장음표시 사용
341쪽
Audies plerosque dicentes, A quinquagesimo anno in otium secedam l Se Magesimus me annus ab ossiciis dimittet . . . Ouis ista sicut disponis ire patietur Θ Non pudet te reliquias vitae tibi reservare, et id tempus solum bonae menti destinare, quod in nullam rem conferri possit 8 Quam serum eSt tunc Vivere in CiP2re. Cum deSinendum est . . . differre sana consilia, et inde vitam Velle inchoare quo pauci perduXerunt.' Potentissimis et in altum sublatis hominibu S OXcidere UOCES Cap. Videbis, quibus otium captent λ laudent omnibus suis bonis praeserant. Cupiunt interim ex illo fastigio Suo, si tuto liceat, deScendere. Nam ut nihil eXtra lace Ssat aut quatiat, in se ipsa fortuna ruit. Divus AugustuS cui Deus plura quam ulli praestitit, non desiit quietem sibi precari, et UACationem a republica η petere. Omnis ejus sermo ad hOC Semper revolutus est ut speraret otium. Hoc labores SUOS, OtSi salso dulci tamen oblectabat solatio . . . Sed ista fieri speciosiusquam Promitti POSSUnt . . . Tanta Visa est res otium ut illam Uin usu non poterat Cogitatione praesumeret. Qui omnia Videbat eX se uno pendentia, qui hominibus gentibusque fortunam dabat, illum diem laetissimum cogitabat quo magnitudinem suam OXueret. EX pertus enim erat quantum illa bona per omnes terraS fulgentia Sudori S OX Primerent, quantum occultarum sollicitudinum tegerent, ' non rem OUCrent. Marcus Cicero . . . dum fluctuatur cum ROpublica et illam Cap. PCSSum CVntem tenet . . . quotienS illum ipsum Consulatum Sulam non sine causa sed sine fine laudatum detestaturi Quam flebiles Voces e X primit . . . SuperUACRI4CUm CSt Commemorare plures qui cum aliis felicissimi viderentur, ipsi in se
Verum testimonium diXerunt, PerOSi omnem a thim Suorum Anno Tum . . . Vita licet Supra mille annos eXeat in artissimum tamen Contrahetur δ.'
In primis autem illos numero, qui nulli rei nisi Vino ac Cap. libidini vacant. Nulli enim turpius occupati Sunt. Caeteri
etiam si Vana gloriae imagine teneantur . . . OmnOS Virili US ε
δ optent Seneca In the neXt sentence the MSS. read Concupiunt for cupiunt.* The MSS. have Romano populo instead os republica. y contrahe, O. viribus, MSS.
342쪽
326 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
peccant : in Venerem ac libidinem projectorum inhonestatRb CS CSt. . . . Deinde inter omnes convenit nullam rem bene POS se eXerceri ab homine occupato ; non eloquentiam, non
liberales disciplinas, quando districtus animus nihil altius recipit, et omnia Velut inculcata respuit. Nihil minus est hominis occupati quam Vivere: nullius rei dissicilior scientia est. Professores aliarum artium Vulgo multique sunt. QuaS-dam vero feX his pueri admodum ita percepisse UiSi sunt, ut etiam praecipere possent: Vivere tota Vita discendum est; et quod magis fortasse mirabere, tota Vita disCendum CSt mori. Tot maXimi viri relictis omnibus impedimentis. cum di Vitiis,
officiis voluptatibusque renuntiassent, hoc unum in CX tremam USque aetatem egeriant ut Vivere scirent. Plures tamen eX his nondum SO Scire confesSi Uita abierunt. . . . Magni mihi crede Ot Supra humanos errores eminentis Viri est nihil eX suo
tempore dilabi' sinere. Et ideo ejus vita longissima eSt, quia quantumcunque patuit, totum ipsi vacavit. Nihil inde incultum otiosumque svacavit nihil sub alio fuit. Neque enim quicquam reperit dignum quod cum tempore suo Permutaret cuStos ejus parcissimus '. Itaque satis illi fuit; iis
Uero neceSSO OSt demisse, ex quorum Vita multum populuStulit,' plus vitia detraXere. . . . Di SPUn C, in Uam, et recenSevitae tuae dies; videbis paucos admodum et reiculos β apud te reSedi SSO . . . At ille qui nullum non tempus in usus SUOS confert, qui omnes dies tanquam vitam β ordinat, nec optat craStinum nec timet: fortunam jam ut volet ordinat; vita
jam in tuto est. Huic adjici potest. detrahi nihil. Et adjici sic quemadmodum saturo jam et pleno aliquid cibi; quod nec desiderat, Capit. Non est itaque quod quemquam Propter CanoS aut rugas put CS diu ViXisse; non ille diu ViXit, sed diu fuit. Quid enim si illum multum putes naUigaSSO RUCINSROUa tempest RS a Portu e X ceptum huc et illuc tulit, ac vicibus Ventorum eX diverso furentium per eadem spatia in orbem egit Θ Non ille multum navigavit, sed multum jactatus CSt. Mirari soleo cum video aliquos tempus Petentes, et COS
in delibari, in Seneca. ' respexit, D. et O. y peritissimus, MSS.ε ridiculos, D. et O. δ unam, Ο.
343쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS TERTIA. 327
qui rogantur facillimos. Illud uterque Spectat propter quod tempus petitum est, ipSum quidem neuter: quasi nihil petitur quasi nihil datur res omnium pretiosissima, luditur. Fallit
autem eos quia res incorporalis A est, quia sub oculos non Venit. '. . . At nemo aeStimat tempus. Utuntur illo laxius quasi gratuito. At eosdem aegros Vide Si mortis periculum proprius CSt admotum, medicorum genua tangentes Si metuunt capitale Supplicium, omnia ut Ui Vant Paratos impendere; tanta in illis discordia affectuum est. Quod si posset quemadmodum praeteritorum annorum CujuSque numerus Proponi, Si C futurOrum, quomodo illi qui paucos Viderent SupereSSe, trepidarent, quomodo illis parcerent Θ Atqui facile est quamvis eXiguum dispensare quod certum est: id debet servari diligentius, quod nescias quando deficiat.' Impendio vitae vitam instruunt. Cogitationes Suas in Cap. longum ordinant. MaXima porro Vitae jacturn dilatio CSt . . . illa eripit praesentia, dum ulteriora promittit. MaXimum vivendi impedimentum est eXpectatio, quae Pen tot CX CTRS-tino, perdit hodiernum : quod in manu fortunae poSitum eSt, disponis; quod in tua, dimittis. Quo Spectas, quo te eX tendis λomnia quae UOntura sunt, in in Certo jacent protinus Ut Ue. Clamat ecce η maXimus ValeS. . . . Osrima qΠawue dieS miseris mortalibus aevi Prima fugit Quid cessas Θ nisi occupas, fugit. Et Cum OCCUPAUCri Stamen fugiet. Itaque cum celeritate temporis utendi Velocitate Cert Andum CSt . . . HOC quoque pulcherrime ad eXprobrandam infinitam cogitationem, quod non optim Ana quam UC aetat Cm, sed V diem V dicit ' poeta. De die tecum loquitur; et de hoc ipso fugiente. Non dubium est ergo quin Prima quaeque optima dies fugiat mortalibus mi SeriS. id est, OCCUPAti S, quorum PuerileS adhuc animos senectus opprimit, ad quam imparati inermesque perveniunt. Nihil enim provisum est :subito in illam nec opinantes inciderunt.' Solebat dicere Fabianus, non ex hi S cathedrarii S Philo-Cap. Sophi S, Sed eX Veris et antiquis, Contra affectu S impetu, non Subtilitate, pugnandum ; nec minutis Vulneribus sed in Cursu
i incomparabili S, D. quomodo, D. et Ο.
344쪽
328 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
bretur suu S. docendi non tantum deplorandi sunt. In tria tempus dividitur; quod fuit, quod est, quod futurum CSt. EX his quod agimus breve est : quod acturi sumus, dubium quod egimus, Certum. Hoc est enim in quod fortuna jus perdidit, quod in nullius arbitrium reduci potest. Hoc amittunt occupati. Nec enim illis Vacat praeterita respicere; et Si Vacet, injucunda est poenitendae rei reCordatio. Inviti itaque
nisi fa quo omnia acta sunt sub Censura SUR, QUAC ΠUnqURm fallitur, libenter se in praeteritum retorquet. Ille qui multa ambitiose Concupiit, superbe ContempSit, impotenter Vicit, insidiose decepit, avare rapuit, prodige effudit, neceSSe CSt Suam memoriam timeat. Atqui haec est pars temporis
poteSt; perpetua ejus et intrepida possessio est. Singuli tantum dies, et hi per momenta, praesentes Sunt; at Praeteriti tempori S omnes Cum jusseritis aderunt, ad arbitrium tuum inspici se ac detineri patientur . . . Securae et quietae mentis est in omnes Vitae Suae ParteS discurrere; OCCupatorum animi, velut sub jugo sint, flectere Se ac reSPi Cere non POSSUnt. Abit igitur vita eorum in profundum . . . Si C nihil refert qURntum tem Pori S detur . . . Per quRSSOS 1 TRlOS UO Animos transmittitur. Praesens tempus brevi Ssimum CSt ; adeo quidem ut quibusdam nullum videatur. In CurSu enim Semperest, fluit et praecipitatur, ante JOSinit OSSO QUAm VCnit . . . . Solum igitur ad occupatos praesen S pertinet tempUS, quod tam breUe est ut adripi non possit, et id ipsum illis districtis in multa subducitur. Denique Vis scire quam non diu vivant Θ Vide quam ' cupiant diu Vivere. Decrepiti senes Paucorum annorum acceSSionem Votis mendicant. Minores natu ipsos esse
fingunt. Mendacio sibi blandiuntur, set tam J libenter se
improbrari, D. et O.' In tria tempora vita Seneca).
345쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS TENTIA. 329
fallunt quam si una fata decipiant. Jam vero quum illos aliqua imbecillitas mortalitatis admonuit, quemadmodum
paUentes moriuntur, non tanquam eXeant de Vita, sed tanquam extrahantur. Stulto S se suisse, ut non ViXerint . clamitant et si modo evaserint, eX illa valitudine in otio Victuros. Tunc quam frustra paraUerint quibus non fruerentur, quam in CaSSUm omnis labor eorum Ceciderit cogitant. At quibus in vita procul ab omni negotio agitur . . . nihil eX illa Spargitur, nihil fortunae traditur . . . nihil negligentia intorit, . . . nihil
et ideo, quandoque dies ultimus Venerit, non Cunctabitur Sapiens ire ad mortem Certo gradu.'Et quia Sapientem posuit in otio, et stultos ac Vitiosos esse OCCUPAtos, et non esSe otiosoS, ideo dividit eos in tres. Quidam enim habent mentes solicitudinibus peccatorum et Uanitatum occupatOS, quam Uis nihil horum aut Parum, fortaSSe quia non possunt, faciant. De quibus dicit. Quorumdam Otium occu- Cap. patum est; in Villa, aut in lecto suo, in media solitudine. Quamvis enim ab hominibus recesserint, sibi ipsi molesti Sunt, quorum non otiosa vita dicenda est, Sed desidioSa occupatio.'Non otiosi sunt quorum Voluntates multum negotii habent. Qui vero peccatis et stultitiis occupatur Continiae, et se immergit in vitia, de eo dicit; Non hic otiosus est. Aliud illi nomen imponRS. AO er OSt, immo mortuus est . ' Qui vero
non vitiis hujusmodi corporalibuS mente neC OPOro URCRnt,
tamen curiositate studii delectantur, de illis dicit, 'Nemo dubitabit quin operose nihil agant,' quum s literarum inutilium
Studii S detinentur quae . . . Si Ue contingas δέ nihil tacitam Con- Scientiam juvant, Si Ue proseras, non doctior Videaris sed molestior. Ecce Romanos quoque inURSit in Ano Stildilam. . . .
His diebus audivi quendam reserentem quae PrimUS qui Sque ex Romanis ducibus fecisset: primus Curius Dentatus in triumpho duXit elephanto S. . . . Romani S quis Primus PerSuaserit naVem conscendere Θ Claudius is fuit, Caudex ob hoc ipsum appellatus; quia plurium tabularum contOXtus caudeX Apud antiquos Vocatur, unde publicae tabulae codices
Τ This sentende has been much abrid ged by Bacon. contumelias, MSS.
346쪽
33Ο OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
dicuntur. Et naUes nunc, quae eX antiqua consuetudine Commeatus per Tiberim subvehunt k, codicariae Vocantur. Non CSt Profutura tali S scientia. . . . Num et hoc Cui quam Curare
permittes quod primus L. Sulla in Circo leones solutos dedit, cum alioqui adligati darentur, ad Conficiendos eos missis a rege Boccho jaCulatoribus 8 . . . Num et Pompeium Primum in circo elephantorum duo de viginti pugnas edidi Sse, commissis more proelii noXiis hominibus, ad ullam rem bonam
Pertinet P . . . memorabile putavit spectaculi genu S novo more Perdero homineS . . . SatiuS erat i Sta in obliVionem ire, ne qui Spostea potens disCeret, invideretque rei minimC hUmanRC. . . . Alia deinceps innumerabilia quae aut ficta sunt, aut mendacii SSimili R. . . . Dubitare Se enim FabianuS noster aiebat an satius esset nullis studiis admoveri quam his implicari. 'bHaec tamen recitavit Seneca, ut daret eXOmPl a Verbo SUO,
magis propter utilitatem eX positionis Vocabulorum anti Vortam, in quibUS nos Omnes quantum ad Vocabulorum antiquorum ProPrietatem erramus. non solum in humanis Verum etiam in divinis . Nam caeterorum Vocabulorum ObmiSSO rei R tu,
habemus hic quid Circus significet, unde ludi Circen SeS, de quibus in Epistola ad Paulinum praeposita Bibliae, Hieronymia Seloquitur. Non dicuntur circenses ludi quia Circa enses, licet hoC recitet Isidorus octavo decimo Etymologicorum, nec alii Smodis quibus fingitur mendaX eX planatio. Sed circenseS Rcirco dicuntur, qui fuit locus rotundus ad modum Circuli in quo gladiatores et jaculatores ad invicem Contra feras in Spectaculum publicum dimicabant, sicut adhuc fit in multis PrOVinciis quod homines congregantur in circuitu circa illos qui ad invicem confligunt cum seris. Sed cum Seneca redeundum est ad propositum dicente, Soli omnium otiosi sunt qui sapientiae Vacant; Soli vivunt;
ne C enim Siaam tantum aetatem tuentur'; Verum Omne
aevum suo adjiciunt. Quicquid annorum ante illos actum est, illis adquisitum est. Nisi ingratissimi sumus, illi clarissimi
i subeunt, MSS.' It is curious to find Bacon, in opposition to the main argument, eXtractingvalue Dom what was held by Seneca to be useless knowledge.
347쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS TENTIA. 331
Sacrarum opinionum Conditores nobis nati sunt, nobis vitam PraeparRUerunt. Ad res pulcherrimas e X tenebris ad lucem erutas alieno labore deducimur. Nullo nobis saeculo interdictum est, in omnia admittimur. Et si magnitudine animi egredi humanae imbecillitatis angustias libet, multum per quod spatiemur temporis est. Disputare cum Socrate licet dubitare cum Carneade '. . . . hominis naturam cum Stoicis vincere, cum Cyni Cis CXcidere, quum rerum natura in Con Sortium omnis aeVi patiatur incedere. Quidni ab hoc eXiguo et caduco temporis transitu in illa toto nos demus animo quae immensa quae aeterna sunt, quae Cum melioribus Communia Θ . . . Qui Zenonem qui Pythagoram Cotidie et Democritum Caeterosque antistite S bonarum artium, qui Aristotelem et Theophrastum Volent habere quam familiari Ssim OS . . . serent eX illis quicquid volent . Per illos non Cap. stabit quominus plurimum quod Ceperint hauriant. Quae illum felicitas, quam pulchra senectus manet qui se in horum clientelam contuliti habebit cum quibus de minimis maXimisque rebus deliberet, quos de se Cotidie ConSulat, a quibus Uerlam audiat Sine Contumelia . . . ad quorum se similitudinem Omngat. . . . Hi tibi dabunt ad aeternitatem iter, et te in illum locum e X quo nemo dejicitur, Sublevabunt, haec Vera δ ratio
quicquid aut decretis ambitio jussit aut operibus eXStru Xit,
idem illum qui caeteros terminus Claudit. Solus generis humani legibus solvitur. Omnia illi saecula ut deo serviunt. Transiit tempus aliquod ; hoc recordatione com Prehendit. In Stat; hoC utitur. Venturum est; hoc praecipit' et dis
Illorum brevissima . . . aetas est qui Praeteritorum oblivi- CR P SCUntur, praesentia negligunt. de futuro timent. . . . GRUdi R
Seneca adds, immo in immortalitatem vertendae.'dhe last three lines of this paragraph are incorrectly transcribed by D. and Ο.
348쪽
33a OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
quoque eorum trepida Sunt; non enim Solidis Causis innituntur sed eadem qua Oriuntur Vanitate turbantur. . . . MaXimR quae Uebona sollicita sunt, neC ulli fortunae minus bene quam optimae creditur. Alia selicitate ad tuendam felicitatem opus eSt, et pro ipsiS quae successere Votis Vota facienda sunt. Omne enim quod fortuito obvenit instabile est. Quo altius surre Xerit opportuniti S est in Casum. Neminem porro Casura delectare hdebent. Miserrimam ergo neCesse OSt, non tantum brOUiS- Simam, Vitam eorum CSSe qui magno parant labore quod majore POSSideant. OPerOSe ad Sequuntur quae Volunt, an Xii
tenent quRC Ad SOCuti Sunt. . . . NOURe occupationes Veteribu Ssubstituuntur. SpeS SPem EX Citat, ambitionem ambitio. Miseriarum non finis quaeritur, SCd mn tori A mutatUr. . . .
Nunquam deerunt ' Vel infelices vel miserae sollicitudines,
Omne Per occupationes Vitae rodetur otium. Otium nun quam agetur. Vita Semper optabitur.
Excerpe itaque te Vulgo, carissime, et in tranquilliorem Portham, non Pro aetati S Spatio jaCtat US, tandem recede. Cogita quot fluctus subieris, quot tempeStates partim priVatas sustinueri S, Partim publicas in te conVerteris. Satis jam per laboriosa et inquieta documenta exhibita tibi Virtus est: eXperire quid in otio faciat. Major pars aetatis, certo melior rei publicae data sit: aliquid temporis tui Sume etiam tibi . . .
Tu quidem Orbis terrarum rationes administras tam abstinenter quam alienas, tam diligenter quam tuaS, tam religioSe quam publicas. In Officio amorem consequeris in quo odium Vitare difficile est. Sed tamen. mihi crede, Satius est Uitae SURCrationem quam frumenti publici nosse.' Nunc dum calet sanguis vigentibus ad meliora eundum est. Expectat te in hoc genere Vitae multum bonarum artium, amor Virtutum atqUO USus, cupiditatum oblivio, Vi Vendi ac moriendi scientia, alta' rerum quies. Omnium quidem Occupatorum conditio mi Sera CSt, eorum tamen mi Serrima, qtlii delectant, SODCCa. λ Haase's edition reada thus: Nunquam deerunt vel felices vel miSerae sollicitudinis causae; per occupationes vita trudetur: otium nunquam agetur, Semper optabitur.' δ aliarum, D. et O.
349쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS TENTIA. 333
ne suis quidem laborant occupationibus, ad alienum dormiunt somnum, ad alienum ambulant gradum . . . Hi Si Volent Scire quam brevis ipSorum Uita Sit, cogitent eX quota parte
LeX a quinquagesimo anno militem non legit, a Se Xa CSimo Cap. a Q. senatorem non citat. Dissicilius homines a se otium impetrant quam a lege. '
Et in solatium Τ mortis propriae et suorum eleganter dicit ' Quis tam superbae quam impotentis arrogantiae eSt, Ut in haC naturae necessitate Omnia ad eundem finem re Vocantis Se Unum ac suos Seponi Velit. ruinaeque etiam ipsi mundo imminenti aliquam domum subtrahat*Z Ma Ximum igitur solatium est cogitare id sibi accidisse quod omnes ante Se passi Sunt omnesque passuri. Et ideo mihi Videtur rerum natura quod gravissimum fecerat commune fecisse ut crudelitatem fati consolaretur aequRlitas.'
Diutius accusare sata POSSU IDUS mutaro non POSSU IDUS . . . CaP. 4, 6
Quid autem tam humile ac muliebre est quam Consumendum se dolori committere Θ' Et quia magnus homo fuit Cui loquitur, ideo dicit multa tibi non licent quae humilibus et in angulo jacentibus licerent. Magna SerVitUS CSt magna fortuna.' Mihi crede. beatior est is Cui fortuna SuperURCUReSt, quam is cui parata est. Omnia i Sta bona quae nOS speciosissima ' sed fallaci voluptate delectant, pecunia, dignitaS Potentia aliaque complura, ad quae caeca cupidita S generis humani Obstupescit, cum labore possidentur Cum inVidia Conspiciuntur, eoSdemque ipsoS QUOS CXOrn Aiat, P Cm Unt. PlUS minantur quam proSunt. Lubrica et incerta Sunt. Nun quam bene tenentur, nam ut nihil de tempore futuro timeatur ipSa tamen magnae 3 selicitatis tutela solicita est. Si velis Credere altius Veritatem intuentibus, omnis Vita supplicium e St : in hoc profundum inquietumque projecti mare, alterni Sy Here follow extra is froin the dialogiae Ad Pol 'bium, regarded by the fit Steditors os Seneca as part of the dialogue De Brevisate. y subruat MSS. speciosa, Sen. 'magnitudine, Ο.
350쪽
33 OVENIS MAJORIS PARS SEPTIMA
aestibus reciprocum, et modo adleURnS nos Subitis in Crementis, modo majoribus damnis deserens assidueque jactans, nunquam stabili consistimus loco. Pendemus et fluctuamur et alter in alterum inlidimur, et aliquando naufragium faCimus, Semper timemus. In hoc tam procelloso et in omnes tempestates exposito mari navigantibus nullUS Portha S nisi morti S CSt . . .
Est, mihi crede magna felicitas in ipsa felicitate moriendi. Nihil in totum diem quidem certum est. Quis in tam λ Obscura et involuta veritate divinat utrumne morienti η mors inviderit An Consuluerit Θ ' Iniquus est qui muneris sui arbitrium danti non relinquit ;avidus qui non lucri loco habet quod accepit. sed damni quod reddidit. Ingratus est qui injuriam vocat finem Voluptatis,
stultus qui nullum fructum esse putat bonorum nisi prae- Sentitam . . . . Si qui S Pecuniam Creditam solvisse se moleste ferat, eam praeSertim CUJUS USU In gratuit tam ACceperit, nonne injustus vir habeatur 3 Dedit natura vitam, quae, SUO jure Usa, tum eam aufert'. Nec illa in Culpa est cujus nota erat conditio, sed mortalis animi spes aVida, quae Subinde quid rerum natUra Sit, oblivi Scitur. nec tanquam Sortis suae meminit nisi cum admonetur.' Quanto ille justior qui nuntiata filii morte dignam magno viro Vocem fi emisit; Ego Cum genui tum
moriturum SCi Ui. V . . . Gaudeamus eo quod dabitur, reddamusque id CV m rePOSCemur . . . UtrUmne StultiuS Sit nescio mortalitatis legem ignorare an impudentius reCUSAre.' Divus Augustus amisit OctaUiam SororCm CariSSim Am . . . generOS, liberOS, nepoteS; ac nemo magis CX OmnibuS mortalibus hominem esse se, dum inter homines erat, Sen Sit ;tamen tot tantosque luctus Cepit rerum omnium Capacissimum ejus pectus, Victorque divus AuguStUS, non gentium tantummodo CXternarum, sed etiam dolorum fuit.' Sed ut omnia alia CX empla Praeteream . . . bis me fraterno lUctu adgressa fortuna est, bis intelleXit laedi me POSSC, Vinci non POSSC . . . sic tamen affectum meum reXi ut nec relinquerem quidquam
vitam, sor, in tam, O. et D. In the Same Sentence morienti is substituted forfratri tuo of originat.' Substituted for fratri tuo of Seneca. δ Condensed Dom original.) The MSS. have, magnam Uiri forti S VOCOm.