장음표시 사용
281쪽
26I 'idemiei sedes. immediate sine traduce. sine contactu, in singula corpora infunditur. aut cum ipso aere hauritur. Erisgo Contagium, si non est in Aere, non potest esse 'idemicum , si est in Aere . frustra vocatur Contagium . Epidemicum item, si contagiosum est, frustra in Acre collocatur: Et potest quidem nonnunquam ab epidemica causa contagi sus Morbus crumpere ι at probat id ipsum non in aere, sed
in corporibus epidemieam causam extitime . Contagium nequeat epidemiee in multos invadere, nisi ex multa nimis m
teriae multitudine, aut citissima propagatione. Novissime illud perpetuo recolendum est, quod in Epidemicis omnibus quaecunque sint , non Aer aegrotat , sed corpora . Nec si . gallinas epidemice videas privato morbo pcrstingui , credas
in Aere tale Didemicum, caeteris innocuum, versari Coninfer. nostrum opus g. s. c ,. Porro brJ equidem peccasse in his
vulgo Medicos facile patet, & inconsilitis hominum sermonibus perturbatam hanc omnem Didemiorum & Contagiorum notitiam ι quum Didimicum & Contagiosum sine ulla passim discriminatione usurpaverint, quum Oidemicis multa dederint, quae manifestis constant Contagiorum seminiis; nonnullorum certa Contagia. in admirationis quamdam speciem. 'idemica, ut Boerhaavius Variolas, esse contenderint , plu- reet ipsas etiam brutorum atque hominum pestilitates , repudiatis omnino Contagiis, Epidemiorum ordini adscripserint M.
Confer. nostrum opus I. 3 r. is Quamquam ObJ quae Hippocrates passim adumbravit, diligentissime recoluisset SIdenhamus ,
de observandi mira facultate praecelleret; tamen haesit potis- sinum in eo, quod per quasque constitutiones visus si praesentis magis , quam praeteriti temporis habuisse rationem. Τum Morbos vere Epidem eos cum Contagiosis saepe commiscuit, quasi ab unica causa penderent : eorumdem autem phoenomena nisi ab occulta Aeris potestate , explicari posse non censuit . Coinnofr. opus I. 9. O Io. Atque haec qui
282쪽
262 sis videantur esse communia . Sed contagiosos deinde usque adeo ab latentis dominatione semovit . ut ad Pestem excitandam contagiosa in primis mi mala necessario requiri conis tendat , quin suspicari se quoque fateatur, nullam unquam in Aere peltilitari; vim tantam posse censeri, ut Pestem sola progignat , sed etiam Contagia necessario requiri: & esse perpetuo vigentem alicubi Conι et torum fiat uriginem, ut promais nare hoc illae facile possi mi M. O . vos r. Vus g. s. c. ad g. I s. se Habentur cquidem fa) in historia propemodum per annos singulos exempla morborum, qui singulas ditiones. regiones, provincias , aut magnos admodum orbis tractus identidem infestaverint; qui quanquam epidemice, nempe in quam plu-rcs grassiantur, intcrcit tamen plurimum, ut Didemici ponsint omnes vocari . Didemici sunt, qui quo loco regnavit caussa. conii fiunt. Ex qua caussa qui facti sunt morbi. dum consistunt in loco , simplices sint. an contagio 7, perinde potos censeri . Contages autem sic genitae aut leves sunt, Mfacile eυanidae, quae porro nisi inveniant corpora sic praeparata. nihil ciliciunt: proin nec extra locam fac te feruntur , quum sint evanidae & leves ι nec si Drantur quicquam pro
ficiunt , quod imparata corpora ostendant . Corpora autem extra locum necessario imparata elle oportet . Caussa enim epidemica . quae ex magnis temporum perve ovibus certo consistit, quum pb1 iiec agat in corpora, non agit in distaἀi,
nempe extra Olaaeram, quam dicunt, propriae activitatis nil potest proficere. Sed aliae vel a magnis Epidi micis natae Conistages , vel a magnis omnino caussis in uno etiam corpore excitae, tenaces nonnunquam sunt, perstantes , atque dura-bilcs, quae possint e laco etiam ad distans transferri viribus integris. Quum ergo vidcris Morbum quemvis tota Europa.
etiam conrrariis tempestatibus late Vagantem . quacum rue'idemici forma, aut cauilam reperias necesse est . quae tota Europa epidem ice ast cccrit, aut Morbum elidemice natum Pereontages irrepere fateare . Cons. no s. opus g. 23. 26.
283쪽
263 bilem dominari per anni tempora, & tempestatum vices alternas se Atque hos quidem casus J , dum ver sangui
nem exagitat , dum aestas bilim flavam . dum atram autumnus exacuit , aeque dum pigra hyems pigras in corpore pituitas congessit, morbos annuos, & pene certas tempestatum constitutiones appellant '. Ergo bJ quum Didemicos morbos dicimus. eos praesertim intelligimus, quos superiore loco per incertas , anomalas temporum constitutiones fieri praediximus , quos proin stopulares utique , pandemios ,
vulgivagos . non utique tamen communes . tanquam a communi caussa , ut ab Hippocrate Scholae hactenus nominaverunt , scd ex re ipsa non communι s, quin immo raros, in Otos, incenos vocabimus. Non enim ab hac illa communitate caussarum, sed quod nec certa lege, nec certix intervallis novantur; quod insueta forma , & graviore etiam metu desaeviunt, a familiaribus, annuis, atque adeo communibus distinguendos censemus. Fereque sidemicos proprie & tanquam pro dignitate Epidemica Magna appellabimus Conis fer. no r. opus g. I 8. I9. o 2 o. Dιυina igitur feJ illa Hippocratis & occulta pestilentium principia . Contagiorum induisbia notitia supplentes, reliquorum etiam Didemicorum caus fas, quos communes, vulgares. populares, vulgivagos nominant , libenter in Aere cum ipsa Hippocrate Perquiremus. Aeris intemperiem ex multiplici sensilium qualitMum mutatione. meteoris, ventorum vicibus, externorum admixtione,
per varios anni . tempestatum , & temporum status . quas constitutiones appellant, corporibus multifariam nocere. Nocere autem non immisso Masmate, nec veneni seminio. sed solidorum mutato statu , fluidorum crasi vitiata , motuum ordine, quantitare , vi pauillatim a terata. Neci omnino ab his caussis materiem morborum inferri eorporibus,, aut mia a 3 sed nativa paul latim alterari. multi rines humorum ali nationes, & acritatum labe2 induc , donec vitium recipiant cor. Pora, dc suis quaeque modis aegrotem Cons. nostr. F. F. ISO.
284쪽
convenit , quod ex in lucta coeli constitutione, insuetos aliquando Morbos , eosque gravcs . M uno tempore frequenistiores propagat. Nempe non insuetum aliquod in Aere principium, seminium, mi via, sed insignem aliquam pro tempestatum ratione in sensiti s Aeris quatitatibus alienationem. Quo titulo conicquens est nec regulares annuos Se tempestatum communes, qui certis temporibus revertuntur, nec
pestilentes . Feste e comprehendi sed qualia totis libris descripta ab Hippocrate a magnis temporum perversionibus sunt , quae nullis obstricta legibus incerta huc illuc feruntur,
de Magna jure Didemica nominantur . Confer. nostri opus g. 27. Er 62. ,, Prorsus vero qui non negaverint, sanit etiam ab autumno ad hyemem statum sanguinis, humorum, corporis universi fieri varium & permutatum, easque mutationes e natura cen Icri s cos quoque fateri necesse est. Δ-cile periclitatum iri corpora , si quid eas mutationes statim temporibus interceperit. Ut si constitutio autumnalis perrexerit tota hyeme atram bilina exacuere , quam assuevit nais tura compacto per frigus corpore , & dcnsaris humoribus temperare a necesse sit vere novo objici corpus novis temporibus imparatum: multoque etiam magis & gravius, si hunc corporis statum , post australem hyemem ver boreale . tum
deinde aestas humida exceperit: corpore enim non eX purgato, nec renovatis ex ordine humoribus, vcterascentem intus materiem computrescere vehementer necesse cit M. Confus.
opus β. ISo. A Profecto sed futuros tales fuisse Morbos utra.
que aestate in Thaso Se Cranone nemo crediderit. ni squallidum autumno coelum . & mitis per Austros hyems antece Gssset: nec talia relaturum fuisse Hippocralem. nisi certam Meonjunctissimam horum inter se rationem peritissimus Naturae Scrutator intellexisset; cujus desponsam in his fidem tot jam saeculorum vices, & testimonia nondum resellcre potuerunt' .
285쪽
lesus, Ballonius. atque inter post rcmos misamus ita sint interpretati, ut respiciendum estie perpetuo in anteacti temporis vicissitudines fateantur quum eadem abunde Hippocrates dilertis Epidemiorum libris tradiderit , ut similium caussarum vi, nempe inversis & alienatis successionibus teminpestatum, gravissimas popularium constitutiones regnasse prodiderit in Thasio & Perintho, in Cranone pestilentes & 'μ-ses, mirum admodum videri oportet, Philosophis nonnunquam magis quam Medicis Baconi nimirum Verulamio fuisse talia certa & perspecta ; Medicis autem non adeo omnibus placuisse, ut etiam in hac doctrinarum luce, quam quotidie jactamus , extiterint adhuc , qui ab manifestis Se certis ad abscondita illa veterum & incomprehensibilia qualitatum portenta confugerent Cons. nostr. opus g. I. II 3. Igo. Haec latia de Didemicis philosophatus es CH. Auctor: De Contagiosis vero prae caeteris haec nobis occurrunt messitanda . Esse, ait, non in aere b , sed in ipsis intus vi ventum corporibus materiatam pestilentium omnium contagem , phoe- nomena cogunt fateri : & id multo etiam magis, quum vivificam Aeri vim exsolvendis , perstinguendi sique exhalationum omnium vaporibus, inditam esse a Natura demonstrant cuncta observationum omnium argumenta Cons. nost. opus s. 7. Caeterum ut contagiosa esse Epidemιea pleraque omnia concedam facile adducor . qui Sporadicos quoque Morbol non raro contages fundere intelligam M. Cons. nos . opus g. 29. 3o. Nec fore eas Q qualitates nimirum infra epidem eam potestatem illud demonstrat in primis, quod contagiosos quoque Morbos absque Epidemico , absque sem nio consuessc compertum sit excitari V . O . nos . opus I. 2 o. Rursum ob commemorare & illud oportet seu consensione caussarum fortuita, seu spontanea humorum mutatione, mul-L i ta
286쪽
ta saepe progigni intus in eorpore ab imo is humoribus v
nenata contagrorum mtasmata . ut d nterici mrer milites
Fluxus, ut pestiferae earcerum Febres . Eadem sic nata uasemata, si mora acuantur . si stagnatione invalescant, in peis stlentes . fereque ιn Peses evadere: quemadmodum reseraIis nonnunquam obsoletorum cada Uerum foveis relatum est contigisse : Usque adeo non modo contagiosum sine epidemιω ;
sed nasci pistiferum sine feminio videri possit. Usque adeo
animale praesertim putridum in pestilens acui , atque evehi sponte potes , quae de Contagiis probata sunt omnibus , de Epirimιcis abunde negantur . O . nos. U. a I. 37. ad 42. o F. 2IS. M s. is Contagiorum autem ca) eine cerIa perflantia , ex certis principiorum elementis, certas legibus coagmen- rata principia necesse est ι quae Uscctus certos ab aevo in quibusvis, quoque tempore is loco, semperque eosdem producant.
Nec ulla alicubi esse certa e terrigeni, contagiorum elemem ra certis unquam observationibuς compertum est i nec ulla
ullibi . quae certas Morborum Contages perpetuo , & certo produxerint Cons nostr. opus I. 8 I. 82.83. ., Credo equidem b) Elephantiasta, Celticum. Stomaracen, quem Scor batum nostri nominant, Iaru item, Pran, & quae sunt caetera inaudita, inter Barbaros Morborum portenIa . vitIo cinti, atque soli, vitio Octus, aquarum vitae progiunt. θ ce
tas deinde per eoutages vulgari . . . Sic ortas paullatim contages , quas tardas vocamus, conspiratione caussarum exter Darum . corporatas materie animati , ministerio anico vitae ,
succrevisse in corporibus , inhaesisse certis terrarum locis MConditionibus a nec potuisse deinceps avelli atque extingui , nisi mutata Aeris , locorum , & corporum conditione , deminutis paullatim viribus, evanuerint ρ. Cons. nostr. U. 3 3 I. Utique ex corrupta aquarum colluvie sc), aut como tulluris , aut gravi aliquo locorum vitio pestilentes saepe morbi nascuntur: erraret autem qui crederet. vapores illios, quorum caussa morbi tales emergunt . tulisse in corpora containgio-
287쪽
ttorum materiam. aut eontagiosos ipsos fuisse: non sunt conisi etia illa, sed vere mia mala ; nempe inquinamenta, quae humores corporum graviter vitiant , atque ipsa eorpora labefactant. Proin potcst illorum vi talis & tanta in corporibus fieri permutatio , ut & Morbi inde enascantur , atque
o r. is 41. . . Spirabilem aerem purumque sa) exhalans elanis corporibus vapor , primum innocuus , paullatim copia oneratum , tandem venenata malignitate contaminat, & viistae reddit exitialem : cohibita intus in sano corpore perspiratio , cito degenerat ἔ tum humores paullatim vitiat, nervos infestat , obscuros malignosque morbos inducit . Quin& a simplicibus caussis enati morbi . humorum spontanea secessione, vel singulari intemperie, vel parte aliqua in summum animalitatis evecta . Primum corpus omne contaminant , tum acres malignosque effundunt vapores , demum manifesta contagrorum semima . Cons nos. opus g 4r. Ergo non alte petita b , non demissa coelo, nec evecta ab inseris , nec ab aere Promanans contagiorum natura derivanda
est , sed ex animali ducta progenie vi ipsa vitae, ex interiore vitae elemento, calore, motu . quidquid dissubile factum est , si expiratione. motu prohibitum, densiatum intus coaluit, aut
intimiore partium attritione attenuatrus, penetrantius evasit. MDeιata, aut mutata elementorum compage, servata quidem natura, vir bus auctιs evocat/sque, in contagem degenerat
Conferi nostr. opus g. 38. ,, Esse autem id mirum ce) in his perstantis naturae testimonium oportet . quod Contagia
nec spatio vincantur , nec mora . nec transtione degeneis rent , sed iisdem semper ex aequo viribus , easdem morborum labes inducant . Num esse vim quamdam vitae inorganicam fateamur m bruta materie δ aut esse in multis latenist/s quaedam organitatis primorria, materae per varios permurationis gradus ad orgamtatem , & vitalitatem provecta I me III. Auctor nox. 78. p. I I. assert vibratilem gelat Inae L l x moινι-
288쪽
268 mobilitatem ab Ili. Haltero relatam, simul se carissae Pergamenae , ex aqua decoctae . inque gelu redactae n wis tremulum motum ; obditque sequentia : Quapropter qui organi cas Bussonii moleculas negant , videant quid de hac ista quoque , quae sensu percipitur, animalis materiae proprietate consistuant . O .noser. opus g. 38. , , Ergo a a vitalitate provecta nimis, aut alienata, congari communem quamdam tandem contagii naturam, quae omnem contagιorum rationem is vim comprehcndat . Confer. nostrum opus S. I,, Usque adeo υθὶ credibile est per loca terrarum certa. certas posse Contagiorum partitiones . per varios pestillatis gradus ordinatas constitui . Fateri enim manifesta rerum veritas cogit, Contagiorum hanc omnem familiam non satis hactenus dcfinitam atque ordinatam videri : & fore et , qui hanc istam in se spartam susceperit, cogitandum, hoc Omne
genus dividi primum in acuta, & diuturna oportere. Acura aulcm . quae hactenus indigitamus, oportere distingui in exotica, quae eadm plerumque nati υa sint, primigenia , persantia , ut 'Pestem , Hariolas . Morbillos , ii milia ι inde in indigena, eademque fortuita , eventitia . se evaclida , qualia
fortasse nobis Stomaeaceu, quem Morbutum vulgo nominant,& Mitiaria , multo autem certiva d sentericos Fluxus , Febres Corenses , Maligna Exanthemata . Non omittendum Putamus recentem a Frid. Ludov. Bianz contagiorum divisonem: ,, Forma contagii est vel halituos seu acuta. vel non Balituosa , seu chronica. Halituosa contagia sunt ρsmerum, putridum, variolosum . morbiliosum, dysentericum: non hal ruosa , rabiosum , seu hydrophooicum , carcinomaticum . Dubia contagia videntur suasma Scarlatinae , o. sis epid mirae , quod licet C. Vogclius rejicit , tamen valde contagiosum est. Arthriticum, PBIhiscum inter dubia refertur M. . . Qua in re illud nobis inter caetera annotandum videtur, in inprovide omissam a Baulo videri divisionem illam , quae sitia exotica & indigena , non modo quia immensum distantab
289쪽
ab invicem , sed multo etiam magis , quod exotica quum snt & primigenia , elIe eadem necesse lit alienigena nobis , or adventiIIa , quae proin oporteat fuga. vitatione, coercitione mag/s, quam spe curarionum edomari se pervinci: qualis conditio est potissimum verae Festis & Variolarum . Indigena vero quod fortuita, multiplici ramen conspiratione caussarum abiet Is nascantur , nec a perflantibus feminibus prodeant, possitnr, non tam Medicina ' quam multarum rerum procu ratione nonnunquam anteverti Haec Praeclarassimus Eques Michaei Rofa . apud quem de Ardentium Se PhreniIit aruiso demicarum Furrum vetustissena origine nil comperi nobis . daIam es. Vnoad OIHmIcorum Morbarum diviseonem coufer. nostr. N. g. 6o. uti is Apparatus In tutionum Tath Iogi Praecticarum a) apud nostrum Comm ntariolum, jampridem IVis datum . cui titulus: Supplemento alia Memoria per servire alia facile e perfeιla Uintaiose dei Vesuolo. e vi tuIti gis altri Morbi contagiosi in tutia I' Europa ee. Napoli 3738.
2. Accurati mas it is , cui nosri hujusce operis perpensatio demandiaza fuit, pertracrans de Febribus in Genere b ita loquuIus est: si Frequentillimus Febris casus est, in quo
clauditur abdomine inorbola saburra , nervos quos attingit immediate laedens, ad alios vcro ucbυlam subinde ejaculans noxii vaporis . In hoc igitur utrumque aticujus nimirum particuia spe maris nervosi consans irritatio Cr Ianguinistiniversi et Irtim , duplex imi generica Fesbris causa, ut ibid. I. 8. ρ. . jungitur ca at genus. Febrilem fomitem in Febribus , nulla fere earum excepta , abdomine contineri ex eo probari potest , quod fere in nulla earum maximam s nationiς partem , vel saltem aliquam non expcistaverint ab excretis alvi .Omnes, post ipsum Hippocratem solertiores Me-
vero eam hoc nomane adpellabo quae a sordium in abdomine
60 Arine. VIII. IX. & X. p. II 6. III. Q Lib. II. instituti Medie. Patiis posteriorix. quae est Nosol. Sect. I.
290쪽
27 mine nidulantium intensiori putredine nata , celeriter , &cum vitae discrimine currit, acuta scilicet est . De patri
consumptiua , siue tabifica scribit sa) : Haec phoenomena
ostendunt. scpticam Sanguini tradi ex abdomine subitantiam, qua ejus elementa prompte di silvantur. & putrescentia di C. fluunt . De opho Carcerum is Noscomiorum ait ιθ : In hac universi Sanguinis adsunt memoratae so2ὶ condi. eiones ad gradum maxime provectum , quas potentissimus parit halitus ex abdomine in sanguinem remeans . Subitisque c): se Contagione traduci hanc Fcbrim posse certum est rat exhalans ex aegro vapor morbum in sanum corpus furens non nisi facem subjicit praeexistenti incendii pabulo si I 3 P. De altero Typho, quem ab Iguxhamio Fibrem nervosam voeatam fulse refert, haee prae reliquis habet d) r ,, Eadem
hanc princeps conditio gignit, ac reliquas omnes , sordium scilicet putrescentium in abdomine praesentia , cui tamen gravissimae aliae laetiones accedunt , dein subdit se : ,, Epide- mica namque forte nunquam nervosa Febris est , ac proinde facillimum non minatur contagium . quod a condi ionibus , quarum sobolet est . facillime & aperto deducitur M'. De RBeumatica tandem inquit : is Febris quidem non aliam causam agnoscit , quam clausam abdomine vitiosorum faburram. Ab hujus varia conditione pendet quod alias remittens , alias continens ea videatur, & non raro manifeste perniciosa sit M . 9. An haec nuperrima Didemicorum Morborum Theoria
a disertis literatissimisque Reipublieae Moleae A e lapιis
Posteritati literas commissa . ratis , perpetuis O ex tuorum solummodo intima natara expetendis obser uationib)ιs probe respondeat necne : An ab horum virorum aliquIoas jacta principia amico connubio inter sese cohaereant, vel potιus