장음표시 사용
121쪽
R pe cum eam secunda noetis hora parti magnitudine cerneremus,tertiae diei accessionem, futura ne, esset,an secus,diligenter obseruare volebamus. cuius in septimam horam nodiis suspicio erat Itaq3 cum summo mane superuenissem,inueni,quod expediaram. Nam nec tertiana inciderat acccssao: febrisq; remissior paululo,Φ vesperi fuerat,apparuit. V t autem rursus holem meridie vidi cratq31am certissimum,& febrem decreuisse, di synocho febre est e, sed quae assidueF decresceret: satius
visum est tum quoq; holem similiter nutrire. Quarta vero exacta nocte, manifeste minor et quam ito die erat. Quo rursus quoq; ad eundem modum homine cibato, aduertimus tum illo die toto,iu, l l . quae hunc secuta est, quinta nocte magnitudinem remittere sic,ut quinto die liquido plane appare Pret minor esse febris,* ante. Itaq3 ad portionem minuentis se febris,urinae quoq; concoctio scesserat.Eratq3 haud obscurum septimo id quod factum est finiendam .Hanc igitur plane continentem lex humorum putredine febrem, quae assidue decresceret,vidimus.Multas vero alias contincteS i conspeXim US, 'quarum aliae crescentes aliae similem tenorem seruantes erant illas Epacmasticas, i ταυς ilias Acmasticas vel Homolonus Graeci vocant:)aliae,ceu quam modo memorauimUS, decrescentes,quas Paracmasticas dicunt. Aliae rursus in primo die putredinis notas habuerunt: aliae in tertio, ,-- aut certe ad summum quarto,idq; alias medicorum ipsorum inscitia, qui sanguinem non miserat, κους, ἰ, ο πως lB alias laborantium ipsorum timiditate. Siquide eorum, qui ex sola obstructione sebricitaret,nemo ἐθελοι in putredinis febrem incidit, qui prius sanguinem miserat. Quem,ubi valida virtus subest, Θc stas ' permittit, Usque ad animi defeetum mittere expeditivbi horum alterum non satis rndet,tutius, est quantum satis Visum fuerit,im principio detrahere quod defuit,tterationc supplere. Etenim hoc .
praesidio omisso, qui ita febricitant, in summum discrimen veniunt,nisi si eos vel virium robur,Uel llargum sangus nis ' pitu Uium,vel sudor copiosus, ex manifesta pernicie eripiat . Et in non medicis sunt, qui, ta incili manis estissime vident naturam sanguinis profluuio no paucos eorum,u sic periclitentur, seruare,in sanguinis missionem fugiat,nulla nec experientiam,nec veram roncm - sectili. Caeterum hos mitsamus, disputato praesertim contra illos abunde uno intcgro libro, qui est e de sanguinis naissione contra Erassistratum scriptus ipsi vero ad propositum reuertamur. De Ratione curandi Continentes Febres per Venaesectionem Frigidae exhibitionem. C A P. s.
F Rat vero in pia ti disputatione propolitu de i3s febribus disserere, quae ex stipatis p obstris tiΟ-
nem meatibus Oriuntur. Quas,si sine putredine consistant, eXdiariaruria esse genere diXi : sm iis putredo aliqua Vel ab initio stati iri, vel postmodum supervcniat,ubi inoibus, enis,ac praecipue fi magnis ea coniiisit, continentes excitari febres ubi in unica animalis parte febrcs, quae certo ambi C tu accedant. Verum de his postea. Quὀd autem Oc bis,arbitror Sc ter,& saepius, iterumq3,dicendu ste E mrit, qui ita laborant, si reste curabuntur, iis sanguinis mimio cli adhibeda qh, quibus corpus ex suc ii ccorum abundantia inhabile ad transpirationem iam redditum, im caloris congessu ut inde iam fe - hricitet, iis laniam sanguinis est detrahendum, quantum vires tolerant. Pro certo quoq; habendu, nili rjs, qui hoc per naturam s uni habitis,id adhibeatur praesidium fore,ut vel suffocentur, Vel certe ' syncope prehendi oino periclitentur,nisi ut disium est eos vel virium robur,vel plurimus sudor, Vel largum sanguinis profluuium, a morte vindicet. At illud vel me tacente constat, iis praesertim qui librum de plenitudine studiose perlegerunt, quant di nunc quoq; a m c dicetur,non esse nunc
nobis de ea abundantia sermonem, quae ad virtutem comparat, quippe quae nec sic Obstruit Vena rum Ora,Ut refrigerationem prohibeat nec tunicas earum distendit,nec ruborem nec tumore inuehit,multoq3 minus Vel carnis vel cutis transpirationem moratur VerUm de ea, qtiae cotineri a Uai S oultra non Valet: quae lῖ ob id ipsum tum perrumpere vasa, uim recludere solet: reliquaq; modo di eia symptomata inducit,obirruetionem,distentionem, tumorem: ruborcina: de hac, inqua, mihi Ois e cossiri sermo tum habitus es , tum vero nihilo minus habendus. Siquidem copia haec,dum bonitatem suaseruat,Ut paritcr augeri cum robore virium est natabita, siquando has grauat, nec de caetero auge Dbitur,ibc bonitatem naturae amittet. At, si1 ' naturalem semel bonitatem amiserios ieri nequit, Vt stipe ἀγγέων
non putrcscat: quandoquidem nec aliud ullum ex iis, quae foris sunt, humidum calidumq3 corpus φοεω: κοσ- manere imputrescibile cernimus. Ergo sestinare ad sanguinem detrahendum Oportet, quo verna rum natUrae transpirando Uentilandoq3 naturalem temperiem seruans, humoribus eo, quo inter fial . , initia,modo dominetur: qtiando,si ad intemperiem versa laborabit, metuendu cst ne hi putrescant. Excitatur aut intemperies in ea ex febris calore. Quem,siqn rudis quispiam medicus auxis, no Vacuata stipationis cauta, ita incet to reliquum omne remedium est. Vbi nanque emitti abundantia postulat, calor aute refrigerari, pugna discordiaq3 inter ipsa sanandi oritur remcdia, scilicet iis, quae Iefrigerent, quamuis temperiem naturae concilient,saltem abundantiam intra corpus detinetibus: quae Uero rarefacienda cute hanc educant,omnibus calfacientibus, sic,Vt,si abundantiam emittere
velis, febrem augeas: si febrem refrigerare,abundantiam moreris. In hanc consilii inopiam deueniunt, qui statim a principio non vacuarunt, Erasistrati persuasitone inducti: qui ncc spontanea sanguinis profluuia potuit imitari. Optimum igitur factu est id quod nos semper in rc quaq; fa cere vidisti) statim non num cro dicrum, sed uni virium robori, in febribus eius generis attentum esse: quippe quod si seruatum est, non solum sexto septimo ue, sed etiam sequentibus diebus sanguis elimittendus. Quod si curare aliquando infirmum cogeris,cui non solum anica secadae Venae
Septima Clasistis. hhhhhlili remedium
122쪽
remedium praetermissum est,sed nunc quoq; Vel per medicorum ignorantia,vel ipsius Iaborantis E--Propinquorum v c eius timiditatem procedente tempore mittere sanguinem prohiberis,ad frigi, A.li dam Cxhibendam accedes, sed diligenter ante discern cnS, quantum eX ea nocumentum contingere politi t. Nam,si id aut exiguum erit,aut nullum,otierenda potui est,quae prorsus sit gelida, quatum' hibere aegro libet quinimmo magis id audebis,si frigidae potioni insit euerit. Sin magnum timetur, incommodum, ab hac quidem abstincndum,alq3 alijs auxiliis,quibus obstructio eximatur,ct abu dantia vacuetur,& febris feruor deferbca Viendum. Porro incommoda, quae frigidam potionem tLinacer Ver, intempestiue inanaodiceq; exhibitam sequuntur, in his conisiiunt, quod lentos crassosci; ' humo ti j res,liue hi obstructiones,itue putredinem,siue phlegmone: silue, qualiScryli pelas, aut scirrhus,aut addunt cedema est,asse fium creaverint attenuari digeriqῖ prohibent.Ergo, quoties ex his febris accendi λοῦς. i S mul- tur,atque ad cos vacuandos frigida data non conducit, ad praesens quidem non partium affert leuamen propterca, quὀd iam accensa micbrem e tinguit: Uerum,cum causa eius adhuc perstet, aliam denuo accendi est nec clie,atque ca,quae praefessis,nonnunquam dissiciliorem, propterea, Φdcia satum ex frigida corpus est. Atquc haec una nOXae species eii minime contemnenda. Altera talis c. Multae laborantis imbecillae particulae,siue ita se ex naturali intemperie habeant,sive ex vitio adscit itio, a frigida laeduntur. Alii nanque gula adeo Vehementer est aflecta, 't vix deglutirct. Ali j vcn- Ftriculus sic, ut ii ix concoqueret: Alij ipsum Vc triculi Os,atit iecur,aut colon, aut pulmo,aut scpttimiransuersum,aut rencs,aut uesica, aut tale quippiam aliud a frigida perculi tim, ad proprium opus infirmum citrcdditum. Non nulli autem ex intempestiua immodica J3 eius potione,non multo interpolito tempore,nec postmodum,sed illico,dissicultate spiradi, N conuulsione, dc tremore corripiuntur ac toto ut semcl dicam neruoso genere laeduntur . Nec ignoro, quod formidolosum te ad frigidam offerendam ex ijs, quae memoraui,redderem, nisi ea me Usum subinde vidisses, sena perq; cum succcssu,nec aegrum in ullo manis elle Letisse. Qui ibuscunqῖ cnim in principe particula tumor aliquis ephlegmones, indematos,aut scirrhi genere constitit, ijs frigidam os erre non opor tet sed nec iis,quibus obstruetio putridUS Ue humor non concoetiis incommodat. Quod si cui dentes percipis absque iam dii iis tumoribus concoctionis notas, illud dirntaxat testimabis, fit ne Pars aliqua temperamento adeo frigido,Vt in hanc noXa procumbat. Porro erysipelas, quod ve rum eryli pelas lit, non aliter sanaueris: at, si milium cum phlegmone sit, in hoc concoctionis ex pectandae sunt notae. Atque haec tali Us, qtiam pro re nunc propol sta, cum postmodum etiam forte nccelsum erit de frigida exhibenda mentionem facere. Nunc enim altera continentium febrium ex sola obstrustione est orta altera Uero etiam cum putredine per omnes Venas. Cum ergo conco, Graionis humorum in iis notas videris,de quibus dictum abunde in libris dc Criti est, audacter frigidam dabis: quippe solidarum animalis parcium natura roborata praetenuatos iam humores aggreis ditur ita,vi,qui utiles sint,atque ad nutriendum habiles, hos quidem ad se trahat inutiles vel p ventrem vel per cutina eiiciat. Quod sis etiam frigidae assuetus aeger fuit,magita cum fiducia frigidam exhibebis,ipsa Icilicet experientia iam doctus omnia Viscera cius occursum familiariter tolerare. Omnino nanque, si quod frigidiim adco est et,Vt ab hac ostenderetur, id per sanitatis tempus eui . 2 denter offensam suam otiendisset: nulla Vero per sanitatem particula quicquam ab hac laesa, nec et , inter febricitandum quicquam laedetur. Vbi nanque non nulli aquae frigidae potioni non assueti, fumen propter ardentem febrem eam bibere coacti, nullum incommodum senserunt,multo profe= id minus eorum,qui alsueuerunt,quisquam laedi debet: cui etiam quali pro munimcnto maximo accedit ipsa caloris copia. Hic nanque,cum in Vaserum sinibus plurimus contineatur, utpote tum. aerea in his substantia,tum etiam succis omnibus inflammatis, quantum ab frigido patitur refrige γε ea Mincia ratus,tna rursus calfaciendo in ipsum agis. Ideoqῖ minus tuta ijs, qui exiguum sanguinem carneq; obtinent,frigidae potio est: celeriter nanq; ad solidas animalis peruenit partes, nulli, quod eius vim ' frangat,occurrens Eo etiam sit,Vt hecticae febres iaccperinde eam,quae prorsus sit gelida, nec mul H- , ram,desiderent:ceu quae e tenuatis omnino, e iguiq3 sanguinis corporibus,incidant. Verum de illis polit agetur. Maxima Vero continentium febrium remedia haec duo sunt,detractio sanguinis,
π praecedat ciborum cruditas,tanto tempore differre Venae sectionem 1 ubebis, quantum satisfacere. tum ad corum concoctionem, tum Ut excrementa descendat,Uidebitur. Sin sequetur necessario vati . cuatio quaepiam,im illi de eo, quod superfluum eii, relinquendum, quantu estp eam vacuandum. Itaq3,li tempore mittendi sanguinis menses moueri contigerit,sive etiam haemorrhois sit reclusa, si . inspectus fluentis impetus satis fore videbitur,qui solus,quod requiriS,Vacuet, natUrae rem omne it --. permittes sua minus, im ipse detrahes, quo eX coniunctis ambobus perficiatur, quod postulas. Vel ' luti autem in his ad ipsam naturalem Uacuationem,quae sensu usurpetur,non leuiter attentuna esset oportet, ita alibi vel ad naturam ipsana,vel aetatem,Uel coeli statum. Sunt enim non nulli ad exhala
dos dirigendos que corporis succos natura propenii: pueri certe propter aetatem perpetuo: coeli vero itatus,vbi calidus nimium est ec siccus. Voco coeli statum ipsam ambientis nos aeris tempe riem:
123쪽
A riem:sub qda 3c anni tempus, ec regio comprehenditur: qn horum quoq; utrunque ex ambientis
temperie indicationem mutuatur. Propensit aut ad digerendos corporis succos sunt, quicunq; natura sunt humidi magisq3 si accedat caliditas Praeterca,qui raro corporis sunt textu: Ad haec,quibus os ventris aut amara bili abundat,aut imbecillum est,aut supra modum sensile . Atq; hae quidem indicationes sunt, quae sanguinem detrahendum dehortantur . Contra postulant una cum assectu, cuius causa primum requirebatur, habitus durus,densusq3, 8 , Uno verbo, qui haud facile digeriatur tum ambiens humidus frigidusiῆ3. Sane merito quaedam sanguinem mittendum adhortantur, quaedam dehortantissiquidem id pro Vacuatione Omo suscipitur. At eorum,q comprehensa sunt, quaedam transpirationes morantur,quaedam promouent: quaedam ad vacuandum propia sunt, quaedam secus. Sane transpirationem corporum prohibent tum meatuum stipatio, tum circundantis nos aeris humiditas, Sc frigiditas contra promouent ea, quae his sunt contraria. Eorum autem,qvacuant, quae calida humidaqi ac tenuia sunt, ea celerrime digeriitur: contra,qcrassa, glutinosa, Zc frigida sunt,aegre transpirant. Atq; haec quidem ad rem propositam de missione sanguinis,ac frigidae aquae potione,non ignorasse eX pedit. Quarum Utranque metuentes non paucos medicos vidi sit,utiq; imperitos. Quorum alteros Haemophobus id est fanguinis mittendi timidos: alteros Psy-B claro phobus, id est frigidae cxhibendae formidantes,sic graece nominamus, sicut,qui a rabido cane
sunt morti, H ydrophobus: sunt enim proculdubio horum quoq; aliqui prs dogmatis sui studio,ncticut in rabi c. Ergo relictis his, quod initio institutum nobis fuerat,prosequamur,ad memoriam re uocant , quemadmodum sermo noster occasione communium quorundam in ipsis accidentiti,adiarns lienit ad continentes. am .n.obstructioiiis affectus,cum dc ipsa exilis est, ct rite curatur,dia riam flabrem efficit cum vero vel propter magnitudinem, vel medici inscitiam, consuetum diaria
rum tempuS exceibit,aut confinentem,aut aliquam earum quae certo ambitu repetunt: merito nos
de ea,quae diariis cognata eli,continenti sebre disputatio excepit: propter has vero protinus δέ de hac,quae cum putrcdinc humorum erat. Visumq3 satius est Uel claritatis,vel exercedi legentis causa,Unius aegroti in viroq3 febrium genere mentionem facere. Indicationes non traditis tantum irperiori libro copis, da Causa morbi, ac aegrotantis Viribuspetendas esse: cir Isiar um methodum exercitatIone in particularibuου comprobandam. C A P. σIGitur, im haec nobis peracta sunt, ac per ea demonstratum cuidenter est id quod in praecedenti hunc libro ad calcem est dictum oportere in alij s febribus, quae amplius diariae non lint,no mo do ab iis rchus, quae in illo libro praecipiantur, faciundorti indicationes peti, sed et ab ea causa,quae C febrem excitet,ac laborantis Viribus ad Uniuersalem denuo exercitationem reuertamur, pro comperto habentes non licere vllius artis scientiam nancisci,nii1 8c methodum quandam habueris per univcrsalia vocata theoremata, δί in particularibus te exemplis exercueris. Cum iacq3 fieri possit, ut sine multiplici in aegris singulatim exercitatione, quod ex usu sit, facias nec fine Un1uersalium cognitione probe cXercitatio procedat, quippe cu in uniuersalibus methodus, in particularibus exercitatio,consiliat.Tant igitair, qui iter aliquod ingredi student,utroq; inuicem Utuntur crure: a altero claudus est uno dUntaxat Utis, S longo spatio, S Lepc errans,via peragit ita sane, Sc qui finem cuiuslibet artis consequi parat,duobus his Veluti cruribus,Uel instrumentis,Vel quomodocuq3 appellasse libet,uti debebit: in uniuersalibus theorematis, methodo in particularibuS,eXercitatione. t Euersus eos, qui Curandi indacationem a Laborantis Viribus sum, negabant. C A P. . R Euersi igitur ad methodum,nunc age de aegrotantis agamus uiribus,conferant ne ad curationem hae quippiam,an plane nihil ceu non nullis est visum. Videtur tamen eorum, qui inuti lem Uirtutem else ad curationem inuenienda dicunt,non propria operum artis disceptatio esse, sed logica potius,ac sophistarum . Aiunt.14. ab eo,quem curamus,aflectu faciendorum indicationem praestari, haud quaquam a viribus.Ergo Θc anni tempus, ct regionem, dc statum coeli, Sc aetatem, D Sc consuetudinem,& corporum temperies inutiles esse, eadem scilicet ratione dicunt. Postea, cum mutare curationem propter haec coguntur,immemores eorum, quae inter initia diXerant, quaedam eorum,contraria aliqn indicare aiunt iis,quae ad curantis consilium dirigitur: quaedam ad prssidiorum materias esse utilia, quemadmodum oc animalis partes. Etenim in illis quoq3 eadem utuntur stropha,in principio sermonis inutiles eas esse ad curationis inuentionem asserentes: post, ubi re darguuntur,ad curationis quidem indicationem inutiles diffiitates,ad materiae in mutationem Velinuentionem, uel disterentiam,vel qualitatem nam nec nominat eodem omneS modo necessarias esse fatentes. Itaq3,quod modo dixi,nunc quoq; repetam,nempe wegressi eX eo, quod in arte est utile,in logicam disceptationem veniunt.Est nanq3 artis utilitas, auxilia,quibuSaeger sanetur,inUenire quo illi relicto,de noibus litigant,Ends X is Oc Antend&xcis quasi indicationes , Sc indicationum contradietiones dicas)item communitates, ct scopos, Z auxiliorum materias,aliaq3 similia loquentes.s hac nominum diuersitate purgasse se pro ius, quae falso affirmauerant,arbitrantes. Ego Vero minime veto noibus,quibus libitum sit,uti meminisse in eos uelim eorum, quae ab initio pro Posuerun&Ea sunt auxiliorum inuentiones ad quas quicquid conducere quomodolibet Videbit, id fatendum est ad curationem elle necclsariti. Sic igit, di virtus necessaria ne consideratu in aegris a medico sit,an non indagemus.EgO. n. saepe maxime esse necessariam aio is cψVt,quae circa aegrum
124쪽
- administrantur,omnia ferme ciUS Unius causa si antἰaliqn mediocriter necessariam sic,ut aliquid ex Iaac quoq; ad ea Cure' facienda sint,consili4 petatur, non in praecipua faciedorum ratio huc omnis referatur .Polium rutilis Osirendere tibi viri Utem adeo exiguum ad inuenienda remedia conserre, ut propicr exilitatem c iam lateat.alias Uerd praetermitti,ac silentio praeteriri,quasi prorsus ex utiliter conliderandis no si s. V crum, qUOd accidit in virtute,id in reliquis omnibus, quae aliquid faciendum indicant, 'su Venit. Nam aliqn aliud eorum alio minus aut plus valet aliquando adeo estua lens,ut solum indicare videatur aut ita imbecillum,ut omittatur. edendi i Hethodumprimum ab Hi ocrate Inuentam,deinde a Galeno Declaratam,
ac absolutam spe. C A P. y. HAEc igitur dum doceo,adsis aio velim, illud habens in memoria, nec in aliis vllis curatio, qper methodum agi consistit. nec alius ante nos quisloia ea ordine definiuit,q; Φ et ab Hip Pocrate Via esit inuciata. Haec. n. ipsa,qUae ego nunc enarratur US sum,ille curatione indicare primus Oium scripsit verum, ceu primus inuentor, nec debitum Oibus ordinem dedit, nec cuiusq; indica P . tionis dignitatem ad unguem finiuit: ct quasdam in ipsis discretiones omisit, obscurecla plurima p antiqua dicendi hi cultate est interpretatus. Praetcrea de complicatis affectibus paucissima omni no praecepit.Ac,vi breuiter dicam, Oem ad medicationem viam apcruisse mihi videtur, sed ita iii, Fut ea curam diligentiam l3 ad absolutionem desideret: Ueluti nuc quoq 7 videmus quasdam veteruin terris viarum, quibus pars quaepia est vel luluOsa,vel lapidibus sciatibus ue impedita, vel mole ste ardua,ves periculose prona,vcl ieris obsessa,vel pst magnitudinem fluminum invia, vel longa, vel aspcra. itaq3,cum is c se habercnt oes in Italia viae, eas Traianus ille refecit quaequ1dem earum lium idae ac lutuosae partes erant,lapidibus steriacias,aut editis aggestionibus exaltans quae sentico sar asperae crant,caS expurgans ac flumina,qUae trantiri non possent, pontibus iungcias: ubi longior,q; Opus erat,via uidebat, aliam breuiorem excindes: licubi vcropst arduum collem dissicilis crat, pcr mitiora loca deflesiens iam,si obsessa scris,vel deserta crat, ab illa transferens, ac per habi tata ducens tum aspcras complanans. Itaq3 mirari nemo debet,si, cum Viam ronemq3 medendi ab Hippocrate inuentam esse sim icitis,ipsc in hoc opus scriberessem aggressus. Neq;.n. ccuea plane non esset inuenta, sed velut quae proxime diximus,desideret, ad haec conscribenda uenimus,nemine priorum,qui ea nacthodum absoluerit,ante me inuento: qn alii Oino cana non nouerant: alq,cunolsent,iaon potuerunt tia, quod defuit, adiicere: non deerant, qui incognitam esse umbraq; indu vitam,ac prorsus e medio sublata volucrunt, ij Ucro qui fuerint,in sermonis pgrcssu dicetur. Nunc, quod promisi,aggrediar: Omnes 43 deinceps medicandi indicationes exponam. GIn Diardis Febibin ab crus causa atque Agri viribω Nonpraeber,praecipuam In calionem. C A P. s. V Tile aut ad claritalcm eoru principium sumet ex reuocatis ad memoriam ijs, quae in .pximo libro disseruimus,cu de diarijsa cree. Videbae. n. in illis prima,ac ut sic dicam maximc praecipua facicndorti indicatio cisse, si affcctum aegrotantis amotIendu suadct, aeque, ut in sanis prima esse, quae statum eoru seruandum monet. Vci hi hic,sicut s limitia scruat, ita per contraria perimit. Conferre plerea ad auxiliorum inuentione diximus tum ipsam corporiS te periem una cum con suetudincaum regione,tum anni ipS,tUm coeli statu: in quibus Ucro morbis egregius alias in Una parte aialis a filacitus subsisteret, ueluti ex adustionc in capite,a parte quoq; ipsa aliquam faciendoruindicationem sumi.De uiribus in,uel causa quae astedium creet, in eo libro nihil elidi una propterea, , nec uires in diariis scbrib Us egregiam ullam Ouidentiam requirant,utpote quae orno ualidae sint ui cc affectus ullus in uera diaria stibiit, qui eam uel gignat, uel augeat, nam utroq3 modo loqui licct. Verum nunc prius de uiribus praecipiam deinde ad causas, quae febrem excitant,accedam . Triplices genere in nobis esse Vires,ac quopacto Isiarum Ratio sit habenda, quando, quae ab eis eniindicatio, cum reliques, iHdicationabin pugnarit.
GV bernant animal ut in libris de H i ppocratis Sc Platonis dogmatis est monstratum tres di
uersi inter se gnis facultates, toti corpori ex suo quod a Ucluti fonte q uaeq; distributa: eas Plato uias uocat, propriam cuiusque substantiam inueniens. Eli enim earum quaedam ad nutriendum
' i. totum corpus sparsos,ipsas uenas: hanc seu appetit ricem, seu'naturalem, scuali; icem uoces, interest ueluti nec, si alam,aut facultatem. Altera est, quae non modo ut stirpibus, aut uita praeditis, sed et ut animalibus' anima est insita: haec sedem in corde habet,ipso quoq; insui caloris quodam ceu fonte: ab hoc fonte canales arteriae sunt: uocaturq; haec multis sane nominibus mani θὸ se cultas flue uirtus uitalis,&facultas siue uirtus animo sa, Z anima uitalis,J-5 anima animissa dicilia r. 4 crtia ala ratiocinatriae in cerebro domicilium habet ea uoluntarηs actionibus una cum sensibus praesidet utitur Sc haec particulis quibusda,ceu canalibus,nempe ipsis neruis, sensum motuq3
in totum animal tras mittens. Ergo has facultates seruare,nihil plane est aliud,* uita seruare si uidem mostratum est Qualibet earuam iisa necesseesterclia uas Quoa una Derire. AcT D terea siquid cinnaostratum est qualibet earuam iisa necesse esset cliquas quoq; una perire. Acopterea' Opere de sanitate tuenda huc omne cosilium direximus. In hoc uero, quod est dc methodo me
dcndi primu propositum, ec ci,quod in opcre de sanitate tuenda proponitu ad portione ria denti morbi
125쪽
Α morbi est sublatio qn cuiusmodi in illo sanitatis est tuitio, eiusmodi 1 hoc est morbi sublatio. Quo
rum viriq; unum est coe,ipsa scilicet vitae custodia quae nimirum in illo de sanitate tuenda opere sanitatis custodiam sequebatur: quod.n. secundae valetudinis luciadae gratia geritur, idem statim re vitam tuetur. At in hoc opere aliter se habet,propterea,*,quae aflectiones praeter naturam in his discutiunt,ea non omnino Vitam custodiant: quippe aliqua eiusmodi praedita sunt facultate, Ut, 11 immoderate aut intempestiue Utare,uitam adimant. Siquidem in sanguinis missione,quam us 3 ad animi defectum faciendam esse paulo ante diximus,quὀ flamma in continentibus ex meatuum clausura febribus extingueretur, non paruum merito subsequetur incommodum, nisi opportuno
tempore aut debita mensura fiat. Duos nanq3 in ipsis medicorum manibus perire vidi, qui post, b . A
reuixerunt. Multi vero,etsi non protinus,at postea propter Virtu
tis infirmitatem perierunt: quos siquis citra eius resolutionem vacuassct,minime per issent. Quinetiam aliqui in morbos inciderunt longos, post,cb immodica inanitione resoluta naturalis uis fuit. At is cum immodicae vacuationis noxam sarcire non potuissent,in omne reliquum vitae ips totius corporis temperamentum redditum estis rigidius.Ex qua refrigeratione facile ex quavis occasione laesi,alii decolorati,ac malo corporis habitu vixerunt alii ex eo ipso in morbos deciderunt exitiales, B aquam inter cutem, ex Orthopiaceam,& iecinoris ac ventriculi imbecillitatem a poplexiam, &deliria .Ergo,cum virtus tantopere necessaria siit: eam aut laedant omnia vacuantia remedia,sius sci blicet ijs parum moderate utatur:Vtiq; aduersae inter se faciendorum indicationes in talibus corpori ne .hus sunt,in quibus afflaetus,qud expugnetur,notabilem uacuationem desiderat: virtus aut hac fer
re non ualet. Vcrum,cum saepe ex Vacuatione, Virtus nihil laedatur, hinc sumitur inconsideratis, Sc paraplexia tu temerari js medicis occasio,Ut eam praetermittant,ceu nust quic*indicet. Falluntur aut ut dictu est propicrca,q, non intelligunt alterius cuiusdam rci causa Virtutem esse spectandam, nec quici eis, tum praeei- ad affectum amouendum indicare.Tanta igitur in iis, qui valent, semper ea comitatur,quae sanita- pQςςVςOm n
iis gratia administranturinec est quicininuenire, quod sanitatem tueatur,' quod idem Vires corru' edidit his; δε patu sic in aegrotantibus aliqniis succedit,quae veluti in perniciem eius administratu aliqn ab ipsi S ditia in mor- soluitur.Si nanq3 abundantia paulo viribus superior fuerit,utiq3 ex moderata uacuatione adeo nul δ V ki , p ' Glum accedit viribus incommodum,Ut et maximum comparetur commodum, quod eas premeb/t, a sublato. Sin,qud assedius sanetur,multa uacuatione est opus,resoluatur aut ex tanta inanitione vim tus,non modo rursus homini non proderit, sed etiam maximum illi periculum afferet. Porro in iis ' em continentibus febribus, quae ex stipatione meatuum acccnduntur,qm ualida plerunq; Uirtus est, ciCtra periculum uacuatio adhibetur:in aliis uero morbis maxime est periculosa,veluti si foric incidit lin corruptela humorum. De qua tempestiuum est mentionem facere, ludoes mittendi sanguinis questu Glu, j Zor
ro, qUOd corruptum est,id alienum a natura est: qUod tale pro sebum e i uiribus imbecillis corruptela incidit,utia3,quod affectus indicationes in hoc libro decidamus.Ergc est,id se auferendum dictat. Si igitur cum uiribus imbecillis corruptela incidit,Vt1q3,qU remedium est,id cum virtutis custodia pugnat. Siquidem a flectus vacuandum este praecipit,id 3 fl es pivel uena incisa, Vel purgatione: harum autem neutram ferent imbecillae vires. iam igie in omnib'. eiusmodi repugnantiis incerta succurrendi ratio et alias in anabilis omnino aste 'tus relinquetur: alias spatio,&aegre,idq3 si magnum nactus sit medicum, fanari poterit. Oportet nanq3, ubi indica tiones ita sibi aducrsantur,ec paulatim, quod vitiosum est,Vacuare: Λ paulatim inuicem, quod fa-lubre est, pro eo reponere. ocant medici eiusmodi vitioli succi curationem graece Epicrati n. Venae sectionis exemplo Osenditiir, quando Virtam Indicario conssederanda, aut
M Emineris uero mihi ad ea, quae dicenda sint, etiam quorum causa Ucnae sectio petitur. Na, , - . iiqiii haec sanguinis vacuandi causa adhibetur, sanguis autem inutilis naturae est , Vtiq3 probe iri hanc administrari conueniet sic,ut, quod inutile naturae lit, emittat. Fit aut sanguis naturae inutilis D bifariam,vel cum propriam qualitatem ad unguem non seruat, nec amplius nutrire, sicut prius,cu lVtilis esset, potest: Velita multitudine crevit, Ut aut vires premat aut tum venas tum arterias uel di stendat vel findat uel obstruat. Ac in his quidem missio sanguinis tilis est, ceu vacuantium praeli diorum una: 'in atris,ceu quorum Vehementiorem impetum ad diuersam partem reuocet, uel per et ueriu. Propinqua derivet. Postulat autem semper ualentes vires, quae modo vacuationis eius respondeat. in abys Muem, Ad haec igitur respicientes sanguinem detrahimus,alias semel,alias bis, vel ier, vel saepius: veluti se lilia sequentibus patebit. In praesentia Verdillud manifestum fecimus,uirtutem vacuantia remedia aliqnci tranOXam ferre,utpote nec adiutam ab his quic*, quod sit aestimandum, nec vero laesam: ἴ μ' qSaepe uero magiS minus Ue,tum iuuari, tum laedi Praeterea, quoties notabilis illi ex uacuantibus auXilijs noxa incidet,toties patere ipsam quoq; tunc utile aliquid ad considerandum indicare, aeque
utique,ut cum manifeste iuvabitur: Ubi uero ex ijs, quae affectum submouent, nec commodum it eoηtra tum feli accedit ullum,nec incommodum, ibi Uelut inutilis, praetermittitur. uel mitis , AEx 's, qua Indicaλt, quaedam Simplicem Indicationem, quaedam non implicem'raebere. C A P. II. derivabimma Orro una semper eit,quae ab hac praestatur,conferentis indicatio, ueluti etiam reliquoria Om- latera.
nium. Nam, quicquid pro natura sua indicat,id unum semper indicabit,ceu quod unam ha beat naturam. Atque id unum,si,quod indicationem facit, simplex est, ipsum quoq; simplex erit:
126쪽
sin illud cst compositum,hoc quoq; erit compositum. Sane quaedam sui custodiam1nd1cant,quae, Edam amotionem. Sive aurem hanc indicent,ilue illam,quod i implex est,simplicem quoque indicationem habct quod non limpleX,etiam non simplicem. idcirco insuperioribus semper simplicem intemperiem simpl1cem indicationem praebere diXimus,veluti in frigiditate caliditatem:non simias, licem verὀ,etiam indicationem suggerere non simplicem: calidam enim siccamq; intemperiem curationem sui per ea,qUaela Ume fient,de refrigerent,molicndam indicare. pacD Indicatio,quae ess a Viribus, nimc reliquis prIor, nunc posterior esse videatur. C A P. 19.
- ' b unam rem semp indicabunt,Vtique sui cuilodiam. Quibus ergo roget us)ronibus seruabit Nempe potissima rone ex eo,quod de substantia carum vel inanitum, vel ait cratum est, corrigendo S ccundo loco ex prohibendis iis, quae ipsarum subitantiam vacuare alte
e re rare ue possunt. Comprehensa vero inter ea,quae alterant,breuitalis causa lint, ct quae carum unitatcm distrahunt. Haec itaque cum UireSperpetuo indicent,in Valentibus siicut disium est co sensus agendorum omnium ad ipsarum perennitatem est:in aegrotantibus autem non semper. Quo iste alti mari debcbit, quod vcl magnitudine,vel dignitate ut prius est diei um)praeualeat. Maxima igitur dignitas ipsarum est virium quando Uiuercipsum nobis ex harum custodia constat, utpote cuo vitam aut ipsa Scilla vires,aut earum actiones,sit necesserat Vita ipsa nihil esse prius in animantis cor Fpore potest propterca,* ncc fanos esse citra vitam licet. Virtus ergo omnium prima custodicnda hominibus cit. S cruabitur aut, si nec eius substantia inaniatur: ncc tanta alicratione alterctur,ut ca corruptioni sit propinqua.Atque huius custodiae pars est,Vbi uel tempcriem ipsam pressentem ser uamus,uci absentem inducimus. A Uirium indicasione ProNima est, quae ab aflectibus, quos cura A - . ρην - Ie Proponimus,da Ur polleadcincepS reliquae. Quicquid igitur indicationi, quam vircs praebciat, aduersatur,id secundi est loci ac posterioris iis, quae illae praecipiunt: quae Vero cum iis, quae viribus conducunt, in idem competunt, haec Vtrunque calculum referuns, ct corum, quae primae ut ita di xerim sint notae,& eorum quae secundae. Itaque haec citra controuertiam sunt facienda: quae vcrd' , ἰέγον. aduersantur,aliqn administranda prorsu S non sunt,aliquando paulatim. Quippe,si,quem curare
. . studes aflectum,is uacuationem reqUirit,vires autem extrema imbecillita ic laboran toto illo tem Pore,quo vires retici muS,eorum, lanceium sanent,nihil plane aegrotanti exhibebimus. Vbi vero roboris peruenisse eas coniicimus,ut nihil aut parum eXVacuarrdositat laedeiadae, tumesit ad affer citus quoque curationem acced cndum. Prima igitur Omnium indica tio est, quae a Virtute sumit tir: verum non sic prima,Ut quae curationcm doceas, cum ex numero cura tricium indicationum non
Z v sit,uerum ut ita dixerim vitalium, liue quae ad Uitae custodiam pertinent. -Nam,neque ut ualcia- Gmus, nec via morbis liberemur,ab eaqtiicquam primum desumimus, sed Ut vivamus. Additum in sermone est illud, primum, cidi ex accidente aliquando Virtutis roboratio ad affectus curationem conducit.Verum id in sequentibus docebimus. Curativas omnes Indicationes tribus hisce contineri, FcI cisecet Naturali, assectu Praeter
naturam, ere nos ambiente. CAP. I M.
NVnc adpensum rursus redeamus,in paucas summas, compendii causa, rem Oem cogenies. Mcdicatoriae indicationes a morbo ipso sum Untur, a corporiS rem p cramento, i tertioum hicnte nos acre. Quὀd si aliae quaedam antea sunt positae, Vel postea non hae modo,Verum etiam alis dicentur,oes tamen ex iis in partes diductis natae Videbuntur. Siquidem corporis temperies,quae illo tempore fuit, quo aegrotare id coepit, quae 3 ad inuenienda remcdia est Utilis, ex natura, aetate, consuetudine, di ambiente nos aere Ortum habet. Ambiens Uero ipse eiusmodi est redditus pro pter tum regionem ipsam, tum anni sempUS, tum coeli statum. Ergo,cum Unum sit eorum Utruq3,
ex pluribus in tale essicitur. Afferatus uero haudqua* in causas diduci est aptus, sed in disteretias: nam aut in similaribus consistit partibus,aut in instrumentariis. Acin similaribus quidem, lici limplex est intemperies,uel composita: in inltrumentariis, circa simplicium partium uel posituram, HVel formam,uel numerum,uel magnitudinem,tum quaecunq; horum singillatim traditae sunt dis
r ferentiae,conlisiit. H aec itaq3 tria illa prima sunt, quae curationem indicant, nem pe ambiens ipse cit gem1nis corporis siue affectionibus,siue constitutionibus libitum est appellasse,una naturali: altera, i Uae praetcr naturam iit,quae sane morbus est. Non posse autem plura esse prima genera indica tionum, quae ad medendum pertineant, tria, quae modo diximus, ex ipsa rerum substantia scire licct. Nam morbus ec sanitas, Orporis sunt afici tus,ille se tollendum, haec se tuendam indicans:am'--.. 9 4 45'hiens Uerdis est,sine quo nec tolli morbus,nec teneri sanitas potest. Hic igitur causae,sine qua non, OImnet rationem. At uero cum id, quod aegrotat,alteram US,nisi constat, quousque sit murandum,' utique,quando fit ab alicrando desistendum,non intelligemus. Generatim igitur in omni curatione agendorum indicationes in his ad summum tribus consistunt. Membratim verὀ ut supra est comprehcnsum aliquae simplicium particularum sunt propriae, aliquae compositarum. Eorum, quae in simplices incidunt partes, unum est intemperies ea, quae in calido consiliit. Haec,cum
I in totum distus a corpus est,febris nominatur:ideoq; omnis febris,quas ebris est, humediatio refri
geratioq; remedia sunt. Ac, si sola haec iit,ad refrigerandum humediandumq3 oe medentis conli l lium,ircluti ad sine dirigit ita, ut nihil iit,quod praeterea ad curationem desideretur,nisi ut materiae
127쪽
Α Inueniantur,quae hu1e proposito sunt idoneae:materia vero inueta,ut opportunum tempus ex quatuor febris temporibus captes: quantitatem Uero,ex conferendo cum naturali habitu morbu, quippe quantum is a naturali habitu recessit,im,opus est,aegrum refrigeres 8c humectes. Sane ambies, 1i contrariam morbo temperiem habet,e prstidiorum numero unus est sin similem, aegritudinaliucausarum est unus. Qih autem reliquas materias tum deligere tum fugere licet quam autem an hiens praestat,fugere non licet,immo necesse eit praesenti coeli statu Uti:idcirco huic quoque attenti esse cogimur: qui utique saepe cum ηs,quae morbus facienda suadet, ut diximus est concors: pediscors,& qui contra moliatur.Habebit ergo ut diximus) ambies ronem modo materiae fanantis modo causae morbum fouentis. Quippe, cum humectari refrigerariq3 morbus postulat, si haec praestat,sanantis materiae ronem obtinet sin calefaciat 5c siccet,morbificis caulis est annumeradus.
Vbi igitur cum medendi indicationibus consonat,pro gratia est habendum: sicubi aduersatur, in hibenda eius noxa est,scilicet reliquorum auxiliorum humiditate ac frigore intensis adauctisq; . Sedulo igitur agendum est,ut ambientem,quoad fieri potest,qualem eise expedit,praeparesa humidiores frigidioresq3 domos tum deligens,lum vero praeparans: sicut e diuerso,ii frigida sit humida 3 morbi species,quae calfieri siccarici; postulet,& eligendae, praeparandae domus sunt,quae calB faciant,ec exiccent. At deligendas quidem dico,quae ex seipsis eiusmodi sunt:praeparandas vero,
cum arte nostra molimur Per aestatem subterraneas eas', 8c ad septentriones Versas: ac pauimenta earum assidue humore aspergentes tum Ut ex euripo aliquo aura inspiret,machinantes: flores praeterea, ac germina,quae frigidae,humidςq3 facultatis sint,per aream proiicientes: Per hyemem vero contraria horum molientes, prssertim ubi morbus ut prsdictum est suaden ubi non suadet,exces 1uS tantum utriusque temporis remittentes. De quo mihi aliquid necessario postea est dicendum.
unc auxiliorum materias indicare non decrevimus,sed methodos docere. opacZocuratiuae Indicationes modo inplures diduci, modo in Po res cogi possint. CAP. I s. .
QV are rursus ad has disputationem reuocemus: doceamus q ue quemadmodum paucae Scmultae pro diuersa se 'ione curatoriae indicationes sinuquado es tres uniuersas ut proxime is docuimus facias,licet,in pauca capita tota summa reducta: & qualibet earum rursus diui sa,ex ipsis multas emcere id quod etiam iam monstratum est. Quin θc ipsarum sectionum quamlibet rursum diducas in membra,licet,donec ad insectile venias.lam primas quoque illas tres,quas memorauimus,fieri potest,ut redigas ad pauciores sic, ut duo eorum scoporum, qui curationem indicet,omnino capita sint,nempe praesens assectus,quem morbum nominamus:&qui prius fuit, C quem sanitatem & naturalem habitum diximus. eque enim aliud est ipsa sanatio, quam psentis in corpore vitiosi astectus in naturalem habitum mutatio cum autem contrarii hi albedius sint, ne cesse est, per contraria fiat eorum alterius in alterum translatio. Atq; ita rursus una sola erit curatio num maxime generalis indicatio,nempe contrarietas.Ergo hinc rursus sumpto initio,age particulares indicationes disquiramus. Quoniam id, quod aegrotat, et,quod valet, est contrarium,Utique per contraria est ab illo in hoc uia. At quomodo inquies in contrariis inuenietur modus c Non
enim satis est calido affectui admouisse frigida,nisi id debita fiat mensura: cum alioqui metus sit,si
intra modum id fiat,ne morbi reliquum quippiam relinquatur: sin modum eXcedas, contrarium genus morbi inducas qui enim supra,* par esst,calidum morbum refrigerat, is sanitatis mediocri tate transmissia alium excitabit morbum,qui sit frigidus. Quod quo minus accidat,naturam curandi corporis scias,oportet: qud,quantum morbus ab illius symmetria discesserit, intelligens, mensuram refrigeranti prae idio im ponas. At fieri non potest,ut inantum a se inuicem distent, inuenias nisii compertum habeas,l est et corpus aut humidum,aut uigidum,aut calidum, aut silccum, cum
ualeret:quantum 43 ex his excesserit post,* ςgrotauit. Qui spe, quod plurimum a naturali habitu recessi id vehementibus eget contrariis: quod non plurimum, litibus. Sane plurimum recessit
frigidus morbus a corpore natura calido,ita ut e diuerso calidus ue rigido: minus recessit tum caliodum a calido,tum frigidum a frigido. aliare ex utrisq; indicatip curationis prestatur. Verum, cumateris reliquorum praesidiorum omnium electio in nostr btestate sit: eius verὀ,quam ambies pstat,in nostra manu non sit ratio est, ex hoc quoq; propriam quandam indicationem sumamus. Ceterum,quoniam nosci ad Unguem oportet corporum temperamenta,id vero est plane difficile, utiq; tentandum est tum ex iis,quae in libro de temperamentis sunt scripta, ea inuenire: tum Uero ultra haec,qud magis scientifica notitia sit,ex aetate, re tota anteacta vicia,quae nimirum in Uits eXercitio, ec victus ratione consistit: praeterea in hac regione, hoc anni tempore, bc hoc statu coeli, co
Versatione.Si nanq3 natura gracilis Sc tangenti calidus & biliosus,& propensus ad iram, Oc hirtus sit, calidus hic saccusq; natura est.N on tamen necesse est nunc quoq3,cum fgrotare incepit,eUnde plane habere affectum fieri enim potest,ut in desidia vixerit, idq; cum frigidis humidisq3 potione ec cibis,ad haec etiam cum balneis post cibos, multo somno praeterea in regione humida ec frigida,& hyeme in qua frigidus humidus exuperabat coeli status.Rursus fieri potest, ut horum p cesserint contraria,id est calfacientia re siccantia,idcla per linetula dictorum iam generum. Ergo, sit quo ad praesens temperamentum noscendum deficimus,id ex praeeuntibus ipsis supplebimus: ex illo uero inuento,administrandorum indicatio suppeditabitur.
128쪽
Vtilem esse ac minime contemnendam Indicationem, quae a Consuetudin raebetur. C A P. 1σ. 'E'
AC dii tum quidem prius eli, ubi de frigida exhibenda praecepimus illud quoq; ex iis unum
esse, quae consideranda tum essent,nunquid particula quaepiam,cui frigida natura esset, laedi magnopere ex civς potione posset. An igitur fas est in aegrotante homine cuiuIq3 particulae temperamentum inuentile absq; iis notis, quas in libris de ipsis retulimus Atq; illi quidem nec inquirit nec nor unt, sed iuxta prouerbium,Uno calOpodio Omnes calceant. os certe quibus inquirendi cara fuit illud inuonimus,* per plures ac cognitu dissiciles notas cuiusqῖ membri temperamentum conie 'iura potius, scientia, inueniatur. Si igitur notis multis δc paruis aliqua certior apparuerit, non ne abicetis illis hanc pro omnibus arripiemusr nemo id,arbitror, qui mentis est compos, negabit. Atqui,si oes temperamentorum notas in Vnum colligas, hae logissime absunt, ut parem ei, qua consuetudo praestat,fidem faciant. Si.n.antea per sanitatem quispiam frigidam pcrpetuo biberit, neutiquam nec in iecinore,nec vesica,taec Ventriculo,nec alio quopiam talium offensus, planti citdc valida illi esse haec omnia,nec nunc a frigida laedenda. Non est igitur,q, paruum quiddam,atq3 ad sp celandum leue,ad inuentioncm rcmediorum consuetudinem existimemus: veluti nec ad sa nitatem tu cndam. Ncmo. n.adeo cit stupidus,Ut magnopere ex frigidae potione laesus hanc in diu linum usum duxisse velit propterea, laesus interim,atq3 ab ea evidenter aegrotans, omnino absti- Fnebit. Ergo,sicut alia non pauca quid cin medici praeter communes sensus,ita illud quoquccsti iderunt, ψ nulla nec salubris inueniendi Uicctus,nec aegrorum curationis, ex consuetudine sumatur occalio videtur enim, non sicut alia quaedam, eXiguam leuemq3, sed maximam ac maxime principa lem vim habere ut quae lingulorum corporum naturam ostendat. Sane ipli via rationcq3 ab ea p- cedentcs falcmur nos partium affectum inuenire,dcin exillo rursus ad faciendorum indicationem venire. Empiricus uero praetersre senaturae inquilitionem profitet, quippe, quod per eam consciscutus fuisset,id iam se habere,intclligere. s. se,non laedi a frigidae potione aegrotantis corpus: id vero else,quod nobis ab initio proponatur,non Ut naturam noscamus.POst arbitror nos quidem,veluti ambages frustra secutos,merito laxet: cos Uero, qui in totum inutilem esse consuetudinem di cunt,ueluti a communi sensu alsenos,iuste accuset. Quid igitur,inquies, eis respondebimus nos,umethodo artem condimus: Nempe quid aliud,Φ Q vera dicunt de iis consuetudinibus, quae adeo euidentem utilitatem offensam v coitendunt quippe quas nemo Vel ante methodum non nouit. At reliquarum quasdam, quae scilicet paulatim magnum contrahunt incommodum, non aeque licet per cxperientiam inuenire dieium aut fusius de eiusmodi consuetudinibus est in libris de sani late tuenda. Vnde,si in frigidae quoqj exhibitione consuetudo citra methodum satisfacit,nec nos Gprofecto experientiam fugit nusummo Oem, quam illi,Vtilitatem ab ea capietes, etiam extrinsecus praeter hac adiicimus,qui saltem id possumus,cam, quae a rerum natura suggeritur, indicationcm. In hoc vero libro methodi rationem sequentes fatemur Iongiore Via idem inuenire, quod breuius inuenire citra ratiscinationem liceret. Siquidem,cum saepe iam Viderimus non paucos ex iis, qui febribus ardentibus premerentur,cum iam mediocriter concocti humores essent, statim ex frigide potione febre liberatos, quis ei potioni parum astucti sutisciat, mulio arbitror magis in iis, qui aliasueuerunt,utilitatcm fore citra noxam ullam sperabimus. Habes iraq3 nunc et de consuetudine rationem,etsi ex incidenti oblatam,tamen satis definitam. Eit. n.ea quoq3 unum quidda eorum, quae curationis rationem p cr morbi naturam intercedentcm indicent, quemadmodum&artas. Siqui dem ipsa quoq; temperamenti interuentu indicationem praestat,Veluti puerorum: qus,cum humidam Oc calidam tempericin habeat,facile digeritur.
De Indicatione ab L etate, ac Summa uniuersarum indycatronum. C A P. II.
AD Isis enim animo,vel im,ad ea,quae de corporum diuersi late hoc loco dicam. Lapidum sub stantia constans stabilisq3 propter siccitatem Sc frigus est: ad eundem modum aeris, Sc ferri, ec aUri,& Uno Uerbo omnium, quae ex terra sunt, corporum. At quae humida calida l3 sunt,eorum Hsubstantia celerrime in ambientem dissipatur,alias in halitum sensibilem soluta: alias in perspirationes, quae visum fugiant, sed ratione deprehendantur. Atq; hae corporum naturae,Veluti ex dia metro, ut Graeci loquuntur id est longissimo interuallo,a se dimant. Reliquarum olum illae, quae frigidae ac siccae proxime accedunt,aegre quidem per hialitum digeri possunt, minus in aegre,Φ fcr-rum, lapis, dc adamas . At, quae calidae dc humidae sunt vicinae, hae promptius quidem digeruntur,atqὸ cxhalant,caeterum minus hae quoq3,Cp aqua calcfac ia. Nam citra calorem non potest in halitum digeri corpus ullum, subitalia eius coacta, densataq; manente sed nec per calorem Oc, immo quod habile cst in halitum 1 euolui tale porro eit, quod humidum est. Ergo puerorum subitantia omnium facillime digeritur ac dissipat,propterea, , esit omni u humidissima: nulla vero frigidior. Quo min us vacuantis proeli dij eget, cum habeat ex se ipsis,unde naturaliter vacuetur. Fit autem prosecid di propter calidam liccamq; regionem, S ijs aestiuum, di statum coeli impcnse calidum 8c siccum, notabilis per cutim vacuatio. itaq3 etiam huius causa iis, qui sanguinis detrahendi eget, aut prorsus Ucnam non secabimus,aut parum detrahemus. Sane erunt in hac quoque detractione multi scopi medico spe fiandi,natura ab initio, consuetudo, aetas, locus habitationis, anni tempus, coeli status ad haecaegritudinalis, quem curamus affectus: aliaq3 ratione ante hunc laborantis vires. Cum
129쪽
A Cum vero affectus numerosi sint, cuique eorum sua est curationis indicatio. Quippe a calido indicatio est refrigerandi: a frigido calfaciendi:ac a reliquorum quolibet contrarium applicandi. Quare, cum octo intemperamenta sint, octo etiam erunt morborum, quibus simplicia corpora sunt obnoxia, particulares indicationes. Ultra que has una eius assectus, qui etiam instrumentalium est communis, cuius nullum apud priores nomen fuit: sed nos, qui eum interpretari sumus co acti continui solutionem appellauimus: stendimus que communem curationis indicationem hiequoque esse unitionem. At vero, quae ex hoc rursum in partes diducto particulares consistant, haequatuor voluminibus sunt proditae,nempe tertio, quarto,quinto, oc sexto, huius operis . Ac nunc quidem institutum de intemperamentis sermonem etiam in sequentibus libris persequar . Hoc absoluto ad instrumentalium partium morbos conuertar:ostendam que secundum eandem methodum in iis quoque tum primas omnium curationis indicationes,quas utique generalissi mas appelles,licet: tum quae ex harum sectione nascantur:deinde rursus, quae ex illis oriantur, donec ad eas, quae ultra sectionem non admittant, peruenero : hanc etenim omnis constituendae artis metho
dum Plato nos docuit . Verum de instrumentalibus postea ut promisi dicetur . Nunc si prius, in qua parte propositi operis simus,admonuerimus praesenti iam disputationi finem idoneum imB ponemus. Est igitur unum morbi genus, quod similares Zc simplices animalis vexat partes, quam
intemperiem vocant. H uius aliquas disterentias ex corporibus nuda qualitate alteratis prouenire docuimus: aliquas cum materia quapiam, quae in ipsa confluit : rursus que ambas incidere vel in unicam animalis particulam, vel plures, vel etiam totum corpus. Ergo, cum in operis huius libro septimo intemperies eas, quae alteratis tantum qualitatibus in partibus proueniunt, pertractarim, in duobus deinceps libris ad eas,quae in totum se animal extendunt,Uenientibus, primum agere dc febribus placuit. At,quoniam harum ipsarum aliquae adhuc fiunt,manente scilicet in corpore causa,quae eas excitauit: aliquae factae iam sunt,sed, tuae eas accendit,causa iam abiit: satius visum est de
iis primum sermonem facere, utpote simplicem primam curationis indicationem habentibus :deinde illas quoque stilo aggredi,quarum in corpore causa subsistit .
Docet Praecauere, ne Diariae sebres in Hecticas pertranseant, ac ipsas Hecticas, cum inuaserint, curare. De Ratione curandi, cum Indicationes ab Assecta, a Cause,ina Viribuου in idem coierint, vel inuicem pugnarint . C A P. I.
R go in diarijs febribus simplex quidam est in corpore praeter natura affectus, utpote cautis, quae primum eas excitarunt, ia ademptis.In quibus verὀcausa, quae eas accendit, adhuc manet,in iis ncc affectus simplex, nec sanatio est: si quidem, quod febris i a receptu in corpore est, id ex propria ipsius curadi indicatione discutere oportct: quod adhuc est futuru,id propulsare, asine fiat, V tare Uetabitur aute,si,quae id eXcitat causa,prorsus sit submota. Itaq; in diariis faciendorii indicatione ex ipsa febre maxime capiemus, sed cum illa natura, ec state, ec consuetudinem, praeterea anni lepus,coeli statu, ct regione, 'dc vires P simul expendentes. In reliquis,quae accentionis sus causam intus habes, prima indicitio ab ipsa sumetur causa. Itaq3,si febriu,quae multos dies continuant,recte ostendimus putredine esse causam,haec nimiru sananda est prima: sed nec interim extinguedae febris, quae per ea iam accesa est, ratio no habenda. Ac,si quide in ide consentiant, ct quae febre extinguunt,& qus causam Oppugnat, quod ab utris 3 indicat,cum vnu sit,line cunctatione agendu est. Sin febris,quae iam accensa lit, sis natio,causam, quae hanc excitauit, est audiura aut, quae causam submouent,sebre exasperabunt, diligens habenda consideratio est de remcdiorum specie. Sane diligenter considerauerit, qui totam de liberationem in tria haec aestimanda diuiserit,febris ne sola curanda sit non solicito de causa: an causa oppugnanda,minime curanti de febri: an plurimum quidem remcdiorum ad alteram earum sit adhibendum, non tamen altera neglecta. At,quod primo quidem loco est dictum, probare non debemus:quando, si,quibus praesidiis id febris, quod semper gignitur, oppugnamus, ea effectricem eiuS causam auxerint, plane nec generationem eius aliquando inhibebimus, nec magnitudine minuemus: quippe& generatio eius, effectricis causae specie imitabit :& magnitudo cum illa pariter inaugescet.Quod secundo loco diximus,si id distinguemus, poterit esse non incommodum. Nam,
si intolerabilis aegro magnitudo febris sit comittendu non est,ut per ea quibus causam adimimus, febrem
130쪽
tit, in subiectis considerationi febribus.
febrem augeamus. Sinua l enim arbitror Vtrunq3,5 fcbrim stlstulerimus,&hona me. Smita medio E. cras iit lebris, ut, quo tempore contra catIsam tantum PugnaS, Obruendae interim vires aegrotantis non lint,utique contencndUS i S modus non est. Non contcnendus autem nec tertius est, qui contra id, cunis manis momcntum eli, instare iubet, nec tam cia alterius omnino negligentem ne . Sane
plerun quo caulae maior est Uis. Fieri tamen aliquando poteti, Ut ca sit febris magnitudo, quae prae sentcna pernicie,nisi occUrra S,aiierat quo casti oportehit hac prius submota,dcindc ad causam sub mouendam accedere. Atqῖ haec, mi Eugeniane,decidenda tibi inter initia statim de cdtrariis indicationibus sirnt. Cum autem in ηs examinadis non parti Visa est ad hominis salute momcnti habere vis ipsa naturalis Putique de ea quoq3 no leuis ad agendorum inuciatione consideratio cst habcnda. ita fit, 't tres primi scopi lint, qui 'in propositis iam ob putredine febribusγ agcndorum indicationcm nobis praebcant una febris ipsa: altera encei rix eius causa: tertia vis ipsa naturalis.b Carte rum priores duo scopi submouendi sunt: tertius est tuendus. Erit igitur rursus hic quoquc cadem tibi conlideratio, quae paulo supra,Ut cum viribus tum febrem tum causam inuicem coieras.MOX, si ea de ambo rc media requirent, ea prompte exequaris. Sin indicationes pugnabunt, Unam prae se ras,vel quae a viribus sumitur,vel quae a causa,Vel quae a febre ac, quae caeteris sit valentior, hac ma gis sicquaris, nec in caeteras Iacgligas. Ex hac nano discretione doceberis primam causam febrem q3 Fprofligare, ubi vidclicet coniicis harum remedia Vires posse ferre: rursus prima roborandam virtutem clle,ubi haec imbecillior est, ct ut causae febri, que praesidia sustineat. Quin etiam omnia pari. t cr sub coniec turam agi licet,veluti paulo supra de febri de causa cli monstratum . ex Diardis Febribus magis aptae sint Perdurare, se in ali , febres Transire :qua j ratione I periculi declinemm . C A P. a. FRgo, cum tria haec sint , ad quae attentum te esse in propositis febribus curandis oporicat, febris ipsa, huius efficiens causa, Zc aegrotantis vires inuenisque praeterea sint generales indica tionum modi, qt Iosetia generales uniuers alesq3 dicimus transeundis,arbitror, nunc est ad praesidiorum disterentias, que specialia particularia que sunt, sed mentione de diariis rcpctita qd quidem ab apsis in eas, quae plures dies continuent, aliqui ii aseunti. At Vero, cum in has transeant una quidem ratione maxime communi, ipsa medicorum inscitia: duabus magis priuatis,q, ipsarum febrium vel causa est cetrix iam abiit, vel etiamnum manet de utrisq3 seorsum est dicedum. Porro abij tessedi rix causa, quoties ab ira, dolore, Vigilia, cura, aestiuo Sole, fatigatione, es bubone iam inclinato, excita ra citra Ilipationem schris est . Manci, quoties vel ab externa causa,vcl ab ipsa febre stipatio aliqua fasia cit. Nam & frigiditas, ct adii ringentium usus, per mediam stipationem semper schrcm exci Giant. Vstio praetcrea non nunquam corporis habitum contii pat. lam ipsum flabris principium,ubi cum horrore inuasit, stipationem subsia dc iecit. Quin etiam glutino ii, Sc crassi, aut cliam copioli succi, ubi mcdiocrit cr obstruxerunt, diariam aliquando febrem accendunt, Utique cum idoneum sortiti sunt mcdicum , Ut supra est indicatum. Sane dicuntur idcirco id genus febres omnes diariae, quia solui, quod utiq; ex ipsis est Vno die sunt aptae, computata cum hoc Una di nocte: quem ad modum cum dicimus nactassem esse triginta dierum, annum trecentorum sexaginta quinque, dc hoc gestum este ante tres di cs, aut gerendum esse post quatuor. Caeterum, non est idem ipsarum omnium affectus, scd ab aliquibuslin sic parabilis iis patio est. ab aliquibus minime inseparabilis, seduci ut plerunque simul adest, Uci ambigua sorte, vel raro. in sc palabilis stipatio est iis, qui ex aluminosa aqua, Vcl chalcantho dc, Vci tali qua piam alia, aut ex frigore, aut leui obit rustione, febricita runt: Plurimum Ucro iis adcit, qui cX vitione icbricitant: Ambigua sorte, iis, qui ex fatigatione: Quicunque vero ex ira, Vel trillitia, Vel Vigilijs,Vci pertinaci itudio, Vci cruditate, vel bubone febric; tant, ius raro adiuneta sit patio eli. Atque harum omnium icbrium nulla,' quod utique ex ipsa sit ad secundam usq; accessione perdura sed intra quatuor di viginti horas omnino destinit. Aut,si qncarum aliquae quod tamen rarius fit) longius trahunt, duae iis accedunt causae, quae ipsas solui Ue Hlant: earum V na frigus est , quod Vel ex ambiente aere, Vci ex unc ione quapiam extrinsecus ad mora , proueniat: Altera egregia ilia dia tritos cit, si qui videlicet hanc transire medicorum inscitia coguntur. Quod si Oc ambiens aer calidus iit:-nemo ex medicis, qui dia triton suspici ut, ad aegrotantem accedat: febris quidem post ' primam accessione finietur, id q3 cum sudore, Vcl madore, vel transpiratu, qui halituosus iit. AEgcr autem, ubi sc liberatum a febri senserit, ad consueta munia redibit, lauans, Ungcns q3 se aut ei iam, si agrestis quispiam monticola Veiit, his omistis, comedens. Ac uulgus quidem, sicuti multa alia, utique ab ipsa rerum natura edoctum, melius, quam sophistae, agit ita di in diari s febribus omnia sibi ipsi praestare sustici praescrtim ubi citra valentem stipationcm conliti cre. Vbi vero cum eiusmodi stipatione inuaserunt, qui infortunati sunt, in medicum aliquem incidunt eorum, qui dia triton e flerunt: qui fortunati, in cum, qui ipsos& lavabit, ct nu triet, caeteraq; Omnia praestabi quibus itipatio soluatur. Saepe nanq3 ceu dictum est ex leui obstructionc cum cuti Stat crate densitudine, quae Vel ex vitiosa lauatione uel alio quopiam est contradia, diariis non nulli flabribus sunt correpti quo tempore, nisi quis celeriter obstructione submouerit,
in plui tum dieru febres transcunt. Est nanq3 eiusmodi febris quantu ex ipsa est earum, qus plurcs dies infestant Oc quae diariae sunt, cois,caeterum propicr causae paruitatem, unius diei essicitura sicut etiam