장음표시 사용
311쪽
pade illustranda ; in cu)us limine constitutis nain aegre intromittendi videbamur) praeter quatuor parietes, pan no squalido obduct os,& medium cubum, sarcophagi conditorem, cum suspensa lampade, nihil videre contigit. Puteus in ambulacro eXtabat profundus, cujus aqua, quod dulcesceret, tam vicina licet falso lacui, riebant miraculoso deberi beneficio Sancti Imamidis, cujus haec terra
Hinc progressbs, ab hora media excepit campus ardens, albicante sabulo, cinereoque pulvere conspersus; qui ex plurimis rimis sulphureos edebat lusus, Vario ait jucundo spectaculo. Quiype aliae rimae magno cum tumultu flagrabant,ignibus* cum impetu sparsis horrorem incutiebant aspicientibus; aliae flammas fundebant mitiores, accessiimque cunctis admittebant fatis propinquum; aliae efflabant fumos, vel halitus saltem ViX conspicuoS, naphtheum redolentes spiritum gravissimum. Patebat phaenomeno loci spatium, in longitudine,octoginta Oisto, in latitudine sex & viginti passuum. Fissurae erant mire angustae, non ultra pedem palmamve hiantes: breviores aliae & in hemici clum ductae aliae longo & incurvo fieXudelirantes, prout in icone adjecta, pro descriptionis compendio,accurate & ad vivum expressi. Hiatuum margines, atque ipsum solum, remoto pulVere, petram referebant eXesiam levemque, pene instar pumicis; cuius substantia ex conchis & cochleis minuti nimis Videbatur concreta. Invenimus hic demorantes viros circiter denos, diverso in opere circa ignem occupatos: alii enim alienis
dc ollis fictilibus rimae non nimium aestuanti impositis, prandia parabant pro domesticis vicini pagi Sroganniate*άπa, ab igne hoc ita dicti; alii lapidibus aliunde adsvectis cumulatimque impositis, calcem cremabant, para
312쪽
α 4 Amoenisatum exoticarum tam 3 digerebant in acervos, naviculis devehendos; gemini ex veterum Persarum progenie hospites Indi ignicolae, circa structam a se maceriem otiosi sedebant, aspe- diu ac veneratione erumpentis flammae , litantes aeterno dumini. EX calcariis unus nos adortus, offerebat se aliquid insolentioris monstraturum, si pro ossicio gratiosum nummum dederimus: quo numerato, gossypii floc cos, quos tunicae evellebat, rutabulo infigit, ignique admovet ; sic flammaim inde conceptam citissime exporrigit super rimam distantiorem, ignis flammaeque eXpertem , quo ipso halitu'antea nusquam conspicuus, in flammam exarsit altissimam; jucunda S inopinata phasi; sed
quae brevi mora iterum evanuit. Atque hoc primum est eX naturae prodigiis phaenomenon, a perenni hominum memoria in hac parte peninsulae conspicuum,quamvis non eodem loco: nam quingentis ante passibus rimae in una serie spectabantur septem, ex quibus olim haec flamma arserat, quaque eXtincta, proXimo, quem delaripsi, loco eruperat. Pares ignium lusus passim in Caucassiis faucibus dantur; eX quibus proXimum maXimeque
conspicuum praedicant montis lupanai, diaetis hinc quatuor distantis. Inde bis mille passtas inter boream &occidentem reductis, alterum patuit memorandum, videlicet scaturigo Naphthae albae, adeo sane obscuro loco, ne praesentibus, nisi monitis, de ejus latice constitisset. Locus informem refert lacus, vel piscinae, speciem, circiter quinquaginta passus in latitudine, centum in longitudine continentem, littore geminam or iam demisso insta communis soli superficiem; Fundus ex argilla limosus dc lubricus est, nec enim nisi in medio stagnabat aqua salsa,ad palmae profunditatem. dn ejus fine occidentali duo extabant putei,
313쪽
Fascistilus I aliquot passitum intervallo disjmicti, angusti, α quadragilita,quod ariebant, or ias profundi: in quibus Naphtha,eX Venis subterraneis parce dc quasi guttatim illapsa,modica copia stagnabat, dum ea opus est, eXtrahenda. NUNlis orificia cingebantur clathris, vel muro, neς opereulis claudebantur ; saltem circumpositi lapides oram firmabant sive indicabant, & frutices quaedam impositae eos tuebantur ab illapsu bestiolarum. Non procul inde tertius patebat puteus, sed qui stillare dudum desierat, nullum amplius odorem naribus aspirans. In medio stagni jacentes lapides in gyros dispossiti & aqua mersi, septem puteorum signabant locum, quibus liquor olim extractus
fuerat; obstructis enim ex aliqua causa meatibus, Vicinus locus effodiendus est, donec, quos perfluit, meatuS inVeniantur noVi. Miratus hic duo praeprimis sum: H quod subtilissimus liquor in hoc fundo patente servetur, sine substantiar, virium, cristallinae limpidatis suae dispendio, cum id testaceis vasis arctissime clausus non possit; α)quod rarissimum naturae depositum sine ulla relinquatur clausura dc custodia. 1n nostra patria nemo auderet; nisi fures velimus invitare ad hauriendum, dc nebuloneS eu-xiose malignos, qui illata flamma fontes Vulcano immo εlaturi sint. . Ngm spiritum h*c Naphtha spargit subtilisssimum, cujus ope flammam ardentis foci, vel lampadis, momento rapis, ac semel accensa,inextinguibilis deflagrat ;velut idem de Naphtha circa Ecbatana prolixe refert Plutarchus in vite Alexand. g. 11. Incendium autem in ii 'quore succedit recentissimo, non in eo, qui dudum hau stus dc cum neglectu asservatus est, minus in eo, qui ab
aquosa limpiditate sua in succinam defecit flavedinem. Est enim hic liquor oleosus, instar spiritus rectificati innuissimus, pellucidus, penetrantissimus ac flammae rapa X. Nomen non nuper innotuit, sed a multis seculis celebratur, Strabon. L. Plin. L. IL Plutarch. Mm a m
314쪽
in Alex. qui eam circa Babylonem, Susiam, Arbelam di Ecbatana, urbes hodie Bagh d, tu ter, Ardebit, Tabriis dictas, scaturivisse testantur. Dicitur autem Turcica appellatione
Nasths id, i. e. mphtha alba, non ex colore tali, sed ad
differentiam imperfectioris generis, Videlicet nigricantis, spissioris & opacae, ad cuius fontes deinde accessuri eri-mUS. t Naphtha praesens, quamvis multis atque eximiis polleat virtutibus in Medicina, quas L. L c. Io I. persequbtur Dioscorides, nunquam tamen cognovi usum Persis praestare alium, quam ut Vernicem suamea attemperent, admixta enim praestantiam illi tribuit, ac nitorem vasis, quibus inducitur, incomparabilem: quin Verniceis operibus usu obfuscatis, nitorem eXtemplo restituit. Praeferunt in australi Persia artis magistri Naphtham Susaniensem, . quam a MirWanensi non alia nota dignoscunt, quam quod cum Vernice, lege artis, agitata,spumet prom- Hiieis pie, haec minuS.:Vernicis Persicae descriptionem, si volupe est scire, hic accipe. Gummi Sanderuus, ut artis est dissolutum, cum oleo lini ad unguenti spissitatem eXcoquitur, coctumque sub nomine A, Rochanni Lamuum i. e. butyri Vernicei, in futurum usum asservatur. Sanderuus Sandaracham significat, sedglebis constat magnis, & inconditis, quae ex India mediteraeanea per huc deferuntur; succinum esse, diceres , nisi esset Dagilior. Vernicem hanc, cum oblinire volunt, ope bacilli cum Naphthae sufficienti quantitate diligenter agitant, probeque dilutam super opera quaevis lignea & chartacea, coloribus prius varie & pro placito
picta, ope penicilli mollissimi extendunt subtilissime, &in summis domuum pavimentis quae hoc coelo tectis carent)velut
315쪽
Fascisulas I Tvelut locis a pulvere remotis, solari eXponunt radio, cujus calore Naphtha fugax cum lini oleoso humido paucas intra horas evanescit, relicta superficie splendidissima ac durissima: pari modo, atque in deauratione argenti, hydrargyro per ignem eliminato, auri nitor remanet.
Inde duas horas progressi versus Occidentem,tertium I in peninsulae medio assecuti sumus memorabile,nimirum locum, Naphiae nigrae genitorem. Dicitur haec ra Nafth, sive nigra naphtha , T cic ibidem nunc populari lingua tum ad differentiam Naphthae limpidioris praedictae, tum quod tetrum, obscurum & atrum colorem referat,quippe terrestris valde & ignobilioris generis. Campus natalis ab Occidente in Orientem passibus centenis aliquot protrahitur; tota ejus superficies ex profuso hoc oleo atricolor existit, quasi pice obducta sit, nam in talem concrescit substantiam, cum eXsiccatur. Ipsia aura gravem circumfundit odorem, delicatiorum naribus, quamvis hinc longius abeuntium, ingratum & pene into lerabillam. Liquor non extra superficiem soli scaturit, sed per terrae abdita profundis meatibus profluit, eX imminentis Caucasii, quod riunt, visceribus propulsus, pelago proximε illapsurus, vel in ardenti agro flammae dat rus fomentum, nisi hoc loco intercipiatur. Putei,eum in finem, hic effossi sunt vario loco S sine ordine, plurimi, rudes, angusti, in perpendiculum demissi: quorum alii perenni ditantur olei affueritis copia, alii intermittentibus Veni S Omni liquore v acant, alii, meatibus haud inventis, in cassiim facti sunt. Ρrofunditatem habent triginta & amplius ulnarum quadraginta rotundo numero aiunt) non quod Venae ea fluant profunditate, sed quod iis profundior requiratur lacuna, qua liquor noctu stillans retineri possit, dum revertente die ab operariis eXtrahatur. Non
316쪽
multo in effodiendo opus est artificios nam solum est argillosum & compactum, quod sine machinis, quae latera distineant, 'd quamcunque profunditatem erui potest, absque fossoris periculo. Extractio manuali opera perficitur, utribus superne, vel sola manu, vel ex trochlea te vidensi demissis. Di ves prae ceteris unus erat puteUS,Cre pidine,seu si Xea macerie,circumdatus, & superstructa domo satis ampla clausus, reliquis profundior-multo amplior, in quem Naphtha, instar torrentis, cum notabili strepitu profluebat. Proventus extrahebatur ope machinae superstructae, quam equi duo, in gyrum acti, at ter rotabant ; nec enim, nisi paucis noctu horis ab opere cessabatur. Ubertatem, acceptam referebant sanctitati hoci, in quo olim habitaverit religiosus, ex sacra Ima- morum prosapia. Vicina ei domus altera magnam eX-hibebat cellam fornicatam, septem passuum latitudinis, septendecim longitudinis, profunditatis a me haud dimenta, in quam, velut in custodiam, Gundebatur liquoris copia quaedam, praesertim vicini fontis, inde Naphthη
appellabatur promptuarium; nam eidem non minus abferVandae, quam expromendae,perquam erat idonea,quippe patula utroquenne, & gradibus instructa, quibus ad
quamcunque plenitu nem descenderetur. Di vehebatur
rhedis pellibus ovillis inclusa ) ad Gamachiam & Bal u
urbes: illinc in omnem Mediam doxiis camelinis, hine per mare in Hyrcaniam, Usbeciam, Circassiam ac Dage-1tanam, transferenda. Usus ejus non est alius, quam ut pro oleo lampadum lacumque serviat, eX quibUS, accen-m, lumen impertitur, flamma supra desiderium liberali. Oppositum littus Naga mi hoc oleo non indiget, quia ungia abundat sturionum, qua & cibos condit,& fomentum praebet accenso lumini. De proventu pretiol Naphthae, haec accepi: Sudare indies operarios duos&triginta, omnes pagi adjacentis incolas, quibus singulis quoli-
317쪽
bet mense numerentur Abasi septem, aliis i. e. Imperiales circiter duo: Quotidie rhedas hinc dimitti octoginta, singulas utribus onustas, pro Varia magnitudine, septem vel octo; quorum minimi denos, maXimi vicenos amplius capiant Man seu Balman mensurae Tabrisiensis, . quae novem ii isBelgicis aequivalen Calculus eo recideret, ut circiter 8 ad 1 oooo Batmanni hauriantur &divellantur quotidie; pro quibus tamen 1ooooo liberaliter supponebant operarii: unde annulam reditum aerario Regio, detractis imperissis, eXsurgere assirmabant, septem mille romanorum. Venditur hic Balman unus albae Naphthae uno Spat, i. e. Imperialis circiter OctaVa parte; atrae Naphthae paulo minus. Sed ego hos pretii & proventuum numeroS pro VeriS non venditabo, quod linguae Turcicae tunc ignarus, in inquirendo interprete usus sum in vernacula regionis non satis Versato. Naphtham atram vidi rivulo innatantem in dis trictu Ruduun Kirmnensis provinciae, tum in torrente hujus,in qua nunc versamo
irWanensis provinciae, qui a septentrione subibat flumen Tuur; in hoc adeo copiosam,ut colligi potuisset,nisii ubertatem suppeditaret peninsula. 1X. Ingruente Vespera nos in hospitium recepimus pagia acentis Bonna; Hoc intra parietes suos, strato aulaeis pavimento, nobis paraverat incolarum humanitas, haud permissura, ut inter aurigarum vulgus noctem in squali-d6 ageremus Xenodochio. ViX ingressis salutatum comparuere primores pagi, quos e vestigio alii atque alii subsecuti sunt cives,eX censu minori,omnes impatienter aridi , hospitum fruendi contuitu dc adloquio. EX IUS nonnulli ficus, uvas, poma, granata atque alia exhibebant Xeniola esculenta, alii inde advecta; alii vinum inferendum secretis promittebant auribus interpretis, quam primum
ceteri discederent, symposit apud se exosi delatores fu-
318쪽
ago Ammittatim exoticarumturi. Nec deerant, qui cum Vino etiam inducendas meretrices offerebant, haud conscii, se spurcae oblationis a Christianis laturos esse repulsam. Interim fatagebat quisque servire oculis nostris, dc oblectamentum creare animis; commemorabat alius antiquissimorum temporum,
in hac peninsula, res gestas; alius Imamidum, ob doctrinam fidei, exilia, in hoc promontorii asylo eXantlata; alius, data a nobis occassione, indicabat memorabilia intractu Caucasio naturae spectacula, vel quicquid insolentioris noverat, vel fabulari audiverat. Et, ut amant ab terna Camoenae, ad carmina etiam deveniebatur, quae per choros recitabant, moX decantabant etiam, dc ad eorum modulum choreas ducebant, aspectu non mimis quam auditu, ob peregrinos gestus Zc manuum collisioneS, nobis jucundas. Media nocte, fessi, turbam exire Iussimus, somnum capessituri, cum paulo ante discessissent sua sponte concionla capita.
j Atilis Postridie die 8 Jan.) prima luce excitati, ad novum Naphiliae. ducimur prodigium, quod sua lingua Naphthae surgatori m Vocabant, non procul a diversorio in eadem cum fontibus serie, ac velut in acie eorum positum. Erat autem clivus quasi in hemisphaerium elevatus, sed paul0 depressus, nec ultra orgyias tres stiper soli planitiem exsurgens,basi. oblongiori rotunda. . In eius fastigio specta batur lacus, ambitu, quantum conjectura assequebar, qui Π-rainta circiter passuum; nam circumiri loci uligo, ipsuro littore periculum,uel metus, non permittebat. Aqua muriaticum saporem & nigri cantem aspectu colο- rem referens, perenni resonabat tumultu, non modo ex
contini io ebulliente unda in stiperficie, sed prxsertim ex motu biillientium liquorum in ima & quasi remotissima barathri profunditate, qui hospites cum horrore attentos suspen-
319쪽
sit spensosque retinebat in lacus margine; pede etiam trepidante, cui horrisonum barathrum subtendi sintiebatur. Cum bullis non raro emergebat spuma terrestris substantiae, tetra& nigricans, quam Naphthae recrementa esse docebant; ex his,continuo in littus propulsis & cum bullis maioribus longo annorum tractu eliminatis, ipse clivus efformatus videbatur, quod & figura indicat, quae
ex tali appositione consurgit, & substantia testatur, quae ex terra & bitumine mixta & coagmentata est. Plures lacum ambiebant insiculi exigui, recipiendis digitum manumVe capaces. Numeravi eorum Viginti quinque in summitate, & quindecim loco inferiori, omnes lympham fundentes cristallo quovis clariorem, sapore etiam, ut inter se, ita ab aqua paludis,maXime differentem, praesertim intensiori vel remissiori s lsedine; quod ipsum inter rariora nobis exhibebant accolae, Lacus, quamvis protrusiis ex fundo bullis perpetim coqueret, rariUS tymen aquam suam demittebat: quod de multis aliis fonticulis paxiter observavi,in quibus non tam scaturire aqua, quam ex flatu emergente saltem agitari Videbatur. EX orali philosophia rusticorum, qui operibus praeerant, subjicio: Omnem Naphtham, ex intimis montium propinquorum Visceribus, per subterraneos meatuS promana
re; quae dum hujus paludis laboratorium perfluit, scorias suas eXuere ac depurari, alioqui spissiorem ac inutilem prodituram in vicinis, quibus ea hauritur, puteis: hos puteos, quaecunque haud intercepta praeterlabitur, longiori tractu magi percolari in transparentis & purissimi liquoris speciem, quae Naphthae albae nomine sese e hibeat, remotiori, quem heri spectavimus in Ioco: dum ejusdem pars alia atque maxima Vulcani agro, velut et lychnio ardenti illapsia, fumum flammass nutriat perennes, cito ibi exarsuras, si intercipi in in omne somen-
320쪽
XI. Hinc, conscentis equis, post mediam horam, ad quin tum devenimus admirandum, Videlicet I utem, eX rore,
quem fundebat, atro, spisso, bituminoso,spe stabilem. Si- tum obtinebat in pla terrae uda dc deeressa, faciem,quae exhibebat spati'si lacus, sed ab que aqua stagnante: Hune rivulus palmaris profunditatis, quinque passuum latitudinis, cristallo quovis purior, sed intensissime falsus rapide perfluebat, ipsam montis basim mediocri gyro lambens. Mons figuram anteriori facie obtinebat rotundam, altitudinem quantam aspectu conjeci) viginti vel am'plius orgyiarum. Pars ima limum offerebat rubrum, arena sabulove mixtum; media, conchyliorum varii generis cum terra coagulum; suprema limum puriorem virenti cespite vestitum; Fastigium beabat ager Recundus, per angustam declinantis dorsi superficiem in adsitos campos editiores protensus. Liquor, quem crudiorem ap-ἶellabant Naphtham, tantum non ex ipso fastigio plurius locis promanans, non omnem inundabat montis faciem, sed eam saltem, quae austrum S occidentem respicit, ad basin neutiquam pertingens: quod in decursu parretem terra resbrbeat, pars etiam 4 solari radio concrescat, montemque incrustet. Hanc materiam rustici effodiunt, ct ad pagos longe dissitos birotis devehunt,ut inserviat incensa calcefaciendis balneis. Est ea substantiae flammiserae , ignem, diutine fovens, atra lentaque, instar picis, intus, si frangis, atro rufa dc terrestris.
Nihil spectato monte cunctati, ad aliud, in boreali μθδμἔ- peninsuta principio, visendum contendimus pli nome' non, quod a lenta trium horarum equitatione obtinuimus; primo per desertos & inaequales campoS, mox per rura clivosa, tandem per depressam planitiem, gemino ingenti