장음표시 사용
391쪽
A ciunt,quia laetus caeteris sensibus est crassior.Sensus aut visibilis, quia caeteris sensibiis est acutior et subtili or,ideo neruus spiritu Uisibilem seruans,csterissensibilibus neruis cerebro est propinquior. Quia igitur oculi in aere agunt,iiciat cerebrum in neruis, ideo multa quantitate spiritus liabucrunt, ut in aere rcm suam facians,iicut in neruis proprias res cercbrum. V isus aute primo calores leniit, quod ei propriu est deinde corpus in quo iundati sunt, sicut gustus prius sciatit sapores, postea fundamenta eorum. ultus ita cc caeleri sensus rem senti endam ad se ventur : expediant: Visus vel ὀ ab oculis elongatur, dc per aere eXtenditur quotis 3 ad corpus pervcniat coloratum. Hac de causa soliis visus sentit formam corporis, ac quantitatem, e cum eius colore motum rationabiliter, notia essentialiter, sentit quod nullus habet caeterorum nisi laetus accidentaliter. Verbi gratia Siquis per tenehras ambulans fustem in mania duXerit, eo am plius no potente penetrare,cognoscit Q motu per corpus solidum fieri, impossibile est. Visus aut habct alteram pro prictatem, quia incidens supralcue, selidis, & luciduim reeius ad pupillam conuertitur, Unde exieratiunde in speculo vel in alijs splendidis corporibus prope nos stantibuS,Videmus sormam nostra: siquis studiose in oculii alterius spectet,videt in eo sua facie causa,quia VisVS ad pupillam conuertitur propter luciditate panniculi, qui araneae tela dicitur est. n.supra crystallinum, sicut adeps superne coagulatus: dc quasi rutilans,clara
B est.Veruntamen quana Vis prae caeteriS solus per aerem motum rei sentiendae sentiat,non in arbitratur, sicut caecus se confuse sentire. quia aer,moX Vt rem sentit,ca visui ministrat: quae proprietas soli inest visui,aerd Uidelicet in sui mutare natura. Alterius etiam dignioris est proprietatis, , non solure fle, ex transuerse conspicit necessario, cum multus spiritus a cerebro ad oculos dirigatur,rursus spiritus pupillam exiens, aerem percutienS,mutat eum in suam natura.Rec te ergo visus,igneus dicitur: auditus, aereus gustus,aqUOsUS: ta 'US,terreUS Olfa eius, sum Osus: quatuor. n. clemeta sciasus quatuor conitituunt,ut Unusquisq3 eorum Unum eX his comprehedat, ea,cum in natura sua sunt, vel in aliud mutantur,vel aliqua accidentia patititur, discernat praeter hos quatuor sensus, fuit alius qui fumo a comprehenderet fumus. n.in sua natura mediocris est, cum clementa non nisi quatuor
sint.Scd visus qui ad hoc est,ut colores comprehendat,necessario luminosus fuit: solum.n. quod lucidum est,co uertitur in colores.Testatur hoc aer, qUi cum clarus lucidus sit, facile in colores mutatur nam palam est, quia si quiS candidiS indutus iaceat sub arbore, color vestimcntorum in frondiu colorem mutatur Unde patet aerem in illum colorem fuisse mutatum. Videmus etiam Lepe aerem in colorem lucidi parietis mutari, illumq3 colorem per aerem ad illud corpus mutari,maxime si paries Virid:s,vel rubeus fuerit vel citrini coloris: dc sicut Solis splendor eum ad suam mutat naturam, C sic Sc colores in suas eum qualitates conuertunt. Similiter lumen visibilis spiritus mox ut aerem percutit, ipsum immutat. Haec tria sunt,quae aerem sine ullo temporis spatio immutant, lumen Solis, fulgidus color,& lumen Visibilis spiritus. Palam est ergo,visum non fieri nisi acris mediocritate, quod sensus attestatur. Antiqui etiam concordant dicentes aerem esse visui veluti ramus,& conueniens est instrumentum cum fuerit lucidus,vel aliorum corporum lucidorum lumine illuminatus: S sic seruire aerem visui,sicut cerebro nerui. S icut enim cerebrum non sentit quod oculi comprehendunt,nisi neruis mediantibus sic& Oculi nihil sentiunt, nili lucido aere mediante.
P A R TIC L A tertia es deprima GT uniuersali medicinae intentione, de rebus naturalibin , non naturatibuου, praeter turam σ degeneribub co seciebus,ct u is accidentibin morborum.
Cuius sunt qui j capria. De prima medicinae intentione, eo de necessaridis ad eam. C A P. I. O Portet medicum praeoibus primam uniuersalem medicinae intentione praeuidere, eam
particulariter diuidendo ad individuum ducere.Prima autem medicinae intentio est,quc bifariam diuiditur aut. n.in sanis,cum similibus sanitas custoditur. aut in aegris per contrarius anitas redditur. Quorum primae necessaria est rerum naturalium scientia: naturalibus.n.agnitis, pates uni ea D quae sunt similia sanitati:& sic etiam cognoscuntur quae sunt contraria similibus ergo seruatis, con 'trariis prohibitis sanitas custoditur. S ecundae autem intentioni duo sunt necessariaria On naturaliv. s. ec contra naturam rcrsi scientia. Sanitas.n.infirmo cu quada mutatione restituitur qua mutationem qui facere vult necesse est sciat ad quid mutare decet. Nisi .n. sciat de quo, ct ad quid mutandum decet mutare,no Iccurus est quin Vnde covenit no immutari, mutet S nisi nouerit ad quid decet mutare, ad id quod non oportet,conuertere poterit.Sanitas infirmo redditur comulatione reris contra
natura ad naturalia unde dc ilia sciri debent ad qilla trasmutantur,& illa etia q ad illa conuertatur.
De rebus naturalibin, Aon naturalibus, o contra naturam. C A P. a.
Res autem naturalis duobus est modis, generalis di specialis. Generalis dicitur esse humani corporis complexio, ec uniuscuiusq3 corporis compositio. Complexio quidem multipliciter est tum aetas, consuetudo. Naturaiis complexio est secundum disterentiam sexus, ut in mare δέ formi na: vel secundum euentum,Vt est complexio spermatum, vel spiritu urn de quibus fit. Consuetudo sex modis cst: Primo, ex aere oc eius mutatione, qupe mutatio Vel localis est , vel temporalis, cum aliquid in tempore contingit: Secundo, eX motu Uci quicte: Tertio, ex re pictione vel inanitione: inrario ex somno Vel vigilia: Quinto,ex cibo Sc potu: Sexto, animae accidciatibus. Specialis est, ut virtus, quae triplex eii, naturalis, Uitalis, animalis. Superius animalem tetigimus,
S cpuma Classiis. A A A A A A A cum
392쪽
eum de cerebro dissiptitatri natIs. Vitalis est, quae corct arteri as facit pulsare. Naturalis triplex est,ste Encrati tra . nutritiua, Naugmentat illa. tritali Ua quadrupleX est attractiva,ierenti ua,digcsitiua,ta ex pulli ua. Res autem extra naturam dupleK est,aUt csit noctimcntUm actionis,aUI quod ex eo genera tur. Nocumentum actionis,aut quod eX co generat Ur,duplex est aut est sine mediatore, di morbus dicitur aut cum mediatore, i causa Vocat Ur. Iod autem aetioniS nocumento generatur,accidens
nominatur quod iteru duplex cit, s. aut ex diu cris S corporis qualitatibus, aut a qualitatibus diuersista corpore egredietibus. Corporis qualitatis diuersitas quinqῖ modiS cit. Sunt enim qualitates quaei
sentiuntur. Qui ergo aegro sanitatem Vult reitituere, decenter debet inuel tigare septe res naturales, quae sunt, clementa, complexiones, humores, membra,virtutes, spiritUS, & Operationes, Λ quae se quuntur eas,Ut aetates,colores, figuraς, distansia inter mascula formina: Et res non natural cs, quae sunt sex,aer,cibus ec potus, inanitio& repletio,motus dc quies, somnus 5c vigilia, di accidentia animae Et res extra natura, quae tres sunt,morbuS,causa morbi, Sc accidcntia morbum concomitantia. De Generibus. eciebus Morborum. CAI'. s. Morbus generaliter triplex cit, quia corporis Compositio trina cli. Prima corporis compositio
est in iracmbris simplicibus, ex clementis copolitis: in quibus quaeda morbi spccies generantur, ius duobus modis sunt, Vci simplices,vel compolitae. Simplices quide sunt calida, humida, frigida,δύ s 'sicca compositae vero sunt,calidae Sc liccae,calidae dc humida', frigidae 8c humidae, frigidae di siccae. Secunda corporis compositio est in iracmbris quae copolita Vocantur, ex simplicibus copolitis: in
qua fiunt morbi quatuor modis,aut secundum formam membroris,aut secundum copolitionc,aut siccundum magnitudinem,aut secunda n Umerti. Sccundu formam quinq; modisan sigura, foramine,concauitate, lenitate,aut asperitate. Secundum cJpolitione dicitur cum a loco mutatur,vcl in to comatoponuntur.Secundum magnitudinc bitariam,Uci Vltra modu, Uci infra. Secundum num e 1 Um limilitcr, vel Ultra modum, vel infra Ultra modum,natUraliter, Vel extra naturam. Tettia corporis compositio eli corporis totius ex unitate simplicium ec com positorum membrorum facta, inquam Oibus gcneratur, qui separatio iunciturae Vocatur. Haec sunt gen cra morborum 8c species. De Causes crassorborum. CAP. M.
Causa autem morbi cii gcncraliter sicut genus, scd specialiter est triplex. Causa cnim morbi simplicis,aut calidum facit morbum, ec cit septupla,i.nimi US motus animae,corporis passio,calor eXte Tioi ,angustia pororum, putredo,rcrum acutarum acceptio,cibi paruitas. Aut frigidum facit mor-hum, ec est odio modis, ta ius rerum frigidarum,acceptio earum,multitudo cibi et paruitas, Obstruetro pororum dc largitas, laimius motus ec quies. Aut facit morbum siccum, ct cli quadrupl cx, sic GCs rei obuiatio,cibi sicci cibi paruitas,nimius motus. Aut facit morbum humidum,ec cit contraria proximae dictae. Sed simplicibus morbis quos diximus cum materia cxistentibus, commiscentur causae intranear: quae sunt, virtus nacmbri impellentis,debilitas recipientis, materiae multitudo, po Torum largitas,defectio nutr: tiue Virtu Iis Causa morbi compositi vel est secundum sis qui am,vel soramen,Vel concauitatem,vel asperitatem v euenitatem. Secundum figuram, aut propter quantitarem spei malis, vel qualitatem: vos propter aliquod accidens quod infans patitur qii nascitur,vel calac sugit: vel propter alia. Secundinan seramen,Vel pro p ter obstructionem,uel propter coniunct1onem.Obstructio sit a fortitudine reiciatiuae,vel defectionccxpulsivae,vel propter frigiditatem dis iccitatem, Vel ligatur e stricturam . Secundum concauitati rn,aliquid innascens vel in membro inci-dcias Ut cii chymus,lapis, Verrucar. Largitas soraminis coniunditioni contraria eli. Asperitas de geon cre separationis est iuncturae, cum non cita caliditate. quod post planius dicemus. Lenitas est at peritati contraria. Corruptio loci sit cum membra a naturalibus suis locis mutantur, Vel separariosae, vel mollitie concatenationis membrorum . M agnitudinis causa esst multitudo materi. , Uti sortitu do naturae paruitas membrorum cum contrario es aut propter incisionem. Magnitudo in num coro, aut naturaliS est, ex spermatis abundantia, aut accidentalis Ut lapis in vessica: paucitas autem est econtrario. Separationis itineturae triplex causa est, incisione exterius faeia,ut 1gne vel ense: vcl interius, Ut ex acutis chymis: Aut extensione, vel exteriori, Ut cum fune Uel interiori,ut ex crassa vento sitate: Aut de fraetura,vcl exteriori, ut a lapide: vel inici tori ut ex crassis chymis. ἐ
Accidentia sunt tria, .nocumentum actionis,diuersitas egredientium a corpore,diuersitas qualitatum corporis sensibilium,quorum duorum causa est nocumentum actionis. Actiones tres sunt; animalis,naturalis,Vitalis. Nocumenitim actionis triplex cit nam omnis actio tria patitur, vel enim ex toto aufertur,vel minuitur,vel mutatur Verbi gratia, tactus aut amputatur,. licitur itupidus:
aut minuitur,di titillatio vocatur aut a sua natura mutatur, θύ tunc corrupta Vocatur causa horurn
duoru cst frigiditas tertii gradus, ec iuncturae separatio. Palam ergo eli quod causa nocumcnti actionis morbus fit. Morbus tantum nocet actioni sine mediatore: idco nocumentum actionis est si1gnifi catio morbi. Nec est disserentia inter accidcias di significationem,nisi in nostra intcntione. quia tio stra intentio est in nocumento aratonis, ec id ad quod sequitur nocumcntum, morbum UOcamus δύ1llum insequentia, accidentia dicimus morbum autem dicimus causiam accidentium: Unde morbo cognito,cum accidentia scire volumus, dicimus accidentiassignificationes. c
393쪽
A P A RTICV L A quarta de accidentibus, se morbis oculorum,.neruorum suorum, se musiculo palpebrarum. Cui unt quatuordecim capita.
De accidentibus morborum oculorum in generali. CAP. I.
SEd quia intentio huius libri est patefacere significationes morborum oculorum, pri Us Oportet
scire eorum accidentia: Ut Uia, qua ad morbi notitiam Ueniamus,sit nota. Accidcntia ergo oculorum sunt triplicia nocumenta actionis,ct quae ex illis sequuntur diuersitas inoctilis. s. sciati bilis qualitas,&diuersitas ab eis exeuntium. Ocumentum autem a 'tionis Oculorum, est secundum quantitatem aetionis,id est eorum quae suns actionis, Vel animalis,vel naturalis. Nocumentum naturaliuaelionum,est quod accidit quatuor Virtutibus naturalibus animalium Verdaei tonum, quod scias uidi voluntario motui accidit. Ac tiones animales tantum duas species sensus habent. Nocumentum naturalis actionis in hoc loco non oportet notari: quoniam in hoc non differunt oculi a corpore to 'iosequitur enim nocumenta tactus,Vt sunt mollities,ritillatio, ct dolor:ita oculis ut toti corpori accidit. Accidentia vero visus ex Voluntarη motus,quae Ocul spatiuntur, hic oportet dici. De diuisione accidentium oculi, se declaratIone membrorum Huadentium. C A P. a. Sciendum itaq3 quod acciden ita quae oculis contingunt, aut in eius instrumento sunt, aut in sua B virtute,aut in ministris. Instrumentum Visus est humor crystallinus qui patitur, vcl unum ex octo similibus morbis. Uel ex composiriS morbis,cum a suo loco mouetur,vel iuncturae separationem. Si mutatur a loco sursum vel deorsum in Utroq3 oculo,uident rem duplam: si mutatur dextrorsum vel sinistrorsiim,non apparet res dupla. Virtus visus a cerebro per concauum neruum descendit: Unde
eius passio vel de nertii,vel de cerebri fit infirmitate. Quorum infirmitas triplex cli,simplex: quae est una de octo vel ossicialis,Uta potiema, Si obstruetio vel iunciturae separatio. Ministri visus sunt humores,ct spiritus, ct panniculi, qui in oculis septem habentur quorum illi qui sunt ante crystallinum, sunt foramen vueae,id est pupilla,albugo oui, spiritus qui est in pupilla,ec quantitas pupills,
quae corona dicitur. De aecidentibinpupisti. CAP. R. Corae. i. pupillae contingunt quatuor, largitas,angustia,mutatio de Ioco, ct tortuositas. Largitas vel naturalis est,uel accidentalis. Accidcia talis est, Vel de extensionc panniculi quo tegitur: cuius e tensio de passione est vueae,vel de multitudine humoris albuginei. Passio uueae aut simplex est, ut s1ccitas aut composita,Ut apostema. Angustia pupillae,vel naturalis est, vel accidentalis: de mollitie,
quae mollities de nimia fit humiditate dominante, dc lubricum faciente,aut de albuginei paruitate. C Largitas pupillae liue naturalis,sive accidentalis, sem per est mala, quia spiritum spargit. S ed anga' Ria,fi propter rem de qua facta est stricta, naturalis est,hona est, quia spiritum coadunat: accidenta lis tamen molesta est, non ideo,quia angustia, sed propter causam de qua facta est stricta: maxime si fuerit propter albuginei paruitatem. Duplex enim malum est:vnu,quia crystallinus est discooper tus ad lumen: aliud, quia ex paruitate albuginei desiccatur. Mutatio pupillae de loco, vel naturalis est, vel accidentalis. Accidentalis consideretur . Panniculi qui sunt iuxta pupillam contumescunt,
vulnerantur,ct consolidantur. Haec tamen mutatio non multum est mala.Separatio iuneturae, ii sit in Uuea,ec non sit perforata, non multum nocet Visui: quὀd ii perforetur,curr1t humor albugineus, ec via eam tunicam coniungit araneae. Vnde quinq; accidentia generat. Vnum,qudd vuea crystallino propinquatur, nec habet unde cooperiatur: atq3 spiritus visibilis de cerebro procedens, non coadunatur in pupilla,scd egreditur ab ea, ct dispergitur.
De accidentibin albuginei humoris. C A P. M. Albugineus humor in quantitate re qualitate patiturilia quantitate, si augmentatur, Unde Uisus obscuretur,vel minuatur unde nequit crystallinum cooperire,in qualitate,liquore-colore: liquore si parum crassus fuerit,longinqua videre nosinit, ct propinqua bene discernit. Si sit crassissimus D omnino,Visum occupat, amputat,Sc cataracta dicitur quae vel in parte una, vel in multis locis di spertita est,in Uuea,vel in pupilis medio,Vel circa eam. Si si i in medio, omnia perforata videntur ita firmo. Partem enim quam Videre nequit, putat concauam esse. Si circa pupillam, multa in Una horavum non permittit Videre, propter paruitatem pineae visus.Si crassitudo dispertita lit, Sc particulariter sit diuisa, quae videt putat esse quasi stricta: Unde patiens cernit quasi muscas is milia, quod pueri & febricitantes plurimum patiuntur. Coloris mutetur, omnia coloris istius esse putantu Utpote si fuerit plumbeus,omnia fumosa apparebunt di tenebrosa sic et si fuerit alterius coloris,idem ipse color in vitis omnibus apparebit eis tamen ad cataractam praeparati sunt oculi,de quorum sto macho fumus ad caput ascendit, Zc patientibus fluit de naribus rheuma . D e accidentibin vis basis tritin. CAP.S piritus visibilis in qualitate Sc quantitate patitur. In qualitate, utpote si fuerit subtilis, Unde bene discern1t,ac res optime comprehendit:Uel crassus,unde ad remota loca penetratiet longinqua videt: vel paucus, ad remota se elongare non Valens, sed solum propinqua cernens.
De accidentibin corneae. CAP. F.
Panniculus cornea, quo pupilla tegitur: si quo modo patiatur, visui nocet: cuius nocumentum propter se,vel propter aliud fit.Propter se,tria morborum genera pluutur videlicet simplicem,coiri
Septima Classis. AA AA AA A ia potitionem
394쪽
positionem, A separationcm itini sturae Simplex,ut humiditas, Sc siccitas humiditas visin nocet pro Epter quantitatem: ut si fuerit multa, omnia licut fumuS Sc nebula apparebunt: vel propter qualita iem Utpote ii rubea fuci it Omnia videri rubea facit, Veluti qui patiuntur sebel contingit si autem citrina fuerit, citrina apparebunt omnia, sicut icitericis fit. Siccitas spasmum generat, unde visui nocet si multa, multum visus ergo quandoq3 eK toto amputatur. Separatio iunc iurar, ii fuerit perforata cornea,duobiIS modis VistIi nocci: Vno modo propter Putrcdinem in illo Vulnere congregatam:
secundo, quia crysitallinus secundo lumini fit vicinus. Passio corneae, quae propter aliud sit, vel pro Pter coniunt itu atra,vel propicr palpcbram csit. Propter conium ii uana,si ungula nascatur in ea vel fiat apostem a corneam operiens: Sed passio corneae dc coniunctiluae oc aliarum partium oculorum
non nocci Uilui,nili accidentaliter. De accidensibus motus volu tari' oculorum. . C A P. I.
Passio xyero motus voluntarii oculorum eii tripic κ . Vel cnim amputatur, mollities vocatur: vcl minuitur, Cc tremor iitillatio dicitur: Uci propter lacertos, cum non Ut Oportet, mouentur,&spasmus nuncupatur. Qitorum triUm Unumquodq3fit aut propter cerebrum, aut propter neruos,
aut propter lacertos. Sed diuertitas mollitici ac spasmilaccrtorum oculos mouentium est siccundud merlitatem motionis eoru . Quod qdo Videat,vel Vnde procedat, in fine sexti cap. planius dicitur. FDe Husione morborum oculorum in apparentes occultos. Et primo de Vparentibus. C AP. I. Morbi oculorum Uci sensui apparent, iacillime cognoscuntur : vel latcnt, Sc eorum notitia est obscura, litortina significationes intelle 'tuali inuestrigatione comprehenduntur. Incipiendum igitur a morbis sensui apparentibus,& oltcnd cndtim in quo loco oculorum appareant, x nascantur. Morbi crgo qui sensui apparent,vel sint in coniunctiva, vel palpebra vel in angulo oculorum,Vel in cornea,Uel in Uuea,vcluater Uucam dc cryli allinum . in conitinetitia septem iunt,videlicet petia, Ungula,Opia thalmia, tumor, luritia, Sc calicia. Petia est sanguis fluctas de aliqua arteria, vel vena incisa, tua ira patitur ex ictu. Vngula est superfluitas iacrtio a aut carnosa, extendens sic ab angulo ad pia
Pi llai: P, x prohibens visum. Ophthalmia triplex est, quae visum turbas: cuius causa vel exterior est, liciti fumus o puluis, lii nilia vel interior,sicut humores ad coniunetivam fluentes. Sed prima Opiat halini. mala non est. causa enim quam primum ablata,morbus amputatur. Secunda vero, postquam causa ampura iur, habet& ligna quae habent caetera membra,cum patiuntur a postema: quae sunt, tumor, in istam mazio, durities, lachi ymae, rubor, plenitudo Uenarum Oculi. Tertia caeteris clis ortior, i uia S alias habct signiskationcs. Acumen enim palpebrae inuersatur extrinsecus: eius motio vix sit,' albugineus ascendit super nigredincm. Tumor esst quadruplex: Vnus fit ex crasta Sucntoiuale Secundus,ex phlegmatico humore non crasso:Tertius, ex phlegmate cras . ccitiarius, ex mclancholia, qui dicitur scit ros. Qiii omncs sic ad inuiccm discernuntur Primus euenit subito, sicut vicemus seniores in aestate pati propter muscarum morsus. Secundus δέ tertius paulatim si unt,sine magno dolore δc mollitie minor in secundo quam in tertio quorum color est sicut color totius corporis. Quartus ut plurimum fit in angulis oculorum, aliquando dilatatur ascendit ad supercilia durus,multum habens dolorem. Eius color plumbcus est, qui multoties sic luitur varias ct diurnas ophthalmias,8c maxime quae mulieribus contingunt. Duritia nascitur in oculo solo,na scitur.in palpebris, quae motum grauem facit cum dolore rubore: nec patiens valet oculos aperire cum a somno surrexerit, attamen sunt lachrymae salsae & nitros e. Ddlor Λ rubor in toto corpo. re palpcbris fiunt cx humiditatibiis salsis aut acutis: si coniuncitiua est picna crasi i sanguinis, quae cum inflatur,rubci fit coloris est Oc pro ' ua, q uae dolorem tumorem facit. Depobionibus palpebrarum angulorumsuorum. 'C A P. p. Passiones palpebrae quaedam sunt communes morbis totius corporis, sicut verrucie, scrofulae, di similia. Nascunturq3 Ucl cxtrinsecus vel intrinsecus. Extrinsecus, licui est crassities, quae est quali pinguedo visco arctata neruis θί panniculis. Nasciturq; in palpebra superiori intrinsecus, Hscabi cs, grando, pctroiitas,di Viscositas. Scabies quartior modis cli, Una dicitur psorophthalmia, alia trachoma,tcrtia sycolis, quarta iciossis: prima,secunda leuior est: quae magis aspera, dolorem Scgi auitatem facit utraq; tamen in oculis humiditatem gelacra incrtia dura est ec asperiosi quia palpebrae interioris quasi scissura est: quarta caeteris deterior est di durior ad sanandum. Grando est inmor craibus in interioribus coagUlaius, ut quasi grando videatur. In uiscatio est quaedam viscosi-tps palpebram cum pupilla iungcnsiiue in cius albedine, sitie in eius nigredine: vel utrasque palpebras limul iungens, qualis sit propter vulnera in oculis. item nocumentum palpcbrie triplex est: Vnum, ciccito palpebrae superioris, ne oculi albedo possiit cooperiri: quod aut est naturaliter, aut cum palpebrae tortura mala sit: Aliud cli, palpebrae breuitas: Tertium est, palpebrae in- Ucrsio ad partem inscriorem, quando nascitur, aut propter aliquod vulnus, Vci propter carnem sui erfluam in carnibus natam. Rasura 5 vulnus nascuntur in eis sicut in corpore toto in ex
tremitate palpcbrae. Pili superflui ad interiora conuersi nocent: Et pili aliquando a palpebris ca-Cunt: Nascuntur ibi pediculi hordeoli. Pili superflui in interioribus palpcbrae nascuntur, qui pungunt Sc ad oculos humorem adducunt: Pili cadunt aut propter humorem ad eos fluentem,
aut propter alopeciam: dc aliquando cum dui itia, crassitie palpebrae, dc rubore. Hordeolus est apossema
395쪽
A apostema nascens in extremitate palpebrae. figilops est Ulcus uater oculos ct nares quod si fuerit ne olestum, fiet ex eo fistula putrefaciens OS,&quandoqi putredo fluit per foramen ad nares: aliquando ad palpebram, eiusq3 chartilagitum putrefacit: dc ii palpcbra digito tacta fuerit, putredo ab ca effluit. Grando S lachrymae noxiae sunt oculis. Lachrymae fiunt vela postemate in foramine inter oculos Zc nares exiliente qui hoc habent semper lachrymas patiuntur: vel fiunt lachrymae cxcona'
mine medicorum acutas medicinas in scabie ponentium. Depy3ionibus corneae. C A P. I o. Passio in cornea nascens,Vci propter oculos,Uel propter totum corpus causetur in qua tamen in 'firmus magnum dolorem sentit in neruo, di patitur extentionem in panniculis oculorum, qui panniculi ruborem extensionem sentiunt ascendere: 5 maxime,si ambulat,aut mouetur,capitis dolorrem patitur,ec ab oculis subtiles ec acuti humores fluui:ncq3 potcst acuta collyria sustinere,ncq3 valent oculis imposita.Passio cornes propria est Uulnus,macula,obscuritas,sanies,et talia multa, septenominibus dicita quarum quatuor intrinsecus, tres Uero sint superficie tenus.intrinsecus haec sunt: Prima cst vulnus cuius color est quasi sumus,quandam partem nigredinis operiens: Secunda,vulenus plus primo concauum,sed tamen albidius: Tertia, Vulnus partem albedinis 8c nigredinis ope B riens pars tame qua tegitur albedo,rubet coloris est: quae vero super nigredinem stat alba est: Quaria eli vulnus quoddam in modum iacuis putresa fium. Passiones vero exteriores hae sunt Prima,cit quoddam Uulnus concauum ec angUsiu S ecUnda,esst vulnus concauum,sed largius Tertia,vulnus plus caeteris putrefactum hoc obliuioni tradito,oculorum panniculi putrefient. Quare autem omenes corneae passiones aliquando curabiles, aliquando incurabiles lint,causa duplex cst: aut propter diuersitatem vulnerum,aut propter diuersitatem materierum in vulnere existenti uni ec cornea de multis corticibus composita cist,Uno super alium locato. Aliquando vulnus in primo, aliquando in
secundo,non nunquam 1n tertio cortice nascitur, propter materiam quae in quantitate multa est,aut
paucaealiquando alba, aliquando nigra, modo subtilis,modo crassa,calida sola,vel acuta, vel nitrosa, vel dulcis.Quod post tertium corticem eii,molestius esit quam quod post secundum:ec post secundum,quam post primit,salubrius quod fit insuperficie:deterius quod est post omnes cortices. Materia si fuerit multa calida, patiens magnum in oculo sentit dolorem: Multitudo enim materiei facit extensionem Sc calidum dolorem.Item salubrius est quod non est in loco pupillae, deterius quod in loco pupilis quia si scindatur vulnus,non sumus securi, quin per Uueam pupilla egrediatur, fluat hvividitas oculorum. Quod si vulnus super pupillam sit,vulnere sanato visus ostenditur.
G De egressione vueae, O p ionibus eius. C A P. II. Egressio uueae quatuor modis fit. Aliquando enim egreditur parum,ut videntes pustulam eii eputent: sed si discrete inspiciatur vuea sani oculi,ecvuea infirmi oculi: 8c si earum colores sint dissi miles,scias pupillam egredi: si Verd similes,apostema ibi ortum esse. Aliquando plus exit:& tunc satis apparet eam esse egressam. Tertius modus est,cum tantum egreditur ut palpebrae minus praeuλleant, ec pili palpebram pungentes iungendo dolorem inserant: & hunc modum meson dicunt . Quartus modus, gomphos graece, latine dicitur clauus: quia egrediens pelliculas vueae superficie tenus operit unde eius forma fit quasi clauus.Passiones vueae sunt, dilatatio,aut constrictio. Dilataetio autem fit quatuor modis,aut ex nulla causa patenti,vel propter percussionem,uel propter apo siema,Vel propter aliam passionem. Des usone seu cataracra. C A P. I a. Inter Vueam cryitallinum humorem aqua nascitur coagulata, prohibens spiritum visibilem
3 pupilla exire: quae passio si est incipiens, obscura est: perfecta vero, facillime cognoscitur . S ed
qui ad hanc venturi sunt passionem, eis ante oculos cimices volant: quibusdam autem quasi flamemae apparent: incidentibus autem Uisus amputatur,di color pupillae amputatur. H uius aquae co-Dlor est diuersus: quaedam enim aeri, quaedam Vitro assimilatur, alia est quasi di buml, bcn ςQὶψ i
rem, alia quasi coeli colorem, alia quasi viridem, alia quasi venetum: unde antiqui cataractas,Ve- neticos oculos appellauerunt: sed differentia est, quia venetici oculi duobus modis fiunt, vel proepter aquam, si nimium fuerit coagulata: Vel propter siccitatem, quam patitur cryitallinus . Spe cies aquae, quae aeri adimitatur, facile potest curari: licet eius accidentia sint, quae supra diximus. S ecunda vero species quandoque curabilis est, quandoq; non: quod sic dignoscitur. Si Uno ocu lo clauso pupilla alterius dilatatur, possibile est sanari: sin autem, minime: causa, quia neruuS con cauus quo visibilis spiritus ad pupillam ducitur, oppilatus est. Haec cataracta ex passione Homaochi procedit, vel cerebri: sed sic discernitur: Si apparitio in uno oculo fuerit,uel in Utroque, sed di Uerse, cataracta ex cerebro esse intelligitur: si in utroq; aequaliter,stomachi esse cog scitur. Item si modo plus, modo minus apparuerint, ita quod stomacho minus digerente maior fit. Item ii patiens de stomachi arsura, vel ardore murmurauerit. I tem si ex picra exhibita, ista imaginatio de crevit: cum enim non fuerit huius mali cataracita, picra videtur nihil esse proficua. Si fuerit pro Dier cerebrum, plurima eX phrenetica nascitur passione: quia phrenesis est apostema calidum na scens in cerebri prora: fitq3 quasi fuligo, calore secundum humorem de quo nascitur, deliccante: di ner venas circa cerebrum & oculos ad Oculorum subitamiam penetrante: talia cnim appa
. i Septima Classis. AA AA AA A in rere
396쪽
rcre facit. Sufficit de passionibus oculorum visui apparentibus. Oportet de his dicere quae dissicile Einici liguntur quia sntrinsecuS nascuntur. De paston bus oculi natu Inius, occultis. C A P. I R.
Passiones intrinsecus nascentes, sunt mollities quae dicitur paralysis: Sc desiccatio, qliae spasmus vocatur. Paralysis autem iri picae est Uci enim mor Um amputat,vel visum,Uel Utrunq;. Sed vi suam putato absci causa manifesta,vel etiam minorato notabiliter: propter nerui ncaui passionem, vel Propter visibilis spiritus paruitatem fit. Neruus patitur constrictionem, Vel tunc tura: separatio nem , tunc necessario visus cerrumpitur: nec enim manifestatur, nisi rationabili inuestigatione compreliendatur. Vcrbi gratia,si visus absq; manifesta causa,vel minuitur,ves aufertu interroge tur pallens an gi a uitalcm sentiat in prora capitis,aut circa frontem: quo id patiente, scias humores inimi dissimos ad concauum ncruum fluxisJe,eumq3 obstruxisse, vel apoliema ibi generasse. Potcit cliam aliter inuci ligari: ii uno oculo clauso pupilla alterius non dilatatur, ncruum obliructum esse non dubitatur. Item paticias interrogetur ii in capite tuerit percussus, vel propter casu ira aliquem vulneratus quHd si fuerit,nec pupilla exierit post, nec magis subito virtus conuersa fuerit: scias nertium cile constricium. Si autem propinqua Uideat, non longinqua, non parua: scias spiritum
vili bilem cise dciccctium. Qtiod li longinqua ec minimc propinqua viderit: & si meridie vespere Fuero non , licui accidit scinibus: scias causam esse crassitiem spiritus, vel suam commistionem cum tui bidis humoribus. H aec sunt accidentia in substantia oculorum latentia. Sed passiones oculorum in mobilibus locis nascentes, aut sunt propter cerebrum, aut propter neruos, aut propter lacertOS. Si propter cerebrum,necessario in Utroque Oculo corrumpitur motus: si propter neruum, illa pars oculorum oficia ditur, quae ab illo neruo regitur quὀd li neruus non in toto patitur,sed in parte,mo-IUS lacerti,qui neruo illi pertinet, corrumpitur,non nunquam passio non in neruo, sed in essentia laccrii nascitur.
De muscuhs g moti et oculos cse palpebr. ου, de viysper qu/u uunt humores ad oculos. CAP. I .Laccrti autem Oculo tum sunt,Ut diximus,duodecim: quorum quinque oculi ipsi mouenturi tri bus viritisque nerui iundamentum corroboratur, Sc per cos oculi seorsum mouentur: reliqui qua'
Itior palpebras mouent. Passio vero laceriorum est dupl cx, mollities ct spasmus. Quὀd si lacerti motus oculorum, molles fiant: oculi suae grauitatis causa descendunt inferius , dc cum palpebris se infigunt . Si autcm spasmantur, versos oculos torquent: 8c sic cum nerui spasmantur,in eadem parte qua ipsi patiuntur,oculi torquentur.Tres Uero lacerti utriusq3 nerui fundamentum corroborantes, Ocules superius eleuantes, ii spasmantur , oculi non patiuntur, immo inde confortantur: si a uicina Gmollificantur,oculiS nocent,quia cxtra egrediuntur. Oculis ergo absq; vlla percussione existenti Bus,vi tussi permanente, scias neruos elle molliscatos: quod si fuerit ex percussione n cruorum, fra citaram esse cognoscas: si neruus qui palpcbras sursum mouet, mollificetur, palpebra deorsum ca dct: ll spasmatur,non valet oculum claudere lacertis quibus interius mouentur palpebrae mollificatis, culi non clauduntur: si1 spasmantur, palpebrae superius non cleuantur . Quod si lacerti in parte
Patiente non pati untur,nec palpebi in loco eius attinem e patiuntur . Humores autem ad Oculosnuunt, Vel per Venas supra craneum existentcs, vel per venas sub craneo existentes. Si per venam supra craneum manaverint,frontis Sc temporum venae cratIae sunt 8c extensae: unde valet si incidantur, Uel deliccati uacmplastra vel cataplasmata apponantur. Si autem haec non apparuerint: scias hu
PAR TICV LA quinta es de virtutibi medicinaru sanantiu morbos oculo . Cuiuis sunt capita sex. De disinmone medi canarum oculorum penes sapores. CAP. I. Vi oculorum passionem volunt curare, eorum medicinas, ec Virtutes earum oportet co gnoscere, quae maxime saporibus ostenduntur. Sapor enim virtutes innuit. Vnde sciendum quod quae ad linguam veniunt, nihil in eam faciunt, insipida vocantur. Inii pida Hautem Uel sunt limplicia,sicut aqua,vel com posita: nulla tamen qualitate praeualente. Quod si ali qua praeualuerit, erit aliquantulum frigiditati attincias, sicut medicina quae dicitur obstruenS,quae duobus modis est: aut terrestris di sicca, sicut haematites, ei tutia, ct cadmia,' his similia: Vel viscos , Ut OUi albugo, oleum omphacinum. Quibus aer dominatur, linguam pati faciunt, Vel cum delectatione, Vel cum nocumento. Quae dei celationem inferunt, necessario patet quod qui busea faciunt,eis similia sunt. Linguam ergo dei celantia, humanae complexioni sunt similia. Hu mana autem complexio, temperate calida eli Sc humida: H inc ergo Θc omnia linguam delectantia, oc lὶ umana corpora, sicut aqua tepida, dele stati t. Delectationem ergo facientibus si aqua domi ne tur, dulcia sunt: il acr,Unctuosa erunt. I deoq; omne nutrimentum vel dulce,vel Unictuosum,Vel compolitum eX Vtroque. QtIibus vero praeter litos sapor alius dominatur, non nutriunt, sed sunt Propter meat cinam. Quae Uero nocent,faciunt linguae punc tionem quae punctio species est sepa rations Si Unctura. Separatio enim iuncturae aut nimia constrictionest,aut incisione. Quae incissionem iaciunt, calida sunt: quae nimiam constrictionem, frigida sunt. Item linguam separantia, alii mullum,aut parum separant. Multum separantia, crassa sunt,terrestria,dura, di amara. Quae
non multum separantsalla vocantur. Quae vero subtilia oc ignea,dicuntur acuta. Quae autem comstringunt.
397쪽
Α stringunt veI sunt crassa, terrestria, vel stibtiliatiua,&aquosa.Terrestria, θc crassa, multum confirDictiua S pontica sunt. Quae vero minus conlitrae tua sunt, O styptica, subtilia dicuntur acetos a.
De Spectebm saporum,'m pressionibus quas in lingua facIunt. C A P. a. Sapores autem sunt illi, dulcis, Vnctuosus, amarus, salsuS, acuiUs, ponticus, stypiscUS,acetosis. Ponticus coadunat linguam & premit, non solum superficie tenus: Uerum etiam intrinsecus, Vnde
obstruit 8c asperat S typticus similiter Sed salsus lauat 8c miindificat. Amarus ma91s i alio mundi
scat, eXasperar, S cxcoriat. Acuius Vero morder, plangit, οἱ calcfacit: Acetosus Uero sine calefactio
ne. Dulcis humediat 8c lenit asperitatem linguae, Λ delectationem tribuit. Vnetuosus smul iter, ted debilius. Sapidus de genere dulcedinis aquositatem non habet tibi dominantem. etiam iii lapido dulcedo tantilla sentitur: Vnde fruetus a terra sublimes sunt dulces, Sc propinqui sapido, qUia humiditas eorum vicina est humiditati sapidi . Ponticus ergo terrestris est , frigidus Acetosus aquo-1us Amarus terrestris,calidus, Nigneus: Dulcis,caliduSA terrestris: Unciti Osus, aereus. Poticum quoque pororum scimus coadunatiuum, constrifiluum, incra flatiuum, refrigerativum, re deis cocativum. A cetosus incidit, subtiliat,aperit, mundificat, repercutit,d illotuit, refrigerat. Amarias mu-dificat lauat,attenuat, calefacit. Salsus coadunat, obii ruit, deficcat, non multum calciacit. Dulcis
B mollificat, maturat, oc moderate calefacit. Vn 'tuosus humecfiat, di mollit sine manifelia delectatione.Et sciendum Q ponticus acetosus sunt in infrigidatione aequales sed ponticus, terret iriS:acetosus,aquosus est quod di sensu patet S intelle 'tu. Videmus enim in initio frustus ponticos esse se suae arbori sis miles. lictit oliuam,vuam,coeiana, granata, oc similia: quorum quidem quanto sunt pluris temporis, humesiunt & cum sua humiditate di ponticitate acetositatem rccipiunt deinde sapor paulatim mutatur, quousque dulcis fiat. Sed non nulli ad dulcedinem veniunt nulla mediante acetossitate. S ed maturatio fructuum fit calore,quae duobus est modis: V na naturaliter fit in frustuuessentia cx proprio ipsorum calore: alia ex calore solis. Item sensui patet, , videmus ponticum linguam constringere & deliccare, quod est eminentis frigiditatis actio. Palam igitur est ponticum frigidae complexionis esse. Item acetosum subtile est,etiam penetrabile cuius causa est calor in eo ebulliens. V nde patet ponticum crassum esse Sc terrestre:acetosum vero, subtile, & aq uosum: quod sic certificatur. Inuenimus fructus in initio ponticos es e & frigidos, quorum ponticitatis minoratio, aut est proprer solis calorem,aut propter humiditatem,aut propter utrunque. Si propter solis calorem, maturati dulcorantur,sicut castaneae: Si autem propter humiditatem cratiam,sunt fructus potici. Si autem propter humiditatem aquosam & quasi aeream mutantur,fiunt acetoli. Si causa calo Cris &aquosae humiditatis mutantur,dulces fiunt.Si vero humiditas aerea fuerit,fiat unctuosi Item dulcia & amara sunt calida sed dulcia sunt in caliditate & humiditate temperata sic unctuosa: unde utraque naturae humanae cJueniunt, quae in humiditate & calore tem perata sunt. Amara vero sunt calidiora dulcibus,& sicciora quod arbitratione probatur.Omnis liquor, ii naturali Uel extraneo calore coquatur,in primis dulcoratur, sed augmentato calore fit amari saporis sicut mel cum inuetei atur, & etiam super prunas excoquitur. idcirco dulcia & amara mundificant di lauatit: S ed dulcia, cum moderamine di delectione: Amara verὀ,non moderate, quia diiuneturam separant: Acuta, ct salsa,calida & licca sunt: Acuta tamen calidiora di sis cciora quali ignea: unde incendunt & elidui: ideoq; exterius posita mundificant,& superfluam carnem in vulneribus natam coriodunt.Salsa Vero potui data crassos humores de pectore & ca pite educunt,epilepsiae repugnant: neq3 enim Velo citer Ut acuta penetrant, neq3 in eis est tanta crassitudo,ut diu morentur ingreai,ssicut pontica. Salsa vero terrestria & calida sunt,sed minus, quam amara. Et hac ratione sapores inuestigantur.
De virtutibis c edicinarum primu secunias er tertiis,osuis essectibus. C A P. R. Virtus autem medicinae diuersa intelligitur. Est enim prima, secunda, tertia. Prima quidem quadruplex est, calida, frigida, humida, di sicca: quarum unaquaeque quatuor gradus habet, &unicuique graduum est initium, medium, atque finis. Quae igitur primo gradu ei corpus immutat a suo temperamento, sed haec mutatio sensu non apparet. uae autem in secundo, OrpUS a tem peramento murat, sed non multum apparet. In tertio gradu consiliens, manifeste mutat, sed non corrumpit. Qtiae vero in quarto gradu est, mutat& corrumpit: sed calida cum intentione d cstruit, frigida cum dormitatione. quae Uero in quarto gradu sicca sunt, necessario separant iuncturas. Haec primam habent Uirrutem.Secundam Uirtutem habentia,vocantur, maturatiua,mollitiua, obstruentia,aperitiua, mundiscativa, in crassativa, inciliua, incentiva, putrefactiva, carnis depascitiua, car nis generatiua,solidaliua,doloris mitigativa. Maturativa & mollitiua calida sent. Maturativa etianecesse est ut tantum habeant calorem, quantum m cmbro curando necessarium sit, ne minuant vel augmentent suam naturalem humiditatem. Mollitiua calidiora &humidiora esse oporten quia
membra molliti uis egentia duritiem habent, cuius causa est humor crassus frigidus &viscosus: de calidanecessaria sunt, quae crassitiem & coagulationem illius chymi dissoluant. Oportet ergo ne ille calor sit nimius,ne illius chymi subtilitate resoluta,quod crassum est,indurescat,atque pu--trescat. Item necesse est ut calor eius lit in fine primi gradus, sicut bdellium, sigia, idest styrax liquidus galbanum, moniacum:tum cum medulla vitulina, caprina,bouma,& limilia. Maturativa,
398쪽
si sint calida humida, obstriictioncm tamen quandam oportet ea laabere, qua por claudantur: E.
quia illis obseratis calor interius adunatur corroboratur: Unde dis citiua & caeterae astiones nabturales vigent,sicut facit Oleum cum aqua calida,farina frumenti cum aqua mi ca partis,setiunt poriscinum, 'elcam clinum, piX relina, gummi cyprelis,cera cum oleo, t laus,&li milia. Haec ergo obstrucitionem faciunt, sed non tantam,vidis olutioni repugnet. Si igitur mollitiua huiusmodi esse oporici, indurativa necet Iario erunt trigida, sicut Portulaca, psylium,iens,aqua,solanum,ct similia. Ob is truciatia adeo poros oblimant,Ut iacile aperiri non possint: Unde neceise cli ea esse terrestria visco L. nullam punctiionem facientiarq Uaeli DUngunt, membra ferre non pol sunt,e attenuant, pori quea riuntur di sic oportet ea esse absq, calore nimio 8c frigore. Aperitiua dicuntur esse contraria ut crassam materiam attenuent: quae Virtus in amaris S nitrosiis inuenitur, sicut sunt iris, amygdala amara,nitrum,o robus, i Upinus, dicitam US. Sed aperit tua, que itypticitalcm ec ponticitatem habent, extra posita non aperiunt: scd potata Viscerum aperiunt obli ructionem. Mundiscatitia sunt neces-1ario quat i apcritiua, tamen debiliora, 'tia ueni di mundificcnt,ut violae, fabae dulces amygdalae, ocsimilia. Medicina corpus mundificans temperate calefacit, nec deiiccat, nec crassitiem habet, sicut chamaena clum, malua, sambucelaeon, radix elen j,8c similia. Incratiativa est quasi obitrucias, constrictiua oris venarum crassa st& frigida, styptica,omni carcias resolutione. incensiua multum ca- Flida est,sicut allium,caepa, fel tauri. Sc similia. Putrefa 'tua subtilissimaei vatians primo superficie. Carnis minutiva, ctit quasi putrefactiva, debilior tamen. Cicatrizati uacii sicca&styptica, sed in
cili Ua, aliquando carnem gen crat, ii modice vulneribus apponitur. Attractiva dicitur naturaliter ec accidentalltcr naturaliter,cuius attra filo cit cum calore, & subtilitate,sicut sagapenum:acciden taliter,cui propicr putredinem Virtus innascitur, sicut fermento. Doloris mitigatiua debet habere calorem limitem calori corporis. Huiusmodi secundam habent virtutem. Tertiam habent vir tutem, quae lapidem frangunt, pectus ec pulmoncm ad screandum iuuant, lac di spcrma generanto urinam di mentirua prouocant. Medicina attenuans δέ incidens nimietate caloris lapidem fran- is, Ur radiX capparis, radix calament hi,VterqUe elleborus,acetum scilliticum.Si enim multum ha hent calorem,lapidem frangere videntu Si nimium calorem non habuerint, ec cum aliquo humido accipiuntur,ad screandum utiliora fiunt. Scd si aliquantulo sint calidiora, Sc tamen in statu tem Peramenti permaneant,siccitatemq3 non habeant,lac ec sperma generant: Si autem multo plus calida fiant, sed non sicciora in ultimitate,menstrua prouocant,ut acorus,petroselinum, seseli, ec simi lia,quae sunt calida,nec nimis sicca. De diuisione medicinarum sumptarum apiantis, or metans, se animalibus, Gexemptasmearum. CAP.
Medicinam oculorum scire volentem,uirtutes medicinarum suarum oportet prius cognoscere. Sciendum,itaq;, Q oculorum medicativa quaedam de nascentibus terrae,'quaedam demetallis, quae dam de animalibus sunt. De nascentibus est, ut gummi, assa, sagapenum, euphorbium , iDyrrha, Opium,thus,tragacanthuim,galbanum, sarcocolla, Oculi lyciorum, ammoniacum, aut hypocysthis, acacia, marathrum, foenugraecum, rosae,glaucium, aloes, amygdalae, vel sicut galla, aut flos rosae ecfrondes,aut folium,aut lignum,ut casia,fc cinnamomum Uel Ut cortex thuris, Vel mandragorae, Veispicae nardi. De metallis licut haematites, salammoniacum, flos aeriS, aerugo,arsenicum, cadmia,ni Trum, calcanthum, plumbum,an timonium,ferrum, ferrugo.De animalibus aliquando sunt humo res, sicut fel,lac,album en oui, ec Urina aliquado membra eorum,Ut cornua,castoreum:quarum Omnntum virtutes singulariter ostendam.
Depraedictis medicinismearum assectibus ecialiter. C A P. 1. Assa caeteris gummis calidior est, incendit ec dissoluit. Sagapcnum calidum est θc subtile: mun dificat ec attenuat maculas oculorum Ualet q uoque suffusioni ec obscuritati, quae fit ex tiirbiditate. Euphorbium subtile incensitium est. Myrrha calida dc sicca pustulas oculorum absq; dolore mula Hdificat.Thus calidum in secundo gradu, liccum in primo. Gummi arabicum frigidum cst dc siccum : obstruit: Tragacanthum similiter. Sarcocolla desiccatec consolidat sine nocumento oculi: Lycium temperatum est in calore, unde mundificat θ attenuat crassitudinem super pupillam na scentem. Ammoniacum apostemata oculorum mundisicat ec dissoluit. Rosa refrigerat Glaucium similiter. S uccus hypocysthidis consortat Sc refrigerat: Acacia similiter. Mandragora refrigerat, dolorem placat, quia dormitionem prouocat. Marathrum Ualet cataractae, maculas mundificat. Malum coetanum oppilat Sc refrigerat. Galla repugnat humoribus ad oculos fluentibus, di meminhra consortat. Crocus maturat. Bala uitia refrigerat, repugnat, desiccat, ec confortat. Spica dissob Uit 8 attenuat. Cinnamomum calcfacit, maturat, atque desiccat, ec confortat. Haematites delictat; ct valet asperitati palpebrarum, carnem superfluam manducat.)Sal mundificat, ex desiccat: Simbliter sal ammoniacum. Arsenicum rodit 8c incendit, carnem dissoluit ec minuit. Cadmia desiccat atq; constringit ec mundificat: quae incensa S lota, superiora agit sine puellone: adiuuat etiam oc Iorum Vulnera, maxime si humida, quia desiccat ea. Plumbum desiccat. Antimonium desiccat, reconi tringi 8c calefacit. Es vitum vulnera consolidat. Cerusa desiccat ec infrigidat. Flos aeris deii γcat constringit,ec calefacit. Tuua desiccat ec infrigidat line dolore, maximeti lota est: valet etiam, vulneribus
399쪽
Α vulneribus, piissulis,Wlachrymis oculorum. Verrugo desiccat 5c constringit. valet quoque contra pustulas spinosas.IFrugo carnem minuit di attenuat. Sciendum csit,quod omne fcl eii lucum & at. tenuatiuum, quod mitium oculi medicinis visum acuit. Album cn oui confortat δ oppilat. Lacta uat mundificat. Castoreum scindit atq3 maturat. De nou potentjs med cInarum oculorum,o μὰ effectibus. CAP. f. Haec est diuersitas specierum medicinae oculis pertinentium. Oppilativa, Colatiua Mundis in catiua, Aperitiua, Putrefac itua, Constrifilua, Contra dilua, Maturativa, Dormitiua. Oppilaliua duobus modis est, terrestris 6c sicca, vel humida Sc viscosa: T crrestris desiccat humores calidos Scsubtiles ad oculos fluentes, maxime si ibi is ni vulncra, quibus oportet adhiberi mu dato capite, Pro- Ut necesse cii, dc toto corpore fluxuq3 humorum cc flante. haeccnim medicina leuiter &subtiliter mediocr1ter deliccat humores, qui in oculorum venis latitant,& ad oculorum panniculos prohibet Penetrare: trans aetoq; humorum cursu,causaq; fluxionis eorum praeterita, haec medicina non ana plius debct dari, quam ne dolor oculorum augmentetur, quia panniculi oculorum nimia humo rum multitudine exscnduntur, unde ec quandoque sinduntur. huius tamen medicinae posteritas non in pauco declaratur tempore, quoniam aliquando operatur,4 si ratio non expostulat, scilicet B vulneribus in oculis apparentibus,vel corrosione in coriaca existen te,vel Uuea egrediente acutis tamen humoribus ad eos fluentibus, non audemus deiiccativa ponere. sty pticis enim illic politis hir mores fluere prohibentur, Unde dolor augmentatur . q, si medicina apponatur, materiae ad ocul OSfuentis acumen augmentatur. Mollitiua vero seu dissolutiva seu maturativa, si dentur, humoreS- quidem maturantur: sed tamen in vulncribus caro non generatur, neque vulnus sanatur. A cetosis frigidis applicatis,punc iura, ct morsura, ct tumor in oculis generantur. Nulla igitur medicina con uenit huic pasmioni , nisi quae inter calidum frigidum temperata est, vel temperamento Vicina, quod facit tutia lota cadmia usta S lota,is militer cerus a lota. Alia autem medicina oppilatilia,sci licet humida, viscosa, quam diximus, valci in hoc loco modis duobus:vno, quia non pungit,sed do lorem mitigat alto,quia laedit asperitatem ex humorum fluxu faciam vulnera enim lauat,unde do lor mitigatur,quia crassi humores acuti mundificantur. Sed oculorum medicina saepissime metat Iina est quia veid oculi sensum habent acutum,cum metallina,viscosa Sc humida misceatur,ne asperitatem faciant,sicut album en Oui,ficia Ugraecum, lac,gummi arabicum,tragacanthum, Sc si milia. Medicina a peritiua dissolutiua,neccsseesI,Vt sit acuta, quam no expedit ponere in pustulis corneae, nisi res maturativa propter sui duritiem non valeat. Similiter cum apostema tunicarum panniculo C rum os pellicularum,maturatiuis non curatur,acuta imponatur quibus tamen maturativa miscearitur,sicut assa, figa penum, euphorbium, cinnamomum, amomum,caiia,assarum, a choruS,solium, spica. Mundificatiuarum S Colatiuarum quaedam mundificant,& colant modicum: ec valent contra paruas pustulas oc vusnera: sicut cadmia, thus, cornu ceruinum, re caprinum, ut dicit Gale nus antimonium. Quaedam vel C nimium mundificant,quae valent ad ungulas, scabies palpebraris. pruritus, Sc crassas pustulas Vt aerugo, tragacanthum, sal ammoniacum: quae omnia pungunt: sedcEm lauantur,eorum punctio minoratur. Putrefactiva valent vetusis scabici 8c asperitati: ungulam vetuliam purgant: dc pruriginem, si longi temporis est,curant ut arsenicum,flos aeris,Z similia. Consti ictilia medicina etiam tem peratae actionis est, Sc optime prohibet humorem fluentem,pu stulas ct Uulnera Ut rosia,folium,crocus glaucium .ilius sortiter stringit ei fluxum humorum amputat. Contrac litia magnum generat dolorem, quae etiam valet commista cum medicina visum a cuente, quia oculos coadunat ec est optima contra asperitatem palpebrarum,sicut est balaustia,cortex thuris,ferrugO,flos aeris,succus hypocysthidis, succus Uuae agrettis,acacia,glaucium. Haec enim lauantoc leniunt ast critatem. Maturativa conuenit apostematibus oculorum Sc doloribus pro pter humores clausbs in interioribus corneae sis cui myrrha, crocus, castorium, foenugraecUm,lyctu, larcocolla, mellicratum, dc similia. Soporifera dolorem magnum patientibus Valent: tunc,scum doloris magnitudine perire videntur. Caute tamen adhibeantur,quia visum minuunt, Zc nonnunquam amputant. Idcirco non saepe apponantur, vel appositis calefactiva misceantur. Talia sunt pium, mandragora, similia.
P A ET ICV L A sexta de Apossematibiu, doloribis, ipsorum curis in generali postea de ipsis
ut Insunt oculs,petra,fruritu, carbone ces pilis, vulneribus,si uris fusti ita corneae,panno,
scabie, Nycnope ,su fisionibus, oculorum exitu, se cogbrys multis contra
morbos oculi. Cuius sunt capita duodecim.
De sos emat ibin causis ipsorum in generab. C A P. I. A Aximo studio curationes passionum, quas quarta particula scripsimus, necessc est ostende ' Ire. Ac primo de ophthalmia, quoniam quod proposuimus, traetabimus. Sed quia Oph
thalmia degenere est a pol te matUm magnorum, quae faciunt dolorem , decet nos dea postemati hus generaliter tractare,deinde ad ea,quae in oculis sunt, peruenire. Diximus secundo, quod causa omnium apo ematum sunt humores ad membra flucntes, cuius causa vel interior est vel cxterior:
400쪽
Dor. interior,ut stiperabundanἰia materiae: EXterior,ut percussio, castasira 'ura,vulnus,& similia. EPraeterea membra praepar alio ad recipienda supciflua quattior modis est, aut propter membri de fecitionem aut raritatem, 'i Aq3 largitalcm membra tendentem: aut propter suae Virtutis attractivae sortitudinem, 'ci sui locationem naturalem. Defectio membri aut natui alis est, aut accidentalis na turalis,ut cutis quam conssiluit natura deiceituam,Ut super flua ab interioribus ad exteriora, a nobilibus ad ignobilia expulsa, facilius suscipere possit accidentalis,ut ex infirmitate praeterita. Raritas
membri,Ut tencritas maxillarum inguinum. Attrastitiae membri sortitudo fit in membris forti bus propter nimium calorcm: qui calor aut naturalis est,aut accidentalis. Propter litualem potitio irem, licui si ualerius locatum lucrit humores enim ad corporis inferiora maxime desiccndunt. Sedra ascria, quae defluit, aut eli humor, aut cui Vcntolitas: Si humor,aut s anguineus, aut aquosus, auti hic malacus, aut melancholicus: Vcntolt saS a Utem, cum non fit subtilis, non generat tumorem.
Sanguis autem se t cmperati caloris est. phlegmonem geractari: si calidior subtilior, crysypelasge iaciat: sed calidiissimus sacrum igncm facit, di variolas. A quo sus tumor est,qui hydropiiss dicitur, Phlegmaticus: si fuerit subtilis tumorcm: ii crastus, apostem a generat, quod interius est quasi pin
gue icta iam . Melancholicus autem cancrum generat. Vento litas autem,li fuerit, tumet. Haec cit di Uerlitas a post cmarum, quae diuersa exigunt medicamina. , FDe Cum apossematam. C A P. a.
Apostemata crgo, quae sunt cx sanguine calidissimo, si eorum causa extrinseca fuerit, nec cor potas cxliterit plenitudo, medicamine dissolutivo ct repercussitio curetur excalpcllatio quoq3 Vel incisso adhibebitur opportune. Quod si causa sit in transcca, ab initio non dentur mollitiua vel dissolutiva, cum plus quam necesse cit diisolutiva a locis remotis ad apostema attrahant. Sed neque
repugnantia audemus apponcre,ne materia ad membra principalia conuertatur. In initio ergo cu rationis phic botomia corpus purgetur: dcinde apponantur repugnantia Sc desiccativa, tempe riem facientia, ut sua ficcitate resistant humoribus, ne ad tumoris perueniant locum, Sc temperiem complexionis confortcnt 8 locum,ut superfluam materiam dcuincant. Sciendum quoque omnia apoilemata quatuor telari Ora habere, initium,augmentum, statum,di declinationem. in initio er RO conuenit repugnantia opponi calori. Repugnantia, tenui materia diiloluta in parte 8c crassa re manente, mollitiua oc diliolutiva ponuntur: non nunquam in augmento, magno dolore exiliente, stypticam mcdicinam ct rei rigcrativam ponimus. nimio dolore coacti soporiferam adhibcmus.
Medicina sanguinolenti apostematis,id est ery sipelatis, quae cum nimio est dolore 6c calore, ii causa eius lacrit extrinseca, ab initio mollitiua oc distatutiva sit: S i autem intrinseca fuerit, primo detur Gcholeram rubeam pharmacum purgans,deinde si opportunum est,phlebotomemus, postea media cina in frigidans bc humectans apponaturicalore transacto dis lutiva aptetur. Apostema,cuius materia fuerit sanguis cratius, si cum vulnere, puncilione, & putredine sit,in initio phlebotomia ei subuenias deinde vulnera medicina corrosiua di mundificatiua curantur. Sed tamen confidera a postematis magnitudinem ex calore quia si magnum fuerit,repugnantia pones: si calidissimum, fortem caue medicinam . A quo sum apostema Vel solutione vel incisione curetur. Prima autem species Phlegmatis, quae est,ut mei,curatur constricti uis Uci confortatiuis & solidatiuis,sicut est vinum mi 1 tum cum lycio Sc nitro: oportet autem a leuioribus incipere, Sc sic ad fortiora procedere. Quod si fuerit inueteratum apostema, inciliuisci dissolutivis: Sc superius ligentur fortiter ct inferius leui icr. Secundum genus phlegmatis taliter curatur,dissoluti uis putrefactivis &incisi uis. Tertium vero, putrcfacientibus.incidentibus, dissolutiua Uero non valent. Quartum genus stylo incensi uocuratur. Melancholicum apostema i. cancer,dissicile curatur. Non incidatur, incisiornultis in conueniens est modis: primo, tuta syncopam generat, si locus multas venas habuerit: secundo,quia membra principalia non patiuntur membrum ligari neque sanguinem constringi nisi cum caute rio 8c in loco aliquando nascitur, in quo non audemus caulcrium apponere. In huius igitur initio Hcorpus ad rem peram cratum Oportet reuocari: ct ad bonum,ci a phlebotomia, dc pharmacia, oc diaeta,& similibus immutari. Apostema de ventositate factum dissolutiuo curatur. De Causiis er cura Doloro ingeneralia CAP.
Dolor duobus est modis, subita qualitatis immutatione, Sc iuncturae separatione. Mutatio vel
est de frigore vel de calore, unde causam eius non oportct inuestigari. Separatio iuncturae tribus modis fit, incisione, fractura,crepatura. Incilio Uel extrinseca est cum gladio: vel intrinseca, ut cum acuta humorum qualitate. F ractura autem fit de exterioribus, sicut olidis & crassis corporibus ponderantibus: au t de interioribus,ut de apostematibus. De exterioribus,si sit lapis, locum in quo scindit conculcat propter Utranque loci extremitatem,qui depressus necessario extenditur. Iunctu ra, quae separatur de interioribus taliter fit, augmcniata materia concauitates replet membrorum, doloremq3 generat. Materia vero humorum est, vel ventositas vel acula qualitas. Ideoq; sex sunt causae doloris,chymUS nimius, ventositas non habens exitum, magnum apostema,vel durum, hu IV.Orit macuitas, Uel Vulnerum siccitas vel caliditas vel frigiditas. Si dolor propter nimium chy
mum tu erit, ipso purgato cessabit: S i prop ter crassam ventoluatem, cibo subtili oc potu calidis la