장음표시 사용
192쪽
Ι78 OPERIS MAJORIS PARS SEXTA.
iriS non apparet in Coelo, nisi quod modicum gibbositatis lividae' suae potest apparere juXta horigontem, Si materia rorida sit ibi praeparata. Et quando sol ascendit ulterius, tunc nusquam Potest iris apparere. Et ideo dicit Aristoteles et Seneca quod in aestate apud servorem diei non apparet iris. Et hujus causa est, quia in climate* Parisius est altitudo solis in meridie aequinoctii 4 I graduum et 12 minutorum, tunc Sol eStsere in tanta altitudine, ut non POSSit iris apparere, et ideo POStpau Cum debet elevari in tantum altius, ut sit in meridie super horigontem ultra 42 gradus in circulo altitudinis, et ideo infervore aestatis non accidit iris in meridie usque sol descendat ad altitudinem minorem quam ' sit 42 gradu S.CAPITULUM V.
Postquam igitur e X perimentator in Venit hoc, tunc Cogitur Per SUAS OXPerientias cognoScere quantitatem et figuram iridis, et ad hoc habendum imaginatur unam pyramidem rotundam Cujus conus est in oculo, et baSi S eSt circulus iridis cujus portio apparet Colorata. Et aXis pyramidis est linea de qua superius di Ctum est, quae tran Sit Per Contrum oculi et Centrum solis et centrum iridis usque ad n adir solis. Et basis hujus pyramidis elevatur et deprimitur ad eleUationem et depressionem solis, ut dictum est de illa linea, et Secundum quod deprimitur cadit aliquando in terram, et Secat eam, et Secatur ab ea. Et potest haec pyramis imaginari ut non SOCet terram, sed tota siteleUata super hori Zontem, et tota baSis sua sit super hori-ZOntem, et haec Varietas accidit Secundum breUitatem et longitudinem pyramidum. Nam aut potest esse tam brevis quantitatis quod basis Sua Sit Super hori Zontem, et tunc potest totus circulus apparero Coloratu S, Sicut potest fieri in aspersionibus debitis si prope Sint, Sicut prius e Xemplificatum est inrorationibus, quando aqua Spargitur ab homine debito modo, et quando descendit aqua ab alto loco. Quando Vero eX tenduntur pyramides in tantum ut contingant terram, tunc ad ultimum potest circuluS integer RPParore.
y J. has lucidae. The worus, in climate, are omitted in J. ' quae, J.
193쪽
Si vero in tantum e Xtendantur quod basis Secetur a terra, The hori- tunc SecundUm Quantitatem sectionis avs arebit portio circuli δ'0 ς λιβ Q i
colorati. Et primo potest apparere major portio quando minus sinalter
Secatur basis pyramidis ; et deinde si medieta S circuli Secetur, Ch inti
altera in medietas tunc apparebit; et minor portio, si plus 'CQQ dii g.
Secetur. Σ1c Secundum quod maJUS VCl minUS SCcat Ur, et altitudo.eXtenditur pyramis, major Vel minor apparebit portio ; et in tantum potest eX tendi quod nihil apparet; et sic secundum longitudinem et brevitatem pyramidum fiunt majores bases vel minores, et Circuli majores colorati Vel minores, et majoreSportiones Vel minores resecatae, et portion OS majorum Circulorum et minorum, ut jam Satis patet cuilibet Consideranti. Et haec apparitio circulorum et portionum Con Sideratur PeneS brevitatem et longitudinem pyramidum, ut diXi, licet non consideremus elevationem et depressionem Solis. Sed tamen in nubibus nunquam apparet Circulus integer iridis, sed ut in pluribus minor η portio, et aliquando semicirculus et major portio. Nam basis pyramidis secat terram Sempor in generatione iridis in ' nubibus propter ejus longitudinem ab oculo, et ideo nunquam apparet circulus completus. Quando UOro Sol est in Oriente, et iris elevatur super horizontem quaSi per qa gradus, Ot materia sit praeparata rorida distillans habens stillicidia infinita, tunc apparet major portio circuli per quantitatem arcus inter radium Visualem et horigontem ; et quando sol est in altitudine illius lineae Α, tunc iris habet Semicirculum ;et quando sol transcendit illam lineam, tunc fit minor portio circuli; sic ulterius quanto sol altius ascendit, fit tris minor et minor, quia magiS abscinditur de Suo circulo Per torram. Considerandum est tamen hic quod Se Cundum AriStot Clem, Curvature Praecipue in noVa translatione β, minor portio circuli apparens V xj φ b Uy J. has alia. J. necnon instead of minor. y J. cum nubibus.l illius lineae, i. e. the radius visualis directed to the centre of the iris malles an angle with the hori Zon of a1'. si The old translation was probably that os Gerard of Cremona, who in the twelfth centuta translated from the Arabic the first three books of the Meteorologica. See Jourdain ed. cit P. 163.J WhoSe waS the New VerSion here Spoken os, is more doubisul: probably that of William os Moerbe ke, ofwhom the Stavian chronicie, quot ed by Jourdain, P. 67, SayS, tranStulit Omnes libros Aristotelis de Graeco in Latinum, verbum CX Verbo, qua tran Statione
194쪽
18o OPERIS MAJORIS PARS SEXTA.
est portio majoris circuli, et major portio est portio minori S Circuli. Uerum quando sol est in oriente, licet appareat pluS Semicirculo Coloratum, tamen illud est portio minoris circuli quam quando sol est in elevatione magna immo in eleUationem RXima Super radium Ut Sualem, in qua potest minimum iridi S apparere : Verum quando sola ejus gibbositas apparet Prope terram, dum sol est in maxima altitudine determinata generationi iridis, tunc illa modica portio est pars basis majoris circuli. Nam non est aestimandum quod pyrami Seadem maneat et eadem basis in elevatione et depressione Solis, Sed intelligendum quod nova et nova renovari debet in imaginatione habenda de iride, ita quod major aestimatur quando iris est in serior, et minor quando est Superior. Quiam Vero major portio Circuli iridis apparet, quando sol eStin oriente Secundum quantitatem aspicientis, tunc si esset in alto monte vel in turri alta Videret longe majorem portionem Sectandum quantitatem totiuS eleVationi S. Et considerandum est quod quando sol est Sub hori Zonte Prope, tamen Pot CSt iris apparere. Sed tamen est portio minor, et non m Mor, nec semicirculus, et hoc non est ni Si propter defectum materiae, nam tunc radii solares non attingunt Vapores prope terram, Sed in alto positoS, et ideo non potest compleri semicirculus coloratus nec major portio
Sed parum circa gibbositatem, quamvis major portio circuli sit
Et intelligendum est quod pyramis vi Sualis et pyrami S
iridis non sunt eaedem, licet sint aequales, et jaceant SuperiuSin eodem loco. Nam dicunt, quando oculus fit immotus sunt
scholares adhuc hodierna die utuntur in scholis ad instantiam Domini Thomae de Aquino.' Whether the expression omnes libros included the Meseorologica we Cannot be qui te Sure. Michael Scot certainly translated De Coclo of Aristolle, and perhaps the Meteorologica also. His tranStation Aeems to have been mades rom the Arabie. Jourdain, P. IAI. The statement that major portio est portio minoris circuli' is borne out hyres rence to the Greela texi Meteor. iii. a. θ 3) : δυνοντος μεν καὶ ανατελλοντος, ελaχιστου μεν κυκλου μεγίστη δ' V αφίς, αἰρομέν0υ δε μαλλον, κυκλου μὲν μείζονος, ελαττων δ' η ας ίς. Bacon'S theory of the rainbow aS being, parily, an optical illusion, made him readier to accept thi S Uiew. The passage in Aristolle immediately preceding is conclusive evidenco that the true theory of the
195쪽
181 hae pyramides simul λ. Quando Vero oculus flectit se adde X tram Uel sinistram, sursum Vel deorsum, capite tamen
manente immobili, cadit pyramis Uisualis Secundum Partem Uel Secundum totum extra locum pyramidis triclis. Quod fieri PotCSi quia Centrum oCuli in hoc motu est immobile per quod tran Sit axis pyramidis triclis, et ideo pyramis haec iridis jacet fixa in loco suo, licet pyramis Visualis moUentur et mutetur Secundum quod oculus aspicit in serius Vel superius, aut a latere. Et tunc nihil de iride apparebit, nisi quantum
de basi pyramidis iridis capit basim pyramidis Vi Suali S, quum nihil videtur nisi quod cadit infra pyramidem Ut Sualem, nihil
dico per Speciem Venientem ad rectos angulos, et quod fit
visibile principale, sicut hic est iris Vel pars, Secundum quod
Pyrami S Visualis capit de loco suo), et Secundum hoc apparebit arcus iridis major vel minor. Et istud est Ualde considerandum, ut sciatur Veritas iridis, et de hoc in serius fiet sermo.
Et cum jam habitum est, quod cum altitudo solis fuerit qa radiatam Vel major, non potest iris apparere, potest de facili RPParere quo tempore anni et in quibus locis debeat iris ut poterit apparere in meridie diei η. CAPITULUM UI. Et cum jam habitum est de altitudine et magnitudine et In latitudes figurae Varietate, potest de facili patere de tempore genera- 'Rtionis et loco Nam quare in aestate apud se orem diei non ratiabo apparet. Cau Sa a Ssignata est Per rationem altitudiniS COIDPOSitae h66h . ., a parte solis et iridis deputatae suae generationi ; Sed tunc ante λΠ Winter
meridiem et post dum sol est infra altitudinem 4 a graduum, poteSt apparere. Sed tamen hoc potest esse in climatibus notiS, quaO Septem Vocantur ; sed non oportet quod sit in omnibus regionibus a medio mundi usque ad Polum. Considerandum est igitur quod major altitudo solis super hori Zontem est in hora meridiei, et minor altitudo solis in omnibus climatibus in quibus sol lucet Super hori Zontem, tam
A J. has similiter. What is meant is that the t o Cones coincide. This sentence properly belongs to the nexi chapter, but Since it is repeated there, I have lest ii as it StandS.
196쪽
From this limit tolatitude of66' 25
182 OPERIS MAJORIS PARS SEX M.
in hyeme quam in aestate est in Capricorno, scilicet in solstitio hyemali ; et propter hoc sunt breviores dies Sed iris non potest generari in omnibus his locis, quando sol est in meridie. Nam in regione cujus latitudo, id est, distantia genith capitis ab aequinoctiali circulo seu medio mundi, est 24 graduum et 25 minutorum Vel minus, et hoc est habitantibus prope finem secundi climatis sub tropico Cancri ultra Jerusalem, nunquam PoteSt iris esse, quando sol est in meridie. Nam si hoc POSSet OSse, fieret quando sol est minoris altitudini S super hori Zontem, et hoc esset quando soret in solstitio hyemali, SCilicet in primo gradu Capricorni. Sed non poteSt CSSO, QUOniam tunc altitudo Solis est 4 a graduum super horizontem. Quod autem altitudo solis in regione illa apud solstitium hyemalesierit ψa graduum, manifestum est per hoc, quod quarta coeli est ab horigonte ad geniti, capitis; et geniti, capitis distat ab aequinoctiali per 24 gradus et 25 minuta, ut dictum est; Subtrahatur enim hoc a quarta coeli, scilicet a 9 O gradibUS, et iterum tota solis declinatio quae est inter aequinoctialem et Capricornum, Scilicet 23 gradus et 35 y minuta, quae Simul juncta saciunt 48 gradus, quibus subtractis a 9O, remanebunt 4 a gradu S, qui sunt altitudo capitis Capricorni. Ergo cum sol fuerit in eo erit in meridie super hori Zontem per ψa gradu S; quare iris non poterit generari in meridie illa. Quare nec in aliqua totius anni, quia et ante et post erit meridies majoris altitudini S. Sed si ambulaverimus ab illo loco Versus Septentrionem usquequo latitudo regionis sit 66 graduum et 25 minutorum, et hoc est ultra Scottam, ubi in solstitio hyemali nullus est dies, nisi quod subito medietas corporis solaris super terram apparet, poteSt in omnibus his regionibus iri S apparere quando
k The words after aestate to end of Sentenco aro omitted in J., so that both
197쪽
sol est in meridie, et in Capricorno, quia Semper minuitur and to- altitudo Capitis Capricorni, et ideo altitudo solis in meridi C. ii . ii Et magis ac magis potest iri S grandior apparere, non solum illa limit at die in hora meridiei in omnibus regionibu S, Sed in diebUS Pro Pe os yeni Sol Stitium, et secundum quod plus et plus deambulaVerimus VerSUS Septentrionem, et fuerit latitudo regionis major. Sed hoc plus potest apparere dum sol est in meridie, non solum dum sol est prope Capricornum, Sed in multis aliis temporibus Secundum quod in Septimo climate, ubi latitudo est 48 graduum Ct 42 minutorum, Potest apparere iriS, Sole eXeunte in meridie ab autumnali aequinoctio usque ad vernale . Nam sol in isto tempore in meridie non habet in septimo climate altitudinem 42 graduum, neC etiam in diebus aequinoctiorum, quoniam altitudo capitis Arietis et Librae super hori Zontem non est nisi 4 I gradus et Io minuta, ut prius tactum CSt, et patet hoC per latitudinem regionis subtractam a 9O. Nam 48 gradibus et 48 minutis, quae sunt latitudo regionis, Subtracti S a 9O, non remanent ni Si 4 I gradus et Ia minuta, et hoc eSt minus quam
4 a gradus, qui faciunt altitudinem solis in qua potest iris
Et si ultra hoc clima deambulaverimus ad Septentrionem, adhuC poterit iris in fervore aestatis apparero, quando Sol eStin meridie. Nam altitudo capitis Arietis est parva, et similiter altitudo capitis Cancri quando latitudo regionis est 54 graduum Vel 6OJ, et maXime quando est 66 graduum et 25 minutorum. Nam tunc nulla altitudo est Capricorni, quia horizon transit per idem, et in solstitiis in instanti jacet horizon sub
Zodiaco, non declinans ab eo. Et quia Zodiacus mOUOtUr Cum coelo, Subito separatur ab hori Zonte, et revolvitur Caput Capri
Corni sub horigonte per diem naturalem, nisi quod medietas Soli S apparet super terram. Verum ei nulla est altitudo Super horizontem in solstitio hyemali. Et tunc iris potesta P Parere, quando sol eSt in meridie, dum medietas apparet Super terram *, et poteSt esse major quam semicirculus. Et quia repente occidit medietas solis, ideo statim disparet iris.
Similiter in aliis diebus fere totius anni apud illum locum
in Aster fio J. interpolates minutorum, whicli is not in ei ther D. Or O. β Super terram, Omitted in J.
198쪽
PoteSt apparere, quia maXima altitudo solis est quando sol est in Cancro, sed non eleUatur tunc sol super horigontem nisi per ambas Solis declinationes maximaS, qu Rrum una OSt 23 graduum et 35 minutorum. et altera totidem, quorum Summ Rest 47 graduum et Io minutorum, quae non OX cedunt maXimam altitudinem solis, in qua potest iris apparere, nisi in s radibus et io minutis ; et ideo in paucis diebus respectu toti hi Sanni impedietur generatio iridis sole exeunte in meridie. Sed si deambulaverimus ultra haec loca, nunquam erit Sol in meridie δ, sed in aquilone et oriente et Occidente tantum, quia sol semper hominibus habitantibus ultra loca illa apparet ante
eos UerSUS Polum mundi, et aliquando Per men Som Sine nocte,
aliquando per duos, aliquando per Pliares V Sque UO APParCat per 6 menses, scilicet habitantibus sub polo. Et ideo ille locus, cujus latitudo 66 graduum et 25 minutorum; est ultimuS in quo iriS potest apparere dum sol est in meridie ; sicut primus in quo sole eXeunte in meridie, fuit ille locus cujus latitudo incipit esse plus quam 24 gradUS et 25 minuta.
Sic ergo Considerandum est in quo tem Pore, et praecipite Sole e Xeunte in meridie, et in quibus climatibus potest iris apparere. Et in istis regionibus potest accidere in Vero aquilone, qURndo scilicet sol est in meridie; et in aliis partibus inter orientem et Zquilonem, et inter occidentem et aquilonem. Et etiam in aestate potest accidere in Vespere inter orientem et meridiem, et in mane inter Occidentem et meridiem, quia in Solstitio aestivali sol declinat mane multum ad aquilonem. et tunc in opposito loco inter occidentem et meridiem fieri potest iris; et
y Cf. Vol. i. p. I97 : Et deinde Semper apparet sol in aquilone VersuS polum the mean ing of whicli though awkwardly expressed, is that from the Arcticcircle to the pol e there are days when the sun does not set. Tho descriptionos the polar clay and night that follows is perfectly clear, and is evidently talieni rom Ptolemy's infaxis lib. xi. cap. 6) with the Latin version of whicli, tranS- lateo from the Arabie, Bacon was perfectly weli a quainted. But what is themeaning of the wordes, nunquam erit sol in meridie '3 of courso in the latitudeos sci', the equator coinciding with the horizon, the sun during that hals of the year when he is north of the equator describes in every twenty-sour hOurAcircles parallel with the horigon, Ao that no one poliat in the revolution couldbe called South more than another. But this is true of the polar potnt ora ly, and of no other with in the Arctic circle: and the wordS in question do not bear out
this interpretation. I thin k the passage has probably been vitiated by the
199쪽
in Vespere declinat ad aquilonem, et ideo fieri potest iris inter orientem et meridiem. Sed nunquam in Vera meridie poteStesse iris in his climatibus ab aequinoctiali usque ad latitudinem 66 graduum et 25 minutorum. Potest tamen bene fieri in meridie in locis ultra hanc latitudinem, et hoc usque ad δpolum ; quoniam sol in illis regionibus est semper in parte aquilonari vel in oriente aut occidente ; et iris fit in oppositum Solis, et tunc omni hora diei potest fieri iris. Nam nunquam elevatur Sol super horigontem nisi per maXimam Soli S declinationem per 23 gradus et 3, minuta, propter quod iri S Semper potest eis apparere de die, quando materia CSt
EX his igitur patet quod iris sequitur motum SoliS dupliciter; uno modo secundum elevationem et depreSsionem Solis in suo circulo altitudinis, prout prius dictum eSt; et alio modo Secundum motum Solis super horigontem motu diurno, quia iris Semper sequitur nadir solis, et na dir Vadit continue in OPPOSitum SoliS.CAPITULUM VII. EX perimentator ulterius inquirere nititur an non fiat iris per radios incidentes vel per refleXionem Uel per refra Ctionem, et an Sit Solis imago, ut suppositum est in his quae de Perspectiva dicta sunt, et an sint Veri Colores in ipsa nube, et de Varietate, et de causa figurationis; cum superius tantum sit dictum de quantitate figurae, scilicet quod aliquando sit Circulus Complet US, et aliquando major portio, et aliquando minor. Sed ad haec intelligenda necessarium est uti eXperientiis certis. Quae sunt hujusmodi, videlicet ψ quod aspiciens iridem, si moveatur aequi distanter iridi, tunc iris Sequitur ipSum a latere; si Veromoveatur Versus iridem, iris fugit si Vero retro cedat, iris Sequitur ipsum, et non solum tardo motu, sed eadem Velocitate qua Uidens movetur. Verum Si Velocissime Currat homo vel equitet, Videbitur iris pari Velocitate tranSferri, sicut manifeste poteSt homo deprehendere, si villae Vel nemora, Vel alia corpora Sint ante eum circa locum iridis ; Videbit enim iridem
200쪽
186 OPERIS MAJORIS PARS SEXTA.
accedere ad ea valde velociter, si sint λ post illam, Vel recedere si sint λ ante. Item ' per eXperientiam scimus quod sol, propter distantiamma X imam a nobis quam non POSSum US judicare, Videtur Semper eSSe in eadem distantia fugienti ante ipsum; et propter hoc Videtur quod sol sequitur fugientem, quia aliter eadem distantia non judicaretur. Et similiter quando accedit VerSUS Solem, Uidetur quod sol fugiat ante eum propter hoc quod apparet Semper in eadem distantia; quae apparentia Salvari non potest nisi visus judicet solem moveri ante se. Et hujusmodi motum apparentem Videm VS mani Ste, quando Sol transit super nemora Vel Caetera eleVata in aere a quibuS recedit, Vel ad quae accedit. Item scimus quod sol videtur esse in directo aSpicientis et apparet moveri aequi di Stanter, et hoc propter Superfluitatem distantiae. Et propter hoc semper apparet Sol in oppositum videntis iridem, quocunque m OUeatur aequi distanter iridi. Ut si sol sit in meridie, et iris in aquilone, Videns motus ad orientem aspicit Solem CX uno latere Contra eum, et iridem eX alio, ita quod linea transit a Centro solis per centrum oculi et iridis; et Variatur motus iridis per hoc quod sol videtur moveri aequi distanter aspicientiet iridi. Si enim sol staret secundum judicium Visus, tunc irisIDOUOretur Secundiam motum Videntis, Sed plus pertranSiret de spatio quam Videns et transiret Videntem. Nam Sic est generaliter, quod visibili quieto, si videns moUeatur, im Ago moVebitur Si speculum continuetur'; Sed si res Visa simul moVeatur in partem Videntis, motus imaginis non pertransibit nisi spatium aequale motui videntis. Si Vero visibile quiescat, imago majuS Spatium pertranSibit. Nam sit a centrum solis immobile, b centrum oculi, c Centrum
iridis in linea a b c, et δε et c moveantur ita quod δε in E, etc in in manifestum est quod c j spatium est majus quam θ d, et tunc linea a c et linea a s non aequi distant Sed a parte