장음표시 사용
141쪽
mavult nomine, appellet dummodo In eo fesso sit, eminentiorem illorum temporum eloquentiam fuisse. Ne illi quidem parti se monis ejus repugno, si quo minus fatetur, plures sormas dicendi etiam iisdem saeculis, nedum diversis, aestitisse. Sed quo modo i
ter Atticos oratores primae Demostheni trμbuuntur, proximum autem locum Aeschines,
nent, omnium autem consensu hae oratorum aetas, im probatur et sic apud nos Cicero quidem ceteros eorumdem temporum
disertos antecessit Calvus autem, Asinius,& caesar, Coelius, & Brutus, suo jure,& prioribus,, sequentibus anteponuntur:
nec refert, quod inter se specie disserant, cum genere Misentiant. Adstrictior calvus, numerosior Asinius, splendidior Caesar, amarior coelius, gravior Brutus, vehementior,& plenior is valentior Cicero omnes semen eamdem sanitatem eloquentiae serunt: ut si omnium pariter libros in manus sumpseris, scias, quamvis in diversis ingeniis, esse quamdam judicii ac voluntatis similit dinem .cognationem. Nam quod invicem se obtrectaverunt, Tunt aliqua epistolis eorum inserta , a quibus mutua malignitas
142쪽
denegitur, non est oratorum vitium, sedi ininum. Nam Calvum, Asinium,in ipsum ciceronem credo solitos invidere, livere, ceteris humanae infirmitatis vitiis . adficia solum inter hos arbitror Brutum, non m signitate, nec invidia, sed simpliciter, ingenue judicium animi sui detexisse. nomvidores Ciceroni, qui mihi videtur ne caesari
Maeoni invidisse Quod ad Ser. Galbam
C. Laelium attinet, si quos alios antiquorum agitare non desistit, non exigit defenso rem, cum latear quaedam eloquentiae eorum, ut nascenti adhuc, nec satis adultae, defuisse. C. Graebum, L. Crassum laudat mecenarem vero, Gallionem ct Casum Mureum
XXVI. Ceterum si omisso optimo illo persectissimo genere eloquentiae, eligenda sit forma dicendi, malim hercule C. Grachi
impetum, aut L. Crassi maturitatem, quam calamistros Maecenatis, aut tinnitus Gallionis D adeo melius est oratorem vel hirta toga induere, quam fucatis meretriciis, stibus insignire Neque enim oratorius iste, immo hercule, ne virilis quidem cultus est, quo plerique temporum nostrorum actores
143쪽
ita utuntur, ut lascivin verborum, levit te sententiarunt, & licentia compositionis, histrionales modos exprimant quodque vix auditu fas esse debeat, laudis, & gloriae, ingenii loe plerique laetant, eantari saltariaque commentarios suos. Unde oritur illa foeda iraepostera, sed tamen frequens quia husdam exclamatio ut Moratores nostri tenex dicere, histriones diserte saltare' dicantur. Equidem non negaverim, Cassium Severum, quem solum Aper noster nominare ausus est, si his comparetur, qui postea fuerunt, posse oratorem vocari, quamquam in magna parte librorum suorum plus vis habeat, quam sanguinis. Primus enim, contempto ordine rerum, omissa modestia, ac pudore verborum,
ipsis etiam, uiuus utitur, armis incompostus, studio feriendi plerumque detectus, Iis pugnat, sed rixatur ceterum, ut dixi, sequentibus comparatus, varietate erudiationis, lepore urbanitatis, Ipsarum viarium robore, multum ceteros superat quorum neminem Aper nominare, Qvelut in aciem educere sustinuit. Ego autem exspectabam, ut incusato Asinio, & coelio, malvo, aliud novum agmen produceret, plures- qne, vel certe totidem nominaret, ex qui-
144쪽
hus alium Ciceroni, alium Caesari, singulta demum singulos opponeremus. Nunc aetTE-ctasse nominatim antiquos oratores contentus, neminem sequentium laudare ausus est, xus in publicum in commune veritus, Credo, ne multos offenderet, si paucos excerpsisset. Quotus enim quisque scholasticorum non hac sua persuasione fruitur, ut se ante ciceronem numeret, sed plane post Gabinianum 'messalam longius vagantem ad Frπ tum
XXVII. At ego non verebor nominare singulos, quo facilius, propositis exemplis, appareat, quibus gradibus fracta si dominuta eloquentia Appropera, inqvit maternus,& potius exsolve promissum neque enim hoc colligi desideramus, disertiores esse antiquos, quod apud me equidem in consesso est, sed causas exquirimus, quas te solitum tractare, Pauli ante, plane mitiore eloquenti temporum nostrorum, miratus, antequam te Aper ossanderet, majores tuos lacessendo. Non sum, inquit, offensus Aprina disputatiο-neri nec vos offendi decebit: si quid sorte aures vestras perstringet; cum sciatis, hanc esse ejusmodi sermonum legem, judicium animi citra damnum assectus, pr Verre. Perge,
145쪽
anquit maremus, & cum de antiquis loquaris, utere antiqua libertate, a qua vel magis degeneravimus, quam ab eloquentia.
Uas ergo , cur eloquentia ceteraeque arte a
vetere gloria desciverint , adfert messala, desidiam juventutis, negligentiam parentumsi cientiam praeeipientium, o obli
XXVIII. t e Ia, non reconditas, Μateme, causas requiris, nec aut tibi ipsi, aut huic Secundo vel huic pro ignotas, etiamsi mihi partes adsignatis proserendi in medium, quae omnes sentimus. Quis enim ignorat eloquentiam, ceteras artes, descivisse ab ista vetere gloria, non inopia hominum, sed desidia juventutis, & neglige tia parentum, Inscientia praecipientium, oblivione moris antiqui quae mala primum in Urbe nata, mox per Italiam fusa, jam in provincias manant quamquam nostra nobis notiora sunt. Ego de Urbe, ais propriis ac vernaculis vitiis loquar, quae natos statim excipiunt, terrangulos aetatis gradus cumulantur; si prius de severitate ac diseciplina majorum circa educandos formandosque liberos pauca praedixero. Iam primum, suus cuique filius , ex casta parente natus,
146쪽
non in cella emptae nutricis, sed gremio Rosnu matris educabatur, cujus praecipua laus ierat, tu domum, Inservire liberis Eliagebatur autem aliqua major natu propinqua, cujus probatis spectatisque moribus omnis ejusdem familiae soboles committeretur, Ostam qua neque dicere fas erat, quod turpe dictu, neque facere, quod inhonestum factu videretur. Ac non studia modo curasque, sed remissiones etiam lusu ite puerorum, sanctitate quadam ac verecundia temperabat.
Sic Corneliam Gracchorum , sic Aureliam caesaris, sic Atiam Augusti matrem praefuisse educationibus, ac produxisse principes li- heros accepimus quae disciplina ac severitas eo pertinebat, ut sincera, integra, laurulis pravitatibus detorta, uniuscujusque nat in toto statim pectore arriperet artes honestas, sive adism militarem, sive ad juris scientiam, sive ad eloquentiae studium inclinasset, id solum ageret, id universum hauriret. XXIX. At nunc natus infans delegatur Graeculae alicui ancillae, cui adjungitur unus
aut altor ex omnibus servis, plerumque vilissimus, nec cuiquam serio ministerio accommodatus Horum sabulis & erroribus teneri statim rudes animi imbuuntur. Nec quis-
147쪽
quam in tota domo pensi habet, quid coram
inlante domino, aut dicat, aut faciat quando etiam ipsi parentes nec probitati, neque modestiae, parvulos adsuefaciunt, sed lasciviae Iibertati per quae paullatim imp dentia irrepit, & sui alienique contemptus. Jam vero propria & peculiaria hujus Urbis vitia paene in utero matris concipi mihi videntur , histrionalis favor gladiatorum equorumque studia quibus occupatus obsessus animus quantulum loci bonis artibus relinquit qRotum quemque inveneris, qui domi quidquam aliud loquatur quos alios adolescentulorum sermones excipimus, di quando auditoria intravimus praeceptores quidem ullas crebriores cum auditoriabus suis fabulas habent colligunt enim discipulos non severitate disciplinae, nec ingenii experimento, sed ambitione salutantium, illecebris adulationis aranseo prima discentium elementa, in quibus cipsis parum
elaboratur et nec in auctoribus cognoscendis, nec in evolvenda antiquitate, nec in notitia vel rerum, vel hominum , vel temporum, satis operae insumitur sed expetuntur, quos rhetoras vocant γ quorum professio quando
primum in hanc Urbem introductast, quam.
148쪽
que nullam apud majores nostros auctor1t tem habuerit, statim docuero. XXX. Reseram necesse est animum ad eam dilaiplinam, qua usos esse eos oratores accepimus, quorum infinitus labor, inuotidiana meditatio, & in omni genere studi rum exercitationes, ipsorum etiam continem tu libris Notus est nobis utique Ciceronis liber, qui Brutus inscribitur, in cujus extrema parte, nam prior commemorationem veterum oratorum habet sua initia, suos gradus, suae eloquentiae velut quamdam educationem refert se apud Q. Mucium jus civile didicisseu apud Philonem Academicum, apud Diodotues Stoicum omnes philosophiae partes penitus hausisse: neque his doctoribus
contentum, quorum ei copia in Urbe contigerat, Achaiam quoque, Asiam peragrasse, ut omnem omnium artium varietatem complecteretur. Itaquo hercule in libris CL ceronis deprehendere licet, non geometriae, non musicae, non grammaticae, non denique ullius ingenuae artis scientiam ei det uisese. Illo dialecticae subtilitatem, ille moralis partis utilitatem, ille rerum motus causasque cognovit. Ita enim ost optimi viri, itae multa eruditione, ex pluribus artibus,
149쪽
o ium rerum scientia, exundatin exuberat illa admirabilis eloquentia neque oratoris Vis mcultas, sicut ceterarum rerum, angustis irevibus terminis cluditur sedis est orator, qui de omni quaestione pulchre, ornate, ad persuadendum apta dicere, pro dignitate rerum, ad utilitatem temporum, cum voluptate audientium possit. XXXI. Haec sibi illi veteres persuadebant: ad haec efficienda intelligebant opus esse, non ut rhetorum scholis declamarent, nec ut fictis, nec ullo modo ad veritatem Recedentibus, controversiis linguam modo vocem exereerent, sed ut his artibus pectus
implerent, in quibus de bonis ac malis, dehonesto ac turpi, de justo injusto disput tur. Hae enim est oratori subjecta ad dicendum materia Nam in judiciis sero de aequitate , in deliberationibus do honestate diciamus, ita ut plerumque haec ipsa invicem misceantur et de quibi copiose, varie,
ornate nemo dicere potest, nisi qui cognovit naturam humanam, vini virtutum, pravitatemque vitiorum, & intellectum eorum, quae nec in virtutibus, neque In vitiis numerantur. Ex his fontibus etiam illa profluunt, ut sacilius iram judicis vel instiget, val
150쪽
leniat, qui scit, quid ira promptius ad miserationem impellat, qui scit, quid sit misericordia, inuibus animi motibus concitetur. In his artibus exercitationibusque versanas orator , sive apud infestos, sive apud cupiados, sive apud invidentes, sive apud tristes, sue apud timentes dicendum habuerit, tenebit habenas animorum prout cujusque natura postulabit, adhibebit manum, temperabit orationem, parato omni instrumento, ad omnem usum reposito. Sunt apud quos
adstrictum, collectum, singula statim
argumenta concludens dicendi genus, Plus fidei meretur apud hos dedisse operam di lecticae proficiet. Alios fusa, aequalis, ex communibus ducta sensibus oratio, in gis delectat ad hos permovendos mutuabiamur a Peripateticis aptos, & in omnem diseputationem paratos a locos. Dabunt Academici pugnacitatem . Plato altitudinem, Xenophon jucunditatem ne Epicuri quidem
dimetrodori honestas quasdam exclamationes adsumere, hisque , prout res poscet, uti, alienum erit oratori. Neque enim sapientem informamus, neque Stoicorum civitatem, sed eum, qui non quasdam artes audire, sed