장음표시 사용
31쪽
retione mutui, t ed ratione' Iusti tituli mutuo extri seci, nempe ob compensationem iacturae lucri proba hiliter. iperati, quae iuste exigi Potest 3 ne mutuans
ex beneficio, a se inralium collato dainnum percipiat rnee enim aequumtest, ut qu distentum, patiatur,.
Spe e luer, probibiliter futuri est pretio aestimabilis p.ria' spes probabilis capturae pileium ex jactu retis iuste v. vli potest, l. xx. g. de as . empe: Et l. 6 de μιιν empr. dicitur, quod o spei emptio D. Ergo mutirans jusse aliquid exigit pro illa spe probabili se ipretio aestonabili, qua se privati in gratiam alterius rimm missio ret Probabiliter speratae est alimurn non solu n i robabiliter futurum , sed etiam actuale r nam lcumi si es tueri probabilis habeat unaetvς ω se pretio aestimabilis, illius jactura est quod iam damnum acinale . emergcns, utpote jactura boni actu. habiti. Brevius, cessatio lucri est in aeninrationci prudenti damnum quoddam pretio eompensabile: nam per illam fit , ut quis minus habeat, quam habiturus esset . Et . ideo
juxta Omnes, qui fur tur, tenet ut restituere lucrum
cessan . 3. . pecunia ut subeii industriae, de tali destinationi quaestuosae, plus valet possidenti, quam in se
Confiderata. I. Ex e. s. de Uων. ub, dicitur, posIe ratione lucri et g. Nis vendcre merces. ultra eumns
pretiuin, si venditor voluiis i illas reservare in aliud
tempus, quo plus esse valituras verisimile esset. . Porro S. Th. 2. 2. qu. 78..art. 2. ad I vult solum
nihil posse exigi in compensitionem 'lucri mere post, bilis de remotii vel non posse. tantum exigi ita compensationem lucri probabilitcr sperati, quantum ellipsum luerum , quod speratur. Neque enim negat jacturam lucri probabiliter sperati esse eaussa in ius amexigendi compensationem et nam qu. ι x. art. q. air: Sa
quas damnifieay aliquem , impediendo, ne adipiseatur
quod erat an via habend/ , laιe damnum non ορσrtetoeompensare ex aquae quia minis r est habere aliquidvistute quam habere actu . . . Tenetur amen alia quam recompen'rronem faeere secundum condisionem personartim er negotrorum . Idem doceL. in ε. dist. II. . . I. art. s.
Res . 14. mmuni sententia, ut possit juste aliquid ultra sortem exigi ob damn uiri emergens ,
quinque requiruntur. I. Ut mutuum lit vera caussa damni, astoqui Mes essit titulus , Sc Vera usura . . Io Ut damnum proponatur in uiuatario, nam libere e sentire debet in illam rompens Itonem mutuo ex
trinsecam ς alioqui admonitu posset sorte alibi sibi providere sine hoe onere Qui re si a4monitus non
suit, non tenetur damnum coInpensare, etiamsi postea eveniati modo non fuerit per moram eulpabi leui eatissa illius: nam tunc tenetur r-tione culpae , . neque rei acceptae, neque pacti addidis mutuo , n que etiam contractus inu ui r mutuum enim est con
tractus strict j iuri Α, ex natura sua obligans solum ad reddentam sortem. 3. Ut auctarium non se maius
damno orto ex muttior alioqui excessus esset usura Tius, nam exigeri tur ratione mutui, & sine iusto titulo . q. Ut conpensatio rim exigatur ante tempus, quo damnum evcntum ii praevidetur, quia tune s Ium urget titulus. r. Ut alter non og. tur as aliquid solvendum, quidquid evenerit, si velit se obligare ad solvendum totum damnum emergen , quod re ipsa continget: alioqui ei imponeretur. Onus, ad
quod ex mutuo non teneturr eam AIum possit OV
gari ad reddendum mutuantem indemnem . .
. RUρ 3.. Ut auctarium juste exigi possit ob luerumeessans, ex communi sententia requiruntur hae eon ditiones. I Ut mutuum sit vera caussa cur lucrum cessat: ac proindea ut mutuans ante petitum mutuum
habeat facultatem proximam lucrum ex pecunia faciendi alit via. Juva & pecuniam'quam mutuat, jam desimaret negotiationi vel contractui justo quae-ltuoso , nullasque alias, habeat pecunia otiosis , id est, . non destinatas lucro iusto faciendo, nec fami liae suilentationi , neoe filiarum' dotin re pro viijsni casuum sortui rerum , quos prudens paterfamilias cavere, debet . Nam revera lucrum et non cessat ob mutuum,.qui antequam peteretur , non destinaverat
Pecuniamέ suam negotiationi , vel emptioni rei frugi serae , vel censui, vel societati : aut non habebat sa- utricem proximam Iustis in lucrum ex petunia saeie di, aut habeba alia, meunias otiosas' Nam tune ex pce uni P quam mutuat nullum luerum ferisset rid coque. talis' nihil potest exigere ratione huius tituli, utpote non ex tauris. Idem die de eo, qui abstinens a negotiatione , -- interim se applicat alteri rei nee molest ri nec minus quaestuosae ψ eui vaeare non potuisset negotiandor nam lucrum cessans per omissionem negotiationis compensitur per aliud lincrum, quod negotiando consequi non potuitit; &se ei lucrum non cessat ex mutuat One, quae revera
ab aequali lucro eum non in pedirie . 2 in i uerum sit certum, aut probabile: nam si se solum possibilo non est pretio aesti inabile, cum mere possibilium rhtio non habeatur,' εt in aestimatione morali potentia remota lucrandi ex pecunia nihil addit pec vitiae sp ctatae secundum se . 3. Ut moneatur mutua rarius de luctu e ellante, 8t in illius eompensatione tonsentiat ratioqui ad illam non tenebitur, nisi per moram tu pabilem solvendi suerit illius caussi , ob rationem supradi tam ἔ quia onus extrinsecum contra tui imponi nou potest contrahenti sine illius consensu. 4. Ut non exigatur totum luerum quod sp tatur 4 sed solum quantum spes illius iudieio prudentum valet, εdeductis sumptibus & aesti inatione periculi Q laboris. Nam res solum sperata n n est tanti valoris ,
quanti.habita in se ipsa, seu jam existens propter
pericula N impedimenta, quae evenire possunt: sic semen sparsum iti agro minua valet,. quam messis ipsa, quae speratur. s. De tueri cessantis commulatio
non exigmur itati dato mutuo , sed solum pro tempore quo lucrum sui ficti nam qui ve gr. mutuat tum, Et llatim accipit decem pro I uero cessante , iam non mutuat alteri centum , sed solum nonagi tar solum enim nonaginta retinet mutuatatius, Ectamen mutuans tantumdem exigit pro lucro cessante ex nonaginta, quantum ex centum, quod est in
stum εt usurarium; eum tune lucrum ei solum ex nonaginta. cesset rimere a quod pro interesse solvitur, eidem i subrogatur, & eius quod nondum extat , subrogatio exigi non potest. His adde , ut qui x excusetur ab usura coram Deo ratione hujus tituli, requiritur ut mutuet animoratis eandi proximo, non autem spe commodioriaueri. Nam si mallet mutuari quam negotiari, intenderet principalitet luerum ex mutuo, & sie pecca
ret . Quare, ut at L sylvius, requiritur , ut is qui
32쪽
remuistat, non sponte subtraxerit suam peeuniam an Poe ucem conventionalig, postis . hia eonditi . moiratione priviquari mutue j, intendens Proprium nibus, deberur ante omnem sententimn. alia debe . eammodum , & imi lena mutuare eum emto lucro, tur e pacti lusti, & hae est intentio oomtinen quam negotiari cum in em spe tueri r se etaim ficte e tum , us iapso iure transgressbe poenam sol .cre te-paeiseetur de a uero cessante, eum me unia iam tu nearur sane necessitate iudicem adeundi eum sumpti Dacta sit ν potentia lucrandi , utpote mee' secundum bus dc molestiis , in saltetn si petat ut di sieque potitiarem, εe voluntatem ejus exposita negotiationis Rus munis hominum lensus intelligit. Sed justa pinici tu . destinata eontractui iusto quaestuosor atque adeo lin re naturali obligat i a conscientia aate omium seniactum, si quia restae, non desae ex mutuo, sed en Lentiam . Multi tamen putant, talem poenam lol,leo quod negotiari noluerit, aut aliter contrahere, non debere anzequam vetatur expresse, vel tae ite Idem docet Toletur, asserens doctorea eonvenire , Quia mutinans, si inon petat solutionem metrae eum quod eum quis sponte alteri ost it suas preuia arma' facile misit , censetur eam condonarer Smaa Wide tuo , nec e actus,*nez rogatus, nai, p reth lieite tur in Poni sub hac ea ita tonsitione si pis, , . . Iverum ab alio aexigereri gum ipse sponte duas pec Quaeu. xiv. Aa licet aliquid vitora seriem os, tis.. nias a negotiatione auserat . . ne pineati ejusmoda fraιι ξ. Non lieet id quod in contractu mutui ob Res . t. Nihil licet exigere a pauperibus vatione lateres e exigitur , convertere in sortem, Ec ex eo Periculi sortis, orti ex eorum inopia . Quia r. Valealiquid ultri summam ex quovis tituloaexigerer nam Perieulum est intrinsecum huic mutuo tu iudi Viduo, , hoe prohibetur in jure , l. 18. cod. de usar. si e Lali nui zuo ex natura sua accessorium est aeeeG aeli. XLII. An haee In minis. luiras pactιν, Μν sotium autem sequitur naturam principalis , ex teg M. i inutis rarius, 'si ad te minum peritis urtim in m resti- jur. in o. Ergo cum nihil P sit exigi pro ipso mu-sΛενιι, aliquia fluat in poenam fisae morar tu. ,rita nec pro rati perieulo. 2. Cum charitat obli Re p. . Ex eo uni sententia γε se licita est po- get ad itus mutuandum, ut eorum necessitati su Gl stis certis eonditionibus. Quia debitor, qui est in iniatur, obligat quoque, vit id fiat. sine ullo eorum mora evirabili, dignus est poena , eum peccet cou- gra amine, ideoque ut subeatur gratis hoc periclintra iustitiam, non solvendo debitum tempore praes- inm, alioqui non sussicienter levaretur eorum ego' nito. Ergo potest cum eius eon ensu aei 4mponi pedi stas. 3. Alioqui possent maxime opprimi pauperes , . na, sevi solet imponi ei, qui a contractu resilieris: εc eo plus ab iis exigi posser, quo egentiores iuri et, contrahentes enim , eum sint sua tum rerum domini, ideoque digniores maiore Iubsidio, non gravamine ..possunt ad maiorem contractuum firmitatem, de eo- 4. sac.-Con . Card. infra laudanda permittit esserum implendorum certitudinem sibi poenam conven- quid accipi solum ratione periculi, prout in easu ationalem imponere S promittere, ex eap. 4 de aνιμ. Missonariis propositum erat, sellicet quod oriebaturdi i. q. Cod. d. pact. omne autem iromissum arem ex culpa, insidia ita e Sc injustitia mutuatarii , non
Ptatum servari debet. , , autem ex ejus inopia.
sed ut hoe sit licitum, ex eommuni sententia ista Porro fidei uisor non aecipit iuste pretium pro perequiruntur . I. Ut id non fiat in haudem usurariam, riculo, sed pro obligatione illud in se suseipiendi
sed ex sola voluntate Artem suam tempore 'statuto . Resp. Multi docent, lieere aliquid ultra sollemi Tecuperandi. Unde si non eures, utrum solvatur tali pacisci ει exigere ratione perieuli mutim extrinseci. tempore, an non; vel si optes non solvi; vel si eum Probane l. Ex de reto Sae. Congreg. de Propaganda germinum, intra quem si is mutuum reddi rictu pose fide ab Inascentio x. approbato, de Romae . typisse , constituas, tune poma apposita est velamensusu- dito anno 'Io s. & a Carissutio relator In lana xaea Ee revera lucrum ex mutuo principaliter inter Fum vegno lege stabil/ιum est, ur νn mutisa eruta dis . 2. Ut debitor .ere sit in eulpa, non solvendo Pro eo νω aeeipiantur amue respectu tacri eos 4rer, notabili tempore post transactum terminum: nam si- damnν emergent νη. si συι ν κενnm Sinensem s. ne eulpa nulla potest juste imponi mee exigi voena, litatum pro re unν-um I marum mutaeo, ilicet non m- ex l. II. Cod. de an. di eam 1. de eonpia ies ementa ι crum cessan3 auι Marinum emergens, pra-
reis. Hiae poena non debetur , si debitor sine culpa διιarem ace pere; ct eausa disbisandi est, qu/a vn ν tempore praefinito non soluerit propter moralem im 'everanda prenma es aliquod periculum, stiliaet ..d potentiam, hoe est, dissicultatem tantam, me erem aut acc/θεν 'mut tum, fugiat, vel quod rarias inditor renseatur rationabiliter in Witis eicea solutionis setvendo a VH q-φd nece δ Num sit e ram tiariea νεριι dilationem . I. Ut poena sit moderata seeundum me re, vel prερ er atia lini modι. Sic respondit Sae. suram eulpae, S rei mutuatier alioqui esset iniusta, Congreg, cenμεν Sacr. congreg. cardanalium S. Q. E. Ec inique cogeretur alter in eam eoa tire, ideoque rauone mu med ale prae/β mhil esse aeeipia non potest peti quoad exeessum. Hinc pactum , ut dum Hira seriem pr/ncipaum; si υero aliquid νω pignus sit ereditorie, si verto tempore debitor non piant ra .n per3cula Probasιιι ter 'δm-neniis, pisaasolverit, est prohibitum, l. i. & 3. Cod. de pactis in casae, ' u σφ enqui tandos, dummodo habeatur ropignor. 6c e. v. d. pignor. iod si pirs debiti solva- νυ probab G a 3s mrνeuti, alitaιίι 6 d. m, aetur, non potest tota prela exigi , sed tantum pro servaφa prvora one νnter peraeuiam O vd ...d aeevi ratione Partis non solutae, Iap. s. 'do poenis. Tiumi tur. Ee Innocent. X. prae ipit omnibus Μ ut Inari ii die, si mora non sit morabilis: nam 'si per biduum sub exCo'nin unicatione latae sententiae, ut omnia r
vel hebdomadam ultra terminum praefiat tun solutio sponsa hujus decrcti obtervalent, St illis uterentur idist ratur, ordinarie non debee aestimati eulpa digna donec sua sanctitas, vel Sedes Ap. st .na aliud sta. mena eonistituta saltem ista. LεFώs, Dalve. σμ ω tueri . m. Quia Pr babile periculuin sortia mutuo
33쪽
extrinse eum , quod scilicet naseitur ex eo quod detur homini deceptori vel injusto, qui aliunde habet bona saltem in spe certa, est a tali mutuo leparabile , nempe per pisnus, auς hys thecam. quam potest dare , di simul est pretio aestimabi a tram ex S Tho. m.' . art. 4 ad I. licitum est carius vindere propter po ieulum, cui venditor se exponit transferendo rem
Idem dirent de extraordinariis saeuitatibus, lab cibus, im ensis, mole lilia probabilirer in reeuperanda sorte subeundis ex culpa mutuatarii , eo quod haeesne mutuo extrinseca, dc preeti aestimabilia.
Sed ut hoe titulo aliquid possit ivile exigi, has
requirunt conditiorem . I. Ut Periculum sit vetem babile & extrinsecum mutuos ne hoc praetextu pallientur usurae r quale dion est quoties mutuatarius est indusit ius , verax , justus, ct de quo non datur pruindena praesumptio, quod noa sit soluturus. 2. Ut iuhoe auctatium eonseatiat mutua artus . 3 Ut mutuanscion eompellat illum ad secum Mincendum de periento, sed ei relinquat libertatem assecurandi torrem mer pignus , hypotheeam, vel alium fideiussorem talioqui line eauua imponeretur illi onus pretio aestianabile, ad quod non obligatur, quod est usuraruun. a. Ut non plus exigatur, quam Iudicio communi -rudentum valeat tale perlausum subeundum, habita ratione quantitatis summae mutuatae dc magni uiania periculi , senuataque ptoportioue inter periculum de auctarium Nee obstat , inquiunt e. Naturanis de . μν. ubi mesor. Ita aut Vavigami, 'A -πώ ad n amar
quia supponitiar noluisse mutuare niti ea conditione,
ut ipse perieulum sortis certo pretio i' se suseiperet, a sine Iulla eausia imposuisset mutuatario onus pletio aestiuiabile, privando eum libertate ageeurania sortem alia via commodiore, nempe per pignus aut .dejussorem. Alii putant mea min textum 1erepsis se, de legendum esse. ωμναν n- Uy censendus, ob verba immediate sequentiae me q-ε- - - rem μυ- ωn ais stem' o. idem si s graia, . ni ,
si obiicias. r. Auciarium non esse medium aptum ad tollendum istis periculum, imino illud auxere. . Inde loqui, posse aliquid exigi peo periculo auctuarii ipsius , ti sie in infinitum, cum illud etiam perialitetur. 3. Mutuatarium teneri , pericuIum illud tollere redditione sortil. 4. Sacra Eougrcgata di Im1M. XI. illud selum tolixare, cum Micat non osest inquietandis. Rasmadent ad i. Auaaritim aliud non exigi adton. uiri periculum futurum, sed pro perieulo praeia2nti ει damno quodam actu existente , quod actu subit mutuans ε dum pecuniam tu manu sua certam
orin Mosi perieulosae , ia qua est minoris valom
quam in sua. Nee auctarium agere perieulum artis
nam mutuans quotannis recipiens Parum ob perie tum , quamvis pollea sortem amittat, minus damnum patietur ἔ dc laterea mutuato us poterit luerari eae mutuo ad .rtem lolvendam. Ad z. illud auctari uta ratum licet perielitatu, esse sum lentem mmma
sationem, i deoque nihil posse exigi P o illius periea. lo. Ad I. Restitutione sertis non tolli perieulum. quod ante illam subivit mutuans, quod erat pretio sumabile, sed jam non continuari . Ad 4 Negane
ad eolletari tantum t nam quaerebatur, an id ellae Ii eitum , di respondet Sae. Congr. non esse licitum ratione mutui, sed ratione periculi propositi non deis bere inquietari. sane ii id iure naturali esset illies. eum, deberent Missionarii monere, & impedire aequid tale exigatur Quaest. UU. An tiae vel o Metaeda prov-eiae s eia mitis Dor aes allania vitra sine . ex Iond, Res . Neg. si nullus alitu adsie titulus iustus. Quia eum pereeptio lucri ex mutuo lir Iure di. ino vetita , nullo alio iure potest esse licita. Igitur lex, quaepe mittit ex quovia mutuo aliquid ultra seriem, v. gr. quinque pr rentum exigere, di de eo pacisia, immo praeripit iudici ut mutuatarium compellae ad hoe auctarium persei vcnd in mutuami, semper prae- ωinis si sui,ponit titulum in eresie, nempe lucrumeellans, vel damnuin emergens. Quare fi nullum reis ipsa ex mutuo lucrum cesset, vel damnum sequatur, tuae nihil potes in conscientia ultra sortem exigi, di Meepta restitui debent. Item lieet plus accipere, quam sit luctam e egans, vel damnum ortum ea mutuo, etiamsi ptu laxe constitutum sit ι nam tune lex, vel sententia Iudaeis nititur talia praesum ptione . Neque enim est intentio legia, nee potest esse, ut aliquid accipiatur ratione mutui.
Idem dia de lege , st de sententia Iudieii , qua
mutuatari adiudieatur aliqnid ubtra seriem a temp. re interpellationis suae, incompensitionem interesse. Nam si nullum lucrum cessam, nec damnum emo Mas , vel nou tantum patiatur muruans . nihil aut non tantum potest aet,ipere: quia eunt sententia , di eis nititur talia praelus raptis,ne , unde uora dat etiam
ius. Quod Ii adjudicaretur aliquid in poenam dilatae lutioais, nihil etiam posset accipi, s revera debitor non fuit in culpa, quia omnis 'na Iusta supponite ulpam. Immo sunt, qoei praeter moram culpabilem ditat ria requiruntur adhue, ut mutuom damnum νest uerum cessans sustinuerit, quia putant legem ad me diam damnantem supponere etiam intereue.
Ob . r. Quae Iibet lex est egentialiter fusta, alioqui non ellet lia. Ergo lax est iustus titulus accipiendi aliquid ultra serae m. dist eoaseq. si illa lax non sundetur in alis
qua suppositione C. eonseq. si s detur in aliqua suppositione eius. quod non extet, N. conseq. Lex vel consuerudo quae permittit aliquid supra sortemam eri , supponit damnum emergens , vel lucrumeessana: quod si neutrum extet, non intendit, nee potest actuarium approbare aut praeripere. s. a. Per legem illam tenentur iudicea damnare debitores ad solvendum aliquod ultra rtem Erg. mutuator illud iuste retinere potest. R. Neg. eou. Nam eum iudices illud auctarium non adiudirent,
nisi vi tuis, lix Naesupponat iustum titulum .
34쪽
aempe damia emergentris vel lucri ossaniis non po-sest mutuator auctarium tal ad judicatum retineres non hubet usum tituluini, quod lex & se menti a iudieis praesol'Pon unu . . . Quaest. XVI. An qui pignux pro mistus asseeur
xione Meepis , tenetur frum s ex illo pereeptos compα
re in d miniseione fortis, deductis expensis, labor
Quia mutuatus nuἰlum habet jus at illor ratione mutui, quod est ex natura sua gratuitum , sed illi pertineae ad do ni num pignoris , res enim dominoe suo fructificat. Hine, qui agrum sterilem, qui antea non colebatur, accepit in pignus, tenetur fiuctus , quot ex illo sua diligentia per epit, referre in sortem, aeductis impensis & laboribus , alloqui lucrum
Excipe. I. Feudun, in pignus debiti datum domino directo, nam hie non tenetur fructus ex. illo do. ducere in sortem , en c. 8 de usur. vel quia per tales fructus compensari debent strvitia a laudatario debita , quibus interim liberatur: vel quia seudi pon tractum habet hanc tacitam coaditionem ,. ut si res
laudo subiecta tradatur domhio directo in pignus ,
eius fructus ad hunc per ineant, modos udatarius eo tempore liber sit a servitios praestando,. iuxta cap. I. de tauris .. Et non excedant multum fructus valorem servitii, alioqui esset contra mandatum Dei , mutuum dare,. nihil inde sperantes se ait Innocent. IV. incap. nsinuatione ,. de seue iD. t. Feudum pro dote in. pignuς datum genero. Ricenim non tenetur eius stuctus coimputare in dotis diminutionem, ex eap. 36. de Unr. Quia Foc pignus datur. etiam ad sustinenda, matrimonii onera , donec latvatur dos, cuius usum seuctu ra vir Eaberet, unde.
Res .msrm. prob. r. en cap. 6. de QMr. ubi censetur usurarius, qui licet oipni conventionst cessan m. eo animo mutuat, ut aliquid ultra sertrin reci-ptae, alias non mutuaturus. Et S. Aug. fernis D in Mai. 36. ibi: M plus quam dedisti m expectas Mespere,
faenerarer es. 2. Christus jubet , ut inlatuum coeupratis, & sine spe turri finali ter ex mutuo interui. um 6. Mutuum dare M nihει inda oreanter. 3. Tune vere intenditur lucr uiri ex mutuo quod est usura. iam, ii et intendatur mediante benestolentia δὲ graritudine mutuararii, sed intenta propter lucruin rit, ut nisi luerum. beraretur mutuum non daretur. Nam tune intenditur benevolentia vel gratitudo Propter' luerum, tamquam finem propter se ex mutuo intentum .
Non esse tamen' usuram, aliquid secundario sperare mera liberalitate & gratitudine. non ut debi. tum, nec intentum ex mutuo, docet Glolia, in cap. conseiait , ait peccare sp rantes' eaufa mnrων in θε ιας-- 'incipaliιεν posita. secundario tamen als-τη θ. re non puto malum. Ita etiam S Antonii .
P tit. t. c. r. f., 24 addens r Dieitur antem antem
mutuandum propter Derum, qΜεd sperae, quam pro pter ati et Sed antentio fecundari a dieitur, eum et si speras aliquid sibi dari ab eo, eui mutuavit ex Dabluerati tate , tamen non illud eum mουet, sed magia benevolentia, ita ut etiamsi non erederet sibi aliquid dari ultra sortem, ad me tamen missuaret. At usura est iacendere , etsi secundario, lucrum ex mutuo.
ut pretium, vel ut aliquod pro mutuo debitu in rquia intentio, etsi secundaria, non toIlle malitiam, o lecti, quo actas specifieatur. Et illicitum est vel le etiam minus principaliter ac secundario aliquid illicitum . Lucrum autem ut pretium mutui, veluti aliquid ex mutuo debirum, est quia illicitum & usura: ergo illud quocumque modo intendere est illicitum. I. a Less, Deiaga, edi alii. zst. XVIII, An licet mutuum petere, vel aee pere Iub usura Re p. I. Non licet mutuum petere sub usuris. Quia non licet petere ab alio, quod lieite facere non potest nam hoc esset' eum indueere ad peccandum . Tamen ex communi sententia , lieet Uid. N. x γ.ὶ ob gravem nece ilitatem proptiam vel alienam petere mutuum ab eo, qui Praevidetur non datur .
nili sub usuris, si aliter haberi nequit , intendendo solum mutuum , de habendo se permissi ad usuram ὐ ia licet petere ab alto id quod licite praestare po-
teli, quun vis em malitia sua peccaturus sit , modo ad lit justa caussa non impediendi eius' peccatum , sua is ei l hic: nam mutuatarius nam tenetur eum uo gravi damno malitiam mutuantis impediret I as. Thom a. h. q. 78. art. q. ibi: Nialtis modo I eae indueere aliquem ad mutuan m Jub usuris: Neet tamen ab eo, qui hoc parapur est facere, O nsuras exe eex , muιπωm aeeipere sub usuras propter aliquod bis num, quod est subventis sua neees itaris, νει alterias
Et ad W ait: Meeipiens nνα dat occasionem' usuraria usiaras aetapiend/, sed mutuandi. Ipso autem Uu- rarius sumis oceasionein peecandi ex malleia cordis fuit undo scandalum ex parte si a est , non autem eae parte petentis mut-m. Rec tamen propter huyuμο-
di s andalum Dolivum diser alius a' mutus petendo
desiere , si indigeat, quia eiusmodi passivum I. and
tum non pro nis ex infirmita eveι agnorantia, sed
RUρ 1- Seclusa neeessitate si Itein rationabili, non licet mutuum petere ab usurario, ω aecipere suis usuris . Quia lege charitatis quisque icnetur submoriali impedire peccatum' mortale pioximi, eiusque executionem quando sine notabili suo intonam do. seu damno id potest . Mereatores dando' usuras peemeaυerunx, 1amqnam occasionem peccandi userariis prae Fentes , cum necesRaν qu ponitur, ut selliere honorabiliων vivant O maiores mereationes faciant , . non sis
Rest. Tenetur restituere tum usuras aeceptas, si fructus noni mere industriales ex iis perceptos stum etiam omne lucrum cessant, di damnum emergens ex usuris acceptis. Quia tenet ut, . ratione in
juriae, exigendo, accipiendo , & possidendὸ rem alienam sine jullo titulo, eum mutuum non sit timi litus jultua υ nec spunte. ae. IIber liter ses donata
35쪽
fit, nam mutuatarius 3 nol Iet ultra sortem dare , si Rese. Tenentur omnes, qui agentes partes ulari
posset, aliter . mutuum aeriPere , dc siet involuntarie rii, fu it caulla es5 tax, cur usurae petantur, solva dat, non sponte, nec liberaliter . tur, vel non repetantur .. Quia . sun caussa esmax Hine si usurarius ante mortem non restituerit, te- damni mutuatario iniuste illati. Tales sunt, i. Con-net ut haeredes bona per usuram accepta restituere, salentes usuras. 2. Dantes pecunias eo animo, ut si quae extent secundum se et sin minus, tenentur eo- ex his exerceantur usurae. I. Iudices, quid compei mami valorem ex . usurarii bonis rellituem mutuata- lunt 'ad usurau solvendas, vel vetant ne solutae teperiis, vel eorum haeredibus f eκ C. 9. de usuri Nim tantur,.qui etiam ipso tacto sunt ex e xmmunieati , onti,irestituendi est,astixum bonis de iuncti, ideoque clement. ωnie. de Uuri. 4. Notarius co I silens instru- transit ad eorum possessorem. - mentum, fingens licitos contractus , vel falsos seris Quaest. XX. An Hurai mentalis sbligat ad restisn- bens, ut cum dant ut centum,' ipse scribiereentum tin.m viginti &t. Nili i d faciat Pollulante mutuatar lo ιRεθ. t. Qui mutulvit' principaliter ob spei Is lu- tunσ enim licet mortaliter Mecet, &- sit priurus, eri, alias, non mutua uisu, tenetur rzstituere quae tamen nou tenetur: ad restitutionem, quia sponte vo. postea ultra sortem ad epiz a irrue uatario cognos'en- lenti roganti non fit injuria. Da S. Antonin. r. F te. elus intentionem usurariam, etsi, nullam pactamictores seu negotiorum gestores , & qut contractus usuispiaecessirit Da Sὸ - ronia. atii. Quia mutuata- rarios iaciunt, & famuli cogentes ad usuram sol veniari u no, intendit dare gratia ac liberaliter, sed tam- dam . 6. Proxenetae , hoc est, qux quaerun eos, quiquam debrium ex , mut 3 vel dat ex metu, ne alias petuna insigent, adducuntque ad usurarios, dum mutuum lib, denegetur . Sed injustum est, arcipere isto modo partes agunt usurarii Ad non tenentur, . te retinere aliquid datum dumtaxat ut debitum , quod dum axunc partes mutuatarii ἰ quia tunc benefieium , revera debitum non est , vel quod nec sponte, nec ei praestant, & non est iu eorum potestate , ut gra- tiberaliter . datur. Et gravitas usurae confistit in eo tis mutuum detur . . quo speretur, vel aeeipiatur aliquid ' non omnino Qui autem ita remote concurrunt, ut non tensea gratuitum, de voluntarium. Confirmatur ex cap. l . tur caussa damni mutuatario illati, non tenentur re de usuri ubi Pontifex ait eum i qui ex proposto ali- stituere i qualesqluno secundum multos famuli, qui 'quid ultra sortem reeipiendi mutuat, allax non mu- recipiun pignora, eaque custodiunt, qui numerant viaturus, e ac iter inducendum eise ad accepta re- me uniam , qui, reserunr omnia in librum rationum. Rituenda, quamvis nulla conventio pNecesseritis Ex- ini non censentur caulla damni, cum independe ei pe, niis mutuator habeasi ius uiri titulum retinem ter ab illorum opera illatum sit ἔ ω quia ei rea si di, nempe literum ressans vel damnum emergense rum operam non est invitus mutuatarius, nee de il- tune enim usura est pure affectiva , nec reponit in- la. rationabilitet conqueri potest:
aequalitatem in rebus. Quaest. XIl. stuanam sunt pana Uurarsis consti Resp. 2. Si mutua arius sponte aliquid ultra sor-- ttit in trem donet ex liberalitate, vel gratitudine, sed mu- Resp. Usurarii notorii seu manifesti sunt, I. I
mans eius mentem ignorans Meipiat tamquam ex sames in utroquσ iure, ideoque irregulares. 2. Pri mutuo debitum, peceat & tenetur restituere ratione vantur communione altaris, ac sepultura melesiasti conscientiae erroneae , quamdiu illa ri non deponit ea, de eorum oblationes non possitnt aecipi e. 3. prudenter Tamen juxta communem sententiam, ex Uur. ex Cone. Generi Laterr II t. 3. Non debent ad parte rei a reptae ad id non tenetur, sed postquam eonfessionem admitti, antequam salisseterint , vel eo seivit ilIud tibi, gratis donatum suilla, retinere pn- tionem dederinr, cap. vie de Uur. in s. ex Cone test , quia alter per illam donationem gratuitam transis Gener. Lugdun. 4 Irrita sunt eorum testamen ra , nisi tulit dom diuin rei in muruatorean , ii aecedar acee- ante mortem restituerin ζ, vel cautionem legitimammatio legitimar unde aecedente hic notitia, potest dederint, ex cap. et t. s. Pro clericis, qui moniti retri acceptare & retinere ut libersiter donatam . non desistunt, suspensio ab ossieto de bene fieto fere quamvis enim habuerit in ' mionenr iniuriam facien- da; pro laicis exeommunicatio ferenda , usetue ad de di, eum a ceperit tamquam debitum ex muruo, Sc hi tam resti rutionem , cap. 7. de Uur. Ide 3 peccarit; tamen re ipsa. nullum damnum inde al- Porro usurarius notorius est ille, qui facto vel hi terius secutum est. re manifeste usurarius est . Est notorius nototietate Reu. 3. Si mutuatarius dederie aliquid ultra facti, dum mutuat palam ad usuram, ita ut nullatem tamquam ex muruo d. bitum, Si mutuans illud tergi versatione eelari possit. Et notorius notorietateae miri τ bona fide tamquam liberaliter donatum, iuris, quando de hoe erimine in iudicio convictu hi renctur, ubi re ierit, restituere acceptum, & est Et damnatus. In Gallia dieitur admitti sola a Buctiis extantes . Quia deest titulus iustus retinendit totietas, quae habetur per sententiam iudicis.
nam datio rei ut debitae ex mutuo nulla est eum
nihil sit dc bitum ex mu uo. Nee tune sui e donatio C Α P U T IV
Iberalix, quia res data lute ut debjta. Si vero mu-mator aliquid ultra sortem accipiat, dubitans qua De Deposita , Commodata, Pruaris, O Mandat meme illud detur. an gratis , an tamquam debitum, meeat, & tebetur accepta restituere; nam initistitiam N Tota. Depositum, Commodatum, Sce. sumuntur eommittic, sicut is qua dubia fi3e coepit aliena pos- iu hie pro contractu, liret saepe sumantur fidere et & se expolit peridulo alienum retinendi . . ejus materia: scilicet re deposita, . commodata re Rixit. XxI. An eo erat ines usurarii ementur ad Quaem l . en/d est dis1um e. Duri .ein in ejus omum Resp. Est contractus , quo aliquid alteri custodiem dum
36쪽
i dum leaditur, & ad hoc suseipitur . Per Situr B- non repetat, i ta lo'. cit. & l, I . s. l. pdis restitue
lum, dum ter traditur a de n. nee, & suscipitur a re debeti ipsi furi I sed ton' tenetur eum mone e , depositario. Tradere enim vel deponeres mon suffrit, ut eam vetiituat vero d imino ; & ni saeiat . mon - ed requiritur etiam ut alter seni ficet se eiu 1 custo- re dominum. Immo videtur lex sumonere , furem diam tu se perer nisi sorte ex ossi 'io reneatur eam e rem depositam repetere, ut eam restituat domino. stodire , ut sunt raupoenes , liabulirii, aurigae, nau- Quare Liassius doce', eam semper debere restitui do
. ei Se.'mam tussicie illis videntibus rem in domo , mino, nisi sur Putetur eam Tepetere animo reli tum vel eurru, vel navi deponi , di b. a. aut a G. - di eam domino. sequest tumi autem, quod est species depositi, est 4. Nihil Potest restituereri vel exigere pro stl. contractus , quo res, de qua est conIroversia, Plteri custodia , nisi dominus ei mereedem explesse pro tetrio custolienda traditura eωἄne , ut postea reo miserit. Quia deposi cum 'purum est in gratiam s...datur ei e ui adiudieaiatur. lius deponentis: di ideirco depositarius vi illius te.. Quaest. ΦL Quanam sunso ligar iner densisario netur tantum de eulpa lata & dolo Unde nihil ei Rest Ex communi sententia , tenetur , I. Rem debetur, nisi ut alterius evntractus seu pactii & tune, depositam servare ac custodire ea cura ac diligeα- depositum transi in locationem operae ae custodien- .aia, quam homines diligentes sol. ne in simili re pro- dum rem depositam, & dvbstarius tenet ut de euis pria adhibere, i. 32. Cod. deris. Quod si ri 1 dep . pa levi , cum iam contractus cedat etiam in enista pereat, vel deterior fiat, tenetur solum de dolo utilitatem.& lata eulpa, l. r. Cod. depos m. Si tamen dem. Porro si depositarius alteri quam domino reddid
situm cedat in commodum . utriusque, ut si deposita- rit deposi um, & perierit, non tenesur ad restituti xius inereedem pro eustodia ac ipiat, tenetur etiam non. modo hona fide δε prudenter, licet D lsci pulmex eulpa levi. verit esse dominum , vel aliquem ab eo inissum ad Hine sartordis, molitorem, aurigae, caupones , & illud repetendum δ quia tune abin fraus, dolus , de iles tonentur ex culpa levi οῦ nan tenentur ex om- culpa lata, ex quibus solum tenetur de damno.cio sbi di alia utili , annexam habente custodiam Quaest. i II .Ruid frena Comm dat tim in Perearitim eorum, quae ipsis traduntur ἔ & sic tenentur ea eu- Resp. Commodatum ell eontractus , quo res adstodi re ex contractu virtuali ac implicito in utrius- solum usum gratuito conceditur usque a l designatumque partis commodum cedente. Si vero depositio cem tempus, ante quod repeti non potest. dat in eommodum solius demittarii, ut si apud im Preearium eli gratuita molius usus rei eonees adsum deponatur pecunia eo solo sine, ut pollit ea uti nutum revocabilis. Unde non dist ri a commodato, si egeat, hie tenetur de eulpa levissima, juxta alibi misi quod vosse quovis tempore repeti a concedente, dicta. Item si seipsum obtulit ad ullodiena in rem non tamen in continenti, alioqui esset inane ae ill maxima diligentia, vel hanc expresse promiserit: nam sarium, non b neficium . Solvitur ipsius rei aliena.
tune tenetur ex Paeto contractui addito. tione . fle morte arcipientis, cap. ult. de Proear.
. Tenetur non uti re deposita , sine rons ala d Quaest. IU, Baenam sunt abretationes commodaniis mini exprelse , vel tacito , aut saltem prudenter prae . Ur cammadasaria ἐsumpto. Quia 'i ais es non est ipsi concessis , sed RUp. i. Ex communi sententia , commodans t solum eoniin ista custodia i vi non licet usurpare netur, r. Aperire vitium rei eommodatae , 'si sit usum rei alienae 'invito domino , alioqui fit contra periculosum, alioqui tenebitur de damno inde se justitiam: nam quivis habet ius, ut nemo utatur cut , i r 8. S 1a. I eaminia. cum dederit illi in se sua sine suo eonsensu . Quare l. 3 Cod. d. os oetasonem 1. Tenetur as impentas extraordinariast, uecns re aliqua deposita sine i onsensu domini , di- I. 18. g. eommod. 3 Tenetur non repet re ante tem- . eitur reus surti. Hinc si ars a Ille fit pretio vesti. pus, de quo expresse, vel impli rite conventum est,mabilis, ut usus equi, vestis &e. solvi debet ii 'ri l. rs. 9 Ommod. ει eap. ume do e inad. Quia, ut pretium a nam usus di fructus rei ad doininum δε ibi dicitur, non ερο ira nos bonomia deeipi, sed tinet, & pretium usus est quidam fructos. Quod si vaeri. Et quia alter ius re utendi usque ad illud. dominus usum concedat, time depositum transit in tempus vi pacti acer uisivit. Quare s an e repetat , mutuum, si res demia si usu conlua,ptibilia , aut tenebitur de interesse , quod tale alteri sequetue ralienata ; vel si talis non sit, in eommodatum . s nam feeit iniuriam violando ius alterius ex tacto
gratis ejus usu et con edatur aut in locationem, si aequisium. Excipe, nisi rommodanti danaetium siml-Pretium exigat .r . Porro se induin inultos domini Ie ex earentia rei suae inopinato immineret . tunc consensus praesumitur circa usu D pecuniae de polidae, enim iuxta mul os et Iicet ante tempus siritum re- eum eam tradit nec saeculo 4 lauto, nec obsqnato , 'petere, etiam cum at erius damno. Quia n meense- nee alio indieio ostentie se utendi saeuitatem dene- tur usum rei suae gratis concessisse, nisi lub hac ta-gare, modo reeipicias sit moraliter certus, se eam cita conditione, ut in tali eventu pK. t remeere soluturum, ut prin um exigetur . neque enim ia gratuita promissisne , 4 eoi cessione 3. T netur Se politum repetenti reddere stati in , usu vel, qu a censiatur velle se ad tantum obi gares Q. L. de da os de lib l. s. depos. Niri alioqui reti- Au autum in onerosa. neret rem alii nan trivito domino. Ex pe , nisi de- Resp. 1 - romm ni sen entia , emrimodatarius ponens in suum vel aliorum damnum e pos at , ut tenetur ex j ill tia, 't. Non uti re eom da as nisis furens ensem teperat; nim tune deponens non est ad usu ii tibi concessum et aut saltem eui pru lentergatio labiliter invitus, vel nisi res deposita sit furti judicet doninum consensurum , ex I r 9 commod. va, dc domi aus eam repetat; tune enim restitui de- ubi alias dieitur surii reus. quia usu aret aliauema et domino, l. 3I. S. viros si vero dominus eam usum rei alienae invito domiao; nec satin habe gus
37쪽
vis ad uiam eoneessum; ex instit, da obtast quae ex Resp. . si res aliena fit pretIosse, teneris eiu
d.ua. cibit Finatim se, eum quir alienam rem stitia eam prae tuis conservare . Quia rei alienae ea ηυ. . domino eontrectat, Daque sive credi or pigno ., debetur custodia quam quisque prudens in suis rebuωFυ. ., v.d quem res deposita est, ea H Μν nr et F- adhibereo, quisque autem servaret suas pretiosiores, ω. D, qia rom aetendam aceeFi3s in Hism usum .am relictis vilioribus. Sod tune si res aliena erae apu4s niserat, quam cuiuι Var a ei dara est , furtum ce in eum modum solius domini, Potes misere eom. e. - ιιιιι vel t. si gura equum s stand, e Usa eam- pensationem totius damni, quod passus es eam sesem, tum sibi lavs M aiasus duxerat . mara ιι tamen vando ἔ nam non teneris tam gratia servare tuo da istae, vi rebar eo Matra aliter . eretur, quam issen- mn a cum.in tuam utilitatem non detineas. Si autem
das aeeepe .is. Da fur aem commi ter. , si se intelli. erat tu inmmodum tui R domini ,' potes tepetereo.ὴν id Atara da-na Deree, eumque, si .ne eluxisset, mediam Partem damni , quia utriusque causa res non permo surum, a si permissurum eredarit , emra ricli abatur, dc par est, ut qui sentit commodam .e-imen videri. sentiae Sc onus pro ratione commodi . si vero reaa. Tenetur rem commodatam finito tempore resti in apud te erat in tui solius utilitatem, juxta Lessium tuere, etiamsi non repetatur , eum dies statuta pro & alios, non potest exigere compensitionem pro tuis d.mino interpellet, C. ulta de Deins . Alioqui tene- rebus, ex l. R g. e.m-οd. Quia eum jactura rerumhitur amne lucrum cessana st damnum inde prove- tuarum minoris vel aequana valoris teneris alterumniens compensare, cum sit illius caussa injustarnam praestare indemnem, cum eantum tui erim modi o
non habee tua viendi re aliena , eamque retinendi casione res ejus in periculum illud inciderit. ltra tempus sibi concessum, sed dominus habet jas Res'. 3. Quando res tua est aeque pretiosa , pretes illam tune possidendi, & ea utendiis illam praeferre alienae, s res aliena se apud te ia3. Tenetur ad impensas ordinarias & modieas, ne- Commodum solius domini, vel in commodum com- essarias ad rei commodatae tonservationem, v. g. ad mune. Si vero rea alienae sit in commodum tui so. pabulum equi, non tamen ad extraordinaria a , ma- llus , luxta multoa teneris eam tuae praeserae, in 1. s. suas, π. gr. ad curationem 4n agni pretii, ad restau- eit. Quia rem alienam in tui solius eommodum a rationem domos, i. st g. g. eammoe . Ce Piam teneris diligentissime conservare , mee tune 4. Teuetur maximam diligentiam ac curam ad ille debet tibi compens are, cum rea sua tui solius rem commodatam integre & in hono statu consese caussa periclitaretur; & cum solus ex contractu eonM .andam adhibere, ex instit. Ruibua modia est e. Ae ex modum sentias, par est ut solua damnum patiaris , . l. 18. s. e mmod. ibi ἔ μ rebis3 eammodas e ratis divi praestando id ad quod tenebaria.
luentia praestanda es , quatim Piseque inligentissimns Porro qui rem suam prae aliena eonservat , dum palam matiar μῶ νtans ac, Mi . Gare si res pereat tenetur alienam suae praeserre, tenetur ad tessituti vel deterior hae ex culpa etiam levistima, tenetur ad nem, quia fecit iu uriam damRosam. restitutionem; nam contractus oedit in ejus solius inuatit. VI. quia est mandariamὸ vitilitatem, ex cap. unle. de comm d. ibir cum O. Resp. Est incium gratia suseeptum in gratiam altia Di eanism quis eoinmadatum Meeρον , da Iovista veriuε. sve est obligat in aliquid agendi in eomm sua etiam ἀω0a eennaein, I et casus με πνικι nisi dum alterius, gratis suste pia, v. gr. negorium aliaeeio est aulpa fisa, via taxerveneris pactum , θω - quod gerendi, aliquid ipsi emendi Ste. Nam si pre--ra fruisseν γ βών non duear impinaia. Ergo tene- tio suscipiatur, est potiis locatioopera. Mandatum
eur ad restitutionem rei commodatae, quae perie .el autriri non potest esse nis de re licita , l. 6. Man- amittitur, dum Per tertium remittitur , si non ad- da , di re integra solvitar morte mandantis , l. Inhibuit diligentiam de peudentiam mariniam , ut C . Mandat. fidelem ae idoneum inveniret: seeus, si hane adhi- Quaest. VII. Quaenaa sunt olligationee mandataris, buit, I. xv. s. commνd. vel si tertius ille a eomm mandantis dante fuit electus, tune enim rea domino suo perit. Rest. Ex communi sententia, mandatarius , Ee uod si in utriusque eommodum stes fui iet comm quisvis negotiorum festor, vel procurator tenetur ,
data alteri, hie tenebitur solum de eulpa leνi , si i. Uterius uegotium diligenter δc utiliter germe vero ia solius commodantis, de culpa lata , juxta tamquam proprium: nam ad hoe se obligavit ac
regulas alibi traditas. . optando mandatum , nee ei aliter negotium com-Quaeit. V. ro .d-ta eommadata, depa*a, On- missam fuisset, ex l. 2 t. Cod. mandiat. ibi t dina e e. debeo prUem propriae , si nipaqua coissem ma negotia exacta ν fero gerrentων nec via Mamvara nequeata εn peraevia ineenci, na rarii che. in ereum administratione neglectum ae deelinarum Rosp. t. Si res tua propria sit pretiosicie , potes evilpa vaeuum est . 3. Negotium susceptum consi eam conservare prae aliena commo ta, deposita Se . cere: motan ratis es enim suscipere mandatum , ne Quia non enigit multas, ut quis maiore suo damno est raris canismmaris , t I . f. eo od Nam ad
impediat damnum minus alterius . Sed tune si rei id se obligavIe, it Iud suscipiendo. 3. Tenetur sal- erat commodata a juxta multor tenerit ejus pretium tem de dolo, & culpa lata, si mandatum in sobus restituere, e l. s. s commodis ubi dicitur , commo- mandantis ut alitatem gratia susceperit , l. 3. 3. d. datariu1 non teneri Compensare damnum ex incendio mg. res. De levi, si id ei iam in suam utilitarem vel ruina ortum a mF caem Usea res eammodat a fati cedat , vel si se obtulerit , cum alius diligentior re facere , μ ν ρησιμώς. Nam aequum non est, ut praesto esset: de levistima vero, si maximam dilial et damnum sustineat , salvia ejus rebus eui grati. genitam promueris, vel hanc res exigit . q. Nonas eri, α ob colus solua commodum era sua potest sines mandati sui transire . Ditisen re en m
38쪽
unde non γ' est aliquid pIuris emere , aut minoris .endere , quam ei praestriptum se . s. Noa potest mereedem exigere, nisi promissa sit, vel eam prius petierit, nec ei licet operam .ceulte compensare salioqui tenetur ad restitutionem. Nam hoe ipso ηα mandatu'n suscipit nihil petendo, censetvit velle altori gratineari, & operam suam gratis ex amieitia praeis
.Eείρ. I perinde ae mandatarius tenetur nagotium alterius diligenter administrare tamquam suum ., Raesaretire damna absenti illam ex ejus culpa lata lin-nio levi, saltem si aliur diligentior negotium illud suseepturus ellit, in εὐι. de oblig. 3e l. 2o. Cad. de me se. sest. Quia is, qui alterius negotium fuscipit ,
diligentiam suam ae inductriam Prom time caluetur, ruam proinde saliem ordinariam adhibere Maetur . Ab ena vero tenetur si imperitas & damna ex reg
tii administratione secuta compensere , & operae L rcedem coaginentem solvem; & s re set, datur actio contra eum, l. 2. I. de negor. sem idque etiamsi negotium male sucredat, modo negotii gestar prudentiam di diligentiam debitam adhibuerit . . Nam cum res ipsia, di bonum commune postulet , tit res & nesmia absentium administrentur, aequum est impensas ea de aussa iactaα, operas , & dam Reuta e pensari ei, sui talia negotia gessit . Mi autem rationem expensi & ereppti reddere .debet σε . . de abiis.
minati dandi pro mero. Uenditio est pactio mere is' dacidae pro pretio determinato. Unde realiter utra que non est uis unus contractus mutuus, qui absque traditione rei aut pretii perficitur , solcteonsensu partium exteriua significato, quo se mutuo obligant s. enditor quidem ad mercedem tradendam ἔ emptor vero ad pretium solvendum , l. I. 6. de ran rab. st ν. o Uis. I. 3. tit. 34. Ita ut simul ae depretio Convenerunt, neuter resilire possi . Tamen sine traditione non liabet ultimum suum Complementum suee etans sertur domiatum . At non ideo .lieet uni
contrahentium altero invito ante traditionem a enninventione discedere, l. 3. Cod. de rescind. -μῶν. nam
pacta obligant in conseientia.
sua illina iactasν ac Respondet De iugo, hoe pendere ex consuetudine 1 Nuae intentionem contraheatium optime deelarat. Qua-are si usus est, ut eum sola jactura arrhae impune M Antisne Threc Maria. TOm. N. cedat, ea solum videtur intentio. Alioqui censebitur
data artha ad seeuritatem oblinationis contractae eream
ex parte dantia, Mut eam implere debeat. Utriusque eontractus iustitia in aequali valore me eis M predii consistit . Merx eu res quaevia pretiorem porali aestimabina vi parabilis ἰ pretium vero est pecunia, quae inventa est , ut sit mensura & pr
rium omnium, Quae in contractus humanos venire solent. Nam ante usum pe uniae erat Glum permutatio, quae- est pactio mercis 1 ro merce , ut etiam nune meuniae pro pecunia Maesenti. Permutatio au--m easdem leges habet, quas contractua emptionisti venditionis, exceptis iis, quae ad pretium spectant, ex l. ult. - rer. pomust. & lib. A. eod. tiri Nam in permutatione non datur pret,um, seu peein Ria pro alia re. Iustitia ramen migit , ut sit aeq-Istas valoria unius rei eum alia.
Porro dixi -τῶ de/-minari; nam necesse est urprotium si detia itum . s. da contrab. - φ. Nota. Cum-rex venditur, censerue eum ea vendi
id omne, quod est para illius, vel cum ea pome xum, & ei Meessmium , nis expresse eκeipitur . sie fundo emptis cen eur arbores in eo oonstae , vi seu a pendentis vendi ἰ nam fiuctua .rei cohaerentea censentur pars illius, 4 44. I. de re. Deridia Secua de fructibus a vulsis. Quaest II. 'D..anam est pretiam inst- νeν- venalium δRU' Iustum pretIum est illud, quod exaequae va. Iorem reibuenalit . Duplex e l . scilicet legitimum& vulgare, quod etiam naturale dicitur . Pretium legitimum est illud, quod lege principis , vel magi-Matua decreto constitutum est . Uulsare est , quod
communi hominum aestimatione constituitur, specta IIa mercium e la, Fel penuria vendi eorum impen-fia, labore, periculis , modo vendendi , emptorum multitudine, vel paucitate,&e.. seeIusis raudibus ac monopolita injustia, juxta leg. rreιιa . s. ad legem
Hine pretium iustum & inius uni potest esse di.
versum rin diversis locis & tempori ἰxus , pro varia in iis rerum aestimauone . Pretiam legitimum con
sistit in indi.isbili, ita ut non liceat venditori illud ausere, nee emptori minuere, nisi venditor sponte velit minus exigere . Quia publica potestas , proevi quam habet obligandi suos subditoa in ordine ad bonum commune, restringit pretium ad aliquid determinatum, ideoque indivisibile. vulgare vero habet quamdam latitudinem, intra quam licet pluris
vel minoris vendere aut emere . Ratio est, quia
Iegitimum conille uitur ab uno , vel a pluesbo in
idem consentientibus a vulgare autem pendet a multis noli idem omnino iudicantibus. Quod enim quidam Mimant novem , hoc alii deeem , alii vero un decim aestimant. Quare ex e mmuni sententia , triplex est vulsare pretium, nempe insimum, medium seu medioere, di summum seu rigorosum . sic Iuxta communem sententiam, si preei im medium sit viginti, insimum erit novemdecim ei rei ter , summum
viginti unum. Item si medium sit centum, infimum
erit nonaginta quinque, tamnum vero centum quinque, circirer. Et ita eum ploror tuae de aliis
39쪽
seeundum aestimationem prudentum : sic tamen ut latitudo sit major, si res sit pretiosior; .ae minor , si
te a fit micius pretiosa, ut patet in exemplis allatis, in quorum primo latitudo est trium aureorum , in secundo deeem . Immo ipsitin medium suam habet latitudinem , fimi liter infimum &- summum. s.d quid , si ras quaedam sere lege, Neque. ex e mis .ni ase marisne bominum pre a baseant, euμ'odi
siquae , flores, artesina 'ν dam rara , o similia ,
R. θ. Res illae non possunt Fendi pro arbitrio vendentis, sed vendi debent secundum aetiimationem peritotum. Ira cate . Navarr. Rebel Le in , sa-ι.i, Dalu's, ct alii. Quia iustum earum pretium sumendum e si, non ex beneplacito domini , sed ex
iudicio prudenti, spectuis novitate, antiquitate ,r titate, utilitate, & aliis eircumstantiis ad valorem rei facientibus. Nam non ideo rea lauti valet, quia venditori placet tanti vendere, sed quia intelligentium iudicio tanti aestimatur. Et nemo prudemer p tel judicare rem tanti valere , quanti potest vendi i pretium autem justum debet esse prudenter aestim tum . Nee restri , quod nulla vis aut neeessitas inis fratur emptori , alioqui possent usuras retineri ,
quando mutuum petitur ad ullis non necessarios a ut ludus die. Quaest. III. An tior vendere ultra JUMm pre tum, saltem ex raneo , veι emere infra Res . Neg. Ira nune omnes Theotis. Constat , I. ex cap. t. de empl. ibi: Presbyteri plebes Das admo
mereata vendere possin . 2. Quia in mal eontractu
aequalitas iustitiae jure naturali servari debet erga omnes; sed non servatur justitiae aequalitas inter rem& pretium , si res pluris vendatur, vel minoris
ematur, quam valeat . . Emprio se venditis Udeturos. inire si a pro eommuni m ilitare miri qua . . . . dusd autem pro communi militate . .ultum est , nisis debea esse magis in gravamen Mniae 3 'Mam alterius ἔ.d.a debet secun m aeqMalitatem rei inter ratem aras M . iiivi. . . o ἐiles ear vendere, veι υἱιπι emere rem , qu- vale er, est secundum se injussism Oillieitnm. S. ThOm. 2. I. R. 77. are. l. Quare ivenditor tenetur in conseientia excessum
pretii restituere, & emptor iupplere pretium iustum. Nam illiid quod eacedit vel deficit, non censetur liberali tot ae gratis & absolut donatum, sed pretium datur solum tamquam debitum ae justum pretium
mereis; merx veto tamquam aliquid aequivalens aedebitum pretio Oblator quamvis in foro exteruo non
datur actio , nia eum est injustitia , seu laeso ultra
medietatem ijusti pretia, ad vitandam multitudinem l tirum , quae passim emergerent , si ex quavis inmqualitate daretur aέti . Cum aurem in pretio vulgari detur aliqua amplitudo , .licet vendere pretio summo, & emere infimo, nam utrumque justum est. Non licet tamen, ei, qui aliquid pretio infimo vendidit, pretium occulta mer- eis imminutione reducere ad medium vel summum inam ageret contra conventionem, Et contra jus alterius ex ea acquisitum , sicque teneretur ad restituti nem. Venditio enim est periecta conlanta ementis D vendeatis, etiam antequam trad4 ur merx .
obj. L. 16. f. de minor. Meitur in pinio emptis.
nia flet venditionis onatur lictr licere contra l. n. bis is eircumvenire
Rost. Id intelligendum est intra latitud nem v M. quia ae justi pretii ἰ mel solum si fieatur in sera
externo non dari actionem, neε mmam pro laetione
insta dimidium. Alioqui lex ista i julla aeesset. 8r repugnaret isti legi utumae naturali I. .ad Thessal. 1. Ne qnis sver re ratur , neque e reumve niat in negatis fra rem suum, quoniam vindex o mis
γυιὰ. Est injustitia, quoties, dato tu 'o pretio .: additur emptori vel venditori onus aliquod pretio aestimabile, quod non compensatur . . Nam tune estinaequalitas; nam emptor ultra pretium justum, vel venditor ultra rem venditam compellitur ad aliquid
R. p. Assirin. Quia emptori est illius damni vel
lucri ressantis taura per injuriam: nam quisque habet ius, ut staude, vel mendacio , aut vi non inisdueatur ad aliquod damnum pariendum, vel Iucrura
Quaest. v. - suns aliquae caussae , ob qua ν Iiseatrer plusis vendere , vel inrnori emeres quam aliasul valeant r. UA I. Etsi numquam niceat rem pluris vendere. vel minoris emere, quam hic & nunc valeat , om
hibus consideratis, cum alias A n terraretur aequa
litas: lultitiae inter mereem S pretium I iunt tamen variae causis pIuris vendendi , vel minoris emendirem, quam alioqui valeat pretio vulgari , eo quo ob inas pluris vel minoris aestimetur& valeat, quams abessent R. p. 1. Ex communi sententia , eausae pluris vendendi hae sunt Prima, lucrum cessans, vel damnum emergens , deductis dedueendis r ut si meros ,
quas in aliud tempus servare decreveras , quo plua probabiliter valitutae sunt, vendas in gratiam ait rius, ex C. ult. de resur. aut ii 'endas merces , quaa cogeris postea carius emere . Nam praeter pretium rei euriens exigi potest eompensatio iacturae lucri sperat , 8e damni, quae ex alienatione res sequuntur . ut dixi de mutuo: vendator enim non tenetur ex tuis si itia eum suo damno vendere. sed tune cum ven duntur merces anticipata pretii maioris taxarione .daduei debent impensae, quas venditor facturus erat ad serrandas merees utque ad statutum terimus , Se computari aestimatio di ininutionis, deteriorat icin is di perieuli harum meretum in id tempus servanda ruin Alioqui non servaretur aequalitas. & venditor exigeret ultra sua ni nilemnitatem, idcoque plusquam sibi deberetur. Exigeret ea im totum lucrum cessans, non compensando d. innutri ae 'ericulum , quod sin 'biret, merres suas servando , & quo ammunis ea eas vendendo. Item vendenti ante tempus, quosa tuerat vendere, licet convenire cum emptore , uesolvatur pullum sive maius, sive ininus , quod re valebit eo tempore, quo venditor Mereverat Fen
de te, Pi deductis mox dictis.
40쪽
ennda eaura, est assectus rationesis domini ergarem, quae venditur in gratiam a flexiva, ut quia est antiqua, quia a principe vel a majoribus accepta &c. Atque etiam oblectatio; nam inole ilia subeunda ex eventia rei specialiter amaiae, & privatio oblectati nis in gratiam, alterius , sunt pretio aestimabiles , tamquam incommoditas quaedam, Perinde ac privatio ut ili eatis. Sed illud pretium debet esse modera, tum iud eio prudentum: aflectus eni in immoderatus intra terminos rationis & in devationis roduci d. bet, nec pretio enormi redimi. ata. Cum ob praedietas caussas plus exigitur , emptor de hoe monendus est e alioqui ei fieret injuria '. Nam ipso ignorante, ideoque non concutiet te , aeeiperetur pretii excessus pro aliquo meret extrinsem, eum tamen ipse solum consentiret in pretium mercis secundum se spectatae, & sorte rem non remeret, sed altu de sibi provideret , fi sciret pretium
Propositum csse maius, quam res secunduin se valeat . Praeterea deciperetur circa valorem rei absol 'tum, & alios postea decipere posset. Tertia, ex copia emptorum vel me uniarum, &Penuria rcium, ut hi, v. gr. in adventu sinito principis, exercitus Ecc. Id enim pluris aestimatur ,
quod a pluribus quaeritur, quodque dimetvus vel
Quarta, pericula, impensae, labores in rebus illis
conquirendis , eonservandis &c. communiter occurrentia I nam naee sunt pretio aestimabilia ; nisi tamen merees illae jam suum habeane pretium, Quo passiuvendanζur: nam iuste in pretio aestimando iam habita est ratio laborum S impensarum , cuti communi ter fieri solent. Dico, eammisniter. Nam ii quis Plu res impensas fecerit, de plus laboris, , vel periculi , aut damni subierit, quom alii communiter, non P test ideo pretium augere, sicut non tenes ur minuere, si ordinarias impensas non secerit. Quia infortunium vel difficultas, se ut selieitas vel indust iaunius venditoris nou mutat communem aesti inui nem quae sumitur a communiter accidentibus et res
quippe tanti valet , quanti aestin atur communiter pnon quanti per infortunium , t vel imprudentiam aliquibus constat, Quinta, modus vendendi , ut eum res venditur in parva quantitate & minutatim tuac eniin Pro
Pter labores, impensas, operas & cura , quae ad id exiguntur , poteti pluria vendi, quam si venderet ut
fimul in magna quantilate. Resp. 3. Ex communi sententia, sunt quoque va
riae caussae, O, u .aa licet minoris rem emere, quamarias valeret.
I. Si rea emptoti parum sit utilis, nec eam ematus si in gratiam venditoris. Res enim vilescit tum ex eo, quod emptores non inveniantur , tum ex eo quod res ementi parum sit utilis. Item si res ultro erantur , dc emptores quaerantur aut rogentur a lux ta illud e tutum ι Mereat . tironea velescunς ζ quia hoc indicat Mucitatem emptorum: nisi tamen aliud carseras exigat ἰ neque enim licet vilius emere re 1 Pau peruor, quas ipsi neeessitate compulsi venalia propo nunt a eo solo praetextu quod oviruntur venaler . Im-nio ob mrcessitatem praecise . qua proximus rem suam vendere cogitur , pretium imminucre injustum est,
perinde ae illud ausere ob necesillatem, vel utilita-
tem emptoris: quia sicut emptoris neeessitas non auriget valorem rei , sic venditoris necessitas eumdem absque alio titulo non minuit.
1. Ob emptorum paueitatem . nuia id minoris
aestimatur, quod minus' quaeritur .
3. Ob mercium copiam iii pervenientem . Tunc enim vulgare pretium minuitur quia minoris id aestimatur, cujus major est copia. 4. Cum merces in magna quantitate simul emun. tur, tune minoris emi possunt, quam si minutatim 'Ec per partes emerentur. Quia hoc vensendi modo mereator liberatur multis curis ac imp 'nfis Ac operis,
quas circa illas subiisset ι & fit expeditior ad novas merces comparandas , qnod magis ipsi quaestuosum est, quam si eas pretio ordinario tensim vel ididisset. s. Cum venduntur auctione publiea, seu sub hasta, tunc possunt minoris emi , & interdum pluris vendi , qaam serae pretium mercatorum . Quia ibi res fortuito ac incerto pretio subiiciuntur , ita ut stelusa vi, sea e de suis, ruatione , pos snt iuste minoris emi ob licitanti una paucitatem ae frigus , &pluris vendi ob offeruntium inultitudinem ac strvorem. Quare iuxta multos iustum illius seri pretium est illud, quod absque vi fraude , di subornatione
ossertur & acceptatur ab intelligentibus , ue pareth: resert eruditorum ac piorum senius &usus, in quem publica potestas tacite consentire videtur.
Dixi, absquε fraude cte. Nam si per haudem , vel
subornationem extrahatur res extra pretium mercatorum. tunc et it iniustitia, & obligatio restituendi ut si vendi tot inducat fictum licitatorem, ut augeae pretium; vel si emptor impediat alios , ne pretium libere augeant K vel per vim aut fraudem avertat alios ab emando. Nam quisque jus habet, ne staude aut
vi impediatur eius commodum. Quaeli. VI. An Leer piaris v ndere rem es quod βεemprors Datae grara , t al si mν, auι neee Caria Rest. Neg. v communιr sensenita. Quia haee ut litas , allectu , necessitas non est aliquid vendentis, sed eli ex cond. tione ementis: at injustitin est vii dere rem carius propter aliquid, quod suum nox et , Ita S. Thom. Io I. q. 77. art. I. ubi ait. Si aliquis
tis: Hullus amem debes vendere alteri quod Μιn es suum, itera palsit ei vendere damnum quod palisur . Ηme injuste mihi tarius vendis domum tuam meae contiguam , quia mihi perutilis est. Quaest. UII. An pravatim sciens prer;um meret abroa auctam vel imminutum Di , potest iuste eam
pretio currente vendere, veι emere a non mon/to a te ro eis rabenter .
Resp. Assirm. modo absit fraus omnis. Ita S. Th. 1. 2. q. 77. art. 3. ad 4. & alii communiter . Quia pretium currens, sive sit lege, sive eommuni aestimatione constitutum, est iustum & nondum immutatum. Nam scientia privata vendentis vel ementis
non mutat decretum magistrati s , nec communem
aestimationem , unde petit ut justuin rei euiusque pretium Sic Ioseph , Gm. I. sciens privatina fore magnam frumenti caritatem, frumentum AEgypti pretioc urcente emit, quod pollea carius vendidit: eadem C a autem