장음표시 사용
331쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PANS TERTIA. 315
O fortunatiorem Marcellum eo tempore quo OXilium Suum Bruto adprobaVit, quam quo reipublicaC ConStalatum l . . . Ita te, Marcelle, disciplinis imbuisti ut scires omnem locum Sapienti viro patriam OSSO.' Bene ergo eXilium tulit Marcellus, nec quicquam in animo Cap. ejus mutavit loci mutatio, quamvis eam paupertaS Sequeretur. In qua nihil mali esse quisquis modo nondum pervenit in insaniam omnia subvertentis avaritiae atque tu Xuriae, intelligit . . . Corporis exigua desideria sunt; frigus submoUeri vult, alimentis famem ac sitim e Xtinguere. Quicquid eXtra Concupiscitur vitiis non usibus laboratur. Non CSt neceSSO Omne perscrutari pro indum, nec Strage animalium Uontrem onerRro, nec conchylia ultimi maris eX ignoto litore eruere ; di istos deaeque perdant quorum lia Xuria tam invidiosi imperii finesti RnSCondit . . . Undique conVehunt omnia nota fastidienti
gulae. Quod dissolutus deliciis stomachus vix admittat, ab
ultimo portatur Oceano. Vomunt ut edant, Odunt ut UOmant, et epulas quas toto orbe conquirunt nec concoquere dignantur.
Ista si quis despicit quid illi paupertaS nocet 8 . . . O miSerH-biles . . . ut Superius est notatum Τ : et inseri ; Libet dicere :Quid deducitis naves Θ quid manu S et ad Uersus feras et adversus homines armatis 3 quid tanto tumultu discurritis Θquid opes opibus adgeritis P non VultiS cogitare quam ParUa
Vobis corpora sint Θ nonne suror et ultimuS mentium error est, Cum tRm eXigulam CapiaS, Cupere multum P Licet itaque augeatis census, PromoVeati S fines: nunquam tam On corpora UeStra laXabitis . . . Haec accidunt divitias non ad rationem reVocantibus, Cujus certi fines sunt, Sed ad Uitiosam con-Suetudinem, cujus immenSum et incomprehensibile arbitrium est. Cupiditati nihil est Satis, naturae satis eSt etiam
Nihil homini natura quod necessarium faciebat fecit Cap.
Qui continebit itaque se intra naturalem modum paupertatem
non Sentiet; qui naturalem modum eXCedit eum in summis quoque OPibUS paupertaS Sequetur. Necessariis' enim rebus eXilia' semper 'sufficiunt, supervacui S nec regia R. AnimUS OSt
332쪽
316 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
qui divites facit. Hic in eXilia sequitur, et in solitudinibus aSPerrimi S, cum quantum Sati S CSt Sustinendo corpori in Uenit ipse bonis suis abundat et fruitur; pecunia ad animum nihil pertinet non magis quam ad deum immortalem. Omnia
i StR . . . in Pici CS, RUrum, Argonium et magni mensarum orbeSterrena Sunt pondera quae non PoteSt amare sinceruS animuS Rc naturae Suae memor, leVis ipSe, eX perS, et quandoque emissus fuerit ad summa emicaturus : interim quantum per moraS membrorum et hanC Circumsu Sam gravem Sarcinam licet, celeri et volucri cogitatione divina perlustrat. Ideoque nec eXulare δ unquam potest liber et Deo cognatus et omni mundo omnique ReUO PRr . . . CorpuSCulum hoc, CuStodia et
vinculum animi, huc atque illuc jactatur. In hoc supplicia in hoc latrocinia, in hoc morbi eXercentur; animuS quidem iPSe Sacer et aeternus est, et Cui non possit injici manus.'. . . ASPiCO RURnto major PRrS sit pauperum quos nihilo notabis tristiores sollicitioresque divitibus: immo nescio an eo laetiores sint, quod animus illorum in pauciora distringit Ur . . . Me quidem quotienS ad antiqua eXempla respeXi. paupertatis uti solatiis pudet, quoniam quidem eo temporum tu Xuria prolapSa est, ut majus Viaticum eXulum sit quam Olim patrimonium principum fuit. Unum fuiSSO Homero SerVum, tres Platoni, nullum Zenoni a quo coepit Stoicorum rigida ac virilis sapientia satis constat . Num ergo qui Squam COS misere ViXisse dicet, ut non ipse miserrimus ob hoc omnibus videatur Θ' Responderi potest: Quid artificiose ista diducis, quae Singula Sustineri possunt, collata non possunt Z Commutatio loci tolerabilis est, si tantum locum mutes. Paupertas tolerabilis est, si ignominia absit quae Uel sola opprimere animos solet. Adversus hunc quisquis me malorum turba terrebit, his verbis utendum erit ; Si Contra unam quamlibet partem fortunae satis tibi roboris est, idem ad Uersus omnes erit. Cum semel animum virtus induraverit, undique invulnerabilem praestat; si avaritia te dimiserit, vehementissima generiS humani pestis, moram tibi ambitio non faciet. Si ultimum diem non quasi poenam Sed quasi naturae legem aSpi CiS, CX
333쪽
quo pectore metum ' mortis eceris, in id nullius rei timor audebit intrare. Si cogitas libidinem non voluptatis cauSRhomini datam Sed propagandi generis, quem non Violaverit hoc secretum et infiXum Visceribus ipsis eXitium, omnis alia cupiditas intactum praeteribit. Non singula Vitia ratio sed Pariter Omnia prosternit ; in universum semel vincitur.' Et infert de ignominia; Ignominia tu putaS quemquam Sapientem in OVeri PosSe qui omnia in se reposuit, qui ab opinionibus vulgi secessit Θ plus etiam quam ignominia est mors ignominiosa. Socrates tamen eodem illo vultu quo triginta
tyrannos solus aliquando in ordinem rodegerat, Carcor Omintravit, ignominiam ipsi loco detracturus. Neque Onim poterat Carcer Uideri in quo Socrates erat . . . Nemo ab alio contomnitur, nisi a Se ante Contemptus est. Humilis et Projectus animus Sit isti contumeliae opportunuS qui Uero ad Uersu S SACUissimOS casus se eX tollit et ea mala quibus alii Opprimuntur evertit ipsas miserias insularum J loco habet; quando' scilicet ita affecti sumus ut nihil aequo magnam apud nos admirationem occupet quam homo sortiter miser.
Ducebatur Athenis ad supplicium Ari Stides, cui quisquis
occurrerat dejiciebat oculos et ingemiscebat, non tanquam in hominem justum, sed tanquam in ipsam justitiam animadver teretur. Inventus est tamen qui in laciem HUS inSPUOTet . . . at ille abstersit faciem et subridens ait comitanti se magi- Stratui ; admone istum ne postea tam improbe oscitet . . . Sim H nus Vir Cecidit, magnus jacuit non magis illum putes
contemni quam cum aedium Sacrarum ruinae Calcantur, qua Sreligiosi aeque aC stantes adorant.' Et cum dederit matri haec ad Uersorum rem odia, resumit omnia mala quae ei Contigerunt ut doceat eam virum Vincere
qui tot animo virili prostravit. Dicit igitur Sed quanto ista Cap.
duriora sunt, tanto major tibi Virtus ad Uocanda est, et Velut cum hoste noto ac saepe jam Victo acrius est Congrediendum.
Non eX intacto corpore tuo sanguis hic fluXit: Per ipsas
334쪽
318 CAPITULUM XIII. Seneca de remediis fortuitorum λ, Gallioni scribens dicit,
Morieris, Ista est hominis natura non poena. HAC conditione intravi ut eXirem. Stultum eSt timere quod Vitare non
rationale et mortale Θ Male de te opinantur homines. Sed mali. Nunc malis displicere, laudari est. Non potest ullam auctoritatem habere sententia ubi qui damnandus est damnat . . . MAle de te loquuntur. MOUerer, Si judicio facerent ; nunc morbo faciunt. Non de me loquuntur Sed de se. Nesciunt bene loqui. Faciunt non quod mereor Sed quod Solent . . Exulabis. Erras : Omnium una eSt patria. Non patria mihi interdicitur sed locus η . . . Nulla terra e Milium est SodHlt Cra Patria . . . Patria OSt ubicunque bene est. Illud autemper quod bene est, in homine non in loco est . . . Si sapienSeSt, Peregrinatur : Si Stultus, e Xulat.' Dolor imminet. Si eXiguus est, feramus: leVis CSt patientia. Si gravis est, feramus non loUiS CSt gloria . . . Dura res est dolor. Immo tu mollis. Pauci dolorem ferre Potuerunt. SimuS OX Pauci S.' Paupertas mihi gravis est. Immo tu paupertati. Non in paupertate Uitium est sed in paupere. Illa eX pedita est, hilari S, tuta . . . Pauper es quia Uideris. Nihil deest avibus. Pecora in diem Vivunt . . . Accepit ille grandem peCuniam.
Ergo et Superbiam . . . Hominem illum judicas Θ Arca est. Quis aerario, quis plenis invidet loculis p Quem tu dominumaeStimas pecuniae locutus est. Si prodigus est non habebit, si avarus, non habet. Iste quem tu felicem credis saepe dolet, saepe Suspirat. Multi illum comitantur. Mel muscae Sequuntur, CRdaVera lupi, frumentum formicae. Praedam
335쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS TERTIA. 319
similiter ista turba, non hominem.' Mors, eXilium, luctUS, dolor, et hujusmodi non sunt supplicia sed tributa vivendi. CAPITULUM XIV. Ad Marciam scribens Seneca pro consolatione doloris de morte filii sic ait:
Renovat se et Corroborat cotidie luctus . . . et fit infelicis animi . . . Uoluptas dolor.' Cogita non magnum esse in rebus prosperi S sortem se gerere ubi secundo CharSU Uita procedit.
Ne gubernatori S quidem artem tranquillum mare et obSC-quens Ventus Ostendit ; adversi aliquid incurrat oportet quod animUm probet . . . Nulla re major invidia fortunae fit quam aequo animo.' Turpis est navigii rector cui gubernacula fluctus eripuit, qui fluitantia Vela deseruit, permisit tempeStatiratem. At ille vel in naufragio laudandus quem obruit marenaUem tenentem et obni Xum.'
Naturale desiderium est suorum. QuiS negat, quamdiu modicum CStΘ . . . Sed plus est quod opinio adjicit quam quod natura imperavit. Adspice mutorum animalium quam Concitata sint desideria et tamen quam breUia. VACCArum uno die alterove mugitu S auditur, nec diutius equarum vagus ille
amenSque discursus est. Ferae Cum VOStigia Catulorum Con- Sectatae sunt . . . cum ad Cubilia eXpilata redierunt, rabiem intra eXiguum tempus CXtinguunt. AUOS Cum Stridoro magno inanes nidos circum fremuerunt, intra momentum tamen quietae Volatus suos repetunt. NeC ulli animali longum fetus sui desiderium est nisi homini . . . Ut SC iaS autem non OSSO
hoc naturale, luctibus frangi ; primum magis feminas quam VirOS, magis barbaros quam placidas δ gentes, magi S indoctos
Uam dOCtos, eadem orbitas Vulnerat. Atqui ea quae a natura Uim acceperunt eamdem in omnibus Servant. Apparet non eSSe naturale quod Varium est. Ignis omnOS aetateS Omniumque urbium ci UeS tam Viros quam seminas uret. Ferrum in
omni corpore eXhibebit secandi potentiam. Quare λ quia Vires illi a natura datae sunt . . . Paupertatem, luctUID, Rmbitionem alius aliter sentit, prout illum Consuetudo in Cit: et
336쪽
ciam caP. 8, 9. Cap. IO. Cap. II.
imbecillum impatientemque reddidit praesumpta opinio de non timendis terribilis. Deinde quod naturale est non decrescit mora; dolorem 'autem dies longa consumit.' Sed dices Non putavi futurum. Quicquam tu putas non futurum quod multis scis posse fieri. quod multis vides evenisse Θ Egregium Versum et dignum qui non e populo OX iret, cuivis solost accidere quod cuiquam potESt. Ille amisit liberos; et tu amittere potes. Ille damnatus est; et tua innocentia sub ictu est. Terror deCipit hi C . . . aufert vim praesentibus mali S qui sutura prospeXit. Ouicquid est hoc, Marcia, quod Circa nos eX adUenti Cio fulget, liberi honores, opeS, ampla atria, Clientium turba reserta VCStibula . . . Caeteraquct Ox incerta et mobili sorte pendentia, alieni Commodati que adparatus sunt. Nihil horum dono datur; Collaticiis et ad dominos redituris instrumentis scena adornatur. Alia ex his primo die, alia secundo roserentur, Pauca USque ad finem perSOVerabunt. Itaque non est quod nos suspiciamuS tanquam inter nostra positi : mutua aCCepimuS. Usus fruCtu Sque no Ster est, Cujus tempus ille arbiter muneris sui in Deus temperat: nos oportet in promptu habere quae in incertum diem data sunt, et adpellatos sine querela reddere. Pessimi debitoris est creditori facere Con-Vi Cium . . . SAOPe AdmonenduS OSt animUS, RIncti ut reCOSSUrR, immo tanquam recedentia. Ouicquid a fortuna datum est, tun quam OX emptum auctore POSSidens . . . Nihil de hodierna nocte promittitur . . . nihil de haC hora. Festinandum est; inStatur a tergo . . . RaPina rerum omnium eSt ; miseri nescitis fuga Ut Uero.' Quid opus est partes deflere 3 tota flebilis Vita est. Urgebunt nova incommoda priusquam UetoribUS SAti SisCOriS . . .
Quid est homo P quodlibet quassum vas et quolibet fragile
jactatu. Non tempOState magna ut diSSi peris est Opus. Ubicumque arietaveris Solveris. Quid est homo Θ imbecillum CorpuS et fragile, nudum, Sual te natura inerme, alienae opi Sindigens, ad omnis fortunae contum Cli RS ProjCCtum . . . CUJUS-
Deus is interpolated here by Bacon.
337쪽
MONALIS PHILOSOPHI V NS TERTIA.32 slibet serae pabulum, cujuslibet Victima . . . frigoriS ROStUS laboris impatiens . . . Odor illi saporque et laSsitudo et Uigilia . . . et cibus, et Sine qui bias Vi Uere non PotOSt, morti TR SUnt . . . non omne Coelum serens, aquarum novitatibus t flatuque non familiaris aurae et tenuissimis CauSi S morbidUm . . . Cum interim quantos tumultus hoc tam Contemptum animal moVettin quantas cogitationes oblitum conditionis suae Venit i Immortalia aeterna Volutat animo, et in nepotes PronepoteS UOdisponit, Cum interim longa conantem eum morS opprimit, Cthoc quod Senectus Vocatur, pauciSSimorum Circuitus annorum.' Nulli fere magna bona et diuturna contingunt. Non durat Ad Marnec ad ultimum exit nisi lenta felicitas.' Ciam,
Et infert e Rempla patientiae in amisSione filiorum. Ne Cap. ianimi S admiretur Graecia illum patrem qui, in ipSo Sacrificio nuntiata filii morte, tibicinem tantum taCere jussit, et Coronam Capiti detraXit, caetera rite perfecit. Pulvillus effecit pontis X cui Capitolium dedicanti mors filii nuntiata est, quam ille
eXaudisse dissimulavit et solemnia in Verba concepit, gemitu non interrumpente Procationem.' Cornelia Scipionis filia, GracChorum mater, duode Cim Cap. 16 partus totidem funeribus recognoVit . . . GrRCChOS, QUOS Uibonos Viros nega Uerit magnos fatebitur, et occisos Vidit materet insepultos. Consolantibu S tamen miseramque dicentibus, Nunquam V inquit infelicem me dicam quae Gracchos peperi.
filios duos juvenes. utraque Spe futuri Prin Ct Pi S COTtR . . . Octavia nullas admisit VoceS . . . Talis per omnem Vitam fuit quali S in funere . . . Secundam orbitatom judicans lacrimas mittere nullam imaginem filii carissimi Voluit, nullam sibi de eo fieri mentionem . . . Li Via neC Plu S doluit quam aut honestum erat Caesari aut aequum matri. Non desiit filii sui celebrare nomen, nunquam ' PriUatim publiceque repraesentare, libentissime de illo loqui de illo audire.' Plena et infesta variis CasibuS Vita eSt, a quibuS nulli longa Cap. 16λ Aster solemnia Seneca has the words pontificia carmina whieli Bacon omites. In the sentence that follows, he has Stightly altered Seneca's construction ' This passage is talien out os iis ordor from cap. 2 and 3 of the Ad Marciarat.' Seneca has, ubique illum sibi privatim,' etc. VOL. II. V
338쪽
322 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
CSt PAX, ViX induciae Sunt . . . Est quidem natura mortalium ut nihil magis placeat quam quod amissum est.' ' Opinio est quae nos cruciat, et tanti quodquo malum CSt, quanti illud taXavimus. In nostra potestate remedium CSty.' Omnia humana brevia et Caduca sunt et infiniti temporis nullam Partem occupantia . . . Cujus quantum Cumque fuerit in Crementum non multum aberit a nihilo. Uno modo multum OSt quod ViXimus Si satis est . . . Nulla erit illa brevissimi longissimi que aevi disserentia, si inspecto quanto quis ViXeritSPRtio. ComparaUOris quanto non ViXerit.' Quereris, Marcia, non tam diu filium tuum ViXisse quam Potuisse Θ unde enim scis an diutius illi eXpedierit vivere Zan illi hac morte consultum sit Θ Ouem invenire hodie potesCujus rOS tam bene positae fundataeque sint ut nihil illi procedente tempore timendum sit 8 Labant humana et fluunt . . . ideoque soli Cissimi S optanda mors est' . . . Nihil est tam fallax quam vita humana, nihil tam insidiosum ;non . . . QVi SquRm illam ACCOPiSSet nisi daretur inscientibus.' Praeter hoc quia* omne futurum incertum eSt, et Addeteriora certius, facillimum ad superos est iter animis Cito ab humana conVersatione dimissis. Minimum enim faecis
ponderisque trRXerunt antequam altius terrona Conciperent . . . Liberati leUiores ad Originem SVRm TCUolant . . . Nec unquam magni S ingenii S cara in Corpore mora OSt.' Et caetera si ut superiuS CSt Annotatum.
CAPITULUM XU. Ampliavi jam hanc partem tertiam Moralis Philosophiae, ultra illud quod a principio aestimavi. Sed delectat Sententiarum moralium Pulcritudo I et Praecipue quia magna rationis Vi Vacitate eruuntur per philosophorum industriam. Et tanto aVidiuS recipiendae Sunt, quanto nos philosophantes Christiani nescimus de tanta morum Sapientia percogitare, nec tam eleganter persuadere. Utinam operibuS COIDProbarem US ORquae ipsi philosophi nobis tam sapienter proponunt Quam Vis
y remedium habemus, Seneca. δ Already quoted in cap. 5. SCC P. 225. y quod, Senecu.
339쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS TERTIA. 323
enim de virtutibus gratum in facientibus, de fide et spe et Caritate et hujusmodi, possimus eX Christiana pro SSione sentire quae ipsi philosophi nescierunt, tamen in virtutibusqUae Communiter requiruntur ad Uitae honestatem, et ad Communionem humanae societati S, et Sermonem, Sum US Oi SimparOS, et operibus minus efficaceS, sicut manifestum est eXConsideratione sapientiae quam proponunt. Et hoc est satis vituperabile nobis et omni derisione dignissimum. Ne-CeSSarium esset igitur philosophantibus Christianis quod conSiderent meram gloriam quae a philoSophis proponitur. Atque ad hoC eXCitamur Per sanctorum CXemPlR. Nam diligenter traxerunt ad divinam doctrinam philosophorum dicta et maXime ea quae ad mores et instituta vivendi pertinebant. Sed et causa specialis est quod in hi S libri S Senecae moror a) The Quia licet hujusmodi libros Persecutus sim ab infantia. tamen d/''ψgVς' libros De fra et Ad Hes iam, et Cur bonis mala accidunt, et are but An in Sapientem cadun I conmmeliae et injuriae, et Ad Marciam, et treS ad hoc sequentes, non potui unquam Videre ni Si nunc; et nescio si ad manus Vestrae Gloriae PerUOnerunt, ProPter quod abundantius hic Scribere Sum CONRtUS. CAPITULUM XVI. Seneca ergo ad Paulinum de Vitae breVitate eum consolans sic incipit perorarC
Major pars mortalium de naturae malignitate Conqueritur, quod in eXiguum aevi gignimur . . . Non CXigilum temporiS habemus, sed multum perdidimus. Sati S longa Vita et in Extraeis maXimarum rerum Consummationem large data CSt, Si tota s ''diu hbene collocaretur. Sed ubi per tu Num et negligentiam climuit, dialogue ubi nullae bonae rei impenditur, ultima demum DCCCSSitato Bievitate Cogente, quam ire non intelleXimus, transisse sentimus. Ita y 'ς CSt, non Accepimus breVOm Vitam, Sed fecimus nec inopes ejus, Sed prodigi sumus. Sicut amplae et regiae opes . ubi ad
340쪽
32 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
malum dominum pervenerunt. momento disSipantur; at quamvis modicae si bono Custodi traditae sunt, usu creSCunt ita aetas nostra bene disponenti multum patet.'De Brevi Vita Si uti scias, longa est. Alium insatiabilis tenet x' ' Vix ζ, aVaritia; alium in supervacuis laboribus o DeroSa Sedulitas. Alius vino madet. Alius inertia torpet . . . Omne SPRtitam non Utta, Sed tempus est. Urgentia circumstant Vitia undique neC resurgere aut in dispectum veri attollere oculos sinunt,
sed J mersos et in cupiditatem infiXos premunt. Nunquam illis recurrere ad se licet. Si quando aliqua fortuito quies Contigit, Veluti profundo mari, in quo poSt Ventum quoque volutatio est, fluctuantur nec unquam illis a cupiditatibus suis otium instat.' Ille illius cultor est, hic illius. Suus nemo
CRP- 3- Omnia licet, quae unquam ingenia fulserunt, in hoc unum
Con Sentiant, nunquam satis han C humanarum mentium Caliginem mirabuntur.' Nemo in Venitur qui Pecuniam Suam
dividere Velit: Vitam unusquisque quam multis distribuit lAdstricti sunt in Continendo patrimonio ; simul ad jacturam
temporis Ventum λ est, profusissimi in eo Cujus unius honestanUaritia OSt . . . CentCSimus tibi Vel supra premitur annus: agedum, ad Computationem aetatem tuam revoca. Dic quantum eX iSto tempore Creditor, quantum Ami Ca, quantum reX quantum clienS abstulerit; quantum lisy, quantum SerVO-rum coercitio, quantum offciosa per urbem discursatio. Adjicem orbos quos manu fecimus. Adjice quod et sine usu
jacuit; videbis te pauciores annos habero qUam n UmCTRS. Repete memoria tecum quando Certus Con Silii fu CriS . . . quando tibi δ usus tui fuerit, quando in statu Suo UultuS, quando Anim VS intrepidus, . . . quam multi Vitam tuam diripuerint, te non Sentiente quid Perderes . . . intelliges te immaturum mori. Quid ergo CSt in causa Z tanquam Semper Victuri Vivitis. Numquam Vobis fragilitas Vestra succurrit. Omnia tanquam mortaleS timetis, omnia tanquam immortales concupiscitis.
temporum perventum, MS. y Seneca has, lis uxoria. δ Here begins the passage into which, as mentioned on p. 3oa, the ScribeS of D. and O. Suddenly paSS, without any perception os a rupture of continui ty. The error is accurately copi ed in the Gale M S., in the possession of Trin. Coll. Camb., whicli iS a Copy of D.