장음표시 사용
101쪽
SCHVUEGA Hassiae oppidum , colli impositum. Iata agri foecunditate
gaudens, V Verrae fluuij aquis irrigatur, cuius opportuno I su, i satis herba, Rex eadem confecta tinctura, quam Thuringicum solum, frequenti foenore
suppeditat, primo supra hoc oppidum lapide, cinabis imposita, M indam usque, inde Visurgi aquis, quae V Uerram absorbent, Bremam , & per totam passim Ostiandiam defertur. De primo Esichv vegae initio, nilial, quod sciam.
historiarum monumentis comprehensum inuenitur , eo quodHungaricis bellis atque incend ijs tertium depastum deformatumq ue erit. Franc Oburgicum tamen chronicon, dum Carolum Magnum , circa annum Domini. DCCXCVI. Episcopatus varios institui Te, Monasteria, Collegia, &Ecclesias multis in oppidis fundasse. commemorat, meminit &Causifingae, non procul a Camela; S Esch-VVegae, ab eodem tum temporis excitatae. Praeclara etiam exrant Henrici imperatoris Secundi, quemdanctum, & Hungarorum Apostolum cognominant, erga hoc oppidum merita, qui id ipsum Hunga Ticis incursionibus devastatum atque collapsum restituit, nouis aedifici js auxit, & locupletavit. Gra'
uissimis rursus calamitatibus amictum fuit, Anno post orbem redemptum, M. CCC. LXXXVI L eo bello, quod inter Adolphum Moguntinum Archipraesulem , & Hassiae Lan digrauium acre desaeuijx, quando etiam ad Hassiae gubernationem peruenit.
RIS LARI A , insigne ac praestans Hassiae oppidum. vulgo Si 'sar Latinε,
Doctrina pacis , utputa, ubi verae& perpetuae pacis doctrina , . Bonifacij auspicijs, toti Hassiae, Thuringiae, Franconiae, & Frisiae quemadmodum paullo post latius: innotuit; rarae fluuii propinquitate, & situ admodum amoeno, sicuti uniuersa passim Hassia praecellit muris circumcinctum turrigeris, situm inaequalem, sicuti & regio ipsa, hinc inde montosa, obtinet: Agio tamen lauto, frumenti, fructuum, & leguminum feracissimo, etiam vini, cuius tamen fertilitate, non est haec regio admodum praestans. Et quamuis in ipsa Hassiae Frisiaria sese conspiciendam praebeat , ad Moguntinum tamen Archiepiscopum pertinet, dc variis fortunae &Bellonae casibus frequenrer ex. Posita, maximas abs Hassiae Ducibus calamitates frequenter pertulit. Quemadmodum & a Saxonibus puguata, & Deda exustione deformata fuit, qua de re ita in Saxonia sua Albertus Crantgius libro secundo, capite decimo: Saxones, inquit, iniuriam prioris anni vindicare volentes, mouerunt in Has-ΩΠzs, qui iam Francis paruerunt, & ad oppidum Frisiariam pugnauerunt, magna internecione caedentes, qui obuiam prodirent. Ecclesiam insignem eius oppidi, quam Bonifacius Episcopus & Μartyr praedixit incremabilena, diu frustra tentaverunt incendere. Visi sunt in albis duo iuuenes, qui incendium restinguerent, unde territi Saxones, aufugerunt. Repertus est ad ostrum aedis facrae genibus nixis Saxo extinctus, faucibus hians, quasi flammam edi ei laturus. Hςc ille: Hanc autem Ecclesiam admodum magnificam, D Petro sacram . monastico sodalitio nobilem vere Germanorum Bonifactus Prius V Vinfridus adpellatus, construxit. Is enim, cum amabili religiosissimorum virorum societate, Saxonibus Britanniam deuastantibus, immanemque in Christianos tyrannidem exercentibus , verso solo, patriaque ex'lans, & in Hassiae Frisiariam sese conferens, Euangelium passi m diuulgat, sacras aedes dificat, gentilium idolorum,dc daemonum cultum Germanorum animis eximit, coenobia, ceu concionatorum druini verbi, & religionis Christians seminaria extruit. Praeclarissimum etiam ful- dense monasterium, inter Hassiam. Franciam orientalem, & Vuedero uiam, situ iucundo excellens.& non in Hasstia tantum, quam l ignis & fontibus sacrificare offenderat. sed & in Thuringi a boni verbi semen spargens. , Francorum etiam extitit Apostolus. Quin & gentem Frisonum, paganicis imbutam adhuc ritibus, a daemoniaca eaptiuitate liberat. Conspectis tantis Bonifacij Virtutibus , Carolo- mannus & Pipinus Regni Francorum Principes, communi totius cleri& populi consensu , Moguntinensi Ecclesiae habenas ipsi commiserunt. eamque, ut dignitas eminentior foret, quae prius alteri subiecta fuerat, Metropoliticam constituerunt, ut a Bonifacio, Archiepiscopi Moguntjni initium sumpserint. Iam tantus creatus Episcopus, rebus Ecclesiae sue quam optime constitutae , Lullo commissis, ad eos quos docuerat populos, magno pietatis gelo commotus, partim in fide debiles, partim relapsos, confirmandos, reuertitur. Hinc tertium in Frisiam rediit, ubi a furente paganorum turisba nefarie occisus, glorioso martyrio finem imposuit. D cpau Io a me fusius repetita sunt, Vt lassia, di in ea Frisiarienses, cuinam fidei & religionis Christianae primordia post Deum debeant, pio gratoque animo cognoscant.
103쪽
ER DENA, in oe hasse aditu, ad Rum Amnem, in ditione Marckensi oppidum, OCCasione coenobij,a S. Lutgero ibidem instituti, quemadmodum multa alia in Germania oppida, initium habet, a 61Ihelmo de Hard berg, quadragesimo secundo Coenobiarcha, Anno Salutis M. CCC. XVII excitatum S ab Engelberto, Comite de Marcia , ciuilibus priuilegijs, quibus etiamnum gaudet, donatum. Omnem , quocunque innotescit, splendorem, quemadmodum & Ortum magnificae, &celeberrimae huic Abbatiae debet. Ea autem inhonorem SaluatGris , & Sanctae Dei Genitricis Mariae,& Sanctorum Apostolorum Petri & pauli, & Stephani Protoma turis, Laurenti j Diaconi, Martini Confessoris, prima institutione excitata, multis Regum & ImpCratorum est priuilegiis, & libertatibus aucta. Exhibent namque eius modo Collegi j fratres Diploma sim sum,& Coroli Magni manu subscriptum VVormatiae, Anno reparatae salutis D CC.II Exhibent & com firmationem VVilliberti Archiepisc Colonieri. & plurima alia antiquissima duplomata. Pri US autem Collegi j 6erdenensis fundator & Rector, fuit S. Lutgerus, primus Monasteriensium ΕpIscopus, SymChronus S Bonifacij & illibrordi, or1undus e Frisia,Praeceptorem habuit Alcuinum, S S. GIegorium, qui S. Bonifacij disc1pulus, in Traiectensi monasterio, ipsum cum multis alijs erudiuit, e quibus postea, multi sunt facti Episcopi,alij in minoribus gradibus Ecclesiarum Doctores. Quorum etiam aliqui, ij queeX parentela S. Lutgeri,a prima fundatione, post S. Lutgeri obitum, ad annos fere LXXVI .monasterio VVer lenensi praefuerunt. Nempe Sanctus Lutgerus, primus fundator, in coenobio suo herdenae sepultus
His autem primiS monasticae regulae Uveroneniis cran ruatoribus, quinquaginta interrupta serie, exdhdine si1ccesserunt Abbates, viri genere,& maiorum splendoribus illustres,quorum quanquagesimus,&vltimus fuit Conradus de Geticheti,qui suo tempore tres tantum habuit secum CapitulareS fratreS, Iuml-rrum, ilhelmum de Rifferscheidi, Praepositum;Vvalramum de Symmern, & Ioannem de Idmburin, . sub quibus strictior uiuendi norma, &alia est introducta reformatio. Resignantibus ipsis Monasterium pene collapsum, Una cum cunctiS praedijs,aliisque bonis non optima diligentia adseruatis Introducti sciat autem religiosi fratres, qui si1mmo labore, & industria minitans ruinam collegium,restaurarunt,recupChasis,quantum pro tempore potuit fieri,p dijs ac possessionibus multis, circa annum Domini .1474. quo anno Novesium obsidione cinctum erat, Facta autem hac resignatione,& necessiaria,nouaque reformarione introducta, Collegij erdenensis administrator & coenobiarcha constitutuS est ,quinquagelami primuS,D. Adamus, ad S. Martinum Maiorem Coloniae Abbas,qui praefuit annis 4. Huic siccessit ue a. Theodoricus Iagendom,ex monasterio S petra E Ordiae, assumptuS. 3. Antonius Grimmolti
Sed Abbatia relicta, oppidum nunc ipsum ingrediamur, In.quo Oppidani rem pecuariam, Vndex plurimum victitant, exercent, agros habent laetos, & compascuos, montes praealtOS & lylUOIOS Jn qu bus incredi biles porcorum greges oberrare quandoque vidcas unde induratae fumo pernae & petatones Uvesphalici, grata causidicis munera & fluvios,gratissimo murmure ex montibus IusiurrantcS HUIC & ex praeterlabente Rura, Commoditates haud poenitendas percipiunt,unde piscibus, & sapidis pinguibusque abundant anguillis Vtraque hic Rurae ripa, lapideo ponte coniungirur,magno 1tmerantium com pC Io, Accidit autem Anni Christianae salutis Tricessimi tertij supra Mi desiimum Quinquageumum Initi PostQuam prior eius tunc hyemis medietas, solito asperior,&densa glacie, ac supra modum atra mUC,gr uissime inhorruisset,atque iam post natalis Christi diem, mox aere tepescente, succedCntibus diebus , Inioso Ianuarij Mensiis capite, ingruentibus magnis imbribus,mx 1psa tardior, magno cum Impctu TC1OlUC-retur vi ipsum Rurae flumen,tanti S aquarum inundationibus eleuaretur,Vt ingentem p utl, m I m e CNherii excutarit Irrennouerit,ut oppido etiam ipsi tantus aquarum impetuS ruinam minitaII V1deretur. A- qua nempe retro principis Arcem, dirupto muro, viam sibi parauit, Tanto autem fragore Ca Inunciatio insonuit,ut cataracta Nili numiniS,eo viderentur traditatae fuisse.
-- S S E N D I AamoeriaIe,sub Montensis Ducis tutela, oppidum, Chllegiato virginum, & Canonicorum sodalitio I pr ans Quod Alfridus quartus Hildesheymensium s. aesul, ex paternis facultatibuS fundauit, ut sub religiosa
Abbatissae educatione quinti uaginta & duae Deo runcupatae virgines,PietarIS exercit ISHTbuerentur &X 1.aά
liter Canori ici. ub eius loci Dacano,canonicam viverent vitam. AsyIi priuilegio Abbatia taudet ,& Iocus in ea maxime Sis aeoru nuncupatias,villae aliquot vicinae, eius subsunt dominio Eccles bidem perlegam in qua tabula exhibetur vi dataruinij illius agrippinatis opus. Ager frumenti,& tritici praestantasim i ferax, unde cZn---didus EMndist panis in pretio est. Oppidani , negotiationem etiam remotam ,alu extrinam,fabrilem complur ice Non ilium faciis repetias Iocum, ubi plura conficiantur omnis generas stlopeta. Fontibus abundant & atro carbonario Ia
105쪽
A LBE R STADIUM, primaeva fundatione Tlborestadium Saxonice in Germania oppidum Epiceo patui eiu S nominis adpellationem praebens, a Carolo Magno, nunquam satis laudato Galliarum Rege, & Imperatore Romano, insti tuto, qui longa experientia, belloque diuturno, cum Saxonibus gesto, edoctus, cognouit eam gentem, Ut puta infrenem, fortem,atque ferocem,armorum strepituminuS domari, beneuolentia autem, legibus,pietate, & Religione placati & conseruari posse. Hinc multorum,qui tunc temporis aurei,pedum circumferebant ligneum episcoporum gubernationi, d
spirituali curae eam commisit. Quemadmodum& Anno saturis, DCC. LXXX non quidem Halber- stadij, sed apud Selingen stadium, siue Osterv vicum, quo in loco idem Carolus Magnus magnificum templum,D.Stephano sacrum Construxit,opportuna Episcopo sedes delecta & Constituta est, usitata tum adpellatione,Salingenstadiani,& Osterv vicensis Episcopatus, innotescens, longo vero post tempore, ut scribit in sua Saxonia Crantius, & in opere de Episcoparibus Germaniae Bruschius, ab eodem Carolo Magno & primo Antistite, S. Hildegrino, ad confluentiam
Albis & orae fluuiorum translatus. Huic nouae urbi,& Ecclesiae iam Inchoatae, ab amnium confluxu, nouum etiam nomen indiderunt, adpellantes eam Albore stadium, qua si urbem ad Albin,& Oram amnis, constitutam. unde facile adparet, situ Cam admodum opportuno,cum praeter aquarum commoditatem, agrorum etiam non sit ei denegata ubertas r quae quidctanta depraedicatur ab omnibus, ut segetum culmos, equitem transcend c re ferant. Accedit ad haec nitor & elegantia Vrbis,
aedificiorum splendor,amplitudo fori, & collegia tum Canonicorum sodalitium. In quo, dum Canonice Canonici viueret, Clarum adhuc poenitentiae publicae, in primitiua Ecclesia usitatae, extabat vestigium Cuius quidem rei consuetudinem Pius Pontifex,& post hunc, Volaterranus, inliteras retulerunt,sed velut ritum barbaricum neuter enim intellexit.VolaterranuSinstitutum vocat inauditum. Ett autem huiusDodi: Singulis annis eligitur aliquis e plebe, qui comoediam poenitentis, α confitentis agat.Is in capite ieiunii Quadragesimalis ad templum adductus, in cultu lugubri, & , qui poenitentem deceat, nimirum,caput obuolutum habens, post sacrum deinde dei jcitur, perque totos illos quadraginta dies, nudis pedjbus vias
VrbiStetit, templorum moles circuit tantum, non intrat, nec cum quoquam sermonem miscet.Canonici huic cibum prinhent, quem ille, qualem qualem boni consulit. Non indulget sermoni, nisi post mediam noctem, idque in plateis. At in die, quae Dominicae coenae dicata est, ad templum reducitur, & a Sacerdote, non absque longis, sed pulchris ceremoniis absolutus, a plebe stipem accipit. Hunc Adamum vocare solent. Atque hoc est, quod nonum caput Agathensis Concilii praecipit& refertur etiam a Gratiano, So.Est autem tale. In capite Quadragesimae, omnes publice confitentes, an te fores Ecclesiae se repraesentent Episcopo ciuitatis facco induti nudis pedibus, vultibus in terram prostrati, reos se esse ipsis habitu,& vultu proclamantes ibi adesse debent Decani, id est, Archipresbyteri, PreSbyteri Parrochiarum, Presbyter poenitentium, qui eorum conuersationem diligenter inspicere debent, & secundum modum culpae, poenitentiam per praefixos gradus iniungant. Post haec Episcopus in Ecclesiam eos introducat,& cum omni clero septem Psalmos poenitentiales,in terram prostratus cum Iachrymis,pro eorum absolutione,decantet tunc resurgenS ab oratione,iuxta quod canones iubent,manu S ei Simponat,aquam super eos benedictam spargat,cinerem prius mittat, deinde cilicio capita eorum cooperiat,& cum gemitu& crebris suspirijs eis denu nciet, quod, sicut Adam proiectus est de Paradiso, ita & ipsi de Ecclesia pro peccatis suis abiicianatur Post haec iubeat ministris, ut eos extra ianuas Ecclesiae expellant clerus vero prosequutus eos cu Responsorio, in sudore vultus tui,&c. ut videntes sanctam Ecclesiam pro facinoribus suis tremefactam atque commota, non parvipendant poenitentiam. In sacra autem Domini Cm na, rursus ab eorum Decanis & Presbyteris Ecclesiae liminibus repraesententur. Hactenus decretum Agathensis Concilij, partim antiquitatis amore, partim,occasione consuetudinis Halberstadiensis Ecclasiae, prolixius retulimuri
oppidum hoc anno post orbem redemptum 1 18o graui calamitate eo dissidio est pressa , quod Vlticus Episcopus cum
Henrico Leone fouit,quando infeliciter pugnaretur a ciuibus,capta urbs. alioqui munitissima, ab hostibus exusta, Ecclesia similiter primaria, inquam clerus di populus, tanquam ad tutissimum asylum confugerat: captus & abductus Episcopus: si quae ex incendio ciuium reseruata bona, a ferociente victore per vim ablata. Et in cadauet denique urbs tota conuersa. Truces sic sunt Bellonae fructus Sed, ut sunt rerum mutationes mirabiles, qui supererat oppidani, situs opportunitate illecti, nouam ex cineribus excitant urbem, Sc temporis deinde successu, harum calamitatum obliti debitam Episcopo suo obed1entiam detrectant. Quarc Ernestus Magdeburgensis Archiepiscopus, & Administrator Halberstadiensis, ad iuga & plenam obedientiam armis hanc urbem redegit,accipiens eam in potestatem,& omne eius gubcrnandae ius a consulatu in se transferens, ac tum Iudices ac Scabinos, qui iustitiam ex aequo & bono administrarent, constituit.
UE DELINBVRG A, urbs antiqua, & primorum in Saxonia principum decus, haud ita procul a
Parthenopolitana urbe, quae nunc Magdeburga in Saxonia distans, ab Imperatore Henrico Aucupe. una cum nuncupatarum Deo& Religioni Domicillarum Collegio, constructa .cui primam Abbaticiam filiam suam, Machii ldi m praefecit. Oppidum sane concinnum, antiquitare,dignitate, & opibus praestans, qadiu primaeva fundatione,legitimum magistratum Abbatissam agnouit, cui quando male parebat, ab Ernesto,SaXomae Duce Abbatissae tum fratre,oppugnatur,& Roladi statua,quam pro liber
talis indicio,ab antiquo habuerat, priuatur. Direpta est urbs a militibus,& in extremam pauperiem,unde necdum ci UeS respirarunt,perducuniatur. Ruunt domicilia,nemo curat reparare, Vivunt in diem, tempora terunt in laboribus agri cultum,quae si victum praestat quotidianum, diuites iam se computant, Obligare sua praedia non sinu ntur, ut redditum constituta altera apud alterum ii heras passione S mundas ab auro manus habere Praecipiuntur. Ita fer solam contumaciam γrbs haec antiqua corruit '
107쪽
I N M A RI A, siue VINARIA. nitidissimum Thuringiae Opp: dum, nomen
te denotat; Quasi vinearum aliquis cultor, ea primum loca inhabitans, Vinea S Jbi dem Colcre coeperit. Idcirco eruditi nunc passim, V1N ARIAM eam nominarit non , qt O l a Vinar Io soro, nominis sit clyn on deductam . quCd plerique non ineruditi existimantes iniri a m hanc nostram Caues Vero μζ - ρος appellirant; quasi Τῖtor ex f ictum . Germanis X hoc est, forum designaret. Verum eos hic labi, inde facile conspici Dorcst, cum in German Ia pro Vi-Πittare' AnmaprZ usitatasma sip adpellatio, sit cuti S Bauaris ea cli compositi OrCcepta, qtaaeli anc nostram sentcntiam confirmat ita Pu ninyr Colonum, Collem, aut colentem, aut inhabitantem designat. Paclamari iuxta fontem . Auchinapr Z Messor, Vel agri
C Om ia, postea, cum a Latine scribentibus vli irpantur, i, l; teram abi j ciunt, ur V Vald marus, Dicim arus Zxque haec quidem genuina, & quotidiano Germanorum usu recepta huius voculae. ΠΤ pr Z m sine dictio num constitutae, es: significatio . Aliud vero haec clem principem vocularum occupa DS Iocum, dcsignat,
Ux Ularin astrZ id est, equorum ministet aut equitum in pector, ac gubernator, Scaritat Mabuluin equOrum, dcc. oed haec de nominis origine fatis, & nimis fortasse multa Atque hoc lautum N peramoenum Thuri g V oppidum, Comitatus quodam titulo celebre. Anno partae salutis M. CCC. XLII obmorosiam ComI- xj Hermannide orta munda, &obstreperam erga Herum suum Fridericum Seuerum Thuringi de Landgrauium, & Mis niae Marckgrauium, inobedientiam . primum iure belli, tum iustis transactionibus Comitatus V Vi ariensis, ad Laiadgrauiatum Tutingiae peruenit. Et proinde anno salutis M CCC. LXX VII. Balthasar
Turingia: Landgrauius titulum suum salutarione Comitatus, de orta munda adauxit. Dum in istiuS Oppidi descriptione versiamur doctissimus vir l Oannes UUOlfmus aliam multo luculentiorem , qua in quae nobis C- at, topographicam V Vgi MAR1AE picturam , operi nostro inserenciam, cum hac ad dulcissimae patriae tuae ciues par aene si, tran sua i ttit. 'uam naὀIus atriam, ρ et te ornare Rudero, Hincsorent urbes, hinc regibi a nitet
Ex vitta sancta, moribuου atque bonis. Nempe domum domrnus debet decorare nIrenao, His Via I aries, vita quarum iniger usus, Vec tantum dominum, quam tenet Ina domus: Sic ornes variam, ciuis amice, tuam. G tamen ambo simul decora haec iuugantur in uno, Hac de ora exuperant arces, turresque stupendas, Et uomus em dominub nomina agna feret.
Sed operae pretium est, ut regrediamur ad descriptionem dictae ciuitatis, a qua paululum digressi sumus. VI N A R I A igitur, inclytam Saxoniae Ducibus sedem,& domicilium amoenissimum prςbens, venustissimis tam publicis quam priuatis ciuium est decorata aedificijs Quemadmodum aere falubri, ita agro non tantum rerum utilium & necessariarum foecundo Turingi a namque ob fertilitatem,sinnen existimatur Germaniae ἰὼ sed&delici js, nobilium hominum voluptati mirifice blandientibus, praecellit. Nam praeter omne frumenti genus, laeta etiam Bacchi, Germanis grata donaria, Isat idem herbam, Vulgo quae non alia, quam pingui alitur gleba, Lanarum infectoribus abunde praebet. Limpidissimos etiam fontes & aquas, gratissim is susturris
suauiter circum innantes; Nemora itidem S saltus. ad venatus ferarum, quibus ad admirationem abundat. Quae quidem grata naturae, eiusque auctoris dona , i mperatores quondam Augustos, Vt hic potissimum age. Tent, inuitarunt. Prout ex historiarum monumeni is de Magno Ortone constat; De uius etiam patre Henrico Aucupe, qui in Turingia iuxta Arcem Icchenburg Turingica nobilitate ferente suppetias,graui Acarduo conflictu, quadraginta Hunga rorum mi i i ta cecidit imperii quoque comitia Otro Secundus, hic VVin mariae,perhibente Lamberto Schasma burgensi. cel. brauit Neque vero luxurians tantum agri foecunditas, Principe, Viros huc semper inuitauit, sca& per amoena urbis elegantia ; Politia quam optime instituta , caeteraque Urbium amplissi marum ornamenta huc eos poti Aimum pertraxerunt. Videas hic namque consecrata Numini peraugusta templa; Misiericordiar iridem s. icrificiis loca publica nuncupata. & amplis dotata redditibus, uti sunt Hospitalia, Non, omia &. ubi contagiosis infecti in Orbis, curantur; Quem rivulus aeri purgando destina suS, permeat. Fluuiolus similater. vulgo ostiolta molinarias exagitans rotas, urbem ipsam illabitur, quotidiano ciuium usui S platearum nitori subieruiens. quem piscinae deinde & foueae urbis resorbInt. Videas similiter id, quod Politisi prouidentiam demonstrat, Horrea quae stramentis, furiosi Vulcani rabiem alere possent, ex Vrbis pomoeriis remota; cxperientia, quς O primarum consuetu linum ac legum inuentrix esse solet, Credo, cum magno detrimento edocti. Nam Anno salutis M CC XClX lamentabili incendio usque adeo deformata V Vei iam aria fuit. vr formam vix urbis retinuerit. Verum is casus magna quidem infelicitatis huic Vrbi extitit; quod vero temporis successu. non instaurata tantum, sed superbissimis etiam & magnificis Udifici j, decenter fuerit ornata. eitudem splendoris est, &ornamenti. Quo arx etiam accedit Saxoniς Ducum magnifica, splendidis aedificiis nitens, numeros' & amplisisirnae familiae capax ; & p sertim amoenissimus, dulcissimusque hortus. practantissimis herbis, &frt: hi feris arboribus Ordine bello, in quincuncem Positis. luculenter Ornatus. areol sex odoriferis floribus.&medicis herbis haud secus distinctiis. quam si vel Apellis, Vel Dureri penicillo depictae forent; cum sepimentis ex rosa, buxo, rosmarino, lauro, eiusdemque generis fruticibus venu ste tem per virentibus. Aquis etiam ex prsterlabente umo fluuio piscoso, aeneis sistat is passim deductis, arborum radicos ad aquant tir Maximam autem delectationem pr hetet gans S pellucida horti modio turris. ex qua a qui' se gratissimo murmuro obstrepunt, di subicctum in lacum dolabuntur, Vt adeo incredibilem prorsus istius horti Ipectatio admirationem habeat.
108쪽
109쪽
O NS REGI US vulgo mi speri, potentae. quae in Sarmatia Europea, primarium G DP bile oppidum, BOhemiae Rege Ortogaro, ut eum Dubrauius nominat, AI:jOtilia Carum N Methonius lib. 3.capit ς 3. Primis laum nuncupant) suadente acrGcigeri S, prima, am ΟChristi M. CC LIV initiasti mpsit, excitata primum arce, qua feroceS Pru Cnorum c δ' ces , suaui Christi iugo tum nondum assuetae in olficis retinerentur , Coque a primo inuentore , Mons Regius cognominatur. Protent enim Christrana relἔgione I O .: , Magistroque in Prustia a Frederico Caesare constituto ad resistendum impare, Vim inroerandam Omnibus Chyistianis domi. forisque vel in Mago via , vel ad Pomeramam accolentibus, spolijs cadeque, Sc strage inserebant. ita, vim illos Romanu S PontifCX CX1rium crucis sustolii iusierit induit cruce Ottogarus cum Bobemis, di Austriacis, similiter Ui uno nuper Epii copus olom iacensis creatus,cum Mo aut . Accessit mox in iij Here hauia pro uab V rati flaui a Otho Bradeburgen sis Marcia io ex irorc Otho gari prognatus, S Opus
agmine, perans futurum ut Pruren i in aciem obuij prout reni. O vM1ssessionibus noceret,caeterum in perno Os h O-um deducerent. In illi S nullum male Qmina duo Prutenorum Duces diuisi, se a longe ostenderunt,repent rq; accUrrentu S, ostian ero haud segniter aciem instruunt, pugnam Q Uectam hostes adeo statim animi S conc1- moenibUS munitum perfuge
i ad Christianismum non ad internecionem caesi.1tumque hinc ad expugnandos Duces Op-
dudum delibera sse, vi religionem Christianam
illi manus damus, postea ' e faciunt. Mane Duces, Rege consalutantur. Post hos caetera multituta
loco tantum, sed ex tota insuper Prussia, quam Rex, Vsq; ad mare ex titulo suo Regio, montem Regalem appellai anno statim sequenti conuinctum fuit,eo loci, ubi nunc aduersus Ordinem Teutonicum,cocitantibu , propinqua construitur,Vbi oppidu in geretur, aliud eΣci-
stirpe Austriaca,Anno Chri--- th r i lue tertium ramyhosts Magno Magistro, minrico Knipenrode construat i haec oppida, frequentissimo,&um suburbia,adeo populosa,Vt uno freque- invitum coniunctis, procedebat Rex quadrato non est fac lim,edici t Rex, ne qui siquam militum Christianis,eorumque post ,rure belli ut agerent,datiq; a Magistro ductore, qui recta milites ad agros hostficium omissum, Gonec per a R egis tumultu nonnihil turbauerunt unde animo accepto, die post Rege conserere auden in qua post primam impetum sustentatum, qui acerrimu S erat,dcrunt, Vt certamine abiecto, alii, quo quis', potuit, ipsi vero Duces in vicinum oppidum rint,in hac fuga, multi Viui capti, atque omnes vita a Rege donati quicunque tingi, aut reuertiri u bita ii erit ri t; cce teri perfida m reti nenteS pertinaciam, - - pido i ac I usos, in quo nullum oppidani commeatum praeparatum habebant,quo obsidionem paUIosito te care. Requirunt illi oppidanorum Consiliam,qui respondCnt, se iam -- εω libentius a mplectantur, quam cum liberis & fortunis intereant. Ergo & nos,inquiunt, pariter quam aperte cognoscimus fustra nos cum Deo pugnare,sequenti die deditionem imperataque primum a Br unone Epic po, aqua & chrismate tinguntur, Sc ut amici a Beo certatim ad fontes sacrum properabat; non ex eo lVictor peragrauit, urbemque in littore maris praeclaram condidi r quam Uit, ut tanto Prutenos in Officio retineret facilius cui oppidum
D.Nicolai Fauam conspicitur Jed deficientibus Prutenis,&seditionem Anno Christi M. CC.LX.recens Id oppidum exustum,ac dirutum.Urbs mox alia arci nunc vetus existit. Temporis deinde successu,dum loci situsq; opportunitate, nouae urbi S dignitas au B laturaeest O ppid si,ab hac, Bregia amne distinctum, ab ordinis Commendatore Bartholdo,exssi M CCC.tunc quidem oppidum nouum,iam vero,die lebemchi cognominatum Oppidum deniqn omine. Anno salutis M.CCC. LXXX. accesima celeberrimi nominictum, loco vi ignos o & paludo , quare fistucatis ut plurimum palis nititur. Tria autem
opulento habitatore culta,copiosa habent & ampIa diuersatum adpellation L / etiter recto, cellas etiam subterraneas inhabitant,2quinque, sex, octo, quandoque etiam decem coprehendantur tamime Urbes nae pres diuersiae, quemadmodu & suburbia pulcherrimis Ecclesijs,aedificiis item publicis &c Iulum pr1uatis , octo ex lapide,decorantur, ne incendij deformentur furore. Arx ipsa,Ecclesiam magnificam exhibet;vybs vel ,Baulica harΟ-chialem iuxta Insii burbio Steendam,Fanum D. Nicolai oppidanorum sepulturae destinatu. In oppido muUom alneri ratis est Ecclesia. iuxta Moenia, oratorium nouum,coemiterium ciuium .Interim ot S Barbarae temptu editiore loco conspicitur Ecclesia noua, in foro equino Coenobium quoq; virginum aΚnipenro de Magno Magistro,rundatu . Du insuper alia fuerunt coenobia, nunc in granaria Ducis conuersa. Arx deinde Magnifica&elegans, proximae dignitatis, subsequitur: tum Episcopi palatium,& domus conuiuationi publicae , &suau1bus oppidanorum collationibus nunc u Pata. Vrbis gubernat io,penes Ordinem Theuton 1 cum & post diuenditum atq: amissum Mari eburgum Magni a Brit raresidentia hic semper fuit: nunc Pruleniae Duces hic rerum dominantur,qui urbis habenas senatoria; suburbioru au i C, A ripi mannorum, QUOS Vocant, administratione gubernant. Cives praeter mechanica exercitia, negotiationem etia maritima tractant. Frumenti Uim magna distrahunt,cinerum,picis aridae,& liquidae ra harr nos Germani Vocamus i iis,lmi,Canabis, cenae, sevi, lignorum,Vulgo mellis,medi ex mel ulcis est potus genus, qUae Omma fλyloni' abunde suppeditat.Lingua utuntur Germanica;quadam etiam, vulgo gom chs nuncupata ,1ed, qui ab obsequi stariu-nisterijs sunt Ciuibus ut natione ac patria,ita quoque lingua sunt diuersi In regione aute ipsa praeualet Pruten 1Ca. Vros denique ipsa Chron eu Bregela flumine admodum copio Q atque piscoso,distinguitur, qui in Venedicule linum eAoneraDS Onerarias dorso sustinet naues,cuius margines pontibus septem coniungutur. Iuxta Arcem,lacuS sunt bim, quOSamnis S, a baci, vulgo nuncupatus, permeat & Bregiae deinde aquis miscetur, Ager urbi vicinus, gleba, frumenso lao-NCa, PascUIS,&cultissimis hortis praestat Planus est, montes hinc inde aliqui,sed non admodum magnI conlurgunt.
- IGA Livon fertilissimae Metropolis,quam mercatorum Bremensium excitauit deuotio, illi si quidea liquot verbi diuini praecones ad facram in Liuoniam deduxerunt militiam, milit S sine numero, ciuesis ac mercatores in hoc negocio militanteS pro Chr1sto, multi caesi, Turrim suo sanguine sui mercati, saepe perpulerunt hostes crucis Christi obsides dare,pacis subire conditiones Deniq; emcruescete multorum deuotione, nouum inter te ordinem Cruci gladiatorum fratrum instituunt, Cuius quidem professionis duo ex ordine fuere magistri,quorum primus Vanno, validas in Livonia arces Sege Uuoidam , weno a&Ascheradam CXcitauit. Et ducia annis xviij. praefuisset, a latrone domestico,Cum facetiano trucidatur. Alter Volguinus arct m Velli nam cou struxit, ordiniS magisterium anni S XV. tenuit, grauis fimis bellorum agitatus procellis, m conflictuc .nt sta Li uones cum decem Jc octo fratribus cecidit. Deinde,ob nimiam barbararum gentium potentiam, Fratres ordi-. .e Teia onicorum implorati Ucnerant in Liuoniam, anno Incarnationis do Inicae, I 228. quorum ordo Cru gladia