장음표시 사용
41쪽
tem est in eo casu, quantum ad justitiain , venditoris ac emptoris condicio. Idem die de meunia, cujus valor praesens justus eii , donec per edicium frincipis mulceur Sed observa. I. Pote si inderdum in hoe pecea
contra caricacem, ut si pauperi magnam eripiam rerum brevi minuendarum venias, Ita Robeum , Re λ udui ct alii. aia caritas vetat , ne proximum in gravem necessitatem conlicias, ue .luereris ἰ tkruti abet ei subveniti etiam cun aliquam honorum tu rum jaciura. Quare si peccas contra caritatem nodiabvcmendo prinimo in gravi nece stipare conmeuto , cum potes line tuo gravi indommodo; a sortiori peccabis, si eum,in tale .n necessitatem. conjicias , ut lucreris. a. Ellat confra iustitiam veniere preti uerenteres, quarum preti, a minuendum est ob ipjus, rei vitium: nam eo i plo res illa iam censetur eue tune vitiosa, ae proinde jam nunc minus Calet. Ita c-munis er. Hinc qui occulee t re suum de orem pa. rem non cssa Llvendo, non potest hoc debituri prerit o ordinario veredere, quia hcie debitum jam vitiosum est in se se eum debiti seu obligationis valor murutum pendeat. a solutionis, certitudina . Ita fies σι 3. Si intcriivg.isus , an Prgetum minuendum , sit ,
neges, 3c ideo alter inducavur ad emendum ἰ ex eoin muni sententia peccas eOmis iustitiam , So teneris restituere. Quri mensae io ,- ideoque via tu Iusta indu cis proximum ad contrahendum eum suo damno; &iaicis um eli, proximi bonam fraude ,-mendaCloe, vel dolo impedire aut minuere.
4. Magistroue peccant contra justitiam, & renen tur ad Gil itutionem , si pretium rerum mutent ob privatam suam utilitarem a vel si edict, justi promu muriationem difforant eo solam fine, ut prius merces Vendand , aut emant, vel Pecuniam distratiane ς aut si aliqui legem boevi promulgandam lignificent, qua
notitia ille utatur cum aliorum detrimento . Ira Re
tenentur impedire damna aliorum, & curare' ne ex Ris, decretis, damnum aliquinus pras aliis eveniat . ii vero eorum orietum in communem utilitatem in uirutum ilh et ergo non possune co uti in damnum
aliorum, ob utilirarem propriam , vel Ptivatam ab
Resp. Neg. Est eommunis fenimnia . Quia emptor Non vuιt liberaliter donare ex oesium melli justi, sed cinere & solvere dumtaxat justum pretium . Unde
exosiisnν nor Ostori, niti ex errore tolle me voluntarium , vel ex neccstitate aut astectu erga rem'illam: quae non ause ne Prctium mercis respeci a venditoris, cum scit ex conditione emptoris. 'si tamen consteret exciarum illum liberaliter donari ἡ ue saeiunt aliquando sti incipes, pollat retineri: donatio enim Iiberalis est justus titulus , ob quem etiam emptor posset minoris emere . Sed hoc numquam praesumi debet, nisi ablint ignorantia iusti pretii, neeestvas ,
fraus ac coactio, M adsit alitru Caulla ut consaninguinitas, assi altas , amicitia, vcl liberalitas .
. Rest. Ex comm uui sententia , tenetur illum aperi-
in, si rosetur, alioqui iniuste deciperet . si non rogetur, tenetur pretio iusto alte in infimo emere ,
quamvis minus e π ignora lVia petatur. Nam non servaretur aequalitas; & injustum est, rem ei ere vel vendere minori pretio , quam commutes antima tonea aleat , cum hoc metium sit injustum. Neque enim
venditor. intendit' donare id quod deest justo pretio; sed rem uti est vendere justo pretio; di man nre 'gno
Rest Assirmaue quidam Doctores. Quia r. Cfirrustus, Matrii. is . innuit tme licere . a. Τhesaurui non est pars sunt i , nec ejus fructus , , cum ibi non ιnatus, .sed politus -fuertei nee pertinet ad domnium agri, donec eu ri invenurie, cum tiresaurus in Nul
rei petitur ex Oommuni aesti irratione, non ex utilitate soli emptori uota, quae est per accidens ω extrin secaret. Nec emptor tenetur inditare, cum cuilibet lictaeiuvi propria scientia ad ae iremtim. rem, quis nullius est': verum aliiv negam . Aliud est de venia metallicis , vel alio mineraliquae latent in agror nam sunt parres fundi, qui no.Ieonfistit 'in sola stipersete, sed iir tota profundi inteusque ad centa uni terrae , , aut calcem / sunt fruct agri . Brso sunt domini agris & emptio:R fundi deabet .haberi eorum rasio, cuim vere simul emantur . Sund tamen at docent , si- emens id nesciverit , Mbona fide emerit, non teneri hoc coin ricare : quia
quar a nomine cognoscuntur, non aestima Hur pretio, ses se 'habear in aestimatione hominum tamquam si ibi non essent .- .
diutruin licet , nisi adsi alius titultis iustus,
tio justo; nam pretium iustum est illud , quod auclege, aut communi estimatione constitutum currit 'Neque pri um debet adistrinari ex anticipatione , ve Idilafieise sis uelavis': nam perinde jullum est , li illud nunc detur, vel ii luin post annum . Sola quippe ratio temporis per se nihil confest ad pretium ς
alioqui usura elset licita, R Decunia. nu incrata esseC 'pretiostor numeranda , mod' damnarit In nricent. XI.
Unde solutio futura per se aequalis est aesthnationis cum praest nit. τί In dilata vel anticipata solutione
est- mutuundi implicitum virtualeet nam cum credi tor coneedidi dilationem l Blutionis', perinfle saeie , in s aeceptam ardebitore pecuniam eidem usque altempus' ituaret. Similiter qui solutionem pretii an ticipat, idem praestat , ae ii nune n utuam daret pecuniam usqn ad tempus mercis accipiendae . Ratione autem in usui aliquid ut ra valorem rei exigere iiij v stam ac usuurium est. Ita S. Hom. 1: T. qu. 78. art. t. ad 7. ubi alti Si alipιia earitis istis seu rarer sinis , quam sis iustum pretium , ut de pecunia solvenda emptorem expeἱlει, maniffle usura commi/
42쪽
pretio rei empsae . Ex communi tamen sententia a licet numerata pecunia vendere pretio infimo, non numerata si rimo, qu a utrumque jussum est . Hine injustum in nuae emere pretio turrente eriticum tradendum eo tem-vore, quo speratur plus Faliturum . Licet tamen merces emere ininori pretio, quam valeant cum emunto, & datur pretium, si verisimiliter putentur minus valiturae tempore quo tradentur alualemptor damnum pateretur aris a. Mercatoribus, qui medito vendunt merces,
non licet plerumque aliquid supra iustum pretium exigere ob lucrum ccssam. Quia raro luerum eis ideo cellat ἱ 4mmo ordigarie a u et ur δ nam se vendendo, Plure1 emptores habent, & plurc1 mercest Fendunt,, Muam si exigerent solutioneni praesente in , α liberi iunt a perieulo, S labore conservandi merces. Quaest. lI. - ιλο eod/ra , shirographa, ct --
θ. Si haec vini litigiosi, vel si eorum sel
stio lit incerta, aut eum d Scultate ue molestili exietnenda in licite emuntur minoris quam contineant: nam Eune in Hiimatione communi minus valent. Hinc ex l. Minus f. de reg. jur. Miser est actren em habem e quam rem, quae scilicet eerto de sine molestiis aesumptibus habeti nequit. Idem dic si ex tali empri ne lucrum cesset , vel damaum oriatur ementi. Non licet tamen ipsis debitoribus ea debita minori eme-xe , cum sint caussa eorum mireotis aestimabilitatia , α teneantur ad rintegram iniurio m. Quaessores vero publici, dc ii quibus incumbit aliorum debita solu, vere, si eum creditoribus dure ac moleste agant, uead ereditum ipsis vel eorum amicis vendendum adigant , tenentur ad rcstitutionem ; eum sint eausti injusta d, ficultatis solutionit & damni. Reis. A. Seelusis lucro cessante, vel damm eme nento, a vi licet erodita de chirographa liquida ae
iecura minoris einere quam continent. Est eom nissenι ensia, teste Diaugo. . Prob. Quia nen servaretur aequalitas pretii eum re empta; nam minoris emere
tur creditum quam valet. jus enim ad debitum di- quidum mille aureorum exigendum , & certo recipiendum sine diiseultate ae molestia, valat mille aureos a nam s debitum illud quod emitur, non dilataexigendum post an mim . sed mune, idque sine ulla dissiculiatdi, molestia ac damno, non potest dici non valere mille aureos; sed ob solam dilationem tem Poris non potest minui ejus valor, alioqui usurae set licita. Praeterea mille aurei certo ia sutunum sol νendi tanti valent, quanti mille praesentes, us con stat ex prosos 4r. ab Innoc. XI. damnat . Ob eamdem rationem nodi lieet census iam tons Laeuto , nulli perieulo expositos, emere iusta paelium lege Urgente taxatum.. Alioqui emerentve vilius ju-- au ine TMνι. Maria. Tom. IV .
sto, cum pretium legitimum sit indivivbile, Steen sus iam eontii tutus nulli periculo ae diffieultati exapositus tanti valeat, quanti novus. Quod ii lex stabrogata per consuetudinem legitime praescriptam , vel revocata ex consentis saltem tacito Principia , ta ut censue constitutur habeat pretius vulgare , s ut varii di eunt ex consuetudine habere 1 potest emi infimo pretio census, qui summo venditus siris, eum utrumque Justum sit. Non tamen potest redimia vendente, nisi Co quod emptui est pretior quia ad iustam venditionem eum pacto rerrovendendi requiritur, ut venditor idem pretium ab emptore datum reddat, eum hoc pactum sit harile pacto reseindem
Quaesi. XIII. Ad quid tenetur qui falsam monetam
Resp. . Tenetur ubi id novit, veram inadere; vel si non potess, rescindere contradium, quia rem dedit miri aseee ae substantialiser vitiosam, Ac se obligavit ad dandam veram monetarn . Item Maia fuit error ei tea substantiam mvaetae , quae est materia contractus; te alioqui esset inaequabitas , quae ubi inlinte-sen , reduci debet ad aequi ratem, ne fiat inimiea. Quadis. XIV. An Lees vendree mea defetiuosas, ta
Rep Ex eommuni doctorum sententia , peccateontra iustitiam, & temetur ad rest irationem, I. Qin kienter vendit rem viriosam , sive in substintia , tune enim contractus est etiam nullus, ob deiectuin consentus substaeitialis; sive in quantitate seu po
dere , numero vel mentura, ex Deut. 21. 2 nn habe M. Eiυσμ pondera majus minων, mee erit in do mo taea mpo iat maior misi M. Pondus habetita jastam in verism, min. ι aequatis in vereis isti erit. λα--na1- an.m Dominus De M luxn eundi vi faeie hae δι aversatur omnem iniu/riam; sive in qualitate, non minuto meris, etiamsi vitium non sit noxium. Nam in his casibus violatur aequalitas, quam juslsetia exigi : nou enim se vat ut aequalitas inter renti pretium: nam res desectuosa seu vitiosa in quantitate vel qualitate minus valet , quam integra & --na . Ergo non potest iuste vendi, nili τrctio min re pro ratione det cius. Quod ii qualitas rei sie noxia, venditor tenetur emptori de damno, eum iudirit eius caussa injusta. - a. Qui vendit rem mixtam alia viliori, v. gr. vi. num aqsta mixtum, vel farinam frum mei mixtam horda ea, si mixtio noxia sit, vel reddat run mutilem aut deteriorem. Quia injuste deeipit emptorem, qui res puras non mixtas putat & vult emere, eique injuse insertur damnum contra bonam fidem
Ii mo etiamsi res mixta non fiat deterior , nee inutilis, non licet eam vendere eodem pretio ac si esset pura. Quia minoris valet , estque injussum , eodem pretio rem vilem, quo Pretiosiorem , v. gr. aquam pretio vini, Panem hordeaceum pretio tri lici vendere secundum aliquam quantitatem . In ejusmodi autem rebus mixtis est aliqua quantitas rei vilis. Ita S. Antoninus 2. par. tit. I. e. II. Reoelio, Tambur. n. O alii misti. . Nec restri , quod vinum sic mixtum aquae vel fortasse melius emptori sapiat, quain si esset puruin i hoc enim per accidens est , ει emsor adinil re aquam poterit . vinum autem
43쪽
mlxtum se mIaorta aestimabilitatis ae Fatoria seeu dum se, quam purum, estque in se deterius, & ei. tius Meseat, & ad plures effectus minus utile est uuitur tune minui debet pretium pro ratione mix
3. Qui utitur aliquo arti lici i ut mereis hon lasmagis appareat, ideo vendie supra summum. Non evi in ideo pluris valeat, cum bonitas non inde a u. aeatur. Item qui aliquo artificio auget pondus uel extensionem mercis, V. gr. arenam aqua perfundit, lanam ponit in loeis humidis , ut fiat ponderosior . Nim emptor deeipitur in pondere S mensura; & reavere ae is se minorem habet quantitatem.
Resp. I. si emptor quaerae , an res eateat vitio, venditor tenetur ex iustitia aperire rei vitia ὲ praesertim Oeeulta . Est communis sentemia Dinarism , en visis Lupus. Quia alloqui emptorem iniuste diei rei ; nam e Ior habet tua cognoscendi tam , quam vult emere, ει ut ei secundum veritatem respondea tur, idque bona fideta contractus postulat. Quare si venditor asserat vitio eaure rem, quae occultum ha-Bet, ει ideo iniciat emptorem ad eam emendam , alias non empturum, tenetur ad rescindendum eo intractum, si emptor velit i quia dolus illi eaussam de dit. Si vero eam emisset quidem, sed minor:s, venditor tenetur ei restituere ex pretio quanti triti oris juste emisset , nam eatenua eum decepit, eique fecit injuriam, l. 13. f. de Milon. ompa. Quod si venditor putaret mani lasta vitia non deprehendi ab emptore, tenetur etiam illa aperire, inquit Lessius, quia tenera iam rogatur de omnibus. Re p. a. Si rea putetur noxia, vel inutilis ad usum ad quem petitur, venditor etiam non rogatus tene tur eius vitium Aperire, alioqui tenebitur ad restit a tonem pretii dat , & damnorum inde secutorum t. ut si vendat, etsi pretio modi eo a corium fragile, uel pannum adustum pro durabili , equum segnem pro sene is, animal infirmum pro sano , domum
Glaosam pro firma, semina torrupta pro recentibus, earnes iniectas, ovem morbidam, ex qua grex mor hum contrahat, tigna vitiosa , unde aedes corruant &α
do aman. empti & aliis. 1. Quia eo easu censetur emptor involuntarius, Ec quali dolo ad emendum inductus, eum putat, mercem bonam te sibi utilem Osterrio talemque solum emere velit, di tamen a xia aut inutilia offertur. mendisse ex Me sese daromptον. damni vel pre/cMIν ore Onem , ν-d rem v rias ais ei offert, si ex ejus vitio damnum vel peries tum incurrrare ρ flit , ait S. Th. I. 2. 2. q. γγ. art. 3. Sed qui recasionem damni dat, damn- cedusa vid eur ι eap. ult. de ἐπιών Idem dic, si rem νitiosam vendas emptos revenditum, quia eris caussa perieuli, .el damni aliis emptoribus obventuri ex ignorantia vitii. Immo si rea sit notabiliter minus utilis, quam ra. tionabiliter ex ptet emptor , ἀune Venditor tenetur ei desectum rei detegere. Qitia tenetur cum empto. te seeundum voluntatem ejus rationabilem contrahere, id enim exigit bona fides in eontractibus servanda . sie merces, quae diu servari nequeunt, Ma li Ce cadere quWenti res di terraadas.
Porro venditor ignarus visit derelis suae merela 4
tenetur eo cognito .vel rescindere contractum , vel resarcire inaequalitatem, restituenda excessum pretii. Nam injulium est retinere Prctium maius, quam rea valeat. Non tenetur emen compensare alia dam
inde secuta, modo ibiit culpa Iata α levia . Quia non est caussa iniusta illorum , eum ignorantia i vincibilis eum excuyt, sed se trabet ut possessis nae fidei; εc aliunde tenetur contracta de sola culpa lata di te si . NMa. Quamvis dum h ictum rei est mani sessum .
enleatur notum emptori; si tam ea venditor sciae emptorem illud non ad ver ere, dc esse pratculosum . tenetur ei deelarare etsi non rog tus. Ita eammunia are ρεν. R. la . Nam tunc respectu emptoris estoreultum, Sc error dat cauliam coniractui. Praterea bona fides io contractibus debita id exigit . Idem docet valentia eum alila: si vitium adversetur in. tentioni , quam actu habet emptor in emendo , quam vis ex in euria illud non advertal: quia emptoris imeutia nullum dat tua venditori , & nihilo minui verum est , quod e tor non vult nec intendit emeraicem tum tali vitici. Resp. 3. Si vitium non reddat rem noxiam neaperieulosam, nee notabilitet minus utilem , quamemmor rationabiliter exoptet a nec venditor interro getur de vitio, ex communi sententia, is non tene. ur aperire vitium cetiam Occultum , modo minuat pretium prra ratione vitii. Quia tune nulla fit em mori iniuria, nec damnum; alias non possent eon iesulti commercia in rep. Nam si defectus omnes non notabiIes is se, nee relate ad usum emptoris dete gerentur, multa ab emendo deterrerentur in mannum venditorum tetrimentum, vel mulium de pretio I sio detraherent. εsi tamen venditor ,probabiliter Iudicet emptorem rem eam ella re vendi turum tanto pretio, quanto si earetet defectu seu vitio, tenetur ei aperire deis.ctum saltem post contractum. Quia Me ipso quod
rem suam exponit minuem cum occulto virio , Leonetur ex ineli sui lege cavere ex parte tua , nequis inde aliquod damnum patiatur ο α alias daree oecasionem damni aliis inserendi . Immo si emptor non aliter consentit in contractum, nisi posita tonaditione , quod res careat tali vitio licet non noxio, at venditor expresse id cognoscit aut ex verbis emptoris, aut Ferisimiliter ex aliis signis aut eoni et uris, quocumque pretio rest .vendatur , fit injustitia emptori , accipiendo pretium non detecto Uitio. uia tunc contractus est nullua, com consen ius emptoris fuerit co ditio Iis , de desit conditio eui alligatus erat. Qiaest XUl. cuinam res vendisa perit , vel de te.
Rest. I. Si os vendita prreat post traditionem .sde de pretio data, perit emptori , etiams pretium nondam solverit. Quia emptor est illius dominus cum per traditionem supposito titulo dominium rei aequirato; rex autem petit domino suo. Resp. Si res pereat ante traditioinem . sitque reseerta ae determinata, ut hie equus . hio ero 3ce. perit emptori, ex variis legibus, Se ex instit. de empe. in vendae. Ratio est legum dispolitio, quae etsi iminpedivit domIalum ote rei traditionem , tamen a is ta
44쪽
tuunt, ut effectus ἐx eo prostuentes, di omnia rei commoda ae incommoda post perfectam venditionem pertineant ad emptorem, perinde ae si jam translatum esse e dominium rei, ex l. T Cod. de perie. eo . H. Dend ἰν. & l. is, Cod de act m e. Emptio aute nre venditio perficitur silo consensu mutuo contraheriistium , seu simul atque de merce tradenda ει solum do pretio determinat venerint, dum lino script in ris agitur, ex instit. sop. Si tamen mora vel culpa levi' venditoris , qui te netur rem eustodire donec tradiderit , res sat deterior, vel pereat, vel si ita conventum fit, ipse tenebitur de damno. Item si venditio fiat sub e andi intione , & res pereat ante conditionis eventum, perit venditori r qu a venditio sub eonditione non est po-
illius eventum periculum & detrimentum rei petiinet ad vendirorem, l. m. de inis datiam. R. p. 3 Si res sit indeterminata quoad indivi duum, ut si emamur sex modii tritiei ex granario, sex oves em grege i vel si res' sit determ irata quoad
mensuram. antum aut numerum , V. gr. Otum Me
vum tritiei uno aureo in fingulas triensuras , vel hune gregem taxato pretio in singula eapita m.
tune ante tradi itan in , aut mensurationein vel numerationem res perit venditori , qui proinde tenetur restituere pretium, si erat solutum. Quia elusinodivenditio censetur fieri sub taesta einditione, si vemditor tradiderit tot cives , mensus suerit tot modi triti et ace. Ita 1 3 9 de ea ιν-. e t. m. Si tamen cor li itutus fuerit terminus, in quo res numeranda , vel mensuranda esset, ω emptor montius in mora se . perieulum rei de nec ps emptoris erit: unoe Pereunte tot grege, ves acervo m mor pinium amittet. L s. de periri e rem msu. rei vendit. in Io
Resp. q. Cum ex duabus rebus una dis uncti hevenditur, T. gr, ex duobus equis unus, dc terminando utram, si ambae pereant post venditi, ne in absolute saetam, emetor tenetur solvere merium P missum , licet nihil receperit. Si vero alterutra dum. taxat pereat, perit vendi ori , qui tenetvr ait ram
tales M. Uenditae pocipe . , asinee solvatur reisum p est. Seeluso titulo lucri cessant f vel damni e . er- gentis non potest , si rem emptori tradiderit pietio pro ivisio. Est eMnmunis sent. mia . Quia tunc rc id minium tran latuin est absolute in eminorem, exl. LV. g. de eant rab empi. Res aut in domino fructi fieri, nee licet quidquam exigere praeei se ob dilationem solutionis. Quod verum est', et ian si eir ptor ut in mora eulpabili solvendi pretiit quia non desnit idcirco esse dominus rei , ae p oin e etiam
fructuum sed tune tenetur compensar incertas. , quod ex dilatione pretii vendit r patitur . Hinc quando venditio absoluta dilsolvitur ex mutuo ron sensa et fructus sunt emptoris, nam tenipote nterme
dio suit dominus rii. Immo non pote ii venditor, aerepta solum de pretio fide, Ductus rei venditae persipe e , etiamsi res emptori non fuerit tradita F nee persolutum prctium.
uia persecta venditione, si ut rei emptae perieuIum' ineomniodum spectane ad emptorem , ita de se eius At commoda ad eum pertinere debent r alioquIinaequalis es et contrahentium eonditio, ideoque imiustitia. Et ita statuitur instit. de σαρι. in vena. ubinate ratio additur: Ham CP commadum ejus esse de bel , enius perientum est . Sed nam vendiιεν ps est singulta ann a Pinque praeeneum exigere ab imp ore, dum retnae rei empta. --
sui erit γωθ. Liei te potest , modo adsit titulva damni et gentis vel lucri cessantis, ut si ex hoe pietio , se
summa tantumdem percepturu1 esset ex contractu ten-
sua vel Ioel elatia, aut negotiatione Se. Quia annuus ille meuniae reditur non exigitur ratione dilationis solutionis, quod esset usurari urn, sed ob compensati
nem Iacturae tueri aliunde luste pereipiendi; ω in
terea emptor fruitur re empta &etiva pretium retinet.
ouaest XVIII. An Deo vendere eum pacta οπε- voritionis, in emere pacta redempti n/s msp. t. Peceat eontra iastitiam , qui credito , seu non numerata meunia ven/it alicui mercea summo vel medio pretio, eae' lego , ut sibi retrovendant uepretio infimo numeratae pecunia Quia I. Ianoee tius M. damnavit hane propositiomem l contra fur Moharra Uchus est , et ἰακιε respectu Uinem ρον sonae,
di toti infimo pretio, est inaequalitar; ideoque inita stitia, nam ultra pretium Iulium imponitur rantis pretio adillimabile retrovendendi pretio infimo ; & sic tollitur lacultas retinendi , vel vindendi pretio summo aut medio. Immo hoc pactum reddie contractum rarium, Si facit ut sit Iam mutuum virtuale , in quo aliquid ultra sortem exigitur; riam perinde so habet, ac si vendi tot minorem meuniae summam
muttraret , ut reciperet maiorem
An autem secluso tali pacto di onfre, idem vendi. me licite emere possit ab emptore pretio infimo easdem meros Negant s. Antoninus. Toletus, di alii. AD
firmant plures, se elusi tamen lege pofitiva, qua id in multis io is prohibitum et . Quia venditor eas dem mertes iusto pretio vendidit, & postea emit tnam si quilibet alius iuste potest merres alteri ven
ditar emere ins, o pretio; cur id non literet etiam venditori qui reliquit emptori libertatem eas sibi retinendi. vcl ait ri tradoidi i Neque eum stravat, se potius liberat onere quaerendi alios triptores κε' x vendi se cum pacto retrorendendi, S em Pici rum pacis redimendi, non est licita, nisi positis his ori itioni xur: I. ut nihil fiat in fraudem usu raria ii, & adsit intentio vera e me di & νendendi . Alioqui Iairi esset mutuum implicitum , ideoque t
erum inde proveniens' esset usura a. Ue onu imp inum compensetur. Nam timne onus contractui ex
erri. se eum , di pretici a litinabile eompensari debet talias non servaretur aequalitas, re iustitiar ae proin de minui debet piet um , ii emptor teneatur empaean rem revenis re vcnditori r nam talis rebit tio est onus pretio aest nabile, rum privet emptore niacu tate eam reti endi aut aliter alleuandit auteri vero debet, si vendi or teneatur rem venditam redimere, si emptor vel t, eum hoe on .s sit pretio imabile, di extrinsecum venditioni. I. Ut res nou redimatur
45쪽
-iore pretici, et in prius vendita fuit, nisi melior asteri M suscipit, se obligat ad elua eo mori prora .έndustria vel epopa mptoris emccta sit. Nam vis pλ- randa; nec aliter res geremta alteri. eoin aritus Acti seiro end. ndi in eo est, ut emptor restituat rem, Neque Pollant ope ram ire pensain occulte compensi .estituto pretio pro ea dato ἰ perinde est enim eum nam sussicienter compensitur per hoc, quod.iis piisaeo pacto contrahere , ac cum pactis, ut liceat Post aliis Vestis facienda committatur, ac communi preis liquod templis contractum di sibi vere. 6. Ut em Ptor tio Persolvatur. Praeterea quit potitam alterius su fiat vere dominus rei emptae , eiusque pcriculum ia- seipit. mbit petenco , censetur vel e suam operam beat, εe fructus Zc commoda percipiat ; nam hoc gratis .m liare ex . l. I. g. Mandat. Oe. R exigit natura e tractu 1. . Quaest. XX. GMnans rar Ecbetur. , ἀειών suis duοις,
Cum his eoaditionibus pactum ill uil ex communi μεeos me veniarat
sententia licitum es , cum non repugnet substanetae Resp- Ex communi scutentia, si res neutri tradita contractus aliunde compensetur onus impolitum , sit, debetur priori coaptori. Quia res illa non pote- Emptio tamen rei frugi serae facta ea lege, . ut vendi- rat rendi alteri sine injuria prioris emptoris, qui i stor teneatur postea rem suam recipere , de torum ad illam prius habet, I. 16. si uert. Si vero res lea. pretium pro ea a revium reddere em ori retinenti dita sit secundo emptor I huius est quia per traditio sibi fructuari est saltem in praxi usurae palliatae obno' .em acquisivit eius dominium, l. ix. Cod. oriationis xia. Et reipsa est mutuum virtuale cum lucro respe- eis. Peiori aut competit solum astro in venditorem,etu ejus, qui nolens mutuare alteri pecuniam quae, ut vel riscii a secundo contracta rem tibi tradat, ve, senti, em te ab eo, v. g. vineam ea lege, ut poli duos compenset interesIeἰ nam secundum lmesia solo coa aut tres annos redimatur eodem preti quo empta tractu sine traditione non acquiritur dominium. fuit, retentis fructibus ex ea porceptis : nam talis Exeipe, nis rea vendita vel donata fit civitatibus non habet intentionem si ceram emendi, sed intendit aut Eeelcitis, vel piis caussius uam μr solam em solum dare pecuniam' praesentem ea lege , ut tot in ptionem aut donationem, ante traditionem aequirunt postea recipiat cum lucro, quod est usurarium . i Iὶ dom nium. Potest tamen prior emp'or retu .evi era aest.. XIX. - tis rem nam ne alterius te ιν a posteriore, si hic emit mala fide, hoe est, sciens
Mira pretium sta. donnarxm, sed jostum , po .st ex- rem iam esse alteri venditam. Immo hie posteri
ai sibi νειλεν. tenetur sponte rem priori tradere , re eν operato, si Rest. Neg. Quia r. dominus praescribens rvi suae impellat venditorem adi sibi iterum, vende um , pretium, intendιt solum, ut uonQminoris vcndancur, sciens rem jam ella alteri venditam. Quia violatius non autem ne pluris , si juste polliv. 1. T eum rei p. toris emptoris', & est caussa iniusta venditionis Scpretium iustuin , eum succedat loco ipsius rei , .pcr- damni inde secuti; unde tenetur iniuriam a se illa tinet ad dominum rei venditae . Nital ergo ex e. tam tollere dc resarcire. utinare licit line ejus consensu . 29 a. Hoc idem Procedit in aliis, contractibinu Nee die, hune excelsum eise sevctvm i industriae v. gr. in loratione: nam si lecundo conductori res vendentis. Nam ipsam industriam . vel gratis prae. Iocata tradita fuerit, is praefertur priori : quia ha-siuit, & tune non potest eam sti, compensare cum bet tunc rei detentionem, a qua expelli non debet. eam donaverit; vel pretio locavit, re tunc nihil ei Quaest. XXI. Monopolia Nei a fine debetur. ultra inercedem pactam ; vel si est iam uius, Nota . Monopolium proprie est, cum unust vel pauν
tune ad ea:n tenet ar ex suo ossicio absque nova merm ei essiciunt, ut merces Certas vendant emantve. soli,
cede. Si tamen famulus vel alter rem illam pretio vel etiam plures inter se conveniunt , ut merces atrex domino deligna toe sibi ema. , εc postea suo nomi- operas non 'vendant, uis certo pretio. Non agitur ne divendat pretio iusto paullo maiore , potest . sibi hic de monopolio late, sumpetu seu , facto auctoritat retinere hoc lucrum ; qetia rem illam lusio pretio publica, cum sciliret unus vel pauci saeuitatem a suo nomiue vendi die r nisi dominus ei mandiaet ut Principe obtinent, ut ipsi soli rertas merces vendant: venderet, quanti intra latitudinem justi pretii vendi nam patet hoe esse Iicitum , si fiat ob iustam e.iu, posset, quo casu tenetur illam diligentiam praestare sam, di iusto pretio, quia hoe interdum postulat borra Lesia1. num commune, ne scilicet deseratur retun aliqua Similiter qui alterius nomine rem emit infra preν rum negotiatio, vel artificium risunt enim aliquaeuum s bi praefinitum , non. potest residuum pretium sibi merces, quae seae manus sumptibus compatari ri retinere . Quia praescribens pretium non intendit exces- queune , quos sumptus ota .Limni perieulum nem sum donare, sed solum inula, ut res non pluris ematur. vellet in se suscipere citra privilegium , ut solus vetis Hine sartores peccant retinendo excessum pretii dati deret, ut liquet in libroruisti impressione . Praeterea ad emendum pannum, vel si saei liores sint inlicitam id potest Princeps, eum. ipsi neci taria est pecuniailo, eo quod a mercatore aliquid obtineant nam te- ob honum commune ι sed tune moderate taxaxi demnentur aliorum negotium a se susceptum utiliter gere. het pretium illarum mercium, praesertim si sint eom-re, perinde ac suum . Ex hoc ipso quod quia mandatum muniter Meessariae ad. commode ei Nuterque vive
4ebet pero tens emptor Intennari a Consei arἰρο . num reis ἶpsa animum habuer It Meerum emendὲ; similiaee & vendi or Interrogandus est, num ab emente meuniam mutuam
46쪽
ἀlim ; tum aliis daretur occasio p i vatis ali I pro aris bitrio gravan4i , magnoque d. mno afficiendi .. RU' Qti ibet monopolia auctoritate sui vata facta sunt prohibita non solum lege humana. Cod. Qis
monori. sed etiam divina naturali: nam lurit. r. Contra caritatem , vetanton μέ quis impediat eoo M duiri aliorum, Ac est iat, ut proximus rem cari sinat . quam cisci empturus ἰ nemo enim vellet id sibi fiet . a. Contra bonum commune , oum multis noceant. I. Contra iustitimn comm Mativam , idemque obligant ad restitutionem: nam populus habet jus, ut non augeantur Privata auctoritate, & ob bonum privatum pretim rerum, vel caritas variis macti tionibus inducatur. Quatuor modis, & quidem contra iustitiam fiunt. v. Duiri pauet vel plures inter se conveniunt, ut
meroes aut operas non vendans nisi certo pretio , licet non excedente suminum vix ris ante conventi nem , vel non emant nisi infimo. Nam vi violantius, quod singuli habent emendi pretio medio vel infimo, le Uendendi summo aut medici, impediendo privata auctoritate, ne sic jam emere, vel vendere possint, & rςstringendo pretium ad summum via infimum. Da m tii contra aliou , fatente v tamen esse contra evitatem, im no etiam contra iustitiam, si suminum pretium excedant. I. Cum quis vi, metu, vel fraude impedit, ne merces aliun/e advehantur rnam ei ves habent ius , ne impediatur eorum com modum ,, praeter tim intulla via . Ita eommunνtre . 3. Cum unus vel pauci eviendo Imnes fere merces certi generis, v. gr. frumentum a inducunti caritatem .
Ira eammunitor . Nam indueere caeitatem, est. con
ita jus populi, Si dare illi caussam damni: unde hcia
in raptorum numero recenset Careehi limis Roma nus. Uel nolunt pol ca vendcre, nisi sumno pretior
nam impediunt privula auctoritate, ne iam alii pos-
sine eme te medio aut infimo pretio, contra pro prium ius. 4. Cum mereatores suPPrinuunt merces suas, ut inde earum pretium croscat: quia iniciunt, ut augeatur ea um pretium, Perinde ac si rarae essent, eum tamen rarm non sint. Deinde respo habet ius emendi res venalas eo preeio, quod spectata ea.
rum copia iustum censetur . Seeu , si quis suas resncindum venditioni expositas server uic re ad tem pus , quo earius venduntur, modo hac suppressiona non indueatur earitas ; tunc enim nemini sis iniuria, nec Decasio damni datur. Porro ad hane injastitiam pertinet, si apprina urfictus licitator , ut alter emptor augeat pretium . tiem si artifices conspirent ad non docendatri artemniam, nisi certo pretio injusto; vel ut opus ab uno inehoatum altet non perseia ἰ quod prohibetur l. t. Cod. de monet. nam haec conventio cedio in danμ
Quanta. XXII. manam venisve non Ueet e Resp. Ex communi omnium sententia , non licet Fenderes nec emere, r. Ras spirituales, vel spiritualibu1 annexas', qu a fimonia est, a. Ea, quae iussa lege prohibistus '. nam leges iustam oblinant in .nse entia. 3. Ea, quibus emptor non potest uti sine pareato, vel quae moraliter nonnisi ad noeen. dum inserviunt, vel quibus praevidetur emptor usu. rus ad peccandum , vel ea, quibus homines communiter male utuntur , . di quae sunt occasio empιoribus i
peeeandi , nie constet hunc emptorem bene usurum,
Quia esset cooptrari geccato Hretius, vel eum exponere periculo peceandi, immo ei instrumentum Sc materiain Petoa di praebere . Hi ne peccat inortaliter, qui vendit obstoenas is gines, vel librum contra religionem aut bonoa mo
res, aut famam proximi: sed qui eiu modi res hi bet, tenetur eas destruere . Quod si inde damnum p tiatur, id sibi imputet: nam tales libros non debuid
sibi comparare ; nec ideo mastix excusatur , quam qui 'Lillam monetam ignoranter ab alio accepit, quam taumem aliis tradere non potes . Sad an peeear m. taliter, qui vendis sal, aue alio
R θ. msem. Quia se exponio murali periculo vitam, aut libertatem, ε nia amittendi. eu, exitio iam illae . Est autem mortale saltem contra ea-titatem, tali pcriculo se exponere ob aliquod emi in dum tempei alo longe inserius damno, cui se ex Ponit se uare nec licet ab aliis ilia emere, q ita dant oeca- sumem peceato vendentium, aeli. XXIII. 2uaenam suus obligationes emptoν s. in vendit νωρ Rείρ. Propter hactenus dictas tenetur en I astitia constituto tempore empter solvere metium promissum , de. venditor tradere mercem et nam ex contractu oritur iue
sis ictum & obligatio justitiae.
laesi. XX. V. Aa perear qui e est vendere etiam 'sta preυο Reis. Ist mortalis violentiae mus est. Constat, r..exi hi uoria regis Achab, qui Nabothem cogere v luit, ut vineam suam venderet etiam justo pietio ,&a nolente eam accePit, 3. Reg. c. o. Quocirca s. Chrysest..hom. 8 . in Matth. ite, ait: Hoc Mehab re
a. Quia gravis fit injuria domino rei, qui lus habet eam Ibi retinendi. Quaesti XXV. stria disendum de Retractu pens,l EIO
Resp. r. Est ius concessum proximo consanguineo venditoris ad resarcicniam intra certum tempus, Aead se revocandam nuditionem rei immobilis, eodem oblato pretio, quo res illa ab extraneo, vel a remotiore consanguine empta fuit. Quod ius concessum est ad bona immobiIta intra consane uineos conservat . d. : quare non potest extraneo vendi, nee dari. Resp. M Peccat i portaliter, ae tenetur' ad restit
hie animo eain altei, suo nomine comparandi , quia lex non dat ius retrahendi, nisi ut sibi retineat. Immo saepe iuratnenro affirmare cogitur , velle sibi re
tinere. s. Extraneus qui nomine consanguinei ab emptore rem emptam vindicat i nam facit emptori injuriam; lex enim non dat ius rei talisndi, nisi consanguineo proximo, ut rem vendstam ab alio sibi re. tineae. 3. Qui fraudibus, vel minis impedit cou-guineum , ne rem sibi retrahat , vel qui ab eo majus pretium existi, quam dederit e nam illius ius
47쪽
Mθ. Loratio est contractust, quorei usus vel fructus, vel personae opera pro certia Pretio coneeditur ad tempus. Conductio est contractua , .' quo rei usus vel fructus aut personae operae pretio aeeipitur. Unde sunt unus idemque reala ter contractus mutuus , qui ex parte dintis est locatio, & ex parte accipientis est conductio si res locata ante traditionem pereat, contractus dissolvitur, & conductor liberatur Porto, IMMio , er conductis proxima est emptasn adi vendi, i, ἰUi.mque resutis inris consis ιι , l. 3. tit. 1y. Nam sunt emptio & venditio/ us,.s aut is eius rel , vel operae personae. Hinc nunquam 1iectistare pretio iusto majore, nec condueere iusto mise
R. p. I. Ex communi sententia. locator tenetur , 1. Aperire cond icto I vitia rei iurandae, ut dixi de te vendenda, nam loratio, &conductio iisdem regu- Iis censistunt. Alioqui tenebitur conductori de damno, etiamsi illud vitium Meator ignorer, sed culpabiliter, ex l 19 g. Lear ibit m qias d.tia vitros
t. Quia lorator tenetur . pendere diligentet, numeter quam loeat , sit apra usui ad quem datur , nec nox a ι idque postulat ara iit ν & natura locationis ,
qua instituta est in commodum ut rivique contra
v. Tenetur ad impensas necessari s tum ad repara' tioncm rei loratae, tum ad conveni cnem usum, ad quem locatur Nam debet reddere rem aptam ad
usum e ductoris, & si hanc aritudinem amiterit
eamdem reddere , cum pretium propter usum arei
νiat , I. Ir g loe. Quod si a conductore aliquid in
amne finem suerit ne effario m en Fum , v. st in eu- rationem qui, restaur alimem domus 8ce. tenetur l eator id repengere ex l. s s. s. Le. Nam si tali ν obligatio oritur ex commodato, q Od gratis fit, a sortiori exsurgit ex locato , in quo merce T accipitur . Item tenetur ad onera publica ad eam pertinentia , nisi aliter conventum sit, strvata aequalitate. t. T netur remittere pretium lotationis pro eo i tempore , quo conductor non potuit uti re velis era locata , li impedimentum proveniat ex parte Beatoris vel tei lo-atae, ex l. Q. & 33. g. ue. Nam condi ctor non ren et ur promittere pretium, nisi quatenus re loeata uti aut frui poterit, quan um cu ex parte locatori, & rei locati ;. de tune nihil esset , quod pretium merereri r . Agrorum autem locator tenetur pensioncm totam remittere colono, si hie sine
sua eulpa , sed o i sterilitatem vel grand nem nihil reeipiat, vel si vi tempti aris. hostium depopulitione , aut incend o as tque coloni culpa segetix pereant , etiam collcctae in mam pulos, I. 1 s. g. ιοea .Qιod li colonus aliquid receperit, sed sterilitas vel actura suerit magna , tunc locator Leuctus imminue-
e. 3. de Pro. Quae ne ilige, vas colonus convene xit ab initio, ut quovis evcntu solvere teneatur i tegram pensionem , , quae ob hoc onus minor fit ; exl. s. ue. nam tune conductor cedit iuri suci , quod compensatur. . Si rem Ioeatam dominus vendat, debet ea lege divendere, ut conductor eadem canditione apud emptorem maneat, a quo si domo rei' fundo pellatur , tenetus venditor conductori de damno, i x s. μι ιου.
s. Tenetur ad neu prirandum conduct/ tim re t eata aute terminum consti Iulum , alioqui tenebitur
ad interesse, quia conductor per eon raelum aequi Duit ius utendi, vel fruendi re usque ad illud tempus. Exeipiuntuν cap. I. de Le. 8c l 3. Ge. de tota qu tuor casus, in quibus conductor ante texminum amoveri potest. r: Si ea sua improvisus aecidat , ob quem te la ala sit necessiria domino, ut incendii , matrimonii &c. M Si ves locata, v. gr. domus egeat resemone, seu instauratione, sed r mitti debet per insio pro residuo tempore. 3. Si conductor pensonem per biennium non s Iverit. 4. Si te locata ad malor
usus, vel ad damnum inserendum utatur, aut rem destruata Denique loeator tenetur rem non lorare et , qui ea male usurum est; quia ' hoe esset ei dare ocem
nem seu commoditate re pereandi , eiusque metatis eooperari perinde ae si daret insem et , quem sciret uti velle ad duellum.
Resp. 2. Ex eommuni sent. conductor tenetur x F.
Uti re loeata iuxta boni viri arbitrium , de non ad alios utar praeter concessos. Nain qui usurpat usum aliquem rei alienae sine consensu domini , peccat evntia institiam. v. Tenetur pro illius conservatione eam euram a hibere, quam diligentiores ae prudentiores in re sua simili impendere solent. Quare si ejus culpa lata vellavi, res pereat, aut deterior fiat, tenetur ad restitutionem : nam contrpetua cedit in utriusque utilitatem . Iinmci tenetur etiam de culpa famuI ,rum, ope rariorum, ε eorum quos admittit; S ex negligentia
non impedivit, vel si idoneos non conduxit, uti malos homines admisit , l. rr. & 23. I. ue. item cinrare debet, ut nullum detrimentum dominus patiatur, sive quoad tuu ret, siue quoad eius substinciam
Ec tenctur de casu sertuito eveniente ex eo quod aliquid egerit contra piarim, l. 1 r. h. lac. 3. Tenetur in impensas modicas B quotidianas necessarias ad conservationem rei conductae , F. gro
ad equi alimenta . Tenetur pensionem stato tempore solvere t namhaee tunc ex iustitia debetur r unde si sit in moraeulpabili, tenetιν locatori de interesse , l. 27. Cod. de loeas. Quod si te conducta uti vel sevi non potuerit, ob caussam non provenientem ex parte sua , v. se ob bellum . vel si donius ex t are e rauat . si equus morbo assi latur, non rin tur Blνere Pen sonem pr eo tempor , ex l. ari S 3ῆ. g. Lear in
rationem supradictam. At si non possit ea re uti aut frui, ob caussim ex parte sta , litie sne eulpa sua
Provenientem, tenetur totam pensonem loturre etiam Pro Loidi tempore , quo non potcst uti. . Nam Miu-
M pustuus , ut lacator dam in non patia suo ob
48쪽
exvllam supervetuentem ex parte conductoris. Et se ut condolior n9n tenetur solvere penti, ne a , quando non potest uti re conducta , ob caussam provenibentem ex parte locatoris aut rel locata ἔ ita par est,iat Iocator percipiat pensionem , quando condit enian potuit uti xe conducta a ob caussam ex parte sua
provenientem . . Tenetur rem madu am non dimittere ante te
minum constitutum, alioqui tenetur solvere integram pentinaem , pcrinde ac si ea re usus ess t , nisi ejus usu et impediat ut rata caussam non Provenientem ex par te sua ;. quia tenerui servate contractum, l. 33. g. l. car. Porro nili aliter convcutum sit , conductori licet tem sibi locatam locare alteri aeque idoneo, qui primo eo ductori tenebitur pensioneιn solvete, & hie primo locatori, l. 6. C d. de loca . 6. Rem Ioeatam completo locationis tempore restituere locateri tenetur nam non habet ius eam diutius detinhndi ; alias .tenetur de damno . Ma . Licet rei locatae perieulum maneat pen dominum , lamen ex l. . I. fi do rel. -. Poteli arponi pactum, ut o ducior praestet easus fortuieos, S in se su Ieipiat perieulam omne rei loeatae. Sed hoc anus imminutione pretii compensari debet: ali qui ellit in aequalitas ideoque injustitia. Quaeil. III. Quaenam suns observanda tarea Leat
Reis. Ea communi sententia doctorum , illa , r. Iustum stipendium lorationis operae famulorum, miscillarum, & operariorum censetur illud , quod illis communiter in illis locis dari solet. Nam petitur a communi aestimatione ψ pretium quippe operarum Sobsequiorum , perinde ac rerum venalium potest habete latitudine in summi, medii, di infimi, quando non est lege taxatum. Quare si quis ex gat ili peti. dium maius summo , vel lolvat minus infimo, pereat contra iustitiam, & tenetur ad restitutionem, perinde ac vendens supra lummum, Wel emens infra ins-mum et nam tune tot Iitur iustitia inter pretium &.peram. Item stipendium censetur iustum, quando multi alii reperiuntur, qui libenter ealem operam , ale munus, tale obsequium pro tali stipendio sunt maestis uti r nam iuud pretium eommuni aestimatione ausum censetur , quod non alet tamquam insume imaracusari, aut quod , uno recusante , statim admittitur ab alio.. 1. Si nulla iacta sit pactio Se pretium relictum se arbitrio conductoris, hie tenetur dare insimum saltem mercedis iustae pretium. Nam talis conductio est uaedam emptio obsequiorum , quae semper exigit pretium iustum Et quamvis alter nullum pretium de..terminaWit, non intendit tamen, totum obsequium
vel ei partem gratis praestare; sed mens eius est , ML BIνat eonductor, quod iustum esse iudicaverit secundum conmunem astimat on m.
3. Si famulus vel operarius se ultro obtulerit domino, dc hie illius opera non egeat, sed silum ex
caritate ad preces eius eum condueat ἰ tune tenetur
ei dare alimonia, & si eius opera e ductori afizrat utiliti tetri, quae pIuris ei valeat quam alimenta, e netur praeter alimenta dare pret una aequale valori uti. 1itatis. inde perceptae. Nam alter non intendit προ am uiam donare, sed vendere justo pretio , non ex acta voluntate, sed ex aequitate comituendo. &i
re naturali dignus Q verarius meniae sua. Lue. r. Quia cum opera pluris valeat conductori quam alimenta, comp nsari debet ex iustitia iuxta hunc valorem. In tali autem easu opera aestimari dehet ex utilitate quam eou ductor ex ea Per ipit; na a in t libus cireum ita uita secundum communem lii .nationem non plus vales,. 4 Si operarius rei artifex convenerit de pretio minore , quam valeat elus opera vel opus, salso puram opus, v. g. aedificium minore tempore , & labore vel sumptu agere ; tenetur conductor supplere detectum
Iussi pretii, etiamsi laetio fuerit infra dimidium julbi
pretii. Quia alioqui effiat mari ualitas inter pretium& operam vel opus, ideoque iniustitia. Neque enim sponte ae scienter, sed ex ignorantia consentit in pretium iusto minus , nee sponte donat id quod de est. Praeterea qui eniit aliquid pretio proposito, sed inaequali, tenetur complete pretium saltem intimum. ut tollatur inaequalitas. s. Si eonductor non polli t opera alterius conducta uti ob impedimentum , quod non proveniat ex parte operarii, tenet uel totam mercedem pact m et silvere, perinde ac si operas suas impendisset l. 37. s.
ri aequum est I & locator habet ius, ut non patiatur damnum , ob caussam non provenientem ex parte sua. Sed si operarius ex opera sua alibi impensa aliquid lueratus suerit, e ductor potest tantumdem de trahere de pretio conductionis , vel nihil dare , s ea tundem lucratus suerit, ex l. I9. s. ιοc Quia loe tor nullum damnum sustinuit, & overa illa ratione conductionis erat conductori debita . Si vero locator operam eonductam non praestet, ob impedimentum ex sua parte proveniens, licet sne sua culpa , non debetur illi merces, ae aecepta restitui debet , ex Lss. eit. Nam eonductor non se obligavit a i dandum
Pretium prae opera , quae praestari nequeat ob caussam Proue ientem ex paree loeatoris. Immo ipse tenebit ut
ad interesse conductoris, si operam toto tempore ex sua culpa non impenderit t quia est ea ulla injusta damni, eum hoe oriatur ex non servaeo culpabiliter e tractu, qui ex iustitia impleri debebat. 6 Bene laborantibus justum stipendium statim QNui debet; nam habent ius statim aeripiendi Posioperam praestitam . 2.i--'a tibi aliqvid veratns su
iustitiam, nec debetur illis stipendiam , inisi pec aestimatione labori 1. Quare si integrum receperint, te nentur vel supplere desectum laboris , vel restituere ex ressum stipendii, eum ad eum ius non habeant , immo & eoinpensare condoctori da innum . & lucrun cessans r nam fuerunt eausia illius injusta, eum Leo rentur cx convemi ae diligenter laborare .
49쪽
De censu, E Ur eusi , ct Fend. . Quaest. I. O quotuplex est Census 3
Resp. Census alius est reservativus, aliua consignativus . Census reservativus sumptus pro eontractu, est ille quo quis in alterum eransfert rei suae dominium uti rectum & utile, reservato sibi iure pensionis annuae super eadem re . Hunc licitum esse parete nam sicut quis potest rem suam tradere, vel non tradere, ita & tradere, te servato sibi jure Pensionis Census eonsignativus sumptus pro Contractu, est contrarius, quo emitur & venditur ius percipiendi pensionem annuam ex re, vel persona alterius , vel utraque. Saepe sumitur pro tali iure. Ille ceusus di. viditur, I: In realem, qui sun atur super re aliqua, ut praedio , domo &e. Ita ut ex ea re pensio debeatur , ad quemcumque res illa transeat, donec census redimatur; in per alem, qui oonstituitur immediate super persona alterius eam obligando immediate , hona vero ejus mediate tantum,' & in mixtum, qui findatur super utrisque, ita ut re pereunte, adhu mrsona maneat obligata. 2. In vitalitium, qui e etenditur talum ad vitam unius vel vlurium, estque virtualis sponsio nixa eventui serruito, di in perpe-xuum , seu donec redimatur. Censum realem esse licitum declararunt Martinus U. et calixtus Iri. Sed re super qua iundatur destructa,
tit: nam corruente iundamento , perit res in eondata, ut si donatis vel molendinum eorruant, perit eensua super his fundatus, ita ut iam nihil liceat
exigere a venditore . Huius census licitus patet illam nihil est nisi emptio & venditio rei fretio aesti-inabilis. Quaest. II. An iure naturae litatus ast eensur eon gnativus personalis , vel mixtus pResp. Communis sententia a firmat, modo ematur, isto pretio, idest, lege vel consuetudine constituto, et venduor census possit sua opera vel rindustria lucrari , aut habeat bona in re vel in spe certa , eκ quibus pensio duci possit, nec obligetur ad censum redimendum , licet semper pro libito eum redimere posse eodem , quo vendidit pretio. Prob. I. Ex communi praxi Niorum & eruditorum
in Gallia, Belgio &e. A. Quia pretio aestimabile est,
adeoque pol. st emi δέ vendi 1iis ad pensionem non solum ex re frugifera, sed etiam ex persona alterius, quae potest lucrum sacere ex labore, industria , vel ex honis suis saltem per alios, & quae proinde potest obligari immediate ad ponsionem 'soliendam νcum quis possit 'in alterum transserte ius percipiendi
aliquid a Le acquisitum: ergo Ac veridere. Nec refert quod decursu temporis vensiouca recipiendae summam Letio dato maiorem cisciant, nam non emuntur trupensiones, sed ius ad illas pcrcipiendas. At jus
ad pensiones per partes & tot intervalla annorum rccipiendas non pluris aestimatur , quam laniina simul habita, licet minor illis pensionibus collective sumptis . Quia illa summa divisa per multas Partes ,
multaque ac longa temporum intervalla, cum incerti
sudine recipienda , ae vatiis incismmodis exi osita ,
minoris valet secundum prudentum aestimationem ἀquam issarum partium colletito 'simul habita', quae opportunior ac utilior est ad quodlibet lucrum aenegotiationem. & nullis incommodis obnoxia. Et vero in emptionem agri Pretium commune censetur
iustum; liret diuturnitate temporis i uctus su per mi pretium agri. 3. Teste Toleto , Nicoraus Papa Rann. I so. approbavit hunc eontractum ad petiti
nem Alphon si regis Aragoniae. O . I. Contractus tensualis personalis videtur esse
Resp. Neg. Nam ille censos est emptio non pensi nis, sed juris ad Pensionem, Pro Pretio ab emptore irrevocabiliter dato: unde nee in eo emitur pecunia. sed ius ad pecuniam , nec Pecunia data potest v quam repeti . At in mutuo datur peemia praesens pispeeunia sutura, aequali, tota simul solvenda , quae potest a mutuante post cmuni tempus misi. Obj. I. s. Pius V. ii Rulla cum sume, statuit censum renstitui .nulla νnoda posse, nisi in re immobili , aut quapis immobili habearnr, sed de sua natura frugifera. Resp. In hoc non explicat ius naturale, nee divinum, sed solum sancit jus humanum, quod in Garulla & in multis aliis locis non viget . 2 ora. Non licet pensiones debitas conjungere lorti, de per illas eam augere, & postea exigere maj rem pensionem. Num ideis prohibetur iure taesareo, di Gallieo, & a Pio V. Porr. . quando redimitur cen fur, non potest cogi emptor ad recipiendum pretium
per partea, sed totum simul reddi debet , nisi aliter
iuste conventum si te inam in eo onus & damnum sentiret.
Auct. opinio pmpugnatur a Soto, Covarruvia, Lessio, aliisque gravissimis auctoribus, qui recense tur in laudato opere de Synodo Dicet ana lib. 7. . 48. ubi SS. N. D. indicatis nonnullis contrariae
opinionia momeatis num. A., ita num. r. rem Persequitur . Sed sue num es eensum per senatem ninis argumentis infectκri, quem iam preser Ur S. Pius min laudara constit. Cum onus, tibi ad sensus hones
rem, inter ceterar eandis Ono , hanc quotme requiri stir eensus eonstituatur A re fruct fera , non qualicum que , sed immob G, ereta , ac nominaιίm designara . uuapropter esiam Auctores qui em*m personalem .
ejus natim inspecta , as Uurae suspicione vindieane, ingenue tamen fatentur, eum lie/re feνi non posse, tibi praefata mi κ. confiisueta est reeepta; quod tamen in Gallia , Belgis , O Germania non eantis se affirmans
mum Pontifeem a supplieante catholis. Rege Philippo II. indulsisse Hispanis , ne ad suae conserantionir , quoad
obiigatione potuisse eon1rario usu, seu legisime praese
pia eo uerudiae , exieras eximi natio ι ν vehemente
tamen suspicamur , an censu mere personali , praeferat Mntrinque redimabili, eaa desiderari eon Γινones, quas non solum Pontificia consilinio, verum etiam ipsumina naturale, in Divintim reposeunt , ne sit iam-ένη raclοι muris ν ct preti rea caram Res msura 34
50쪽
RU' Neg. Quia census praesertim personalis uuimque rMimabilis, im factus cum conditione, ut veniator teneatur lium redimere , sicut potest eogere emptorem ad illum redimendum, videtur mutuum implicitum ac virtuale , ex quo aliquid ultra sortem exigitur; in eo enim emptor dat pecuniam ea lege, ut totum ad cereum tempus recipia lucro , quod est mutuare ad usuram sub emptionis, larva ae vero si talis contractus lireret, usura sauem cum mereatoribus polist me illum excusari , modo minus luerum exigatur, quam sit penus annua eensis i redimi liae ad nutum emptoris. Quare Toletua l.. s. c. s. domo, in censu personali non polle venditorem cogi ad redimendum centuin , qυιδ ν ne videtur
RU' Emptiyte Mis est contractus, quo res immo. bilis conceditur quoad dominium utile , sub onere annuae pensionis, sotσendar prI1prietario retinenti d minium directum t uletae via in perpetuum , vel ad unius a et plurium vitam, . vel ad certum tempus quod decennio non sit minus. Disteri a locatione et quod emphytousis conlii tu i solum pollit i ro immo in bili, di ad tempus nota minus decenato , ἐκ quod per eam transieratur dominium uti .-Emphyleuta tenetur, I. Certam pensionem , vel in peeun=a, MI in fructibus-don,ino'directo ibi vere satis temporibuνἰ allioqui amittie rem emphyleuti- eam eune omnibus immulis in ejus' meliorati emfactis, si non solverit per biennium pro eeclesiastica, per trienn una pro saeculari. I. Rem eoneeCirrisu -ctuosiorem saeere, aut saltem non decerborem et aam ad hune finem praecipuP conceditur. Reo. I. Felidum Plo em ractu est mn celso rei jmmobilis', vel aequνpes Iemis. qu ad domini uin ut
te, sub onere fide luatis, ει obseqtisi person alis domino directo praestandi. Distere ab emphyleusi praesertim quod in puro seudo non debeatur penso , sed solum obsequium pexisse , ad quod datur. Feudatarius tenetur. I. Praestare iuramentum fidelitatis . 1. Suo tempore requisitus obsequia debita Praestare. 3. Non debet disponere de seudo sine eonis sensu inlaudatoria. Amittit autem laudum neglecta Obsequiorum, Ze ob erimen selloniam, id est, bella , contra dominum directum gesti.
De cam ranus Aeterra c. Quaest. I. s ContractMa se earia. RU c Est duorum vel plurium eonventi eontribuendi aliquid ad eommunem quaestum νelusum. Sunt qui addunt, & sustinendi commune da.mnum. Esse licitum coni lat, r. En iure civili , s.& Cod. Pes focis, re iure canonieci c. 7. de donat. inter ειυ. σc. Ubi mandatur dotem uxoria ad la erum dati mercatori, nimirum in societatem. 1. Quia Iicet convenire ad lucrum ev pecunia di i adustria, eaptandum , scrValx aequalitate ἰ quamvis enim pecu nix de se iterilis sit, non est tamen sterilis, ut m est itidustrim tamquam it strumentum negotiationi quaestuosae. Et haec sorieras valde differt a mutuo anam ia ea, qui conseri pecuniam, retinet illius d tantum , & subio ejus periculum ae damnum, quod non fiat tu mutuo. Unde ultra sortem potest aeeipere aliquid eam quam stuctum suae pecuniae, nego itationi & periculo expolitae, vel animalium de sestu Osorum a
Quaest. H. 2 nam ad iustissam foetetatis requi
Κεθ. Ex commvul sententia , sequentia , I. Uenegotiatio sit Iidita, alioqui s ietas esset mala , Nnulla, l. s7. 9 Pro scio. 1. Ut singuli socii aliquid
aptum ad lucrum faciendum conserant' in commune, sive pecuniam , sive operam ae industriam, sive ani malia, vel init rumeata, ut navem , equcs 4ce. Qui enim in ea nihil oonsert utile, non habet ius ex ea emoIuιrtentum percipiendi . D Ue luerum div datur inter scietos, proe rata Portione eorum , quae quisque contulit , L 16. s. Pro sario ἔ, alioqui nocifervaretur aequalitas. 4. Ut sm nia, damnum, ac reti tum sint communia, l. 67. s. I o serio . ibi r.
m socias, contrahitaer ,. eam liser. , quam da n. e. mmums in νεων Et vero societas est quaedanu fraternitas, ex l. Verivim g Pro scis . Ius autem is ternitatis exigit lucra & damna sint communia. Praeterea aequitas postulat, ut qui sentit commodam, rsentiat fic onus, iuxta rem jur. s. Ut si res Hl p cunia eoi Iata pereat citra eulpam latam & levem to est, pereae ei, qui contulit, quia hic retinet illius dominium ν res autem domino suo perit . Quod si pereati ex culpa lata Sc levi si ii , hic tenetur eam restituete do no, lib. 72 s. Pro socis . Nam qu rem alterius 'accipit, tenet ut ex culpa, lata de levi , quando contractus cedit in utilitatem utriusque . Tamen iuxta Doujat in Gallia socii non tenentur, ni si de eulpa lata & dolo. 6. Ut ad cerium tempus ineatur' societas , ante quod reperere non liceat , quod in eam colla um est: nam hoe exigit fiata me letatis ,
Ex his, pater, finita societate sortem reddi debere dcimino, εc luctum quod ea dempta superest, dividi
inter socios , pro rata contributionis ad societateiri. Nam alter remanet dominus meuniae collatae , nisi tamen pecunia communicata fuerit foeto, aus alitee Iuste conuentum sie. Ita declaravit Sixtus v. constit. Detesta tis.