장음표시 사용
391쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS OUARTA. 375
Vegetivam. Arguit enim secundo de Anima haec tria esse diUCrSa Secundum Speciem, quia OperationeS Sunt di UerSaeSCCiandum speciem, ut intelligere, sentire, et Vegetare neCOrdinantur ad in Uicem. Sed comitio veritatis ordinatur ad amorem ejus et propter eam fit; et ideo una est potentia, Setinat ira, Seu SubStantia, animae rationalis quae Cognoscit Veritatem et amat eam. Unde tertio de Anima, Aristoteles Si Cincipit': De parte autem animae quA Cognoscit et Sapit dicendum est; Volens quod eadem Sit pars quae habet Utramque Operationem ; sicut est in sensitiva quod eadem eSt Potentia quae cognoscit et appetit, ut patet in Omni Sen Sta. Nam tactus cognoscit calidum et appetit, et RUStUS SAPOrem, et sic de aliis. Sed de his non est magna vis qualitercunque dicam US. Scimus enim quod anima rationalis Ueritatem nata OSi CognoSCere et Amare. Voritas autem sectae in tantum percipitur quantum Dei cognitio abundat in quolibet, quia omnis SeCta refertur in Deum ; et ideo, qui vult in Cognitionem certam Sectae deVenire, Oportet quod a Deo incipiat. Cognitio Vero Dei, quoad quaestionem an sit, nota est omnibus natUraliter, sicut docet Tullius libro de Immortalitate Animae. Et probat hoc dicens, Nulla gens' tam fera est et immanis cujus mentem non imbuerit Dei opinio, nec est aliqua quincultum divinum aliquem eXhibeat. Quod si Avicenna dicat primo Metaphysicae quod esse Dei quaeritur in hac scientia per demonstrationem, dicendum est quod hoc est Verum quantum ad plenam certitudinem. Nam Cognitio naturalis quam quilibet habet de Deo est debilis, et debilitatur per peccata quae multiplicantur in quolibet. Nam peccatum Obscurat animam; et maXime quantum ad divina. Et ideo oportet quod juvetur haec cognitio per Rr timentum et per fidem. Sed cognitio de unitate Dei et quid sit Deus
in De Anima, iii cap. 4. The words are. περὶ δὸ του μορίου της ψυχῆς φ γινωσκει
This Soems talion Dom two passage S in De Natura Deorum; i. I 6 and 23. ' Avicenna's words are Mef. lib. i. cap. I Inquiramus ergo quid Sit Subjectum hujus scientiae, et consideremus an subjectum hujus scientiae Ait ipse DeuS eXcelsus. Sed non est. Imino ipSe CSt unum de eis quae quaerantur in hac scientia 'Belies in God is
392쪽
76 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
et qualis et Cujusmodi non est nota naturaliter. Nam in his discordabant homines semper, alii ponentes plures DeoS, alii aestimantes stellas eSse deos, alii res inferiores, ut adhuc Pure pagani et idololatrae. Et ideo oportet quod errent in Secta. Caeteri homines qui unum Deum dicunt non intelligunt alia quae Vera sunt de Deo. Et ideo oportet quod persuasor Sectae in principio sciat persuadere quae requiruntur de Deo in communi. Non tamen Oportet quod descendat ad OmneSparticulareS Veritates in primis; sed paulatim procedat et a sacilioribus incipiat in hunc modum. Sicut enim geometerponit suaS descriptiones, ut res innotescant quid sint, et quomodo Vocentur, quibus utitur, sic oportet hic : quia nisi hoc Sciat quid est quod dicitur per nomen, non erit aliqua
certificatio. Deus igitur est prima causa ante quam non eSt alia, qURCnon eXi Uit in esse nec potuit non esse, infinitae potentiae, sapientiae, et bonitatis : Creator omnis rei et gubernator CUjUS- libet, Secundum quod singulorum Capa X est natura. Et in hanc descriptionem concordant Tartari, Saraceni. Judaei, et Christiani. Sapientes etiam Idololatrarum et Paganoriam, accOP in ratione de hoc, non possunt Contradicore; nCC Per ConSC UCI S VulguS, Cui praesunt SRpient OS tanquam rectoreSet duces. Nam fiet eis modus duplex arguendi ad hoc:
UnUS Per ConSen Sum Omnium aliarum nationum et Sectarum
et reliqui totius generis humani. Sed majori parti minor se debet conformare et turpis est parS quae Suo non Congruit uni UerSO. Et ConStat Sapientiores homines esse apud alios SectaS ; et hoc non ignorant pagani et idololatrae. Nam quando fit Cum eis Collatio convincuntur de facili, et suam ignorantiam manifeste percipiunt; sicut patuit per Imperatorem Tartarorum qui convocaVit ante se Christian OS, SAracCnOS, et Idololatras, ut de sectae Veritate conserent; cit statim Confundebantur Idololatrae et convincebantur. Istud factum patet eX libro de moribus Tartarorum Domino regi Franciae qui nunc est directo δ. Et quando Christiani conferunt cum Pagani S, Ut Sunt Praceni' et aliae nationes conjunctae, de facili Cedunt et Vident se erroribus detineri. Cujus probatio est quod liben-
393쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS OUANTA. 377
tissime volunt fieri Christiani, si Ecclesia Vellet demittere eoSin sua libertate et gaudere bonis suis in pace φ. Sed Christiani
principes qui laborant ad eorum con Versionem, et mRXimo fratres de domo Teutonica volunt eos reducere in Ser Uittatem, sicut certum est Predicatoribus et Minoribus et aliis viris bonis per totam Alemanniam et Poloniam. Et ideo repugnant ;unde Contra Violentiam resistunt, non rationi sectae meliori S. Deinde persuasor sectae fidelis habet e X parte Metaphy- a) Secon-
sicae et istius Scientiae Moralis unde per alium modum iis bo' ii
arguendi procedat : quod Volo modo innuere, donec com- a firStpleatur Scriptura quam Vestra Celsitudo deposcit. Et quidem homini industrio et consideranti efficaciam rationis PoteSt Droponi tanquam receptibile, quod Caia Sae non Uadunt in infinitum, quoniam non poSsunt esse nec intelligi infinitae. Omnia enim quae sunt et quae intelliguntur Sunt in aliquo
numero comprehensa, ut dicit Aristoteles tertio Physicorum. Non CSi igitur Causa ante causam in infinitum. Ergo standum CSt ad aliquam causam primam, quae non habet C Rusam AntoSC, et omnis multitudo ad unitatem reducitur. Et in omni genere CSt unum primum ad quod Caetera reducuntur. QuarC, Si haec sit Causa prima, non habens aliam CRUSam ant C SC, manifestum eSt quod non exivit in esse per Causam, nec aliud CStCAUSA SUi QSSe, neC facit Se CSSO POSi non esse, quia tUnC, dum non CSSCt, haberet esse, ut faceret se eSSO. Omne enim quod facit aliud esse post non esse, habet esSe dum hoc faCit; ergo nihil est causa sui esse. Quapropter haec CAUSA Primia nun Uam habuit non esse, ergo semper fuit. Sed Si hoc, tunC Semper CSt. Quoniam multa Sunt quae Semper erunt, Ct t Amen non Semper fuerunt, ut Angeli, et Animae, et Coelum, et Terra,
et hujusmodi. Et ideo illud quod nunquam habuit non eSSelonge facilius conservabit suum esse in aeternum. Quod etiam nunquam habuit non esse est elongatum in infinitum a non esse ; et ideo impossibile est quod Cadat in non CSSC.
ReS enim aliquae quae eXiverunt in CSSO POSSUnt non CSSC, quia non est infinita earum elongatio a non CSSO. NHm
394쪽
378 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
aliquando non fuerunt ergo cum non esse elongetur in infinitum ab eo quod semper fuit; non est proportio inter illa. Et ideo talis res non poterit non esse: et i Stud CStreceptibilius omni eorum quae hic dicuntur, et ideo magi Sest conceptibilo quam indigens probatione. Quod autem res quae semper fuit et erit sit infinitae Potentiae, manifestum est. Quia si sit finitae potentiae tunc Sua potentia est imperfecta quia in omni finito potest aliquid addi, et omne imperfectum est naturaliter subjectum mutationi, Sed non est possibile poni aliquam mutationem nisi ponatur Prima. Primum enim est Ante posteriuS naturaliter. Et ideo Cum prima mutatio sit Circa esse et non OSSC, OPOriCt quod haec sit possibilis in eo quod habet potentiam finitam. Sed haec mutatio non cadit in eo quod semper fuit et Semper erit; quapropter nec finitas potentiae. Item Philosophia arguit tertio de Consolatione' hoc modo. In omni genere ubi reperitur imperfectum natum eSt reperiri perfectum. Et ideo in genere potentiae oportet reperire potentiam persectam postquam impersectam reperimus. Sed perfectum est cui nihil deest, nec aliquid addi poteSt; SOCundum Aristotelem tertio Physicorum et quinto Metaphysicae.
Et cui nihil addi potest illud est infinitum; quia finito omni in quantum hujusmodi, potest fieri additio, et aliud extra illud intelligi potest. Oportet ergo quod potentia per
secta sit infinita. Sed in rebus aliis ab hac cauSa quam quaerimuS non CSi potentia perfecta et infinita, ergo in hac erit talis potentia. Sed si potentia ejus est infinita, tunc essentia est infinita, quia potentia non eXcedit OSSentiam. Nam Ossentia Vel est aequalis potentiae vel major. Et jam positae sunt demonstrationes ad hoc in eis quae dicta sunt de materia ' Manifestum est igitur quod OSSentia Causae primae est infinita.
y Consol. Philosophiae, lib. iii. Prosa X : omne enim quod imperfectum eSSedicitur, id imminutione persecti imperfectum esse perhibetur. Quo fit ut si in quolibet genere imperfectum quid esse videatur, in eo persectum quoque aliquid CSSct neceSse Sit. Etenim, perfectione subluta, unde illud quod imperfectum perhibetur extiterit ne fingi quidem potest.' De Corio, ii. 4 τελειον ἐστιν Ου μ'δεν-λαβε, αὐτου δυνατυμ.' Cf. Vol. i. pP. I 3-I48.
395쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PANS OUARTA. 379
Et certe Si essentia et potentia sint infinitae, oportet quod Infinite bonitas ejus sit infinita quia res cujus CSSentia eSt finita habet .ggεheb iis bonitatem finitam. Emo infinita habebit infinitam; et aliter ply in sint e
non est proportio bonitatis ad OSSent 1δm in hac CAUSA; QUOI and wis
non PotOSt esse in tanta majestate. Et si bonitas esset finita; 40m eSSet impersecta, et ei addi posset aliquid, et minui, et ita Posset subjici transmutationi; et ideo natum est habere non CSSe, Ut PriUS arguebatur de potentia. Sed quod habet infinitatem majestatis in essentia et potentia et bonitate non e StPOSSibile quod careat cognitione, quia res quae hujuS modi est habet utilitatem, nec potest ad infinitatem majestatis deduci, ut elementa et lapides et Vegetabilia. Deinde Videmus quod res Carentes potentia infinita. ut animalia et homines et angeli, habent cognitionem, Pro Pternobilitatem Suae naturae: ergo Cum natura CRUSRO jam UAC-
sitae sit nobilior in infinitum quam aliquid hujusmodi, habebit
PoteStatem Cognoscendi. Sed cum omnia alia quae in ea Sunt inveniuntur infinita; haec causa habet sapientiam infinitam. Item si esset finita, esset imperfecta, et subjecta naturaliter transmutationi ad majus et minus, ut patet in caeteri S Cogno-SCentibu S, sicut omne imperfectum. Et ideo prima mutatio Uae CSt CirCR OSse et non esse posset hic reperiri, ut Su Peri USCSt PCrSuaSum. Oportet igitur quod sit sapientia infinita in hae Causa; sed si potentia ejus est infinita potest hunc mundum Producere, et ejus sapientia infinita novit de hoc optime ordinare, et ejus bonitas requirit quod fiat, quia optimi
CSt Optima facere, et suam bonitatem communicare aliis, inquantum possibile est eis. Ergo haec Causa produXit mundum
Nisi cavillator dicat quod mundus non eXiVit in OSSO Un- The uni quam, nec habuit non esSe. Sed tunc CSSet infinitaC Potentiae . his,1 of Sicut haec Causa, et ideo esset par ei et Deus, quod nullus is ibere
more than Bacon cloes not attach the objection to whicli Aquinas gave Such promine iace S. T Quaest. ii. Art. iii : Si Deus esset nullum malum inveniretur. Invenitur autem malum in mundo. Ergo Deus non est.' The reply being in the words of St. AuguStine Deus cum sit Summe bonus, nullo modo sineret aliquid mali eSSein OPeribuS Suis, nisi esset adeo omnipotens et bonus ut bene faceret etiam de malo. Hoc ergo ad infinitam Dei bonitatem pertinet ut esse permittat mala, et ex eis eliciat bona ' Cf. Quaest. XiX. Art. i X. .
396쪽
38o OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
dignatur audire, nec aliqua seCta ponit. Si enim munduSSemper fuerit, et nunquam habuit non esse ante OSSO, t Un Cnon e X ivit in CSse post non esse. Nec simul habuit esse Ct non CSSC, quia Secundo contradictorum non Sunt Simul Vera nec tempore nec natura. Ergo mundus suit productuS in eSSe
sed non nisi ab haC prima causa. Nisi dicas quod plureS Sunt hujusmodi Causae; quod esse non potest quia neutra CSSet infinitae potentiae. Quia si una est infinitae potentiae poteSt facere quicquid Vult, ergo contra Voluntatem alteriuS ergo reliqua non est infinitae potentiae postquam PoteSt ejUS UO luntas impediri. Et saltem in uno mundo unus erit DeUS. Nam unus Suffcit ad unum mundum. Et Aristoteles octaVo Physicorum dicit quod melius eSt ponere unum qUam Plura, postquam unus Suffcit; sed plures mundi CoeSSe non POSSUnt, ut prius habitum est in capitulo de unitate ' mundi. Manifestum est igitur quod unus est Deus tantum. Item si plures mundi CSSent, adhuc sufficeret unus Deus, quia ipse infinitae CSt PotCntiae, ergo Producere et regere posset omne 3 illos m UndOS, QVia OmneS illi, quotquot essent, non facerent aliquod infinitum. Caeterum Aristoteles' in octavo Physicorum et in undecimo
scilicet diurnus, et unus mundus. Et quod non POSSunt Pitii CS mundi esse ipse demonstrat in primo Coeli et Mundi', per hoc quod tunc terra istius mundi esset similis in natura
et Specie terrae alterius mundi. Sed res ejuEdem natUrae habent motum naturalem ad eundem locum, ut SeCundo graVia quaOCunque nata sunt m OUeri in deorsum idem. Ergo terra alterius mundi nata esset moveri ad locum eundem ad quem nata est moveri terra istius mundi, cum Sit ejusdem naturae
397쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PARS OUAETA. 381
Specificae. Sed terra alterius mundi non posset moUeri ad Centrum istius mundi nisi transiret circumserentiam alterius mundi. Ot hoc est moveri sursum in circumferentiam J alterius mundi ut ipsum penetraret, et tandem caderet in Centrum istius mundi. Cum igitur hoc sit impossibile. non potest fieri quod duae terrae sint nec duo mundi. Est igitur Deus unus, qui CSt causa prima omnium causarum. qui semper fuit et Semper erit, habens majestatem infinitam et infinitatem potentiae, Sapientiae et bonitatis, Creator omnium rerum et gubernator. NOC POSSent esse plures Dei, sed unus Benedictus in
Postquam hoc principium sufficienter Verificaverit persuasor Sectae. tunc debet ulterius arguere, quod homo tenetur fa Cererius Voluntatem, et ei servire Cum omni reverentia. Nam ejus
Majestas est infinita. ut jam habitum est. Ergo ei debetur reverentia infinita. Caeterum beneficium creationis est infinitum, in hoc quod non potest fieri nisi per potentiam infinitam. Nulla enim potentia finita potest creare, quia infinita est distantia inter non esse et esse. Ergo OPOrtot quod transitus de non esse ad esse sit per infinitam potentiam agenti S. Quapropter Creatura debet Creatori reverentiam infinitam. Unde dicit Avicenna in Moralium Radicibus quod est de jure Dei ut obediatur praeceptis ejus. Oportet enim obedire mandatis ejus cujus e Si CronturA. Sed et tertia ratio hujus rei est propter felicitatem infinitamquam dabit obedientibus sibi, et propter poenam infinitamquam insiget inobedientibus sibi. Unde has Cau Sas reddit AVicenna quare serviendum est Deo. dicens quod obedientibus sibi praeparavit promissionem felicem quam neC oculus Vidit nec auris audivit, et inobedientibus sibi praeparavit promis-Sionem terribilem. Et hoc manifestum est per MetaphySicam et primam partem hujus Scientiae Moralis. Nam anima est immortalis, sicut dicit Aristoteles, et Avicenna et omnOS Philosophi nobiles ; et Tullius fecit librum de hac immortalitate. Et Seneca ubique hoc confitetur ; et omneS Sectae ASPirant ad vitam alteram. Et iam pagani puri credunt se Victuros POSt mortem in Corpore et anima, ut tactum eSt priuS; et ideo
398쪽
382 OPERIS MAJORIS PARS SEPTIMA.
Pontant resurreCtionem mortuorum. Unde Saraceni hoc ponunt. Sed non aestimant nisi delicias Corporales nunc in
hac vita. Nam Avicenna dicit in Radicibus Moralium quod
Macho metus non dedit nisi gloriam Corporum, non Animarum
nisi in quantum anima Condelectatur corpori. Et Judaei Similiter resurrectionem ponunt, et Christiani. Et si primi et ultimi, scilicet Pallani et Christiani, in hoc Concordant, nec CSSCeSt Omnes sectas medias ; et ideo Idololatras sicut alias oportet sateri hoc. Et philosophi notabiliter hoc docent. Sicut priuS ostensum est in prima parte hujus Scientiae Moralis. Sed non potest eSse quod homo placens Deo in hac Vita
post resurrectionem habeat Vitam qualem nunc habemuS, quia haec est plena omnibus miseriis, nec est de bonitate naturae humanae. Et ideo, cum resurrectio fiet ut reducatur ad statum immortalitatis, oportet quod ab his miseriis liberemur. NOC ConSequentur Aliquam miseriam qui Deo SerVierunt quia justum eSt ut praemium eis reddatur. Secundum largitatem
divinae bonitatis. Et iterum boni habent plerumque plura mala hic quam mali. Ergo Si Deus est justus jude X, non tribuit in praesenti Uita bonis Sua praemia, neC POr CONSC UCI Sin alia vita erunt Similia praesentibus. Ergo oportet quod liberentur justi ab omni miseria; et Cum ille status Ost Perfectus, oportet quod fiat gloria corporis et animae. Sed appetitus animae rationalis transcendit omne bonum finitum. Et ideo ejus appetitus non potest claudi nisi per bonum infinitum; et hoc est Deus ; et ideo gloria humana erit in participatione bonitatis Deitatis ; et eX hoc sequitur corollarium philosophiae nobilissimum, libro Consolationum tertio i concluSum, quod participatione Deitatis fient homines Dei, licet
Similiter cum mali hic offendunt Divinam bonitatem quae
infinita est, et cadunt in crimen laesae majeStati S, DOCOSSe e Stquod poena eorum sit ineffabilis in alia vita et infinita' Consol. Philosophiae, lib. iii. Prosa x : Quoniam beatitudinis adeptione fiunt homines beati, beatitudo vero est ipsa divinitas, divinitatiS adeptione beatos fieri manifestum est. Sed uti justiti aes adoptione justi, sapientiae sapientes fiunt, ita divinitatem adepti Deos fieri simili ratione necesse sest. Omnis igitur beatus, Deus ; Sed natura quidem unus, participatione vero nihil prohibet eSSe quam
399쪽
MORALIS PHILOSOPHIA PANS OUAE A. 383
duratione. Quae cum ita Sint, necesse est homini ut Velit Deo placere quod faciat ejus Uoluntatem, quatenus ei Si CSerViat ut fugiat poenam intolerabilem, et consequatur beatitudinem infinitam. Si vero oportet hominem facere Voluntatem Dei propter causas dictas, fCilicet dignitatem majestatis infinitae, et propter
beneficium Creationis et conserUationi S in CSSO naturae, Ct
Propter retributionem futuram, tunC oportet quod cognOScat divinam Voluntatem, et ea quae Dei sunt, et statum futurae felicitatis et miseriae. Sed haec non potest homo Scire per Se ipSUID ; quod manifestum est propter errores et hactreSeSet diversitates, immo Contrarietates sectarum principalium, et non Solum harum, Sed propter articulos ejuSdem Sectae
principalis. Apud enim Christianos videmus tot diversitates. Νam quidam sunt haeretici, quidam schismatici, quidam Uero Christiani. Et haereticorum diversitas est infinita. Similiter apud Judaeos: nam quidam fuerunt Pharisaei, quidam Sadu Cael, et alii contrariantes ad in Vicem, ut EVangelia docent, et Josephus in Antiquitatum libris manifestat. Similiter Saraceni : nam Avicenna, et philosophi Caeteri contradicunt plebi et sacerdotibus. Ostendunt enim quod non solum est gloria corporum, sed propria et major animarum et determinant quod secta illa cito destruetur. Et similiter Idololatrae habent sectas diversas. Nam illi qui Vocantur IngureSJ, quorum literas habent Tartari. ponunt Deum unum quod non facit alia multitudo Idololatrarum, sicut in libro de moribus
Tartarorum edocetur. Tartari Vero similiter multum di SCOrdant. Nam quidam convertunt se ad Christianorum ritum, quidam ad Saracenorum, quidam ad Idololatrarum, licet in Principali secta concordent*. Paganorum quidem major est
400쪽
diverSitas et error, quia quilibet fingit sibi Deum ut vult, et colit quod sibi placet. Caeterum potentia sciendi in homine ad corpora hujusmodi
et similia non sum cit, ut manifestum est cuilibet. Nemo enim Scit Veraciter et Suffcienter naturam unius rei minimae, ut uniuS herbulae, Vel muscae, vel alterius. Et videmus diScordiam infinitam sapientum in naturis rerum corPOTRli Um. Multo magis igitur errabit homo circa res insensibileS, Ut sunt substantiae spirituales, et status alterius Vitae, et maXime Circa CR quae ad Deum et Voluntatem Dei pertinent. Qua propter neceSSe est quod habeat revelationem.
Et hoc est quod Aristoteles dicit in secundo Metaphysicae quod intellectus humanus se habet ad hujusmodi manifesti Ssima in natura sua sicut oculus Vespertilionis' et noCtuae ad lumen solis. Et Avicenna dicit primo Metaphysicae quod homo Se habet ad ea quae sunt Domini saeculorum in regno SUO, Sicut Surdus a nativitate ad delectationem harmonicam et Sicut paralyticus ad cibum delectabilem. Quapropter non poterit homo ascendere ad haec ut de his certificet si Cut nec UOS pertilio nec noctua et surdus et paralyticus de his quae tacta Sunt. Praeterea Alpha rabius dicit in Moralibus' de hac materia quod sicut se habet puer indoctus ad hominem sapientissimum Sapientia humana, sic talis sapiens se habet ad divinas VeritateS; et ideo non poterit proficere nisi per doctrinam et revelationem. Et addit quod, si homo posset ConSequi
Veritatem sectae divinae, tunc non necesse esset mundo Ut esset re Uelatio et Prophetia. Sed haec, ut dicit. conceSSA Sunt mundo, et necesSaria Sunt. Igitur non potest homo Scire