장음표시 사용
41쪽
hominum mores eo usque eorrupti fiunt, ut perpauci quid sentiant dicere velint, sed etiam quia permulti saepe ipsimet ignorant: est enim alia actio mentis per quam aliquid bonum usi malum esse judicamus, & alia per quam nosua judicasse agnoscimus; atque una saepissime absquealtera reperitur. pluribus autem sentetulis aequaliter usu receptis miraeratissimas semperellia fetam , tum quia ad executionem facillimae , atque ut plurimum optinia uni ; omni quippe nimium vitiosum esse solet; tum etiam, ut si sorte abe rarem , minus saltem a recta via deflecterem mediam tenendo, quam si unam ex extremis elegissem cum altera suisset sequenda. Et quidem inter extremas vias cive ut ita loquar inter nimietates,reponebam promissiones omnes quiabus nobismet ipsis libertatem mutandae postea voluntatis adimimus. Non qu)d improbarem leges qua humanae fragilitati atque inconstantiae subvenientes , quoties num aliquod proposuum habemus , permittunt ut nos ad 93er in eodem perseverandum voto amingamus; vel etiam quae obsidem columerciorum quaecunque aliis promisimus, modo ne bonis moribus adversentur, cogunt nos praestare. Sed quia videbam nillil esse in mundo quod semper in eodem stitu permaneret, quantumque ad me, vitam se insu- tuebam ut judicia mea in dies meliora, nunquam autem deteriora fore spera rem; graviter me in bonam mentem peccare putassem, si ex eo quos tunc res quasdam ut bonas amplectebar, obligassem me ad easdem etiam postea an
plectendas, cum serian bonaeesse desissent, vel ipse non amplius bolias iudi
Altera regula erat, ut quam maxime constans&tenax propositi semper essem, nec minus indubitanter atque ineunctanter in iis peragendis persev rarem, quae ob rationes valde dubias , vel sortὸ nullas susceperam, quam in iis de quibus plane eram certus. Ut in hoe viatorum consilium imitare
, qui si serie in media aliqua syla aberrarint, nee ullum iter ab aliis triatum , nec etiam versus quam partem eundum sit agnoscant, non ideo vagi &lacerti modo versias unam, modo versus alteram tendere debent, &multo
minus uno in loco consistere , sed semper recta quantum possunt versiis unam & eandem partem progredi; nee ab ea postea propter leves ratisnes deflectere, quamvis serie initio plane nullas habuerint, propter quas illam potius quam aliam quamlibet eligerent. Hoe enim pacto, quamvis soridad ipsum locum ad quem ire destinaverant non accedent, ad aliquem tamen tandem devenient, in quo commodius quam in media silva poterunt subsistire. Eodem modo quia multa in vita agenda sunt quae differre plane non licet, certissimum est. quotlas eirca illa quid re vera sit optimum agia scere non possumus, illud debere nos sequi quod optimum videtur; vel certe si quaedam talia sint, ut nulla nos vel minima ratio ad unum potius quam
contrarium siciendum impellat , inerutrum tamen debemus eligere, &
42쪽
iinani semes siluentiam sic sumus amplexi, non amplius illam ut Idubiam, in quantum ad praxim resertur, sed ut plane veram & certam,debe- mus spectare; quia nempe ratio propter quam illam elegimus vera & certa Atque hoe sussiciens fuit ad me liberaiadum omnibus iliis anxietatibus seientiae morsibus, quibus inlirmiores animae torqueo soletit; quia inulta saepe uno tempote ut bona amplectuntur, qua postmodum vacillante judicio mali tesse sibi perluadent. .
Tertia regula erat, ut semper mo ipsum potius quam Fortunam vincere studerem, & cupiditates proprias quam ordinem mundi mutare: Atque in universum ut milii firmiter persuaderem nihil extra propriis cogitationes absolute esse in nostra potestate; adeo ut quidquid non evenit, postquam omne quod in nobis erat egimus in eveniret, inter ea quae fieri plane non pollunt, &Philosophico vocabulo impossibilia appcllantur , sit a nobis numerandum. Quod solum lassicere mihi videbatur, ad impediendum nequid in posterum optarem quod non adipiscescr, atque ad met hoc pacto latis felicenυeddendum. Nam cum ea sit voluntatis nostrae natura,ut erga nullam rem unquam
feratur, nisi quam illi noster intellectus ut aliquo modo possibilem repraesentati si bona omnia quae extra nos posta sunt tanquam aequaliter nobis impossibilia eonsideremus,non magis Olcbimus quod ea Brte nobis desint,qus na- talibus nostris deberi videntur, qu m quos Sinarum vel Mexicanorum reges
non sumus. Et rerum liccessitati Voluntatem nostrain accuratissime accommodantes, ut jam non t risiemui quod nostra corpora non fiat tam parum eor.
ruptioni obnoxia quam est adama , vel qudd alis ad volandum instar avium non sim instructi; ita neque sauitatis deiiderio torquebimur, si aegrotemus; nee libertatis, si carcere detineamur. Sed sateor longissima exercitatione,&meditatione saepissime iterata opus eo, ut animum nostrum ad res omnes ita spectandas assii eficere possimus. Atque in hoc uno mihi persuadeo positam fuisse omnem artem illorum P illosei boriim,qui olim sertunae imperio se eximebant, & inter ipsos corporis cruciatus ac pauperi alis incommoti de seliei late in suis Diiscontendebant. Nam cum assidue terminos potestatis sibi a Natura eoncessae luemplarentur, tam plane sibi persuadebant nullam rem extra se positum , sive nihil praeter suas cogitationes ad se pertinere, ut nihil etiamampli us optarent, & tam absolutum ineas imperium istius meditationis usu acquirebant, hoc est,cupiditatibus γliisque animi motibus regendis ita se assuefaciebant, ut non sine aliqua ratione se solos divites, selos potentes, s Ios liberos, & solos felices esse iactarent; quia nempe nemo hac Philosophia
destitutus, tam faventem sempit Naturam atque Fortunam habere potest, ut votorum omnium, quemadmodum illi, compos sat. Ut autem hanc Ethicam meam concludcrem , diversas occupationes
quibus in hac viti limines vacant, aliquandiu expendi atque ex iis optimam
43쪽
eligere conatus sum: sed non opus est ut quid de aliis mihi visumst lila reseram; dicam tam dira nihil me in vetiisse, quod pro me ipzmesius videretur, quam si in eodem instituto in quo tunc eram,perseverarem; hoc est, quam si
totum vitae tempus in ratione mea excolenda, atque in veritate iuxta Meth
o dum quam mihi praescripseram investiganda consumerem. Tales quippe fructus hujus Methodi jam degustiram, ut nec suaviores ullos nec magis innocuos in luc vita decerpi posse arbitrarer; Cum lue illius ope quotidie aliquid detegerem, quod & vulgo ignotum&alicujus momenti esse existimabam,
tanta delectatione animus meus implebatur, ut nullis aliis rebus assici posset. Ac pr. aeterea tres regulae mox expositae satis recti mihi vis, non fuissem. nisi in veritate per hanc Methodum investiganda perserverare decrevissem. Nam cum Deus unicuique nostriina, aliquod rationis lumen largitus sit ad verum a salso disting tendum,non putassem,me,vel per unam diem, totum aIienis opinionibus regendum tradere debere, nisi statuissem easdem proprio ingenio e taminate, statim atque me ad hoc rectus, iendum satis paraisenti Nee quam diu illas sequebar, absque errandi metu suissem, nisi sperassem, me nul-umiliterim occasionem . meliores.si quae essent inveniendi, praetermissurum. Nec denique cupiditatibus imperare, ae rebus quae in potestate mea sunt con tentus esse potuissem, nisi viam illam suissem sequutus, perquam confidebam me ad omnem rerum cogniti inein perventurum custis essem capax, simulq; ad omnium verorum bonorum possessionem ad quam mihi liceret aspirare.
Q lippe edes voluntas nostra non determinetur ad aliquid vel persequendum vel sug endum, nisi quatenus ei ab intellectu exhibetur tanquam bonum vel iria lum; sussiciet at semper recte judicemus, utrecte faciamus,atque si quam-
ptime possum: .s iudicemus, ut etiam quam-optime possiimus faciamus; hoc est, ut nobis vi tutes omnes simulque alia omnia bona, quae ad nos potant pervenire, comparemus; quisquis autem te illassibi conaparata conlidi non potest non esse Gis contentus ac beatus-Postquam vel o me his regulis instruxissem . illasque simul cum rebus fia dei, quae semper apud me potistinax se erunt, reservatam, quantum ad reliqua qui bii soli nassieram imbutus, non dubitavi quin mihi liceret omnia ex animo meo delete: Quod quia mihi v debar commodius praestare pota inter homines conversando,quim in illa selitudine in quaeram, diutius commorando, vix dum hyems erat exacta cum me rursus ad peregrinandum accinxit nec per insequentes novem annos aliud egi, quam ut hac illac orbem terrarum perambulando, spectatorem potius quam actorem comoediarum, quae in eo quotidie exhibentur, me praeberem. Cumque praecipue circa res singulas o servarem quidnam potat in dubium revocari, & quid uana nobis occasionem male judicandi praeberet, omnes paulatim opiniones erroneas quibus mens mea obsessa Mat avellebam. Nec tamen in eo Scepticos imitabar, qui dubi-
44쪽
tant tantum ut dubitent, & praeter incertitudinem ipsam nihil quaerunt. Nam contra totus in eo eram ut aliquid certi reperirem et Et quemadmodum fieri solet, cum in arenoso solo aedificatur, tam te sedere cupiebam ut tandem ad saxum vel ad argillam pervenirem: Atque hoc satis seliciter mihi suecedere videbatur. Nam clim ad falsitatem vel incertitudinem propositionum quas examinabam detegendam, non vagis tantum & debilibus eonjecturis, sed firmis & evidentibus argumentis uti conarer, nulla tam dubia oecurrebat quin ex ea semper aliquid certi colligerem; nempe vel hoe
ipse nunihil in ea esse certi. Et sicut veterem domum diruentes multam ex ea materiam servant, novae extruendae idoneam; ita male fundatas opiniones meas dejiciendo, varias res observabam, & multa experimenta eolligebam ,
tuae postea certioribus stibiliendis usui mihi fuere. Ac praeterea pergebam
per in ea quam mihi praescripseram Metti ado exercenda; nec tantummodo generaliter omnes meas cogitationes iuxta ejus praecepta regere studebam, sed etiam nonnullas interdum horas mihi usumebam , quibus illa expressius in quaestionibus Mathematicis resolvendis utebar; vel etiam in quaestionibus ad alias quidem scientias pertinentibus , sed quas ab earum non satis firmis fundamentis se abducebam , ut propemodum Mathematicae diei possent: quod satis apparebit me secisse in multis quae in hoc u lumine continentur. Ita non aliter in speciem me gerendo, quam illi sui vitae suaviter & innoxid traducendae studentes , omnique alio munere uti, voluptates a vitiis secernunt, & nulla honesta delectitione sibi interdicunt , ut otium sine taedio ferre possint; propositum interim meum
semper urgebam, magisque ut existimo in veritatis cognitione promoveham, quam si in libris evolvendis, vel litteratorum sermonibus audiendis omne tempus consumpsissem. Verumtamen isti novem anni etdixerunt, anteauam de ulla ex iis quaestionibus quae apud eruditos in controversiam adduci lolent, determinate judicare , atque aliqua in Philosophia principia vulgaribus certiora quaerere ausus sui jem. Tantam enim in hoc dissicultatem esse, docebant exempla peris multorum summi ingenii virorum, qui sine successu hamnus idem sese pisse videbantur; ut fortasse diutius adhuc fuissem cunctatus, nisi audivissem a quibusdam iam vulgo credi, me hoc ipsum quod nondum aggies.siis fueram, perisisse. Nescio quidnam illis dedisset occasionem istud sibi
persuadendi; nec certe ullam ex meis sermonibus capere potuerant, nisi sorte quia videbant me liberius ignorantiam meam profiteri, quam soleant alii ex iis qui docti haberi volunt; vel etiam quia interdum rationes exponebam , propter quas de multis dubitabam , quae ab aliis ut certa admittuntur; non autem quod me uti tuam audivissent de ulla circa res Philos phicas scientia gloriantem: Sed clim talis animus in me esset, ut pro alio quam
45쪽
se revera eam haberi nollem, putavi mihi viribus omnibus esse eomeniadendum,ut ea laude dignus evaderem quae jam mihi a multis tribuebatur. Quare inipulsus ante octo annos,ut omitibus me avoeationibus qui inter notos de similiares degentibus occurrilat liberalem, secessi in hasce regiones, in quibus diuturni belli necessitas invexit militarem disciplinam tam bonam, ut magni in ea exercitus non ob aliam causam ali videantur, quam ut omnibus pacis
commodis sesurius incolae fici possint; Et ubi in mapna negotiosorum hominum turba, magis ad res proprias attendentium quam in denis curiosorum. nec earum.rerum usu carui quae in florentissimis &populosissimis urbibus tantum habentur, nec interim minus solus vixi dc quietus, quam usuissem in locis maxime desertis & incultis. Non Iibenter Me refero primas cogitationes, quibus animum applicui . postquam huc veni, tam Metaphysica enim sunt & a communi usu remo- - . . ix, ut verear ne multis non sint placiturae; sed ut positi intelligi an satis firma sint Philosophiae meae standamenta, videat aliquo modo coactus de illis loqui. Dudum observaveram permultas esse opiniones, quas, etsi valde dubiae sint & incertae, non minus constanter & intrepide aequi debemus, quatenus ad usum vitae reserum , quam si certae essent & exploratae; ut iam ante dictum est. Sed quia tunc veritati quarenda, non autem rebus a- endis,totum me tradere volebam,putavi mihi plane contrarium esse factea una, & illa omnia in quibus vel minimam dubitandi rationem possem reporire, tanquam aperte fusa esse rejicienda; ut experirer an illis ita reiectis, niliupraeterea super et de quo dubitare plaria non possem. Sic quia nonnunquam sensus nostri nos fallunt, quidquid unquam ab illis hauseram intor Disa numeravi; Et quia videram aliquando nonnullos etiam circa res Ge metriae ficillimas errare, ac paralogismos admittere, sciebamque idem mihi posse accidere quod euiquam alii potest, illas etiam rationes omnes, quas antea pro demonstrationibus habu cram, tanquam mas reieci; Et denique
quia notabam, nullam rem unquam nobis veram videri dum vigilamus, quin eadem etiam dormientibus possit occurrere, cum tamen tune semper
aut fere semper sit silla; supposui nulla eorum quae unquam vigilans cogitavi, veriora esse quina sint ludibria somniorum. Sed statim ponea animadverti, me, quia caetera omnia ut sagaste rejiciebam, dubitare pland non posse quin ego ipse interim essem et Et quia videbam veritatem hujus pronunciati , Ego cogito, ergo sum sive existo, aded certam esseatque evidentem, ut nulla tam enormis dubitandi causa a Scepticis fingi possit, a qua illa non eximatur . credidi me tu id illam posse,ut primum ejus, quam quaerebam, Phil f hiae sundamentum admittere. Deinde atteate examinans quis essem,& videns fingere quidem me posse
46쪽
eorpusnieum nihil esse, itemque nullum planὰ esse mundum, nee etiam L, - eum in quo essem , sed non ideo ulli ratione fingere posse,me non esse; quini-mb ex hoe ipso quod reliqua falsa esse fingerem, sive quidlibet aliud cogitarem, manifeste sequi me esse: Et contra, si vel per momentum temporis eogitate desinerem, quamvis & meum corpus, & mundus, & caetera omnia qiuae unquam imaginatus sum revera existerent, nullam ideo esse rationem cur credam me durante illo tempore debere existere ; Inde intellexi me esse trem quandam sive substantiam, cujus tota natura sive essentia in eo tantum consistit ut cogitem, quaeque ut exsistat, nec loco indiget, nec ab ulla re materiali sive corporea dependet. Aded ut Ego. hoc est, mens per quam solam , sum is qui sum, sit res a corpore plane distincta, atque etiam cognitu facilior quam corpus, &quae plane eadem,quae nune est,esse posset,quamvis illud non 'Misteret. --. Post haec inquisivi, quidnam in genere requiratur ut aliqua enunciatio tan-
qtram ra&certa cognoscatur: cum enim iam unam invenissem, quam talem esse gnoscebam, putavi me posse etiam inde percipere in qua re ista cer- 'titudo consistat. Et auia notabam, nihil plane contineri in his verbis, EM cogito, ergo sum, quod me certum redderet eorum veritatis, nisi quod mani-ses iussit me viderem fieri non posse ut quis cogitet nisi exsistat, credidi, me pro regula generali sumere posse, omne id quod valde dilucide&distincte conci--.piebam verum esse; Et tantummodo dissicultatem esse nonnullam, ad rem
advertendum quidnam sit quod distincte percipimus.
Qua re posita, observavi me de multis dubitare, ac proinde naturam meam non esse omnino persectam; evidentissime enim intelligebam dubit rionem non esse argumentum tantae persectionis quam cognitionem. Et eis ulterius inquirerem a qsonam haberem ut de natura persectiore quis irnea sit cogitarem, clarissime etiam intellexi me hoc luber non posse, nisi ab eo cuius Natura esset re- vera persectior. nium attinet ad cogitationes, qua de variis aliis rebus extra me positis, occurrebant, ut de coelo, de terra, de lumine, de calore, aliisque rebus innumeris, non eadem ratione quaeren
dum esse putabam, a quonam illas haberem; cum enim nihil in illis repentem quod supra me positum esse videretur, sacile poteram creder* illas,siquissem verae essent,ab ipsamet Natura mea, quatenus aliquid persectionis in se habet, dependere; si vero salsae, ex nihilo processere; hoc est, non aliam ob eausam in his in me esse quam quia deerat aliquid Naturae meae, nec erat plane persecta. Sed π: 'ra non idem judicare poteram de cogitatione, sive Idea Naturae quae persectior ναμ erat quam mea. Nam fieri plane non poterat ut illam a nihilo accepissem. Et quia non magis potest id quod persectius est, a minus persecto procedere, quam ex nihilo aliquid seri, non poteram etiam a me ipso illam habere; Mproinde supererat ut in me rostaedetare, cujus natura esset persectior; imbetiam Dissiligod by Coo ri
47쪽
iam quae omnes in se contineret persectiones , q rarum Ideam aliquam in me haberem; hoc est,ut ver absolvam,quae Deus esset. Addebam etiam, udoquidem agnostebam aliquas perieuiones quarum expers cram,iae G iacti N. esse.ut existeret praeter me aliquod aliud ens, liceat hie si placet uti vocibus in soliola tritisiens, inquam, me periectius ,aqua penderem,& a quo - quidquid in me erat acceptilem. Nam si solus&ab omni lio independens luissem adeo ut totum id, quantulumcuaque sit, perfectionis cujus particepseram, a me ipse habuissem , reliqua etiam omnia quae milii deesse sentiebam, per me acquirere potuissena, atque ita ipsemet esse infinitus, aeternus, immutabilis, omitiscius, omnipotens, ac denique omnes permiones DGdere quas in Deo esse intelligebam. Etenim ni Naturam Lyci, ejus nempe quem ratibnesmodb allatae probant existere ) quantuma me naturaliter agnosci potest,agnoscerem, non illud αagendum milii erat quam ut considerarem circa res omnes, quarum Ideas ali-
quas apud me inveniebam, essetne perlinio, illas possidere; certusque eram n illas ex iis quae imperiectionem aliquam denotabant,in illo esse,ac nullas ex reliquis illi deesse. Sic videbam nec dubitationem, nec inconstantiam, nec triuitiam nec similiata Deum caderer nam egomet ipse illis libenter caruis- sim: Praeterea multarum rerum sensibilium & corporearum Ideas habe.bam, quamvis enim me fingerem somniare; & quidquid vel videbam vel inraginabar fusum ess negare tamen non poteram, Ideas illas in mente revera exsistere. Sed quia jam in me ipsb perspicue cognoveram naturam intelligentem a corporea esse distinctam, iii omniautem compositione unam partem ab altera, totumque a partibus pendere advertebam, atque illud quod ab
aliquo pendet permum non esse; idcirco judicabam in Deo perstitionemine non posse, ludd existis duabus naturis esse compositus, proinde ex illis compositum non esse. Sed si quaeres corporeae inmundo essent, vel saliquae res intelligentes, aut cuiuslibet alterius naturae,quae non essent omnino pers .illatiam exsistentiam a Dei potentia necessarid ita pendere, ut ne per minimum quidem temporis momentum absque eo esse possent. Clim deinde ad alias veritates quaerendas me accingerem,consideraremque in-primis illam rem circa quam Geometria versatur, quam nempe concipiebam utcorpus continuum, sive ut spatium indefinite longum, latum, de profundum, divisibile in partes tum magnitudine, tum figura omnimode diversas,&qua movers sive transponi possint omnibus modis, hae enim om-- nia metrae in eo quod examinant esse supponunt aliquas ex simplieissimis eorum demonstrationibus in memoriam mihi revocavi. Et primo quidem notavi agnam illam certitudinem quae iis omnium conseasu tribuitur,ex eo
tantum procedere, quod valde clare&distincte intelligantur, iuxta regulam aulo ante unitam; Deinde etiam notavi nihil plane in iis esse,quod noscer-
48쪽
D DISSERTATIOtos reddat illlam rem circa quam versantur exsistere r Nam quamvis titis. sederem, si, exempli causa, suppon us dari aliquod triangulum, ejus tres angulos necessario sere aequales duobus rectis; nihil tamen videbam quod me certum redderet, aliquod triangulum in mundo esse. At eontracam reverteret ad Ideam emis persecti quae in me erat, statim intellexi exsistentiam in ea contineri, eadem ratione qua in Idea trianguli aequalitas trium ejus angulorum cum duobus rectis continetur; vel ut in Idea circuli, aequalis a centro distantia omnium eius circumserentiae partium, vel etiam adlvie evidentius; M proinde ad minimum aeque certum esse, Deum, qui est illud ens peffectum, exsistere, quam ulla Geometrica demonstratio Q. potest. Sed tota ratio propter quam multi sibi persuadent, tum Des existen- . tiam, tum animae humanae naturam, esse res cognitu valde diis iles, ex eo' est quo i nunquam animum a sensibus abducant, de supra res corporeas attollam; sintque tam assueti nihil unquam considerare quod non imagine tur , hoc tu, cujus aliquam imaginem tanquam rei corporeae in phantasiasea non fingant, ut illud omne de quo nulla talis imago fingi potest, intelligi etiam non posse illis videatur. Atque hoc ex eo satis patet, quod 'vulgo Philosephi in scholis pro axiomate posuerunt, nihil esse H intellectu quod non prius fuerit in sensu : in quo tamen certissimum est Ideas Dei α animat rationalis nunquam suilla : mihique idem facere illi videntur ut sua im)ginandi saeuitate ad illas uti volunt, ae si ad sonos audiendos' vel odores percipiendos, oculis suis uti conarentur; nisi quod in eo etiam 'disserentia iit, quod sensius oculorum in nobis non minus certus sit quam odoratus vel auditus; cdm ὸ contra, nec imaginandi lacultas, nec sentiendi, nullius unquam rei nos certos reddere possit, nisi intellectusve ratione coo
Qubi si dentave adhuc aliaui sint quibus rationes iam dictae nondum
ratis persuaserint Deum esse , ipzrumque animas absque corpore spectata ras esse res re-vera existentes, velim uiant alia omnia pronunciata , de quibus nullo modo solent dubitate , ut quod ipsmet habeant corpora, quod in mundo sint sidera, terra , & similia , muIid magis esse incerta. Quamvis enim istorum omnium si certitudo,ut loquuntur Philosophi, ni ratis, quae tanta est, ut nemo nisi deliret de iis dubitare posse videatur; nemo tamen etiam, nisi sit rationis expers, potest negare quoties de certitudine Me- 'raphysica quaestio est: quin satis sit cause ad dubitandum de illis , qtida
vertamus fieri posse ut luter dormiendum , eodem plane modo credamus nos alia habere corpora, & alia sidera videre, & aliam terram, Me quae tamen omnia falsa sint: Unde enim scitur eas cogitationes quae occur-nim dormientibuspotius falsas esse quam illas quas habemus vi sates, eum sepe Digiliaco by oste
49쪽
. Ope 'non minus vividae atque expressae videantur Inquirant praestan- tissima quaeque ingenia quantum libet, non puto illos rationem aliquam posse invenire, quae lime dubitandi causae tollendae assiciat, nisi exsistentiam Dei supponant. Etenim hoc ipsum quod paulo ante pro regula assumpsi, nempe illa omnia, quae clare & dimnsu concipimus vera ede, non aliam ob causam sint certa, quam quia Deus exsistit , inque Deus ens summum&persectum, adia ut quidquid emis in nobis est, ab eo necessirib procedat ;- Unde sequitur Ideas nostras sive notiones, cum in omni eo in quo sunt elarae de dininctae, entia quaedam sint atque a Deo procedant', non posse in eo non esse veras. Λe proinde quod multas saepe habeamus, in quibus aliquid falsitatis continetur, non aliunde contingit quam quia etiam in iisdem aliquid est obseurum & eonfusum; atque in hoe non ab ente summo sed a ni lib. Io procedunt; hoc est, oblatrae sunt& confusae, quia nobis aliquid deest, sue quia non omnino periecti sumus. Manifestium autem est non magis fieri posse, ut salsitas sive imperfectio a Deo sit, quatenus imperfectio ei quam ut veritas sive persem:oanihilo. Sed si nescit us, quicquid entis &veri in nobis est, totum illud ab ente summo & infinito pro ere, quantum vis elarae & distin essent Ideae nostrae, nulla nos ratio certos redderet illas
Hetruo esse veras.' At postquam Dei & mentis nostrae cognitio nobis hane regulam plane
probavit, facile intelligimus ob errores somniorum, cogitationes quas vigilantes habemus, in dubium vocari non debere: Nam si quis etiam ωμmiendo ideam aliquam valde distinctam haberet, ut exempli causa sit quis Geometra novam aliquam demonArationem inveniret, ejus prosectdnmnus non impediret quominus illa vera esset. Quantum autem ad emirorem somniis nostris maximὰ familiarem, illum nempe qui in eo consi-istit, quis varia nobis objecti repraesentet eodem planὸ modo quoipa nobis . I sensibus externis inter vigilandum exhibentur , non in eo nobis oberit, quod occasionem det ejusmodi ideis quas a sensi s vel accipimus vel putamus accipere, parum credendi; possunt enimilla etiam dum vigilamus non raris nos sallere , ut cum ii qui morbo regio laborant omnia coloresavo insecti remunt, aut cum nobis astra vel alia corpora valde remota , multo minora quam sint apparent. Omnino enim sive vigilemus sivedo mirimus Alam evidentiam rationis iudicia nostra sequi debent. Nota dumque est hie me loqui de evidentia nostrae rationis, non autem imas nationis, nec sensuum. Ita exent ili causa; quamvis Solem clarissimὸ via dcamus , non ideo debemus judicare illum esse ejus taruita magnitudinis quam oculi nobis exhibent ; & quamvis distinctὰ imagiirari possimus e put Leonis caprae corpori adjunctim, non inde concludendum est cIumae ramin mundo existere. Ratio enim nobisnondi latea quae sic vel videmus
50쪽
vel imaginamur, idcirco re- vera existere. Sed plata nobis dictat, omnes no sitas Lleas sive notiones aliquid in se veritatis continere; alioqui enim fieri non posset ut Deus qui sumnae persi lus&verax est, illas in iachis posuisset. Et quia nostrae ratiocinationes sive audicia nuquam tam clara & distincta sunt
dum detinimus quam duin vigilamus, etiamti nonnunquam imagi rationes nostiae magis vividae-expicit, sint, ratio etiam nobis dictit,cum omnes no cogitationes verae esse non possia quia non sunt omnino persecti,verita
simas ex iis illas esse poti iis qim habemus vigilantes, quam quae dormientio
LibentissimEluc pergerem, & totam catenam veritatum quas ex his primis deduxi exhiberem quoniam ad hanc remopus nunc esset,ut de variis quaestionibus agerem inter doctos conetroversis, cum quibus contentionis funem trahere nolo, satius fore credo ut ab iis abstineam,&solum in genere quaenam sint dicam,quo sapientiores judicare possint,utium expediat rempublicam literariam de iis specialius edoceri. Perstiti semper in proposito nullum aliud princirium supponendi, prater illud quo modo usus Lim ad existentiam Dei & animae demonstrandum, nullamque rem pro vera accipiendi, nisi milii clarior & certior videretur, quam antea Geometrarum demonstrationes filerant visae. Nilailominus ausim dicere, me non solum reperisse viam, qua brevi tempore mihi satisfiscerem, in omnibus faecipuis quaestionibus quae in Philosophia tractari solent;sed etiam quasdam leges observasse,ita a Deo in natura initurus,&quarum ejusmodi in animis non is notiones impressit,ut postquam ad eas satis attendimus, dubitare nequeamus,quin in omnibus quae sunt autfiuntin mundo, accurate observentur. Deinde legum istarum seriem perpendens, animadvertisse mihi videor multas maiorisque momenti veritates,quam sint ea omnia quae asino didiceram ut etiam discore posse speraveram. Sed quia praecipuas earum peculiari tractatu explicare sum conatus,quem ne in lucem edam, rationes aliquae probibent, non possum quaenam illae sint commodi sis patefacere, quam si tractatus illius summam liae paucis enarrem. Propositum mihi filii in illo complecti omnia, quae de rerum materialium natura seire putabam antequam me ad eum scribendum accingerem. Sed quemadmodum pictores, cum non possint omnes corporis solidi facies in tabula plana aequaliter si Eliadas exhibere; unam e praecipuis deligunt, quam solamuci obvertunt , caeteras vero Opacant,& eatenus tantum videri sinunt, quatenus praecipuam illamintuendo id fieri potest: Ita veritus ne dissertatione mea, omnia quae animo volvebam comprehendere non possem, statui solum in ea copiose exponere quae de lucis nanira concipiebam; deinde ejus oceasione aliquid de le&stellis fixis adjicere,quia ab iis tota sere promanet item