장음표시 사용
181쪽
imitatur, et velut simia quae opera hominiam nititur peragere, quamvis non intelligat horum rationem. Virtus ergo clarificat montem Ut non solum moralia sed etiam scientialia homo facilius comprehendat. Et hoc probavi diligenter in multis juvenibus mundis, qui propter animae innocentiam profecerunt ultra id quod dici potest, quando habuerunt consilium Saniam de doctrina. De quibus est lator praeSentium, ad cujUS radices paucissimi Latinorum attingunt. Cum enim sit Satis juvenis λ, ut circiter Viginti annorum, et Pata per omnino, nCCPotuit habere magistros, nec quantitatem unius anni posuit in addiscendo magnalia quae scit, neC est magni ingenii necm C moriae, non PoteSt esse alia Causa nisi gratia Dei quae propter munditiam animae suae dedit ei illa quae sere omnibus studentibus donare denegavit. Nam Virgo immaculata receSSit a me nec aliquod genus peccati mortalis potui in eo
in Venire, quanquam diligenter inquisivi, et ideo habet animam ita claram et perspicuam quod modi Ca instructione cepit plus quam potest aestimari. Et feci ut juvarem ad hoc, ut hi duo juvenes forent vasa utilia in Ecclesia Dei, quatenus totum studium per gratiam Dei rectificent Latinorum. Tertius gradus eSt in Septem donis Spiritus Sancti, quae Other
enumerat Isaias. Quartus est in beatitudinibus, quas Dominus
in evangeliis determinat. Quintus est in sensibus Spiritualibus. experienee.
SeXtus est in fructibus, de quibus est paX Domini quae
CXSUPOrat Omnem Sensum. Septimus consistit in raptibus ἶ et modis eorum secundum quod diversi diversimode capiuntur,
Ut Uideant multa, quae non licet homini loqui. Et qui in his
eXperientiis vel in pluribus eorum est diligenter eXercitatus, ipse potest certificare se et alios non solum de spiritualibus, sed omnibus scientiis humanis. Et ideo Cum omnes P Rrtes philosophiae speculati Vae Procedant Per argumenta, qURC UOlfiunt per locum ab auctoritate Vel per caeteros lOCOS argu mentandi praeter hanc quam nunc inVOStigo, necesSarin CSt nobis Scientia, quae eXPerimentalis vocatur. Et Volo eam CXPl Anare. non Solum ut utilis est philosophiae, sed Sapientiae
Dei, et totius mundi regimini ; sicut in prioribus comparavi
182쪽
linguas et scientias ad suum finem, qui est divina sapientia qua omnia disponuntur. CAPITULUM II. Et quia haec Scientia Experimentalis a Vulgo studentium CSt penitu S ignorata, ideo non possum perSuadere de ejus utilitate, nisi simul ejus virtuS et proprietaS OStendantur. HROc Orgo Sola novit perfecte eXperiri quid potest fieri per naturam, quid per artis industriam, quid per fraudem, quid
Volunt et somniant Carmina Conjurationes in Vocationes depre-CationeS Sacrificia, quae sunt magica, et quid fit J in illis ut tollatur omnis falsitas et sola Veritas artis teneatur. Haec sola docet considerare omnes insanias magicorum, non Ut Confirmentur Sed ut Vitentur, sicut logica considerat Sophisti
Et haec scientia habet tres magnas praerogatiVas y reSpectu aliarum scientiarum. Una est quod omnium illarum con- Clusiones nobileS investigat per experientiam. Scientiae enim aliae Sciunt sua principia invenire Per eXPerim Cnta, Sed concluSiones per argumenta facta eX principiis inventi S.
It will be Seen by referenco to the Novum Org anum lib. ii. II) and to the noteon that paSSage on page 4o6 of Dr. Fowler's edition 18783, that Francis Baconuses the word in an entirely different sense Dona that intended in the opus Majus. With regard to the fit si of Roger Bacon's prerogatis , a passage frOm Whewell Hi St. V In luci. Sciouces, Vol. i. p. 373, ed. of 1857) may be quoted. We may observe that by mahing Mathemati es and Experiment the two great potnts of hi S recommendation, Bacon directed his improvoment to the two essentiat pariSos ali knowledge, Ideas and Facis, and thus took the course whicli the moStentightened philosophy would have suggested. He did not urge the proSecutionos experiment to the comparative neglect os the existing mathematical ScienceSand conceptions ; a fauit whicli there is sonte ground for ascribing to his great
183쪽
Si vero debeant habere experientiam Conclusionum Suarum particularem et Completam, tunc Oportet quod habeant per adjutorium istius scientiae nobilis. Uerum est enim quod mathematica habet eXperientias univei Sales Τ circa conClia Siones suas in figurando et numerando, quae etiam appli Cantur ad omnes scientias et ad hanc eXperientiam, quia nulla Scientia potest sciri sine mathematica . Sed si attendamus ad eX- perientias particulares et Completas et omnino in propria disciplina certificatas, necessarium est ire per ConSiderationeSi Stius Scientiae, quae eXperimentalis auctoritate UOCatur. Et pono eXemplum in iride et ei anneXis, cujusmodi sunt circulus Circa Solem et Stellas. Virga quoque jacen S a latere solis Vel Stellae, quae apparet Visui in linea recta, et Vocatur ab Aristotele tertio Meteorologicorum' perpendicularis, Sed a Seneca
dicitur Virga, et Circulus dicitur Corona, quae plurieS habent colores iridis . Naturalis vero philosophus sermocinatur δ de ei S, et perspecti Vias habet multa addere, quae pertinent admodum Videndi, qui necessarius est in hac parte. Sed nec Aristoteles nec Avicenna in suis Naturalibus hujusmodi rerum notitiam nobis dederunt, nec Seneca, qui de eis librum Composuit specialem. Sed Scientia EX perimentalis ista certificat. EXPerimentator ergo consideret, in rebus scilicet visibilibus, ut inveniat Colores ordinatos in praedictis et figuram. ACcipiat enim lapides de Hibernia Vel India he Xagonos, qui irides vocantur apud Solinum de Mirabilibus Mundi, et eos
teneat in radio Solari cadente per seneStram, et ColoreS omnOSiridis, et ordinatos sicut in ea, inveniet in opaco juXta radium. Et ulterius idem experimentator conUertat se ad locum aliquantulum tenebrosum, et ponat lapidem ad Oculum fere Clausum, et Videbit colores iridis manifeste ordinatos sicut iniride. Et quia multi utentes lapidibus istis aestimant quod sit ex speciali virtute illorum lapidum et propter figuram heXagonam, ideo eXperimentator procedet ulterius et inUeniet hoc in lapide crystallino recte figurato, et in alii S perspicui S lapidibus. Et non solum in albis sicut sunt Hibernici, Sed in nigris ut patet in crystallo susco et in omnibus lapidibus
J. utiles. In the fame Sentence J. has quaeStiones, inStead os conclusioneS.
R J. has Metaphysicae. y J. judicat.
184쪽
perspicuitatis Consimilis. Insuper in figura alia ab heXagona, dummodo sint rugosae superficiei, ut lapides Hibernici, et non omnino Politae, nec magis asperae quam illi, et sunt tales in proprietate superficiei, quales natura producit Hibernicos. Nam rugarum diversitas facit diversitatem coloris. Et ulterius ConSiderat remigantes, et in rorationibus distillantibus ab inStrumentis eleUatis colores eosdem e X peritur quando radii Solares penetrant hujusmodi rorationes. Similiter est de aquis cadentibus a rotis molendini; et quando homo aspicit in aestate de mane herbas Contingentes guttas rori S in prato Uel Campo, videbit colores. Et similiter quando pluit, si stet in loco Umbroso et radii ultra eum transcurrant in stillicidiis, tunc in OPACO Prope apparebunt Colores ; et multoties de nocte circa candelam apparent colores. Atque Si homo in aestate, quando surgit a somno et habet oculos nondum bene apertos, Subito aspiciat ad foramen per quod intrat radius solis, videbit colores. Et si sedens ultra solem eXtendat capitium Suum Ultra Oculos, Videbit Colores ; et similiter si claudat oculum, contingit idem sub umbra Superciliorum: et iterum idem accidit per Vas Uitreum plenum aqua in radiis Solis. Vel similiter si quis tenens aquam in ore, et sortiter Spargat a Uam in radiis, et stet a latere radiorum ; et si per lampadem olei pendentis in aere transeant radii in debito situ, ut lumen Cadat super olei superficiem, fient colores. Et sic per infinitos modOS, tam natural OS quam artificiales, Contingit Colores hujusmodi apparere, sicut diligens eXPerimentator 14OUit reperire.
Similiter quoque figuram Colorum poterit eXperiri. Nam per lapidem Crystallinum et hujusmodi inVeniet figuram rectam. Et per cilia et supercilia et multa alia, atque per foramina pannorum, inVeni et Circulos Coloratos integros. Similiter in loco, ubi fit roratio plena et sussicienter ad Capiendum Cir- Culum integrum, et locus ubi circulus iridis debet fieri sit ObScurus proportionaliter, quia in lucido non apparet, tunc circulus completus fiet. Similiter integri circuli apparent saepius Circa candelas, ut Aristoteles dicit et eXperimur.
185쪽
Postquam autem confirmiter impressionibus in aere, iridis Aedui a te SCilicet coronae et virgae, sic invenimus colores et figuras ' δ'' VariaS, Confirmamur et e XCitamur multum ad intelligendam relationveritatem in his quae in coelo contingunt. Et Ulteri US CAEPicti altitude os CXPerimentator instrumentum debitum, et inveniat altitudinem 5 R ' d
Vertat Se in Oppositam partem et aspiciat per foramina instru 'ΦRhψρο menti, donec videat gibbositatem iridis supremam, et respiciat altitudinem iridis super horizonta; et inVeniet quod quanto sol est altius, tanto iris est inferius, et e Converso'. Per hoc Scit quod iris semper est in opposito Solis, et quod linea una tran Sit Per centrum Solis, et per centrum Oculi aspicientis, et per centrum iridis usque ad n adir Solis, quod eSt punctus in
Coelo Oppositu S Centro solis. Et secundum quod e Xtremitas illius lineae versus solem elevatur super horigontem, reliqua deprimitur, quae per centrum iridis transit, et O COnUerSO; Sicut est de regula in dorso astrolabit, Cujus una extremit RS deprimitur secundum quod altera eleUatur. Et e X Perimentator perfectus poteSt eXperiri ad hoc, quod inVeniat op positam altitudinem iridis et solis, scilicet illam ultra quam non potest esse iridis apparitio. Et tunc oportet considerare
rationem altitudinis Circulorum. Considerandum est ergo horigontem OSSO CirCulum, et in Definition Centro ejus eleURri aXem usque in Coelum stellatum ad genith 0 R'. y
capitis aspicientis, et transeat unus circulUS per illum Punctum altitude. et per duas partes hori Zontis, ut si VelimuS per Orientem et occidentem, et sub terra declinet usque ad punctum Oppositum genith capitis. Et hic circulus est circulus altitudinis stellae fi Xae, et transit per CorpuS ejus, nam quando Stella oritur super hori Zontem, dicimus quod ascendit Secundum gradus illius Circuli donec Venit ad lineam meridiei. Et tunc est in maXima altitudine, et hic circulus intersecat horigontem
y J. here, and a few lines further on, givoS er whicli VitiateS the reaSoning. As the well-known abbreviation os e contrario is accurately interpreted in other paris of the work, the doubi occurs whether this Sigili part under ent J. 'S
186쪽
ad angulos rectos; et dividunt ' se mutuo in parteS aequales, et intorque eorum est major Circulus in sphaera. Altitudo igitur Stellae fi Xae super horigontem est arcus hujus circuli interceptus inter stellam et finem horigontis. Sed altitudo Saturni
et Caeterorum super hori Zontem non eSt notanda per Circulum intersecantem horigontem, Sed per minorem et Oi concentri Cum quia circuluS tranSiens per corpus Saturni, Vel alterius rei inseri Oris, non transit per OXtremitatem a is horigontis,
sed per aliud punctum in aXe inserius, quod est Planctumst SUPPOSi tum Zen illi Capitis, et ideo transit hic
CirCullas, Sed per concentricum ei, ut Per c d Circulum, et hic circulus altitudinis Saturni tranSit per Corpus Saturni, quod in eo eleUatur super horigontem et deprimitur sub horiZonte. b Et circulus Jovis transit per minorem Con-FiG- 7i centricum et per punctum in serius in a Xe SVP positum geniti, capitis, et sic de caeteris planeti S ; ita quod quanto res est inferior, tanto habet minorem circulum tranSeuntem per punctum inserius in aXe horizontis et inter-SCCantem circulum minorem concentricum hori ponti. Et quamvis ita Sit Secundum Veritatem, tamen in usu loquendi non distinguimus illa puncta in aXe a geniti, CapitiS, nec circulos aequi distantes horigonti distinguimus ab horigonte, Sed omneS Vocamus horigontes ; et circulos altitudinis re-PUtamUS Omnes aequales et transire per gentili Capitis, cum tamen sint inaequales ; et licet propter evidentiam posui Sic Omnes in eadem superficie, et quia hoc potest Contingere ἶ, tamen pluries contingit eos esse in diversis superficiebus et intersecare Se multipliciter. Considerandum est etiam ulterius quod radius Vi Sualis aequi- distat horigonti et circulis ei concentricis, et ideo arcus Circuli altitudinis qui est inter horigontem et radium visualem debet annotari, qui est SeCundum qilantitatem eleVationis corporis aspicientis. Verum licet communiter sumpta altitudo rei super horigontem dicitur arcus circuli altitudinis interceptusi dividit, J
187쪽
inter rem elevatam et inter in hori Zontem, tamen Si proprie loquondo sumatur altitudo rei, tun C arcus circuli altitudinis inter horizontem inter rem et radium Visualem est ejus altitudo ; quia oculus non est in centro horizontis; sed Superius in a Xe Suo, et ideo res, quae sunt in Rero et luna, Considerantur Secundum hujusmodi altitudinem. Nam habent diUersitatem aspectus quia prope terram Sunt, sed sol et Caetera remotiora non Sic, propter nimiam remotionem. Nam quantitas elevationis aspicientis non habet differentiam sensibilem ad remotionem corporum illorum, Sed solum habet Comparationem ad ea quae in aere apparent, ut Sunt Cometae
et irides. EX his igitur patet quod altitudo iridis proprie
Sumpta erit arcus sui Circuli altitudinis interceptus inter supremam gibboSitatem iridis et inter radium visibilem aequi distantem horigonti, quod necessarium est Sciri propter
EX perimentator igitur, sumpta altitudine solis et iridis super horizontem, inveniet quod ultima altitudo qua PoteSt apparere iris Super horigontem est 42 ' graduum, et haec est maXima elevatio triclis. Et haec elevatio continet arcum inter Suppositam gibbositatem et inter radium Visualem, et CSt propria CjUS altitudo, quam Vis praeter eam sit arcus, qui est inter radium et finem horigontis, vel fines circuli concentrici hori Zontis, Per quem transit circulus altitudinis iridis. Et ad y hanc maximam elevationem perUenit iris. quando sol est in horizonte, scilicet
in ortu Vel occasu; et etiam quando est PrOPO Ortum Veloccasum Sub hori Zonte, non USque ad finem crepusculi
VCSpertini, neque M usque ad principium Crepusculi matutini, Sed prope ortum aut occaSum, Ut dictum eSt. Et tunc, si materia rorida sit superi u S praeparata in nubibus, apparebit gibbositas iridis, licet sol sit parum sub horiZonte, qURndo ejus radii possunt attingere ad Vapores altoS in aere, licet non ad Vapore S prope horigontem. Et eXPerimentator noViteXperiri quod quando sol est in altitudine Aa graduum tunc
k The repetition os inter in this sentence, and in another a few lines surther,
y Arabie numerales in MS. y J. has per, in Stead of ad. 3 J. has licet for nequo.