Αe denique ut illi qui novam domum, in locum eius quam inhabitant
volunt extruere, non modδ veterem prius evertunt, lapides, ligna, caemen-
tum, aliaque aedificanti utilia sibi comparant, Architectum consulunt, vel ' ipsi met se in Architectura exercent Ad exemplar donans faciendae accurate d Ieribunt, sed etiam aliam aliquam sibi parant, quam interim dum illa aedifi- .eabitur possnt non incommode habitare et sic ne dubius & anxius lorerem circa ea,quae mihi erant agenda, quamdiu ratio suaderet incertum esse circa ea de quibus debebam iudicare; atque ut ab illo tempore vivere inciperem quam stlieissime fieri posset, Ethicam quamdam ad tempus mihi essiaxi, quae 'tribus tantum aut quatuor regulis continebatur; quas hic non pigebita
scribere. Prima erat, ut lagibus atque institutis patriae obtemperarem, firmite que illam religionem retinerem quam optimam judicabam, Et in qua Dei . beneficio sueram ab ineunte aetate institutus; atque me in caeteris omnibus gubernarem iuxta opiniones quamma xtis moderatas, atque ab ora mi extre- mitate remotas, quaecommuni usu recepta essent apud prudentissimos eorum '
eum quibus milii esset vivendum. Cdmenim jam inti inciperem iis omniabus quibus ante addictus sueram dissidere; utpote quas de integro examinare deliberabam ; certus eram nihil melius facere me posse , quam si interea te foris prudentiorum actiones imitarer. Et quamvis fortὸ nonni illi sint apud misias aut Sino non minus prudentes quam apud nos, utilius tamen iudicabam illos sequi cum quibus mihi erat vivendPm: Atque ut re-' cte inteIligerem, quidnam illi revera optimum esse sentitent; ad ea potids .ia Veisu, quam ad ea quae loquebantur attendebam: non modὰ quia