장음표시 사용
131쪽
ρετοις, legunt tu impressis tu plerique ex manuscriptis codi
cibus, Ut etiam Lin acer versit.
addant, το ις ολι ηψροις , i.& in iis, quae paucorum sui dierum sΑ etiam propter magnitudinem, multorum interim dierum: verum accessio eius ab initio ad exi tum usque Una est, modo ne ipsam excipiat ea, quae ex putredine humorum nascitur.Ergo, quoad nec in pulsu, nec in calore, nec lotio, putredinis adhuc aduertitur nota, atque ex sola obstructione ortum habet, utique ipsa obstruictionis solutio eius est fanatio: quemadmodum que hanc soluere conueniat, ante est dictum . Multae igitur apparent diariarum esse febrium particularcs distet entiae: Vna,quando iam prorsus abiit est ectrix ipsarum causa,veluti ustio: Altera, quando haec etiam adest,ssicut stipatio: cuius duae monstratae sunt disserentiae, nempe exiguorum meatuum densitas,&,de qua nunc agimus,obstruetio.Sane densitudo ipsa alias ex siccitate prouenit,veluti post sertiores,aut fatigationes,aut iras: alias ex frigore, eo q3 vel simplici, Vel cum adstri floria vi: quae quem admodum inter se differant, in libro de medicamentis est praeceptum. Iam vero obstructionum ipsarum alia est, quae ex abundantia:alia quae ex qualitate succorum, scilicet qui aut lenti,aut crassi sint,incidit. Praeferetur autem inter remedia,in ea,quam copia facit, sanguinis missio: In ea, que ex humorum qualitate consistit, attenuantium usus. Quod vero ex viribus confilii petatur, ut in dia riis sane est exiguum,ita in 's, quae pluribus diebus Urgent,satis magni est momenti:eo q3 maioris, quo hae sunt longiores. Enimuero, ubi naturaliter se vires habent, ne minimum quidem 'in plu-B rium dierum febribusFVacuantium auxiliorum usum morantur: Ubi non naturaliter se habent, voco autem non naturaliter,cum infirmiores quodammodo sunt pro magnitudine imbecillitatis impeditur Vacuantium auxiliorum Usus. Sane rarius accidit,ut protinus in primo secundo ue die vires imbecillae cernantur: accidi i tamen interdum,Uel propter aegrotantiS malum corporis habitu,
vel propter senium. Non nullis etiam fatigatio,vbi vitio,ec tristitia,Vigiliae q3 praecesi erunt, Sc in
dia per totum secuta est diem,dein febris prius, quam homo cibaretur, circa Vesperam occupauit, oc nox insomnis est acta, Uires magnopere resoluit. pacto in Diuene febricitante Diatritariorum errorem Gaunus
indicauerit, ac emendarat. C A P. R.
NEc alienum sit,si tibi talem ςgrotum describam, ut quo primum ausus sum ratione ipsa mihi
viam monstrante,8c diatriton contemnere, virium rationem habere: postea cla alios, quos in limili casu vidi, audacter eodem modo , quo illum,curare: si quidem primum periculum post,cb iis,quae ab indicatione sitiat inuenta, subscripsist,ad secudum Usum reddit magis animosos . Ergo iuuenis, q ui febri est correptus,annos natus erat quinque Oc viginti, gracili corpore oc musculoso, veluti canis: tum sicco calido que omnino temperamento. Iam idem exercitatione quodammodo Ceelcctabatur,walioqui cogitabundus S industrius erat. Is peregre agens, cum nuncium parum gratum accepisset, δέ tristatus est, dc propere se accingens ad urbem festinauit. Ac priore quidem die Sc laborauit modice, ct lotus coenatus que in quodam diuersorio quieuit, sed maxima ex parte sine somno. Postera die etiam magis estinauit ac longa via, ct sabulosa, re squallente, tum sub fer uente. Sed confecta, hora prope septima dc semisse peruenit in Urbem. Ibi, cum ea, quorum causa maturasset, meliora audiret, in gymnasium lauaturus proficiscitur:dein Unctus, Una cum quodam eorum, qui aderant iuuene, perfrictus est. A quo cum,Ut paululum dimoueret, prouocaretur, Orta inter eos contentione, qualia stipe incidunt iis,qui exercitationibus indulgent)plus iusto est exercitatus.erat q3 iam immodice siccus. Egressus vero gymnasium, inuenit amicorum quosdam pugnantes : quos dum dirimit, imprudens in aliam exercitationem non leuem incidit, dum alios eo rum diuellit,alios impellit alios complectitur medios, alios ut iniurios increpat, ac pro iis, qui in iuriis affecti essent,irascitur,adeo,ut domum se in summa siccitate reciperet, lassitudinem inaequa litatem q3 sentiens. Aquam igitur ex consuetudine bibens,ubi nihilo se leuatum, sed inaequalitate sibi intendi sentit, hancquidem vomuit. Ratus aute utilius adhuc cibo abstinere,accubitit,ac quieti se dedit hora ferme diei undecima quod cu fecisset,ac nocte tota febre diuexatus vigilalset, postri I die quoq; quieuit usq; ad meridie, sperans se somni aliquid consecutura. QUO tpecum eis medici quidem diatriton colentes,inuiserent, tum quidem homini satis magnam esse febrem aiebant, Ue speri autem se illum reuisuros. I taq3,S Uesperi cum redirent,ac sebrem inclinatam cernerent, ne tu quidem nutriendum censuerunt,quauis etiam id alius quidam medicus suaderet: immo strenue restiterunt, adiicientes, si quidem sine febri esset, fortasse cibum daturos: febricitante adhuc mini me id facturos. Quin etiam, cum tertio die mane redirent, etiam tertiae diei accessionem transmit
tendam censuerunt: erat autem ut prius dictum est suspecta hora illius diei undecima. Ergo di Rressis illis, ipse accessi, ac faciem iuuenis contemplatus vidi talem esse, qualem in prognosticis Hippocrates his verbis pingit: N asus acutus, concaui oculi, ac reliqua, quae deinceps ab eo dicta
scimus.Itaque cum omnino mihi persuaderem fore,ut tum in hecticam febrem, tum quam maras mc id evocant, homo,nisi cibaretur,incideret, sorbitionem ex alica quam Primum paro, atque exhi heo.Et tamen quamuis hac sumpta,cum accessio suo tempore circa Undecima inuaderet, sic extre
mis partibus perfrixit, ut calfieri haec vix posset,& pulsus illi paruus rarus que quam maxime fuit. Qua ex causa illi etiam quarto die tum mane,tum vesperi cibum dedi, quo Loc vires repararem, re' corpus humectaraeerat 'naq; cutis eius,ceu corium,arida. Vbi autem febris tenuis 8c similis perseuerauit itatui deinde quinto die non simplici sorbitione hominem cibare, Ut ante, sed alica ex aqua calida,
132쪽
calida, citrΔ q; condituram,iniceiis in cam malli punici granis. Est nanque is optimus cibus bilioso Estomacho nam dc roborat litinc mallem puniciam :& alica, cum diutissime in ventriculo citra coris rilptionem mancat, sensim ConcoquitUr, nec acescens, nec innatans: quae vitia accedere sorbitionibus aliquando sol ciat. Incidit vero in ipso quinto principiunt accessionis simile. Itensque, cum de sexto ec septimo cum simili ratione cibassem, in nono rursus simille principium praecedentibus fuit. V hi nimirum vel amentiam,vel pertinaciam,vel, haud scio, quid dicam, eorum, qui in principio hominc in transmittere icrtiae dici accessionem sine cibo iusserant, proicius intelligere licebat. N am , cum cunctis cUidenter appareret tanquam peruenturum eum ad quartum fuisse, si nutritus ante acccssioncm ici trj non fuisset, illi ec tum eum, dic secutis etiam diebus non recte nutritum alcbant. Caeterum committendum non crat, ut eorum redarguendo studio, aegrum quis non ex hibito in ipso accessionis dic cibo proderet. Igitur nono die limiliter hominem nutriens: cernesq3 in accelIione pullum eius redditum, quam prius crat, firmiorem, caeterum imbecillitalcm illam adhuc praescrcntcna cum cXtremarum partium frigore: non potui sustinere medicorum illorum in cras nugas, sed viadccimo die praefatus prius aegi Otantis amicis fore, ut ipso die intelligerent hominem hac renus nostra opera fui Ile seruatum , permitimus illi praeterire acccssionis horas. Ergo, cum A line pulsu oimnino in ipsi sol et ec irigus cum vehemens totius corporis premeret sic, ut Flacc loqucrctur amplius, dc ViX impellcntem sciat iret conuocati in Unum medici omnes, qui ab initio videramus ab aegrotantis propinquis propemodum sumus discerpti, ego quidem, quod obpcrtinaciam ultro agri salus cm prodidissem : qui vero dia triton colebant, propter ignorantiam di
α ρ 1tupiditatem. Ac illi quidem pallidiores frigidiores que, quam ipse eger,conlilium quoddam fuge ' captabant: quod cgo prospiciens, aulae ostium obserari iusseram, ec limul amico cuidam clauem
nem seruarit. Scruabitur aulcm dc nunc nostra opera. Neque enim, si periturum omnino in hac accessione putassem, a cibatione destiti illam sed, quoniam ex praecedenti iam victu tantum illi ro-horiS superesse noueram, Ut tolerare accessionem possct, permisi accessionis horas sine cibo trans mittere . Ac satius quidem fuisset multo ante hominem nutrire: uerum, quo Oc ilios rcdarguam: ec quibusdam his auscultantium, qui confici a nobis iuuenem, quod illam occasionem omiserim, dicunt, persuadeam : nunc illis oliendam Vel in accessione ipsa aegrotantes quosdam nutriri debe-rc,ncdum ante hanc. His dictis, ac diductis hominis maxillis, infundo ex angusti oris vasculo, cre-imoris piis anae tres cyathos paulo autem post albi ec tenuis vini,modice que calida diluti, duos cvathos. Post quos Sc sustulit oculos, Cc tum audire, tum loqui, tum praesentes nosse coepit, cum ante, Gueluti lignum aridum. porrectus,fine voce ac sensu iaceret. Rursus itaque dato ex vino, quo dixi modo,diluto, pane ad comedendum cxiguo, prorsUS hominem reuocaui. Qilem, Ut rursum ad in stitutam ab initio vicinus ratione rc luxi, Oc tertii dccimi diei accesssione sacile tolerare vidi, in quar χ todecimo rursus mane cibavi ac post circiter horam octauam latri: deinde rursus libcralius cibavit ac mOX Vinum bib cladum exhibui. idem Vero ec in duodecimo Cc icrtiodecimo feceram. In quin
to autem decimo rursum cibaUi mane.Cum Uero facilius tum quoquc accessioncm ferret, in sexto decimo den Volaui: c.elcra que circa hominem peregi sicut in praecede tibus diebus. At,ubi in de
cimo septimo minimc grauis parua que accestro fuit,audacter hominem de caetero sub conualescetium victus ratione habui. Hic aeger non paucos semimalorum, ac non penitus assinorum, docuit citam ante acccssiones ipsas non nunquam esse cibandum, vel si duarum horarum intercedat spatium: ac multo magis ante accessionem terti, licndi auicna tibi dae in prima ipsa accesinionis inuatione eiusmodi homines cssc nutriendos. Dico aut cm eiusmodi homines, in quibus corporis inte- peries adliccum Sc calidum convcrsa febres accendit. Ratione atque ExperImento monsfratur, quam Vtilis non nunquamsit Ante Acce' Ionem vel in ipsa accessione Cibatio.
orro hoc quoque pler)lque medicorum fortat Iesit incredibile. Scd , siue rationi ipsi fides est adhibcnda, siue opcristas, nos fidem ambobus facimus: Operibus quidem, dum homines
i)s monstranuis, qui, is biduo patiantur inediam , necesse est, febricitent, ita scilicet, Ut nonnulli, vi ubi concitati ad iram sunt, Uci moerore vcl vigilijs affecti: euidentissime enim tum in conuales ccntibus ex diutino morbo talia fieri cernuntur , tum ijs qui calido S sicco sunt temperamento. Jaam vero ratio ipsa fidem huic rei facit, alibi iam dicta est: dicentur tamen Zc nunc cius rei sumnacie. Mordens halitus di succus, Vbi per sentibilia corpora fertur, horrores Sc inaequales totius corporis concussiones graece dicunt) facit: ex quibus cute stipata, quae prius transpirabant, iam retenta, quoties fuliginosa sunt, febres accendunt. Ergo eiusmodi halitus N succos, tum in Ulla Uchemens dimotio, tum Uigiliae, di ira,*dolor, & cura augent: tum proxime abiitis Unum illud per se interdum augere eos sum cit, utique si cibum quis non sumpserit: em citur enim corporis habitus in iis naturis, quae facile amaram bilem generant, ex longa inedia bi lios US. Si igitur sum id incidat: tum aeger motu quopiam valentiore, quam pro Usribus , Vsus' mordentium excrementorum impetum confertim soras excitarit necesse est veluti in sympto matum caulis obcndimus vel concussionem, quam modo dixi, vel horrorem subsequi . Ac con . cci To
133쪽
iissimus oritur rigor 7 του τεμ εγι ς ου ριγους
dam excrementorum insensibilitatem
A cussio quidem ista succedet propter eorum, quae feruntur, excrem entorum tum multitudinem, tum acrimoniam, tum impetus celeritatem: tum laborantis virium infirmitatem . Nam, Sc quae multa, paucis: Sc quae qualitate sunt insigni, ijs,quae ita non sunt,mordet magis: pari modo, ec quae cum celeritate feruntur,ijs,quae tarde Iam Vires,Vbi Ualentes sunt,omnia contemnunt ac tolerant: γ ubi infirmae sunt redditae,vel absqtiouis offenduntur.Horror fiet,ubire qualitas eorum, impe ri rus velocitas est remis a: tum copia minoLac potissimum,cum vires tristanti obsistunt. Si vero iam se die a Iargius remittantur, ne horror quidem fiet, sed vel ulcerosus quidam sensus, vel tantum in AEaequalitas. Ergo coeuntibus omnibus iam dictis, ' quod Vehementissimum est, oritur, utique su- rpradicta totius corporis concussito: Frursus remissis omnibuS, nullus ex transitu excrementorum ni sensus. Quod si quaedam sint, quaedam non si ni: ct quaedam maiora sint, quaedam minora: in eiusmodi miitionibus media latitudo omnis, 'quae inter id, quod maximum est , quod δειγος grae ce vocari diximus, Zc minimum, qui est nullus omnino excrementorum sensus,J- essicitur. Itaque nihil mirum est, si dictarum causarum quaelibet vel per se, vel cum alijs iuncta:alii inaequalitatem, alii viceris quempiam sensum,aut horrorem,aut dictam concussionem,asterre videatur . Nam po-ne,vires imbecillae sint,corpus ipsum admodum sensile, quippe id quoque ostensum est non parti ριττωματων B ad eiusmodi symptomatum generationem conferre: habitus autem corporis gracilis, dc tempera mentum biliosum, stomachus similiter bili affectus,tum his omnibus accedant inedia cibi, dc vi maYimsi figo-giliae quaepiam, Sc tristitia, ct solicitudo:ad haec progressus a domo, qui ex urgente quapiam causa re omnimo
iit necessarius: postea his propoli tis id quod aliquando fieri vidisti det sedulo operam, ut plus iti
neris per urbem, re ita postulante, festinus peragat: nunquid huic ex eo, qui excitatus est, morden tium excrementorum motu, primum quidem inaequalitas quaedam,mox Uero etiam horror, prompte incidet: quod si motum quoque continuet, Uel cibum sumere non anteuertat, protinus etiam
febris c Equidem ita febricitantes aliquos ostendi tibi,maxime ex iis, qui er longo morbo conualuerant. Quorum cum Uni forte fortuna occurrissem, qui mOX ante horrescere coepisset, Vt rem eXpO risuisset,dato ex vino diluto pane,continuo horrorem inhibui. Verum hunc uti scis) per viam in os 'ficinam quandam perductum febricitare prohibui alios vero, qui prius se domum suam recepi Dsent,in ipsis principio horroris,vel paulo posterius,cibauimus.Atque, ut semel dicam, quibus inci rpientis adhuc accessionis aderant symptomata, ijs omnibus panem ex vino diluto ac calente ma ture exhibens, Sc horrorem statim inhibui,& febrem prohibui. Quanto vero hos citius cibaveris, tanto scilicet magis febrem prohibueris. Quod si paululum aliquando morere, utique febris ne C tum quidem, calor tamen multus,tis aduenit,simillime plane iis,qui per vehemens frigus facto itinere,reuersi domum,calidis sunt nutriti. Qilippe,si plusculum morere, maiorem calorem senties, talem que ac tantum,ut dubites,an hunc febrem appelles . S in duae horae ab initio inaequalitatis in terpositae sint,nutries tunc quoque,modo horror adhuc duret, praedicens tamen, quod hi febricita hunt, caeterum innoxia febre,-cui cutis mador succedet: quo facto, tum lauare, tum rursus nutri re debebis. Quod si horror praeterierit,aciam planet febricitent, cibandi id temporis non sunt, sed iadecresccnte iam accessione illico sunt nutriendi integritate non expectata. In nullo nanque squal- , lido affectu commode finitur accesso prius, quam illi uel ex lauacro, vel humido victu, humecta tio accesserit. Haec ego omnia cum operibus indicarem, qui me vel laudabant et aemulabantur, scilicet quod supra eorum opinionem erant, qus egeram, παραδοξοποιον, qudd paradoXa facerem, ut scis vocabant. Cum vero ratione de isdem differens docerem aliquos ante accessionem esse cibandos: aliquos in ipsa,id que vel inclinare iam incipiente, vel etiam in ipso summo vigore: tum παραύοξολογον me,quod paradoxa dicere viderer,appellabant. Ergo quid facias his hominibus, quibus nec opere nec ratione persuaderi potests At, inquiunt, seri nequit, ut eiusmodi affectus quis agnoscat. QUOmodo igitur nos eos agnouimus V idetur ne cuipiam fieri non posse, ut cali-D da disicca intemperies agnoscatur, vel quae ab ortu usque fuerit , rei quae in praesenti tempore talis sit reddita M ihi sane tam videtur facile, quam has ipsas agnouisse literas. Quid illud Verd,sii huic non sit adhuc in succis putredo Ulla,illi vero sit,non posse vobis videtur hoc discernii Mihi posse videtur.Nam Sc ex pulsu, urina,8 ex ipsa non nunquam, quae in calore est, qualitate, euidenter id discernimus. Quod si propterea,quὀd nec ipsi quicquam discere volunt nec se se exercitare, scien tibus parum credunt, quid uetat, qud minus tum geometris ipsis,tum arithmeticis,tum reliquis ra- tificibus omnibus nihil credant rCalidas se Siccab naturab Inediam non tolerare: ac de Primis capitibI , . 'quibin Ratio Cibandi continetur .
MIta igitur hoc genere hominum, rursus seriem sermonis nostri persequamur. Calidis ac
siccis naturis aduersissima res inedia est, ac febrium paratissima causa. Voco naturas cali das di siccas no solum,quae a primo ortu tales ex proprio temperamento sint, sed et, q uae posterius ex calido sicco que victu, Zc plurima dimotione,& vigilia, ct cura, ct tristitia, oc regione calida sicca q3,ec tempore aestiuo, oc caeli statu calido sicco q3,sint acquisitae. Sane licet 8c citra temporis annisnentionem,in eiusmodi sermone statum coeli solum nominare. Verum,si altius repetam, id,quod di Q,magis credes. Calida di sicca temperamenta siue ea ex prima origine talia sin siue ex Victu,
134쪽
S immodico labore,dc animi perturbationibus, ec regione,& coeli statu,inedia vehementer laedit. EIn hac dicitione ipsis saltem verbis,omissum est anni tempus potestate tamen omissum non est, Ut pote quod in coeli statu comprehenditur,qVado calidiIs in summo siccus 3 coeli status iam dii iant temperaturam cssicit. Hic autem status alio anni tempore,quam aestate, plane incidere non potest: quandonccinatII Urnno,n Cc In Ucre, multo qUe minus in hycmc, fieri potest , ut calidissimus simul, siccis Cimusq; coeli statiIS fiat licui nec humidi Timus pariter frigidissimusq; in alio, si hyeme. Obigitur ipse quoque aliquando praetermiti O anni tempore, coeli statu sum contentus.Liceat ta nacta cuique nominibus, quibus Uclit,Uti,modo a rerum natura no discedat. Est porro rerum natu ra, qualem δύ modo diximus, ec nihilo minus nunc dicemus: nam, quae maxime sunt ad curatio nem neccisaria, eadem que maXimc ignorata, nec Hippocrates ipse identidem repetere grauatur. Igitur inedia siccis calidisq3 corporibus,valentibus quidem noXia est ijs vero, qui in calida&sic . . ca ae latc iebre laborant, QUA scilicet cX Vstione,aUt labore immodico, aut vigiliis,aut comprehcn- animi nastibus sit contradita, non simpliciter noxia est, sed, is quicquam aliud, plane perni et ciosa quippe Veliniebres ardenteScX ea incidunt, a quibus, nisi prius mors occupet, in hecticas migrant,atque ab his in maraimum: Vci protinus ab initio ardentibus praeteritis, in heeticas. Ma
Nimc iamcn Vt dictum sta pius est siccos calidos queaste 'ius statim a principio hestica corripit: Si Ff cuti mulieri accidit, quae autumno ex tristitia ec Vigiliis febricitare coepit: perseuerauis aute ad plustri e rimum hycmis. Hanc quarto die Ut scis Vidimus, d cprehendimus q3sitatim hecticam esse schre,
cum alia, qtiam hiam Orcs excisarans, coniunetam. Curatio autem Una tum fuerat,vt frigida tempc-
siluc di moderate daretur, consuetae scilicet hanc per sanitatem hiberet: verum aliis curatio huius erat commissa, quare nobis litere cst Vi sum. Altcri uero, qui eodem tempore aegrotarat, di se nobis commis crat, quoties nultatus est, fontanae plane gelidae dedimus interim binos cyathos, interim ternos: quando frigidam simul multam sibi dari, qui ita sunt a ficeti, citra noxam non ferunt. Quo circa utilissimum eit, ubi febris ideam perspexeris,in prima statim acccssione minore cum Pericu lo, copiosiore trigida Vii, corporibus ad validam liccitatem non dum pcrductis. Qui enim in ser-
Uoribus sub canicula cx ira febricitauit, iuuenis autem hic erat siccus calidus Vbi in prima accessone duas frigidae hem inas bibisset, statim quidem in uomuit flauissimam bilem non multo autem post etiam dcoisum cxcreuit.Deinde, cum rursus post cibum aquae circiter heminam stimiliter sumpsisset, iam febricitarc dclij t. Non delucre tamen medici, qui, cum nullam a principio febris speciem agnoscerent, scd poscea, cum iam praeteriisset occallo, intelligentes vel in hecticam , Ucletiam in marasmoden febrem aegrotantem incidisse, frigidam bibendam, nos imitantes, praebue- Grunt. Scd nemo metam attigit: nam magna solicitudo habcnda cii in iis, qui ita se habent, de frigidae potionis mensura. De qua paulo poli dicemus, Vbi propolitae disputationi sanem imposueri ' . chzil peregeris, qUem ante descripsimias, exemplo omnibus eii, quibus propici liccitatem . principio statim dari cibus debet, etiam si febricitare iam incipiant. Nam, cum accenditur in his O febris propter mordeni cm acrimoniam ex calfacti attenuati que ex Sole Si inedia dc laboribus succi maximum eius remedium est humidum nutrimentum licutae diuerso,Ubi ob copia, vel obliru-
ctioncm,vcl phlegia nen, Vel Ut semel dicam humoris alicuius putredinem,febriscii orta,maximo malo est cibus. Atque hos quid cm nec in inclinatione febris citra noxam nutrias, neduipsa ac , 6 cessione inuadente illos Verdota inicerte tempore, sed potissimum per inclinationem .Me quoque subinde vidisticos, qui ex abundantia, ita qui ex phlegmone laborarent, sub longa inedia tenuisseo stic, ut prorsus ante septimum dic m non cibarcna, scd sola mulsa contentus estem, viribus scilicet valentibus. Qiiosdam eorum, quibus Uidclicet vires validae non fuerant: aut stomachus biliosus, i aut imbecillus,aut plus iusto sensilis sol aptissanae cremore usq3 ad septimum diem traXi, quo mor εῖ παρα κ' hus' in summo esse incremcnto, debuerat,aut etiam omnino per crisin discuti. Sunto igitur tibii prinno statim die in omni aegro spectanda duo illa, quae Hippocrates iussit,a quibus cibandi con Hsilia petas, morbi summu S Vigor, ec egrotantis vires. Postea, si transiri summum incrementum sine omni cibo potest, in cibi abstinentia homine seruabis i in exiguum adminiculum requirat, abunde erit sola mulsa: quod ii maius desiderat,* ist ex mulsa,ptii lanae cremor satis crit. At, si fas non est summum morbi incremetriis, aut tenui victu,aut inedia trasmitti,id agendu,Ut homo statim in primae acccssionis inclinatione cibet. Aliquos Ucro eoru Ut dictu est Wcu invasura adhuc est,ec cum incipit, cibabis. Sint porro hi ssicco temperamento ac calido, aut a primo Ortu, aut certe illo tepore, oportet . tu viribus necessario imbecillis. neque enim fieri pOt,ut abunde siccucalidum q3 corpus,cu flabricitet, Viribus sit Valentibus. Sith cum eiusmodi febri ac corpore, mometanei mebriphleg mone sit coluncta Oino ager mortes: naid quoq; praedixisse me semper nunti Verd falsum,ipse te si is cs. Magis q3 id certu et ii pulmonis,vel membrane quae costis subtendit,uel ventriculi,Velie cinori Sphlegmonesti etenim, quae has partes phlegmonae occuparunt, non modo es, qui tam imbecillis sunt Viribus, sed etia iis, qui Ualentiores ipsis sunt, mortiferae esse solent. Vna q3 salus tum pleuriticis, tum peripneumonicis, adde et synanchicis i. qui angina laborant, est ipsum Virium ro-b Ur.no secUS Ucro, quibus Uci iecur,vel Ventriculum phlegmone obsidet. Nam,quod ad phleg
monen,quae in 'Scit Partibus spectat, minime plane est cibandum: quod ad virium infirmitatem, inique
135쪽
A viil saepe Ita necessario aut vires reseluent,aut phlegmone augebitur. Atq; haec mihi latius fortas. sis,. pro re proposita iunt dicta:qui psertim hoc libro statuerim de febribus,q absque phlegmone
infestant,disserere.Csteru tractationis couenietia fecit,ut quatenus necessariu esset,digrederemur.
Eopacto Praecauendum sit, ne Febris an Squallente Habitu in Heri am pertranseat rac de Duplici Putredine, quae febres accendit. C A P. c. DEnuo igitur redeamus ad febres,quae iam comprehensis febribus sunt assines, quas nomina re hecticas selemus. am,qui supra descriptus a me iuuenis est, hectica febri laborasset, si mirifica diatriton transigere fuisset coactus nisi in prius ab iis, qui absq3 methodo victus rone ordina re cosueuerunt fuisset interemptus. Proponat igit alius quispia,cui cu supradicto cstera quideola sint eade,vires in tanto sint valentiores,ut tridui inedia tolerata duret: Necesse est hunc, si modo ita cibetur, quemadmodu cibant, qui diatriton extollunt,in hectica incidere. Na 4 primu in quarto ipsum cibaret, post in sexto,mox in octavo, deinde in decimo: quippe talis est ut stipe vidisti)eorum cibandi form uia. Prima quidem cibatio post prima diatriton reliquae alternis diebus.Protinus au te arbitror) dc ex artomelite,i. pane ac melle,siccassent eius praecordia: nam id quoq; ex legibus eiuLmodi medicorti est,siue phlegmone viscus aliquod laboret,sive secus. At,quemadmodu quide eos B cibare, qui ita laborent,inter initia coueniat,supra est dictum sed nihilo in secius nunc quoq; summatim repetetur. Quoties Uel ex lassitudine,vel ira,vel pluribus curis, vel vigil is, vel tristitia, vel loga inedia,vel uniuersis una sicut in supra descripto iuuene coeuntibus siccatum corpus est: ac febris inuasit, quae Sc arida reddat cute,& igneu habeat calorem utiq; hunc tale timor est febri hectica correptu iri potissimu in aestate,ac coeli statu calido sicco q3. Oportet aut, si primum ptistans cremore,& sorbitione ex alica nutritu, pane 43 post oblato,aquae frigidae potione holem cures: quippe Protinus extinguitur ac cessat orno sebris,modo ut dictum est) nec phlegmone aliqua di sit adiun- eia,nec putredo humorii. Nam,ssi horum utrumuis sit, attendere diligenter Oportet, ac discernere, quo primum tye aquam frigida dare homini sit audenda. Ego enim taliu quoq; non paucis dedi, tutius este ratus phlegmonas in praesens augere,* sinere holem hediicam febrem incurrere. V biligitur ut semper dicere solco curatio dignotionem praenotionem in consequii. Siquide, ec digno. scat, quod p raesens est, Oc praenoscat, quod ex eo futurum est, oportet, qui volet notabilis e caciae remedio uti. Si in magnum fore inco modum vel humorum putredint,vel phlegmons, coniicies, a frigida quidem danda abstinebis refrigerantibus aut remediis,quae foris applicatur,Uteris, modo ea super os Uentriculi aut tota praecordia, modo superpesius imponens, ubi s. plurimum subesse C caloris maxime iudicabis.Sane diximus ij 'qui ita laborant, balnea quoque esse non incommoda: dico iis, qui iiccato plurimum corpore sunt, di ex aliqua earu, quς dicis sunt, causaru citra humora putredinem febric1tant. Monstratum vero nobis est in us,qus de febribus scripti mus,phlegmonas quoq3 22 putredinem humoru,qui in ipsis habent,sebres subsequi. Quocirca,siqn dica febribus,
quae ex putrcdine accen iuntur,tale quippia conducere vel non condUcere, et eas, quae a phlegmo ne caecitantur,in coi putredinis genere coprehensas intelliges. Sicubi vero deinceps utrasq; nona1nare videris, scias eas, Quae ex phlegmone,ab iis, quae ex sola putredine ortum habet,tum discerni.Cuitismodi autem sit phlegmones affectus, tum in libro de inaequali intemperie, tum vero in eo, qui de tumoribus praeter naturam est inscriptus, docuimus : admonuisse in Zc nunc te non sit inutile. Cum sanguis calidus copiosior in aliquam animalis partem procubuit, maiora eiuS Vasa protinus distenduntur,utpote abundantiae continendae non susscientia: ab his deinceps, quae minora sunt. Mox,ubi nec in iis fatis continetur,exudat foras in ea ampla spatia, quae inter vasa sunt, sic,Ut etiam
omnia,q in copolita carne habent, oca occupet. Atq3 haec quidem est phlegmones affectio.Possutvero Zc sine hac in ipsis vasis humores aliqui putrescere, id q3 aut in una animalis particula in sinibus ipse rum impacti auretia in totis eorum capacitatibus, quae inter bubones & alas sunt, compre-D hensi. Cum igitur ceu diximus) citra putredinem squallenti corpori febricitare contigerit, caput
totius curationis in iis remediis,quae refrigerent, ct humectent, statuere oportet. Sex esse UMateriae Disserentias, quibus Frigus o Humiditas HecZacis Febribus conciliantur. C A P. r. Porro duplex genere est harum rerum prima materia: una eorum, quae sortis adinguentur :altera, quae intro in corpus sumuntur,quae sane Zc prospheromena,id est sumenda, vocantur. Extrinsecus corpori incidunt tum aer ipse,qui nos ambit: tum pharmaca,quaecunque humectandi refrigerandi q3 Vim obtinet: ec tertium praeter haec,dulcis aquae balneu . Intro in corpus sumuntur, quae eduntur ac bibuntur, δί inspiratus aer. Ab his generibus tentandum est propositis hoc loco febribus tum humiditatem,tum refrigerationem comparare.Verum refrigeratio, qian per emcacissimam qualitatem inducitur,ct parui temporis est,& periculosa contra, siccitatiS per ea,quae hume Oent,curatio, Ut longi temporis est opus, ita minus est,Φ rcfrigeratio, Periculo eXposita. Igitur dietas sex inpleriae dimerentias deinceps iam examinemus,ab ambiente eXOrfiti De Ellendo ac parando Aere,qui Hecticis Febribuου conueniat. CAP. I.
HIc igitur ii temperatus est, quale se exhibet,utiq; tali nobis est Vtendus,nihil amplius de eo so licitis. Sin admodu calidus est, vel admodu frigidus, pro calido inducedus arte cotrarius est, subterraneis inuentis domibus,quae ecfrigidissimae sint,ti maxime perflatae, ec ad septentrioneniuersae:
136쪽
i - , id est Uca is tum auris quibusdam, qtIaeiplis sint propriae, opera nostra paratis, alias ex euripis,in quo se Edclic: ant ni ulti aquarum fontes alias aqua frigida de Vatis in vasa transfusa.Iam hoc itati metia somnia erum et t. Praeterea domo assidue aqUa,quae prorsus frigida sit,aspcrsa: aciolis plurimis humi fusis atri Uitium capi coli S. aut ruborum summitatibUS,aut lentisci ramis,aut denique resiquarii, quari cli gerent, trirpium aliquibus. De quibus et prius est disium. Turba quoq; hominu ingredi pro hibitauiam id quo J, domu calcfacit. Atq; ita quidem calidiisimum aere refrigerare,qui. l. in aestate calida di sicca accidit, eit tentandum: quandoquidem in hyeme calidissimus esse non poteli, sicuti nec frigidissilvius in aestate. At, liquis modice friRidus est, hoc est e contentos oportet, nihil aut ma- chinanies aut de lem perie eius alterantes. Qili Uero frigidissiimus est, Utique, quatenus respirando attrahitur admittendus est,Ut qui calorem, qui est in corde,admodum refrigeret non tamen quat laus cxti mi ecus aegrum contingit,quippe id dcnsat cogit q3cutim, ac putredinosbrum humorum ci fluxum transpirare prohibet. Siquidem per pulmonem, quod rarum viscus est, dissicile no est , Ut tum qualila siplius, tum etia substantia,ad cor facile perueniat at, per cutim, fieri nequit, Vt eius Uci clualitas,Vel lubitantia ad cor perueniat, utpote prius densatam. Nam, quod in libris de simpli. cium medicamentorum iaculsate,de Js,quae vehementer adstringunt, esidii ium , id hic quoq3re Ilocari ad memoriam dcbebit, ac sciri, qui nimium frigidus aer cli, hunc cutim dcnsando, semper Flibra pii viam praecludere. Scire tamen licet maius fore ex frigida inspiratione commodum,l excute densanda incommodum praesertim cum operimentis hanc calfacere licet.Porrd Utendum maxi-mc eiusmodi aere et tin ηs hcesicis, quibu8 primum, quod a Scitur,ipsum cst cor aeque ut, si vetri culus primum clset affli 'ius, ipsi per comelia & bibita esset succurrendu: huic enim illa cu integris iccinori ex inspirato aere nulla certe usili rasca rerum aliqua non obscure aduenit. Uc extrinsecus applicata refrigerant echuaiectant. --t Atque in his quidem Visceribus magna ex parte hecilicas maraim Odes q3 febres acciderc contem-r . Plati sumus. Superueniunt tamen aliqnec pulmonum siccis calidisq; intemperamentis atramcn' opportunum ciusmodi febribus id viscus non est, Ut pote humidum laxunsque. Incidunt praete- ιμ-c rea i& pcctori, Sc pingui membranae, quod AI es araeon dicitur, di ieiuno, colo: interim vero di 2-. di Ulcro, ex rcnibus. ita seeto vero transuerso marasmum non Vidi, hecticam sane febrem vidi, ec
h ea tranc semel quidem plane absolutam, saepe vero citius interimentem, in plane esset completa. Eius - r - modi nanque a necisum di spirandi difficultas, & dclii tu excipere solci: ex quibus magna ex parte, Prius moriuntur, O hectica prorsus si t perlaeta. Est autem corum agnitio facillima, ium ex pulsus G ις' duritia: tum ex eo, in praecordia plurimum trahuntur sursum: tum ex dissicultate spirandi, quae ib
vitibuS occurrunt, sicut cordi inspiratus aer. At iccinc , accedit a comestis vero di bibitis minor plane, 3 ventriculo, Ar i. - . e Communis autem omnium sanatio est per ea, que extrinsect
lis cit ec inaequalis, uaria: quippe alias quam maxime paruum ec frequens spirant: rursus aliqumanitet te spiritum tardant, dein subito, quemadmodum gementes respirarunt: vel dupliccm spiritu Sinti O mi illonem, quali superinspirantcs, vel duplicem foras missioncm faciunt: ' veluti respiratio respirationem comprehendat. FRespirant vero hi saepedi reliquo thorace toto,non sensibiliter modo, Uerum etiam notabiliter, tum Opertas scoptulas, quas Homoplatas vocant,attollentes ali qn adna Octum raram magnam respirationcm cdunt,utique cum delirij malum praecipue dominatur. V crum praesciatis in iis tui non cit vel laborantium partium notas, vel earum causas referre. Quare dcia UO ad curationeS reuertamur. aeui memUS q3, quas Vires propositae iam materiae ad Uer sus hecticas :cbres liabcant. bane diximus iam non nulla de acretum calido, tum frigido: qui prae cipue qui ocm csc Utilis, cu , qt Od primu afficitur, ipsum est cor quis coici t ec in rcliquis febribus - no parum ci fido quid c in hi, quoq; nccelle cst cor limite intemperie recipiat citra qua nec maras- 3it mus, nec hectica, nec rcli ita arta Ulla febrium cc :lltcrc potesta Qilo facile apparet etiam pulmones, . , Ubi scilicciit stant. JUt primum pati tantur, PlUScaencri SomnibUS reii gerantem aerem requirere. Deparanata GMedicamentu, quae I xtrInsecus HecIIcas admouentur. C AP s. SEquitur iam, id eqs mcdicam clari. t am, quae extrinsecus admota humectent, ec refrigerent.
ito horum quoque ea dcligenda cile, quae ' citra Vehementem adstrietionem refrigerent,ne nunem laici. I alia enim, praetcr p non humectant, etiam demittere frigiditatem suam alte non Valciat piopterea, ludo cutim cogUn hac coarcitant. Optima Ucid sunt, quae non modo citra adstri Ci Ciacmicirigerans, sed etiam corpori S substantia sunt tenui . Ac, quae quidem absolutissime te nuium partium lit, substantiam eXacie frigidam mvenisse fortasse non est. Dixi, exacte, propter
acciti in , qt Od clam omnium, quae nouim US) potetia te refrigerantium plane tenuissimarum sit paritum ad illam sibi aliquam caliditatem habet.Pi aeterea corpora, quae contingit, siccat, quatiis ad imagina iri 'ne iri sit humidum. Uutio fit, ut ad eOSasterius, quos humectari θc refrigerari expedit toto cono Utamur scd tanto aquae ii igidae ad milio,vi possit bibi. Caetcrum,quanquam corpus, clui dabiolute tenuium partium lis G simul irigidum, inuenire non est, attamen deis r materias OP. Icci, quae aci ci ut modi medicamenti compolitionem maxime tuat idoneae. Ac disium quidem latius de lHS cit in Opere de medicamentis. Dicetur autem in exemplis non nihil ec nunc, quo in hoc quoq; genere membratim sis exercitatus. Incipiam autem ab eo medicamine, quod omnia, qua humectent ac rcfriget ciat est simplicissimum: quo ctiam aduersus erysipelata Vior, ec phle
137쪽
A gmonas in pudendis,utim inter initia,prius,* depascens aliqua subindicetur putredo. Debebit autem ad id praeparata esse cera quam optima, re elota. Sane optima fuerit vel alba pontica, vel quae ex atticis sit fauis.Esto autem Sc 'rolaceum, quod ex oleo fit a nonnullis vocato omphacino, ab aliis crudo,quodq; citra salem sit confestum. Maxime vero ad rem pertinebit,si 8 ipsum oleum tenuium prorsus sit partiumaeuiusmodi sabinum est. Cum uti uoles,ambo mista liquantor in vase duplici factoq; humido cerato, cuiusmodi. ferit, quod triplum aut quadruplum ad ceramiros aceum habet post,quam ipsum fuerit refrigeratum, miscetor ei paulatim in mortario tantum aquae, quantum in se,dum cum ea mollitur,accipere possiit. Expedit autem Zc ceratum ipsum prius admodu deras, est
esse refrigeratum: atq; etiam,quae huic admiscebitur,aquam esse frigidissimam. Abunde aute cera tum refrigerabis,fi,cum modice coluit,totum Vas,in quo continetur, in aquam frigidissimam di-
mittas. Quod si aceti quoq3 admodum tenuis ac clari paululum adiicere velis,utiq; magis adhuc tu refrigerans tum humectans medicamentum essicies. Non debcbit autem medicamentum hoc eo inc
usq; super aegrum corpus manere,dum manifeste incaleat, sed assidue subinde mutari. Aliud me. . dicamentum.Oxalidos,aut Oxylapathi succus cum exigua tenui polenta mista excipiatur duplica- qua ' dici bhεto peniculo detrito aifatimq; frigidum Sc ipsum imponatur . Quod si eiusmodi peniculi occasio alii farina VetB non sit,ium linteum duplicatum,& madefactum refrigerandae particulae impones. Quin etia portulacae,5 semperuiui,& Uuae immaturae succus, similiter polentae miscetur. Ad haec lens palustris,Zc viridis tribuli, polygoni,& lactucae,&intybi succus,aliaq3,quaecunque refrigerare est dictit, cum tenui polenta. Praeterea sine polenta licet integris herbis tuniis uti. Iam vero,quod epithema . .
ex pinguibus fit palmulis, quas πατητοὐς graece vocant, salutare medicamen est. Porro coquere oportet harum carnem,omni membranoso eXempto,alias ex solo claro aceto: alias & aqua ipsi adna ista atq; hac,ubi tenera satis reddita est, tunsa uti. Quod si parum molli crassitudine videbitur, praestiterii iam dicti aliquid admiscuisse cerati. Quod si rosacei quidpiam dictorum singulis aliqnmiscere volueris, nihilo inutilius pharmacum habebis: esto autem,quod admiscetur,tum minimu, tum S simplex& perfrigidum, di quod factum ex oleo sit salis experte. Sane,quoties simplex' o saccum,aut aliquid quiduis id genus dico,quod sine aromatis est confectum,intelligi volo. Est v
ro salutare ad talia medicamen oc rosarum succus frigidus,una cum polenta. Salutares vero sunt Oc ipsae rosae tunsis: praeterea stirpium, quae moderate adstringunt,germina trita. Ad quem modii uti aliquando licet & herbis, quae mediocriter adstringant,veluti solano. Verum eiusmodi medicaminum materiam in alio opere reddidimus uniuersiam: nunc abunde pro exemplis sunt, quae iam in C dicta sunt. Porro utendum his est, non sicut vulgus facit toti impositis thoraci,aut toti Veniri,itH- mo illi maxime, quod primo est affectum. Neq; enim necessum est,ut aut cum eo,quod refrigera rivalenter deiaderat,etiam id rerrigereS, quod prorsuS non desiderat:aut ante Iulium tempUS retri- . ι Q Ti. gerare de Istas,tirnens vicinam aliquam particulam laedi.Ego nanque hominem scio,qui imposito praecordiis refrigerante medicamento,dissicultate statim spirandi laborarit:alterum verὀ,qui pro tinus tuis erit atque paulo post Utrique finitum symptoma,Ubi, quod refrigerauerat, est ablatum. Qtiod si adeo strenue refrigerare non studebis, habes,quae id modice essiciant, adhArentium medi νέμω ἀροῦν, caminum,ac cerati speciem referentium magnam copiam. Qtiorum non materiae modo Uim,sed etiam compositionis methodum didicisti. De Balneorum partibus, serum facultate,ac qua ratione Hectis ebre laboran tes ni in Balneum ducendi. CAP. Io. V Erum ego,cum iam sentiam mensuram praesentis instituti me excedere, ad ea,quae tractatio nis series proxima exhibet,conuertar. Proxime vero se a iam dictis exhibet consideratio de halneo, tum ipsius rei causa,tum vel magis propter Philippum, qui 'hecticis, quaS μαρασμώδεις t τους μαρα Vocant, Pipsum noxium putat. Ipse igitur tum de omni balneorum vi,tum etiam quae ad eos, qui νομῶν ης i ςi , D hectica re marasmo laborant,vel ut semel dicam omnibus est accommoda,in hoc maxime libro,
quid sentiam ,explicabo. Memini naque me & supra in diariis febribus illa laudare:Sc in septimo s-
h uius operis libro,in ηs,qui propter ficcam ventriculi intemperiem cruditate laborabant atq; exte nuati erant, saepe utenda iubere. Caeterum de uniuersa eorum uinullo alio libro disserui sed ua huc seruaui: ubi oc de hs agitur, quibus emcacissimus eorum est usus, & quibus Philippus ea interdi cit. Atque prius quidem,ubi de ulcerum curatione egimus,indicata causa est,cur propriae cuiusq3 morbi indicationes sint ignoratae dicetur autem nihilo secius & nunc,Utpote tum ad ea,quae nunc paramus,tum ad ea, quae dicenda sunt,utilis. Cum enim unus in corpore affect US est,eiUS curatio- in . nem inuenire,si non ratione,certe experientia, haud dissicile cst ubi vero connexi duo tres ue sunt, I Praesertim qui maxime contraria inter se auxilia requirant,fieri nequit,ut experientia,quod agen- dum sit,inueniatur immo nec facile ratione.Siquidem di substantiam cuiusque affectus ad ungue nouisse oportet: Sc propriam curationis indicationem a quoque affectu cepisse: praeterea quem primum omnium,aut magiS: quem rursum minus,aut secundo tertio ue loco curare conueniat. Haec o igitur causa est,cur vulgo medicorum ignotum sit, ct quod febrium omnium,qua febres sunt, pro A Prium remedium refrigeratio sit,sive ea talis actu fit,sive potestate: 8c quod alia multa ex acciden
ri refrigerantia,febrium lint remedia. De quibus ei dictum non nihil in praecedentibus est, ct in Septima Classis. iiiiiii sequentibus V
138쪽
tilualiter calfacere, tum mate
ba paulo in se,. eripta, hoc e , De 6 aequalis per to'Impressi eod.
sequentibus dicetur. Qiraedam nanque remedia complicatam quodam modo duplicemq; faculta Eltatem habent ii a. ut ex prima rone proiiciant, SceX accidente. Quod genus & balneum csi. Nam frigidae potio per se quidem proficit, Vt pote aditI refrigerans: succus autem Uuae immaturae pote state refrigcrans medicamentum est. Atque haec quid cm ambo rcfrigeriat primum,id csi s scipsa, nec interced crate alio at sanguinis missio Uelusii prius indicauimus in febribus continciatibus, quas synochos vocant non 'primum, sed eX accid craticalidam aliquando intempericm sanat. Ad eunde modum civ licr, i& purgatio, ec sonacia tum ex calido liquore γ& cataplasma, quod digcrat, aut concoquat. Vtranque Ucro facUltatem in se comprehcniam habet propositum nunc in sermone balneum utpote ex partibus varia facultate praedilis com poli tum . ippe ingrcdientcs in aere versantur calido polica in aquam calidam descendunt mox ab hac egrcisa, in frigidam positremo sudorem det crg cnt. Potest autem prima ei VS pars ' materia S per totum corpus tum calfacere, tum vcro liquare , praeterea, quae inaequalia sint,aequare: ct cutim rare iacere, oc multa, qua sub hac ante de tinebantur,vacuare. Sectanda eiu S parS,Vbi quiSin sicco corporis a flectu ca utitur, potest madoremutilcm solidis partibus immittere.Tertia balnei pars potest, 'bi quis frigida utitur, totum cor pus refrigcrare, S cutem densare, Sc Uire S firmare. Quarta vero corpus per sudores citra refrigerationis noxam vacuare. Ergo . cum haec Omnia circa hominis corpus emccre valcat dulcis aquae tem Fpcratum baliacum N prater haec etiam, ii quiSintempestiue lauetur, tum horrores, tum cutis densitatcni tentandum nobis est omnia deinceps disit inguere, ac primum de illis sermonem faccre, qui, cum in balneo se lauant, horrore tentantur. His enim Una vi sic dicam continens eXcitati sympto malis caula cit aliae, quae hanc praecedunt, multae. Sane horroris causam cise dico mordentium ex cremcntorum confertim actorum citatiorem motum. Proinde, quibus horum est abundantia, caro
vero ac cutis d cnsae, siue balneum lint ingressi, siue sic terint in Sole, siue quoquo modo vel gcitati,uci pcrsricti, vel exercitati,Melic mentitistini dimoti, Vtique iis horror incidit. Contra, quibus haec pauca sunt: dc corporis habitus, Ut laxetur rarefiasque a balnei calore, promptus: ij non modo horrcnt, sed etiam meliores reddunt tir, Vipote e X crementis per id vacuatis. Quo rationabilius nec in febrilis significationis principio, nec in incremento quisquam aegrotantem lauit quippe densata est hoc t cmporc coarctataq; Oc cutis ipsa, ct quae sub hac habetur, carnea substantia. At in febris inclinatione .ci incipientc, vel procedente, Vel amplius progrelsa , Oc nos saepe, ct alii medici non nulli multos saepe num cro aegrotos lauantes non parum his contulimus. Porro, quando inclinatio ne incipi cnte,aut iam progrcisa,aut etiam in summo incremento interdum enim id quoque acci dit, tam cili raro) aeger in balneum sit ducendus, in sequentibus definiemus. Nunc, cum degenerali Gfacultate singularum balnei partium disserere institui. Vnum omnium primum cxponam. Dicoq;
multos eorum, qui cruditate laborant: plures Uero eorum, in qUibus mordentiUm excrementor uiri abundantia subcst omncs praetcrea, qui vel in se brili is gnificatione, Vci in ascensu: etiam omnes, uin summo sunt incremento praeter admodum paucos siue hi sint in balneum ingressi, siue steterint in calido Sole, siue cxcrcitationes frictioneSgeliationes Uetentaverint, m crito horrescere: singula nanque horum confertim.impetu agi excrementa subigunt. Cum igitur tam adhuc densa lauantis cutis lit. Ut ad primum ambientis aeriSOccursum nequeat naturale Iuum habitum recipere,sed maiore ad id spatio indigeat, excremcnta Uero foras Versus ruant uniuersia, Λ retineri illic ca cst nc celse, dc qua sub cute sunt aceruata, Si , qua per carnes ferunt tir, mordere. Porro in libris de causis syna promatum indicauimus mordentia excrementa, Ubi per senis bilia corpora scrutatur, tum con cussiones, quas ριο η Uocant, tum horroreSexcitare. Ergo, quamobrem horreant in balneis omnes, qui antc sunt comprehensis, iam causa S in Uenimus. Pari modo, di cur non horreant, quibus aut nul lum est in corpore excrementum mordens,aut tantillum,ut facile vacuetur. Ergo de his deinceps loquam tir. propter quos etiam de Iis, qUi horrent, meminimus. Siquis enim balneum ingressus non inhorruit, scd laxata est illi rarc fac ta que ciItis, huic plane necessario praediola succedent, ex cro Hmcniorum vacuatio, aeqUali S per totum corpuS calor, exiguorum meatuum rarefacilio, tensorum rclaxatio, densatorum fullo. Ac Vacuatio quidem excrementorum omni sebri est utilissima: pari modo,& rarefactio,i, relaxatio fusio tamen calor non item. Sed calor omni febri est inimicus: quando res rigerari, non calfieri febrium ane 'tus postulat. At fundi aequaliter, id solidis quidem a talis paci 1bus non est alienuni succis certe non perpetuo est utile, sed quoties in animali uel phleg-mone quaepiam,vel as seditis phlegmonae timilis constitit, Vel Vtrauis abundantia, is ue ea quae ad vircsc6 scietur,siue ea quae ad vasorum capacitatem,omnium profecto inimici stimum. Ac phlegmons quidem,cum calefacti, Sc liquati succi ad ipsaS confluunt,atigentur. T unicae vero vasorum im parcsabuin dantiae, quae iam ex liquatione spiritu est impleta, dii tenduntur: ac vircs: hoc ipso male a ciuntur. Ergo calidis his sicciSq; asteditibus,de quibus agebamus, mi To mordentium est salubris fusio enim eorum cst citra periculum calefactio lamen noxa non caret. Atq3 haec quidem exprima balnei parietis, qui ita laborant, prouenire, modo tem p cstiue balneo utantur, memoria te ne amus. Transeam US modo ad secundam eius partem, quae erat id, quod maxime proprie lauacruvocant. Ergo in hac, sicut ex hum ccitatione iuuantur,ilc ex calore nihil illis commodi acccdit. A cedamus ec ad ter tiam in qua Oc refrigerantur innoxie, quae fuerant excalfacta,qui res firmantur.
139쪽
Λ Siqua vero & raresa lia,ct iusto plus sunt laxata,ea in naturalem redeunt mediocritatem: id quos quarta balnei pars indicat. Quippe,quibus omnia rite sunt adhibita, ii post frigidae usum adhuc sudant,& omnia ipsis excrementa Vacuantur.Itaq3 ex omnibus,quae de balneis retulimus, una sum
ma colligitur,qν vacuatur quidem quicquid in corpore vel fuliginosum,vel fumidu fuit: consistut autem in naturali symmetria,tum caro ipsa tum cutis: solidarum partium ariditas corrigitur: Zc calor no modo is,qui ex lauacro accessit,Uerum etiam qui prius fuit,ex frigidae usu submouetur. Maximo huius rei documento est status,qui ex huiusmodi balneo redditur post,* in Sole feruete iterfecerimus.Quippe accedimus ad id ne loqui quidem prae linguae oc faucium ariditate valentes,totumq; corpus stipulae ritu aridum habentes. At egressi e frigida,ilico omnia pro naturae habitu re ' cipimus,nec febrili calore vexati,nec siccitate afflicti, prompte loquentes, ac plurima sitis parte leuati. An igitur euidentius adhuc balnei vires in sicco Zc calido corporis assectu cognoscere desii
deras Ego sane no arbitror. Licet autem,cui placet,experiatur,quod incommodum sequatur, ubi tali peracto itinere non lauerit. Aut enim statim febricitabit,aut multo plenus taedio, grauato. cca pite, perseuerabit, potissimum si frigida calorem non dum extinxerit. Multi tamen iuuenes eius A.li. s. 1 t. 3. modi consectis itineribus,Vbi ilico se in aquam frigidam proiecerint, iuuantur: ac potisssimum, uc. is sol ε 3 R B valentibus sunt uiribus, ct frigido solio assueti. Ita uerὀ 8c ruri faciunt,ubi,q, balneae non sunt,in stagna uel flumina se ipsos coniiciunt,nullo medici suasu,sed ipsa gubernante corpus natura ad id,qd conducat,im pulli. Quae eadem, etiam ratione carentibus ammatibus instinctum infern ad eorum, quae oflendunt,contraria: siquidem ea quoq3,Vbi aestu uexantur, frigida se lauant: sicuti etiam,vbi frigore urgentur,calida cubilia tibi inueniunt.Eodem contrarietatis studio etiam,cum esurivi, meduntES ,cum sitiunt,bibunt:reliquaq; omnia naturae impulsu obeunt. Ac si certam febricitan lium naturae notitiam haberemus, non,arbitror,dubitaremus eorum aliquos assiidue in aquis frigidis citra balneum lauare . N am,si, sint quidam, qui eam desiderent,vel ex ijs, quos iuuit,constare potest:ut quibus frigida lauatio haudquaquam contulisset, nisi eo tempore recte ad eam dispositi fuissent. Verum,qiii exadia nobis dispositionum notitia non est,ac maxima ex errore impedet no Xa,Utiq; eiusmodi praesidia recusamus: potissimum in febribus hecticis: quando per has, & pauci sanguinis,& nudum carne,& cxpers adipis redditum corpus est. N ullum enim hi selidarum par tium munimen habent,quod frigidae occursum sine noxa excipiat : sed protinus similaribus ipsis
Partibus occurrit,a quibus omneS animantium actiones obeuntur.Iuuenis vero, cui abunde sit carniS,aestatis tempore,atq; in febris summo uigore, modo nulla viscerum phlegmone subsit, si in fri-Cgidam se coniecerit, sudabit: qudd si frigidae lauationi sit afluctus,securus remedio utetur. Verum de eiusmodi corporibus post agetur. Qui autem ex calida, sicca intemperie, hectica febricitant, ac potiissimum qui iam marasmodes fiunt, ris, ubi tale praesidium petunt, tutum non est in totam conii ci,aeque, ut nec gracilibus Sc imbecillis, qui aestate calida 8c sicca,longa via peraclia, refrigera .
tione indigent: nam neq; his tutus est frigidi solii usus,nisi prius fuerint in balneo aequaliter excal facti . Quippe simile quiddam nobis accidere uidetur,cum in frigidum solium post balneum in
gredimur, et,quod ferro accidit,cum tingitur:etenim tum refrigeramur,tum roboramur,qUemadmodum & illud,ubi candens iam redditum frigida mergitur . Atque huius rei causa ad imbecilla corpora inuente sunt balneae, quae ea praecalfaciant,atque ad frigidum solium praeparent.Non dissimile quiddam faciunt, dc qui sine blineo frigida utuntur, cum scilicet se ab exercitatione in eam saltu demittunt. S iquidem,cuiusmodi nobis est balneum,eiusmodi illis est exercitatio: ut quae non tantum calfaciat,sed etiam infiti caloris motum a profundo corpore extrorsum concitet sic,ut 8c frigidae impetui occurrat:&,qud minus uiolenter in profundum ruens, viscerum aliquod seriat, ad uersetur,atq3 prohibeat. Nam neq; ipsam frigidae substantiam, neq; eius qualitatem omnino integram usq; ad uiscera pertingere est salubre: immo 8c satius Sc tutius est solam eius qualitatem, ' a D ea,quae intercedunt ut sic dicam propagatam,Fcitra substantiam ad profundum permeare. Iam, qui hectica febricitantes ad balneum accedunt,nili in frigidam sint dimissi,nihil iuuantur. Qui.n. aliter febricitant,eorum selidae partes non dum dissicile separabilem calorem obtinent.Itaq3 etiam ex sudoribus,una cum insensibili transpiratu, abunde his remedii est:&sane diariarum febrium ipsam propemodum substantiam vacuari per haec contingit. In iis uerὀ, qui ex siccitate 8c calidi tate febribus hecticis urgentur, solidarum partium affectus candenti ferro est similis. Quo utique minus eos in balneis calfecisse duntaxat humectasseq3 contenti esse debemus, quippe cum sic alimentum,incrementumq; febri praebuerimus: immo melius erit, ut mersis in frigidam extingua mus calorem. At in hoc metus est,ne corpus in diuersa transferas,ac frigidum reddas. Quis hoc negat Non tamen propterea vitio dandum est,quod prospere ex prssidio succedit.nec propterea, , mensura eius deprehendi est dissicilis,prorsus est deserendum.Siquidem,si aliter liceret tum caeteras hecticas febres,tum marasmodes sanare,consultius esset tutiore via insistere: nunc, quoniam totum curationis momentum in refrigerando humectandoque consistit, omnibus uero refrige rantibus auxiliis propter corporis horum gracilitatem noxa imminet,necessariti arbitror Thucydidis es e consilium, Agentes aliquid uel periclitari. Quibus enim alia salutis ratio non est,*quae Unica uidetur,ea dubia est,neces um,arbitror,his est aduersos periculis ire. Sed nec error ipse aut
Septima Classis. iiiiiii ii morti-
140쪽
mortiferus est,aut irremediabilis. Siquidem,quos in eXtinguenda febre aqtia frigida in cotrarium Eaffectum transtulit, hos licet in toto, quod sequitur,tempore calfacicndo sanare. Iam nec pericu Ium par cli nec frigidi affcctus, nec etiam ipsi VS remediorum. Indicauimus nanque tum prius in huius operis septimo, tum in libro de marasmo, tum ante hos in libris de tuenda sanitate, fieri non pol Te,ut solidarum partium siccitas consummate sanetur. Qtiod si fieri id posset,utique scri pos set,ut nonscia esceret, qui ca UictUs ratione uteretur. Si igitur insanabilissblidarum partium siccitas est,tum expedit illima in eam per liceticas sebres uia pater,mclius est homincm in frigidam intentpcciem transferre,ac,cui curationem deinde adhibeamus, habere. 1lippe, qui id fecerit, is postea
noxam oppugna Ucrit: qui Uero morti icram insistere Uiam sinci, is despcratam aegrotanti salutem
infecerit. Quanto itaque satius eii aliquid non nulla fiducia, Vel cum periculo iacere, si spe adempta κ . certo perire tanto profesto satius est potentibus Praelidus pugnare, nihil agere. Ergo ilico eos, u
heetica febricitant,omni ratione refrigerem US ante, quam piogressi inmarasmum p cruenerint. uem autem marasmus plane iam Occupauit, hunc sanare ne tentavcris. Nam, etsi calorem eius extinxeris,altam crassiccitaS, quae relinquit Ur,senectutis ritu hominem conficiet, tantisper nimirum
victitarum,quoad solidae citis parteS reniti aduersus summam siccitatem Valebunt. Atqui maluerit fortat se propinquorum aegrotantis aliquis, atque etiam aegrotans ips),aliquo spatio in senis habitu Fulucre,Φ ilico mori. itaq; curare hos quoque cum praelatione eXpedit,ac in alterum transferre marasmum, quem i m nominare senium eta morbo injucuimus: licebit enim his non tantum plures dies, Verum etiam mcnscSUt Ucrc.Ego nanque,cum iuuenern quedam,qui ita laborabat, sanassem, refici cias deinde,ac senilem eius imbecillitatem pro senum ratione traeians, non solum in menses, scd ctiam annos vitium seruaui. N ec est,cp hic eiusmodi marasmi curationem audire desideres, ut
pote tu in huius operis septimo, dum liccas Sc frigidas intemperies sanauimus,traditam potcsiate: tum operis de sanitate tuenda ea in parte, luce senibus alendis est delegata. Praesens autem liber noxia arasmorum, sed licolicarum febrium curationem docendam promitit . Ex quo gcnere sunt, Scquae marasm Bd is graece dicUntur de quibuS tum alia non pauca diximus, quae non modo ratio nis, scd ctiam usus iudicio probauimus: tum illud,s non oportere baliacum ut Philippus facit sor midare qui cautius fortassis eo utitur,ad eum modum, quo in cineris solemus ichribus, quas uel phlegmonae, uel puti cscentes succi accenderunt. In his cnim nihil offendes, etiam si in frigidam regrum non merseris, sed cum Ut mos est perfundaSprimum tepida,postea quae veluti ex Soletan. tum aestiuo tepet moX hoc,etiam paulo, quam illa,frigidiore.In heoticis Uero febribus,id, quod re ' medium affert,calidae solium non est, sed frigidae: ad quam balneae aegrotantis praeparant corpus G aeque,Vl reliquorum omnium, qui per sanitatem lauantur. Pori O non propter id modo videtur mi hi Philippus ignorare,quam salubris res balneum sit in ijs,qui marasmode hei lica laborat, Q tam exicnuatos in frigidae solio tingere nemo audet,aut saltem ultimam aqua ipsis frigidam infunde re,sed etiam cp saepe altera coniuncta febris csi, quae vel ex humoris putresccntia vcl phlegmone sit excitata tum uero quod tali hestica laborantium mortiferum est Vitium: ac propterea quidam non recite omnia,quae his exhibentur,ctilpant,cum non iit illis imputanda culpa, sed assiceivi. Ergo re censitis denuo, quae diximus, huic disputationi finem imponemus. Quicunque hectica febre labo rant,atq; ex his praecipUe, qui iam marasmode hestica icbricitant, modo his alia nulla febris vel ex sola putredine humorum, Vel cum phlegmone,iit adiuneia, eos oes audae cr lavabis, scd prorsus
citra Omnem laborem,ne vires resoluaS quod ipsum cum noceat vehementer occasio fit balnei culpandi. Quod citra laborem dixi, id ita intelligo. Volo, aeger in balneum super lectulo deporte
t Patalli : ad I Ur 'in cuiuS Prima e tribUS dolano nudetur, ac traiasseratur in sindonem calentem prompte in id
manu babeat ipstim paratam.γSint autem quatuor, qui hanc teneant,a quoque sini unus. Ac,si quidem prima: , is calida sit,aeger in ea nudatus, in secundam portetur: sin tibi frigidior videtur, non nu prima triu do- dus, sed coopertus Uci alia sindone minimc trigida, Vci tali aliquo inuolucro. Constat autem & sin. H eam, qua portabitur,cise Udlcntiorem Oportere:aut,si imbecilla per se sit,duplicari cana erit soli tui . satius. Estoauicia i media dona VS non tantum istu media, sed etiam temperie, tanto scilicet prima calidior, scianto est tertia frigidior. In hac domo oleum tepidum esto, quo aeger super sindoncilla tus protinus perfundatur. Hoc iacto tertiam ingrediantur domum, ducantq; hominem, ubi solium est lic,ut per tres ballaci domos duntaxat tranii crint. Per quas nec celeri gradu transibunt ii, qui aegrum portant, sed tantisper in prioribus domibus morabuntur,dum in altera transscratur tu ium a lectulo in media Uerd,dum persundatur Oleo. Elio autem Sc aer cuiusq; dormis nec summo calore,nec etiam frigens, sed admodum temperatus, Oc modice humidus: id sfiet,si aqua temperata ex labro sit liberaliter proici latic,Vt perfluat per omnes domos . In ipsa vero solii aqua mediocri ter moretur,idq; in lindone sustentus, nulla intulione aquae, cuiusmodi in at is uti Liciniis, adhibita . t mmo nec capiti eius infundi quicquam Vclim, cum sit satis id quoquc bis te ue una cum toto corpore in aqua mergi, dem illa mediocriter deorsum lindone,ac rursum per quatuor tu Venes,qui eum portant, leuata. Mox hinc eductitis, in frigidam semel totus tingatur,ne vel breuissimo quidem spatio illic moratus. Porro, qui eum portant, tum reliqua omnia curiose esse edo bios convcn et tum celeritatem lingendi non documesi modo Verum et praecepit loco praeter caetera habere. ProtinuS