장음표시 사용
61쪽
esim fortassis a senectutis debilitatione, si sitis magnam cetusarum a Di- 'hus Ola isti oriuntur , ct omnium remediorum quibus natura nos instruxit, notitiam haberent. cum autem proposuerim totam meam vitam
collocare in scientiae adeo necessariae investigatione, & inciderim in viam quae mihi talis videtur, ut si quis eam sequatur, haud dubie ad optatum finem sit perventurus, nisi aut brevitate vitae aut exi erimentorum desecti impediaturi judicabam nisium melius esse adversus duo ista impedimenta remedium , quam si fideliter publico communicarem id tre, quantulumcunque esset , quod reperissem, & praeclara iligeniali citarem, ut ulte rius pergere contenderent, singulique quod in sua facultate cret ad experimenta iacienda contarent, atque etiam eorum omnium quae addiseerent
publicum particeps ficerent, eo fine ut ultimi incipiendo i praecedentes desissent, & ita multorum vitas 5ὶ labores ungendo'. o ines sim id longius progrederemur qum singuli privatim poslint.
Q inetiam de experiesitiis obstoabam, eas tanto inagis necessarias, quanto quis majorenaiaotitiam est adeptus. Initio enim praestat iis tantum uti quae lponte sensibus nostris occurrunt , S quas ignorare non possumus. si vel tantillum ad eas attendamus, quam rariores di abstrusores inuestigare. Cuius rei ratio est, qudd rariores illae se pius decipiant, quamdiu vul gatiorum causae ignorantur; circumstantia q):e a quibus pendent stre semper ada particulares & exiguae sint , ut observatu sint dissicillimae. Sed talem hac in re ordinem l coetus sum: Primum conatus sum generatim invenire principia, seu primas causas omnitim quae sunt aut possuntectin mundo; ad Deum solum qui ipsum creavit attendendo, easque aliunde non educendo quam ex quibusdam veritatis seminibus, anmiis nostris a natura inditis. Post ea expendi quinam essent primi&maxime ordinarii esse ius, qui ex his causis deduci possent; videorqtie mihi hac via cognovisse coens, astra, terram, imo etiam in terra aquam, aerem, ignem, mineralia, & quaedam ejusmodi alia, quae sunt omnium maxime communia, simplicissimaque,ac proinde cognitu facillima. Deinde cum volui ad particulariora destendere, tam multa di versa mihi occurrerunt, ut crediderim opus esse ingenio plusquam humano, ad formas aut species corporum, quae in terra sunt, ab infinitis aliis,quae in d; possent esse , si Deo placuisset illas ibi collocare, dignoscendas, ipsasque deinde ad usum nostrum reserendas; nisi per effectus causis obviam camus, &multis particularibus experimentis adjuvemur. Deinde animo revolvenς omnia objecta quae unquam sensbus meis occurrerant, dicere non verebor me nihil in iis observasse, quod satis commodc per inventa ime principia explicate lota possem. Sed confiteri me etiam oportet, potentiam Naturae esse 'adeo amplam &aii sana,& principia haec adeo esse simplicia & generalia, ut nullum seia amplius particularem effectum observem, quem statim variis
62쪽
modis ex iis deduci posse non agnoscam ; nihilque ordinarie mihi dissicilius
videri, quam invenire quo ex his modis inde dependeat. Hine enim aliter me extricare non possim, quis si rursus aliqua experimenta quaeram ; qua talia sint, ut eorum idem non sit futurus eventus, si hoc modo quam si illo exaplicetur. Caeterum eo usque nune perveni, ut mihi satis bene videar percipere,qua ratione pleraque illorum sint facienda, quae huic fini inservire positant. Sed video etiam, illa esse talia&tam multiplicia ut neque manus meae, neque fortunae , etiamsi millecupla naajores essent, ad omnia possent suffecte; prout autem deincep5 plura aut pauciorafaciendi copia erit, majores etiam aut minores, in Naturae cognitione progressus mihi promitto. Id quod in composito a me tractatu declarare spertam, ibique adeo clare patefacere, qu nam exinde ad publicum utilitas esset reditura, ut eos omnes quibus commune hominum bonum est cordi, hoc est, omnes r vera, & non inspeciem tantum honestos viros, inducturus essem tum ad mecum commuWicanda quae iam fecisiit experimenta, tum ad me iuvandum in investigatione eorum quae supersunt facienda. Sed ab illo tempore aliae mihi occurrerunt rationes, quibus ad mutan- Idam sementiam adductus sum, & ad cogitandum me debere quidem pergere inscribendis omnibus iis, quae alicuius esse momenti putarem, statim atque eorum veritatem deprehendissem; idque non minore cum cura quam si ea in lucem edere vellem; tum ut tantd majorem haberem ea bene examinandi occasionem; Nam sne dubio accuratius semperid eIaboratur, quod a pluriabus lectum iri creditur, quam quod in privatum tantum usim scribitur; de sape quae mihi visi sint vera, cum primum illa concepi; Disa esse poria cognovi cum ipsa chartae volui mandare; tum etiam ut nullam amitterem occasionem publicam utilitatem, quantum in me esset, procurandi, & si mea δειipta alicujus sint pretiit, ii in Forum manus post obitum meum devonient, illis prout commodum videbitur uti queant: Sed me nullo modo permittere debere, ut me vivo in lucem exirent, ne vel eppositiones, & co troversiae quibus sirid vexarentur, vel etiam qualiscunque fima quam eo ciliare posciit, aliquam mihi darent occasionem, tenipus quod institutioni meae destinaveram amittendi. Etiamsi enim verum sit unumquemque teneri, qualitum in se est aliorum bonum procurare; illumque propriὸ nullius esse pretii, qui nemini prodest; attamen verum etiam in curas nostras ultra tempus praesens debere extendi, bonumque esse omittere ea, quae serte aliquam viventibus utilitatem essent allatura, eo fine ut alia ficiamus, quae mult5 magis nepotibus nostris sint profutura. Quemadmodum etiam
dissimulare nolo; exiguum id quod huc usiaue didici, nihil sere esse prae eo, quod ignoro, &ad cujus cognitionem pervenire non despero. Eodem enim scrὰ modo agitur cum iis, qui paulatim veritatem lascivisiis detegunt,
63쪽
atque eum diteleentibus, quibus facilius est magna lucra iacere, quM antea
multo minora cum adhuc pauperes erant. Vel possunt cum exercituum praesectis eo erri, quorum vires pro victoriarum ratione incrementa sumere solent, & quibus post cladem acceptam majore prudentia opus est ad residuas copias conservandas, quam cum praelio superiores fuerunt ad urbes& provincias occupandas. Veia enim is praelio decernit . qui conatur superato omnes dissicultates & errores, a quibus impeditur ne ad cognitionem veritatis perveniat; & praelio vincitur, qui de re alicuius momenti saliam opinionem admittit; maioreque postea opus habet dexteritate, ad se in pristinum statum restituendum, quam ad magnos progressus iaciendos' cum iam principia certa habet. Quod ad me attinet, si quas in scientiis veritates inveni sconfido autem, ea quae hoc volumine continentur, ostensura me aliquas invenisse, possum dicere illas tantum esse consequentias. quinque aut sex praecipuarum dissicultatum quas superavi, quasque pro totidem pugnis numero, in quibus victoriam reportavi. Imb non verebor dicere, me putare, nihil mihi amplius deesse, ut voti compos fiam, quam duas aut tres ejusmodi obtinere; & me non esse adeo aetate provectum. uin secundiim ordinarium naturae cursum , satis mihi ad hane rem otii uperesse possit. Sed credo me eo plus teneri, temporis quod mihi restat rareum esse, sub plus spei illud bene collocandi habeo. Et multas procul dubio illud amittendi oecasones haberem, si meae Physcae sundamenta in lucem ederem. Etiamsi enim omnia sese adeo sint evidentia , ut opus tantum si ea intelligere ad assentiendum ; nullumque inter illa sit. cujus demonstrationes dare posse non sperem ; attamen quia fieri non potest, ut cum omnibus aliorum diversis opinionibus conveniant. pius me a pro sto avocandum iri praevideo, oppositionum quas excita-
Objici quidem potest oppositiones istas utiles fore, eum ut errores meos agnoscam, tum ut siquid boni habeam, alii majorem illius hae ratione intelligentiam eonsequantur; & quia plures oculi plus vident uno, ut meis nunc . uti incipientes, sitis me vicistim inventis iuvent. Sed etiamsi me valde re tori obnoxium agnoscam; & nunquam sere fidam primis quae mihi oceum . runt cogitationibus; experientia tamen quam habeo eorum quae mihi objici possunt , impedit quominus ullum inde fructuum sperem. Iam enim sepe expertus sim judicia, tam eorum quos pro amicis habui,quam aliorum qu rundam, quibus me indifferentem esse putabam; quinetiam nonnullorum malignorum & invidorum, quos sciebam conaturos in apertum protrahere id,quod amicitiae velum ab amicorum oeulis abscondebat. Sed raro accidit, ut aliauid mihi obiectum si , quod nullo modo praevidissem, nisi id esset viructa meo argumento remotum ; adeo ut sere nullum unquam offenderim
64쪽
opinionum mearum Censerem, qui mihi non videretur aut myrus rigidus, aut minus aequus me ipse. Sicur etiam nunquam observavi, veritatem ali- qtiam antea ignotam, disputationum Scholasticarum ope in lucem protractatii suisse. Nam dum unusquisque contendit vincere, plerumque potius ad verissimilitudinem, quam ad rationum utrimque allatarum momenta attendi solet; & qui diu boni fuerunε Advocati, non ideo postea meliores sunt
Judices. Quod ad utilitatem, quam alii ex mearum meditationum communic tione percepturi ei sent; non possct etiam valde magna esse, quia nondum eas eo usque deiuxi,ut nulla supersint addenda, antequam ad praxim revocentur. Et puto me posse sine iactantia dicere, si quis earum perficiendarum sit capax, me potius eum esse quam aliumquemquam. Non quod ingenia in o be non esse possint,quae meum multis paras angis superent; sed quia heri non potest, ut rem adeo bene concipiat & si iam reddat, qui eam ab alio discit, atque ille qui ipsemet eam invenit. Quod adeo in hac materia verum est, ut quamvis si e aliquas ex meis opinionibus explicaverim viris acutissimis, &sui me loquente eas videbantur valia distincte intelliyre; attamen cum eas retulerunt, observavi ipsissere star per illas ita mutavisse, ut pro meis agno ere amplius non possem. Qua occasione posteros hic oratos volo, ut nunquam credant, qia idquam a me cilla proiectum, quod ipse in lucem non edi dero. Et nullo modo miror absurda illa dogmata,quae veteribus illis Phil sophistribuuntur, quoium scripta non habemus; nec propterea iudico ipsortim cogitationes valde a ratione suisse alienas, cum habuerint praestantii finia notum seculorum ingenia ; sed tantum eas nobis perperam fuisse relatas. Sicut etiam videmus, nunquam fere contigisse, ut ab aliquo suorum sectat o. torum superati suerint. Et credo servidissinaos eorum, qui nunc Aristotelem
sequitiatur, se beatos putaturos si eum in naturae cognitione aequarent; etiam
sib hac conditione, ut possca nihil amplius addiscerent. In quo similes sunt
hederae, quae nusquam contendit alitus ascendere quam arbores quae ipsain
sustinent; imo cape descendit, postquam ad migium usque sublata fuit. Mihi enim videmur etiam illi destendere, id est, aliquo modo se indoctiores
reddere,quisa si a studiis desisterent; qui non contenti om nia ea seire,quae clare & dilucide apud se una Auctorem explicata sunt, volunt praeterea illic in v nire solutionem multarum dissicultatum, de quibus ne verbo quidem memi- nit,&sone nunquam cogitavit. Attamen ipsorum philosephandi ratio valde commoda est ingemis infra mediocritatem postis. Disti iactionum enim ci& principiorum quibus utuntur obscuritas, causa est ut de omnibus aeque con fidenter loqui possint, ac si illa optime novissent, ita adversus subtilissimos acutissimosque omnia,qilae dicunt defendere, ut salsargui nequeant. Qua in re similes milii videntur caeco , qui ut aequo Marte adversus videntem
65쪽
decertaret, eum in prosundam & obscuram aliquam cellam deduxisset. Ac possum dicere istorum interesse ut ab edendis Philosophiae qua utor prin- . cipiis abstineam. Nam cum simplieissima&evidentissima sint, idem propemodum facerem, ea luce donando, ac si aliquas aperirem senestras, per quas lux in illam cellam ingrederetur, in quam ad pugnandum descenderunt. Imo neque praestantiora ingenia habent,cur optent ea cognoscere. Nam si velint se ire de omnibus is ui ,& eruditumis famam sibi comparare ; eo Acilius pervenient, si verisimilitudine contenti sint, quae sine magno labore in omni genere materiae inveniri potest; quam veritatem investigando, quae paulatim tantii in in quibusdam patefit; &cum de aliis loquendum est, ad ingenuam ignorantiae suae consessi mena impellit. Si vero paucarum aliquot veritatum notitiam praeserant vanae nillil ignorandi professioni, sicut procul- .dubio praeserenda est,&meum institutum sectari velint, non opus habent,
ut quid et iam ipsis amplius dicam, praeter id quod iam in hae dissertatione
a me audierunt. Nam si ulterius quam secerim progrediendi sint capaces, multd potiori ratione erunt per se inveniendi id omne, quod me hactenus invenisse puto; quoniam cum nihil unquam nisi ordine examinaverim, certum est, id quod mihi e tenebris eruendum restat, multo ex se dissicilius & occultius esse, quam id quod antea reperire potui; & minor multo ipsis esset v luptas id a me quam a seipsis discere. Praeterquam quod habitus quem sibi eomparabunt, facilia primum quaerendo, & paulatim atque per gradus alia dissiciliora transeundo , ipsis plus omnibus meis documetuis profuturus sta Sicut quod ad me attinet, si a juventute edoctus essem omnes veritates, quarum postea demonstrationes investigavi,&sne labore illas didicissem, opinor me fortasse nunquam multo plures cogniturum fuisse; saltem nun tuam
acquisiturum si ii seliabitum& facilitatem,qua me semper novas Sc novas ii venturum spero, prout animum ad eas investigandum applicabo. Et, ut
verbo dieam,s quod in mundo est opus, quod ita bene ab Aio non possit a Dixi, atque ab eoqiii inchoavit, illud est in quo versor& laboro. Verum quidem est, quantum ad experimenta spectat, quae huie scopo
inservire queunt, unum homiliem illis omnibus iaciendis non esse parem. Sed nullas etiam alias i t iter adlubere posset manus, quam suas, nisi sorte opis eum, aut aliorum ejusmodi mercenariorum, quos lucri spes magnae essicaciae messiunc impelleret ad accurate faciendum omnia, quae ipsis prae- scriberet. Nam quod ad voluntarios attinet, qui curiositate aut discendi studio moti, sponte forsan operas sitas offerrent, praeter quam quia ordi nati e multa promittant & pauca praestent, nullumque unquam scrὰ ipsorum propositum , sinem optatum sortiatur; procul dubio vellent operam sitam compensari alii uarum disticultatum explicatione , aut saltem inutilibus comitatis ossiciis & sermonibus, in quibus sine magno detrimento
66쪽
partem otii sui impendere non posset. Et quod ad experimenta iam ab
aliis facta, etiamsi ea cum ipso communicare vellent, quod nunquam facturi sunt, qui ipsa pro staretis habent, plerumque tot sunt comitata circumstantiis, rebusque superfluis, ut inde veritatem elicere dissicillimum illi solet. Praeterquam quδd omnia sermὰ adeo male explicata inveniret, aut etiam salsa quia qni illa secerunt, ea tantum in iis videre voluerunt.
quae principiis suis coni brmia putabant, P ut si aliqua proposita ipsuis accommoda essent, pretium tamen temporis aequare non possent, quod in
delectit illorum faciendo impendendum esset. Aded ut si quis esset in hoe
terrarum orbe, quem conflaret capacem esse maxima quaeque,&in publμ eum utilissima inveniendi ; & ea de causa cateri homines, omnibus m dis eum adiuvare contenderent in proposito suo assequendo ; non videam eos altu Lin ipsius gratiam facere posse, quam in experimenta quibus india geret sumptus conferre; & de caetero impedire ne tempus ipsi ullius importunitate eriperetur. Sed praeterquam quod non tantum mihi tribuo, ut aliquid extraordinarium polliceri velim, nec me aded vanis cogitationibus pasco , ut putem, rempublicam multum mea consilia curare debere :non sum etiam adeo abjecto animo, ut a quolibet accipere vellem beneficium, cujus me indignum esse credi posset. Omnes istae conliderationes simul iunctae, in causa suerunt a tribus annis cur noluerim in lucem edere tractatum, quem prae manibus habebam : i md ut statuerem nullum alium quamdiu viverem publici juris sacere, qui aded generalis esset, aut ex quo Phusices meae sundamenta intelliugi possent. postea rursum duae aliae cauta suerunt, quae me moverunt, ut hie particularia quaedam specimina subjungerem , & publieo aliquam actionum mearum consiliorumque rationem redderem : Quarum prima est; quod si illud omitterem, ni ulti qui resciverunt pryositum, quod an- tea liabui scripta aliqua praelo subjiciendi, suspicari possent causas propter quas ab eo abstitierem , minus mihi honorificas esse quam revera sunt. amvis enim immodice gloriam non appetam , aut etiam csi id effari liceat ab illa abhorream, quatenus ipsam contrariam esse iudico quieti, quam supra omnia magni facio; attamen nunquam etiam studui ahione,
meas tanquam crimina occultare, aut multas praecautiones adhibui, ut
ignotus enm ; tum quia credidissem adversus me ipsum iniurius chie, tum etiam quia id mihi iniuietudinem aliquam attulisset, quae rursum persectae animi tranquillitati quam quaerebam , adversa suist ei. Et quia dum me ita indifferenter habui, inter innotescendi aut delitescendi curam, rnon potui impedire, quin aliquatenus in Dre hominum versarer, putavi d bere me allaborare saltem ne malὰ audirem. Altera ratio quae me ad liaec
scribendum compulit est, quod quotidie magis ac magis perspiciens moram
67쪽
DE METHODO. quam patitur illud, quod de me erudiendo cepi consilium, propter infinita ex pesinenta quibus indigeo , & quae sine alieni ope facere non possum,
etiamsi non adeo Sustenus sim, ut sperem publicum in partem consiliorum meorum venire velle; attamen nolo etiam mihi adeo deesse, ut occasionem
dem post victuris, mihi aliquando exprobrandi, me potuisse ipsis varia multo meliora relinquere quam secerim, nisi nimium neglexissem ipsis significate, qua in re instituta mea possent promovere. Et putavi iacile mihi esse eligere aliquas materias, quae neque essetumultis controversiis obnoxiae , neque me cogerent plura quam vclim ex
meis principiis exponere; & tamen satis clare patefacerent, quid inscientiis pracstare possim aut non possim. Quod an feliciter mihi suceesserit. aliis judicandum relinquo; at pergratum mihi erit, si examinentur; &, ut tanto maior sit ejus rei occasio, rogo omnes eos, qui adversus ea objectiones aliquas facere volent, ut eas ad meum bibliopolam mittant, a quo monitus , meum responsum eodem tempore adjungere conabor; ista enim ratione, lectores utraque scripta simul videntes, tant5 milius de veritate judicium serent. Non enim prolixa illis opponere res, nsa polliceor, sed tantum mea errata ingenue, si agnoscam, confiteri, aut si ea animadvertere non possim, simpliciter dicere, quod putabo ad rerum a me scriptarum defensionem requiri; nulla addita novae alicujus materiae explicatione, ne me sine fine ab una ad aliam transire sit necesse.
. Quod si quaedam eorum, de quibus egi initio Dioptrices & Me-
teororum, prima fronte offendant, quia hypotheses voco & nolle probare videor; rogo ut integri tractitus cum attentione legantur, & spero haesitantibus satisfactum iri. Rationes enim mihi videntur in iis tali serie connexae, ut sicut ultimae demonstrantur a primas,quae illarum causae sunt, ita reciproce primae ab ultimis, quae ipsarum sent effecta , probentur.
Nec est quod quis putet me illa in vitium quod Logici Circulum vocant,
incidere; nam cum experientia maximam effectuum illorum partem certissimam esse arguat, causae a quibus illos elicio , non tam iis probandis quam explicandis inserviunt; contraque ipsae ab illis probantur. Nec hypotheses alio fine vocavi, quam ut sciatur considere me eas posse deducere ex primis illis veritatibus quas supra exposui; sed data opera n luisse facere, ad impediendum , ne quaedam ingenia , quae uno die a discere se posse putant ea in quibus alius viginti annis desudavit, statim atque illa ipsis uno tantum aut altero verbo aperui, c& quae eo magis errori sunt obnoxia, miniisque veritatis percipiendae capacia , quo subtiliora & alacriora sunt; inde possint occasionem arripere, absurdam alia
quam Philosophiam illis principiis, quae pro meis habebunt, superstruenis Q, ejusque rei milii culpa tribuatur.SNam quod ad os iciones altiliet, quae. Q fit Zod by Corale
68쪽
quae in solidum meae sunt, nolo ipsarum novitatem excusare ; quoniam si rationes quibus innituntur, bene perpendantur, confido eas adeo simplices & selisui communi consormes inventum iri , ut miniis extraordinariae& paradoxae videantur, quam ullae aliae quae de iisdem argumentis possint habeti. Nec me etiam primum ullarum Inventorem ei se iacto, sed tan umme nunquam illas pro meis adoptainc, vel quod ab aliis prius receptae fui s. sent, vel quod non fuissent; verum unicam hanc ob causam, quod mihi eas ratio persuasisset. Quod si artifices non ita cito possint cxecutioni mandare inventi nem in Dioptrica explicatam , non credo ipsam idcirco culpari merito posse. Magna enim dexteritate & exercitatione opus est, ad machinas quas deseripsi faciendas, &ita ut nulla circumstantia desit adaptandas; nee . minus mirarer,s primo experimento id iisi succederet, quam si quis una ldie mimie temidine eanere addiscere posset, eo selo quod optimus canei
di modus ipsi descriptus suisset. Caeterum nolo hic speciatim quidquam dicere de progressibus, quos .
deinceps me in scientiis spero facturum , aut erga publicum ullo me de- vincite promiise , quod incertus sim implere necne valeam. Sed tan- , tum modo dicam , decrevisse me quod superest vitae tempus nulla alia in ire collocare, quam in ejusmodi naturae notitia mihi comparanda, e qua in Medicinae usum certiores regulae quam hactenus exstiterint, depromi possint: Geniumque meum adeo ab omni alio propositi genere abhorrere, praesertim quod aliquibus prodesse non possit, nisi aliis noceat; ut si occasione aliqua ad id stelandum adigerer, non credam me posse eximimni quid in eo praemire. Quod hie aperte profiteor, etiamsi non ignorem tprofessionena hane inuinem esse ad mihi auctoritatem aut existimatis finem aliquam comparandam ; quam etiam adeo non affecto, ut me sem- Δ per magis illis devinctum arbitraturus sim, quorum lavore otio meo
absque impedimento frui licebit, quam iis qui mihi digni
69쪽
De Lumine. Totius vitae nostrae regimen a sensibus pendet; quorum
cum visus sit nobijissimus&latissime patens, irandubium est a uinutilissima sint inventa, quae vim illius augere queunt. Et quidem dissicile est ullum excogitare quod magis iuvet, quam miranda illa specilla, quae brevi tempore q uo cognita sunt, jam in coelo nova sidera, & in
terra nova alia corpora, numerosiora iis quae antea visa suerant, detexere. Adeo ut promota luminis nostri acie ultra terminos, quibus imaginatio maj rum sistebatur , viam simul nobis videantur aperuisse, ad majorem & magis abluutam naturae cognitionem. Sed hoc inventum adeo utile & mirandum, non sine aliquo scientiarum nostrarum opprobrio, vagis experim entis, & casui fortuito debemus. Ante annos circiter triginta, quilam Jacobus Metius vixit ; Alcmariae citiae civitas en Hollandiae natus; homo humaniorum artium prorsus expers; licet patrem & fratrem Matheseos cultores habuerit. Huius summa voluptas erat specula & vitra ustoria formare; nonnulla etiam hyeme componens ex glacie; quae materies, experientia teste, non omnino ad id inepta est. inum igitur hac occasione multa, eaque variae formae vitra ad manum haberet, prospero quodamiato duo simul os o objecit; quonimalterum,medium paulo crassius habebat quam extremitates,alterum vice versa extremitates quam medium multo tumidiores, & adeo feliciter illa duabus tubi extremitatibus applicuit, ut primum de quo loquimur telescopium inde exstiterit. Atque ad huius unius normam, omnia aeinceps,quae in hunc usque diem habuimus, ela rata sunt; neque adhuc, quod sciam, ullus extitit, qui demonstraverit sussicienter , quam figuram lixe vitra exigant. Licet enim exinde multa egregia ingenia fuerint, quae hanc materiam non parum excoluere; atque ea occasione varia in opticis invenere praestantiora iis, quae a majoribus habemus; tamen quoniam operosiora inventa, raro simul ac nata sunt, summum pertinionis gradum adipiscuntur; satis multae difficultates hic relictae sunt, ut seribendi materiam mihi suppeditetit. Et quoniam con, structio eorum de quibus loquar a dexteritate &industria artificum pendet. qui literis ut plurimum non vacarunt; conabor inicere ut quivis iacile capiat quae dicam: nihilque reticebo, nec supponam quod petendum sit ex alia disciplina. Quapropter exordiar a lucis, ejusque radiorum explicatione; postea partibus oculi brcviter descriptis, qua ratione viso fiat, accurate exponam: tandemque notatis iis omnibus quae ad illam perficiendasn licet optare,qui biis
ficiis ea ipsa possint pratari, docebo. Hie
70쪽
Hie autem de luce vel lumine loquendi, eum aliam causam non habeam, quam ut explicem quo pacto eius radii oculos. intrent, & occursu variorum corporum flecti possint; non necesse erit inquirere quaenam genuina sit ejus natura, sed duas aut tres comparationes tale alseram, quassu ere arbitror, ut iuvent ad illam conci piendam , eo modo qui omnium commodissimus es , ad ejus proprietates, quas iam expetientia docilit explicandas; & ex contea lenti etiam ad alias omnes quae non ita facile usu notantur detegendas. Non ali ter suam in Astronomia , ex hypothesibus etiam falsis & incertis , ni id iis . omnibus quae in coelo observatitur accuratu congruant , multae conclusiones, circa ea quae non observata sunt verillanae & certissimae deduci se-
Nemo nostrum est, cui non evenerit aliquando ambulanti noctu sines:-nali, per loca aspera &impedita, ut baculo usus sit ad regenda vestigia: &tunc notare potuimus, per baculum intermediumaros diversa corpora senti-re,quae circumcircae occurrebant L Itidemnos dignoscere, num adesset arbor vel lapis, vel arena, vel aqua,vel herba, vel lutum, vetiimilequiddam. Fatendum quidem, hoc sentiendrgenus obscurum&satis conuisum esse in iis ..ui non longo usu edocti sunt: sed consideremus illud in iis,qui cum eaeci nati int, toto vitae tempore debuerunt eo uti; &adeb perfectum, constitiam tumque inveniemus, ut dicere possimus illos quodammodo manibus ce nere, aut scipionem tanquam sexti cujuspiam sensus organum iis datum, ad deiectum visus supplendum- Nunc itaque ad comparationem instituendam; cogitemus lumen La cor-- pore luminoso nihil esse praeter motum quemdam; aut actionem promptam&vividam, quae peram m&alia corpora pellucidat messem, versus pergit: eodem plane modo quo motus aut resistentia corporum quae hie caecus: offendit per interpositum scipionem ad madum ejuv tenditia Stati lueex hoe mirari desiliemus, lumen illud a summo Sole, nulla mora interposita, radios suos in nos effundere; novimus enim illam actionem, qua alterum baculi extremum movetur, similiter nulla interposita mora ad alterum transire, de eodem modo ituram, licet majori intervallo dictarent istius bacullextrema, quam a coeli vertice terra abest.. Neque magis videbitur mirum,illius ope tantam colorum varietatem apparere Et praeterea sorsan credemus nihil esse hos colores in corpore eo lorato, nisi diversis modos quibus hoc illos recipit,&remittit ad oculos; si consideremus differentiam illam, quam caecus in arbore, aqua, lapide &similibus deprehendit, interjecto scipione, non minorem illi videri, quam nobis haec, quae intubro, navo, viridi&cunctis aliis coloribus: &interim tamen. illas differentias in nullo corpore quidquam esse, praeter varias rationes mo