장음표시 사용
471쪽
Et eodem modo est de aliis rebus mixtis omnibuS ad ΝΟ suehpatientia viliora semper Comparatis, quod ex lege naturae universaliS intendentis bonum commune ablata est potentia et the actionactus similiter complendi specieS in OffectUS COIDPletOS, ii CCt ijsy gub eX natura partiCulari sit ibi aut itudo; propter quod arctata in ζζβ,
est generatio effectus completi in paucissimis; scilicet in elementis, et praecipue in igne. NeC accidit inconveniens de hoc, quia ignis qui est in aliis nobilior in Sua sphaera non facit speciem nisi in alia corpora mundi, eo quod JOCUS SAt Uat locatum. Et est simile de eo respectu aliorum, Sicut de Coel CStibus respectu inferiorum. Alius autem ignis hic inferius generat US non generatur nisi determinata quantitate seCundum usum hominum, et reprimitur HuS ACtio et CaUetur, nisi quando eX stultitia humana multiplicat se ultra modum
Et eadem ratio est de sphaeris aliorum elementorum quRntum ad puritatem naturarum Suarum. Ut continent Sct mutuo, nobilius non Corrumpit Vilius, sed per Suam Virtutem SalUHt, Sicut locus salvat locatum, ut Averroes determinat Secundo de Anima ; quamvis eX hoc quod miscentur ad invicem, et inquantum per VirtutOS COOlorum alterantur, Contrahunt untiaram Rcti Uam Ct corruptiUam mutuo, et poSSunt Sic facere effectus comPletos ; ut dictum est, quod aqua Convertit aliquando aerem in se, et e contrario. Et hujusmodi elementorum tran Smutatio maXime accidit in elementis, scilicet ut sunt inmiXto, aut in Confinio sphaerarum suarum ubi etiam quodammodo miscentur et Confunduntur naturae eorum ad inVicem, Sicut patet ex libro Meteorologicorum et de Generatione. Similiter etiam alterantur ad invicem in Simplicitate sua Propter miXti necessariam generationem; quorum tunCalteratio magis est per Virtutem Coeli, quam Per Un Umelementum in sua sphaera tranS mutans illud. Et cum dictum est quae substantiae POSSUnt Complore The com species, et quae non, sciendum eSt in ACC identibus. Et certum gphei ες hyest quod quatuor qualitates tangibiles, scilicet caliditas et attributes.
plere in patientibus aliquibus, et maXime caliditaS, quia magi S sis' '
est nobilis et magis activa, et magiS mundo DCCOSSAriR. qualities,
472쪽
Similiter et luκ potest in aliquibus corporibus aptis complere effectum suum, ut luX Solis Complet effectum in Corpore planetarum et stellarum et nubibus, ita quod sufficienter generata in eis potest facere ad inseriora suam speCiem et virtutomefficaciter; et in flamma et Carbone similiter. Unus enim fumus inflammatus illuminat alium et res multas. et similiter carbo illuminatus alias res illuminat ei junctas, ut Compleatur species lucis in eis. Color autem non Sic Potest, qUamVi Saliquis color fortis faciat sensibilem speciem, quae bene apparet, Praecipue in obScuro juXta radium lucis, sicut Con tingit de coloribus fortibus Vitrorum, quando per ea radiu Stransit solaris sensibiliter. Sed hoc e X positum est prius. Odor vero non complet speciem quia illud quod relinquitur
e Ytra odorabile fortiter immutans sensum eSi sumus subtilis resolutus per calidum CXtra Uel intra et non est Species nec effectus completus Odori S, Sed corpus quoddam in esse
specifico odorabilis Constitutum, quod dividit partes medii et
obtinet locum inter latera continentis. Sapor Uero non facit OXtra Se Speciem nec complet eam, licet magna Sit immutatio LUStUS Per Saporem, quia Sapor non immutat bene nisi propter humiditatem salivalem cui Commi SCetur, et Per quam SAPO-rabile resolvitur ut fortius immutet. Sonus vero non facit effectum completum, Cum neC Videatur facere Speci Cm, ut tactum est prius'. Et Cum hae qualitates Sensibiles non omnes faciunt effectum Completum, multo magis nec aliae qualitates in prima specie et Secunda et quarta. Quoniam autem non agiant aut minUS acti Uae SVnt in res eXtra et multo minus res aliae praedicamentales, ideo sola quatuor tangibilia et luX Videntur posse Complere Suos effectus eXtra se. Et sic terminatur prima parS iStius traCtatu S, quae est de generatione speciei.
473쪽
CAPITULUM I. Nunc dicendum est de secundo principali scilicet de multiplicatione ipsa ab agente et a loco primo Suae generationi S, SOCundum omne genus lineationis et anguli et figurae, in quibusn Atura delectatur operari. Et haec multiplicatio eSt actio uni VOCR agentis et speciei, ut tu X generat lucem, et tu X generata generat aliam, et sic Ulterius. Sed in quarto in principali est consideratio de actione aequi UOCa, quae est ut ita X generat Calorem et hujusmodi. Et haec multiplicatio habet Veritates multas, quae in Capitulo decimo Congregantur. Et prima est quod prima pars patientis transmutata Othabens speciem in actu transmutat Partem SecundRm, et socianda tertiam, et sic ulterius. Et hoc vult Aristoteles secundo de Somno et Uigilia', et septimo Physicorum', et primo de Generatione 3 et Corruptione. Et oportet hOC, QUO-niam AgenS non Conjungitur secundae parti patientis nec aliis, et eas non transmutat β. Et prima pars jam habens Speciem in actu, habet unde possit secundam alterare, propter quod alterabit eam. Secundo sciendum, quod Oportet parteS haSCSSC aequaleS et ejusdem quantitatis, sicut in motu loCalii dem mobile semper transit partes aequales spatii. Et caUSA est, quod oportet hic approXimationem in omnibus esse Aequalem. Nam Super approXimationem fundatur actio
naturalis. Si dicatur quod prima pars habet minus de Virtute
' Nat. Auscult. Vii. cap. 2, *j 4 and 5. De Gen. i. caP. 6. si Thi S Sentence, as gi ven in J., is qui te unitatelligibie. The reading in thetexi is that of Reg. Mode in whicli force
474쪽
Uam agenS, ergo minia S alterabit; dicendum quod non inquantitate sed in qualitate. Praeterea considerandum quod ab eodem Puncto, Seu a parte agentis minima secundum latitudinem et longitudinem, Seu a Parte prima patientis, quod magis proprie dicitur, multipli- Cantiar specieS radiosae quasi infinitae ; quia qua ratione ille punctus lucis et alteri u S multiplicabit se in partem unam, eadem ratione in partem alteram ; aut igitur Secundum
omnem Aut Secundum nullam ; ergo SOCundum omnem directionem positionis sursum et deorSum, ante Ot retro, et secundum Omnes diametros. Item ubicunque ponitur oculus
secundum Omnes diametros fit Visio illius partis, si non sit obstaculum. Sed oculus non Videt nisi per Speciem Uenientem. Ergo oportet quod ad omnem partem Veniant species radioSae ab eodem puncto ; nec est aliquid hic in contrarium, quod probabiliter possit dici. Et tamen non pono infinita in actu, sumendo infinitum absolute, Sed sub Sensu Aristotelis Secundo de Generatione ; scilicet non tot quin plura ; quia non tot radii signandi sunt et fiendi ab eodem puncto, quin plureS POSSUnt signari. Nec tamen fit hujusmodi species radiosa a parte Rgenti S, QVae CXeat ab ea, Sed ut dictum est, Ut fiat de potentia PatientiS, a Virtute tamen et potentia aCtiva partis ipsius Agontis. Et non solum est de parte Verum, quod sic fiunt infiniti radii in omnem partem, in qua non fit impedimentum ;sed de quocunque agente CSt ita, qUOd agenS CSt tanquam Punctus communis a quo lineae in omnem partem fiunt infinitae Super quas multiplicantur species radiosae. Et tamen
magis proprie dicitur quod prima parS patientiS est tanquam hujusmodi punctu S, quia in Veritate prima Origo speciei est totaliter in prima parte patientis, et ab ea diffunditur ubique
in omnem partem, et Secundum omneS directiones positionis et Omnes diametros. Unde prima pars patientiS QSt tanquam Centrum commune ad infinitas lineas et radios, et est terminus omnium ad quem terminantur. ParS Uero agentiS est centrum
Ct terminus ad quem contiguantur. Et quia hujusmodi multiplicatio, cujuscunque sit, est similis radiis multiplicatis
a Stella, ideo universaliter omnem multiplicationem Vocamus radiosam, et radios dicimus fieri, sive Sint lucis, Si Ue coloriS, Sive
475쪽
alterius. Et alia ratio est hujusmodi nominationis ; quia, Scilicet, magis manifesta est nobis multiplicatio lucis quam
Sed animadvertendum est de istis lineis Super quaS CSt Rays of multiplicatio quod oportet quod sint rectae, quantum est ex 'U' natura multiplicationis usque quo recipiant impedimentum stra ight reflexionis et fractionis, aut mutent Ur PI OPtCr animne neceSSi' refleeted ortatem. ut patebit inferi u S. Et post impedimentum multiplita refra ted CationeS non cessant quin Vadant super rectas lineas quantum est de se. Quod autem multiplicatio CX natura sua a P Petat fieri secundum rectas lineas, auctoreS ASpecillum, PraCCiPUC Ptolemaeus et Athagen, determinant ; et per CXPerimenta docent ad sensum quod multiplicatio in omnibus rebus inanimatis Currit per lineas rectas, donec per obStaculum redeat et faciunt angulum, aut per corpus, Scilicet alterius raritati S quod est magi S Vel minus rarum, occurrens aliud a primo, in quod Secundum Corpus multiplicatio Cadens non perpendiculariter
facit angulum, ut patebit satis inferius. Et Jacobus Al indiin libro de Aspectibus dicit, hoc manifestum est e X rectitudine
finium umbrarum Corporum et luminibus per fenestras ingre dientibus. Unde hoc ita manifestum est ex hujusmodi Omnibus considerationibus, quod non CSi ne OSSe quaerere eXPerimenta Secreta, ni Si Per pulchritudinem operationum
Sed sciendum quod hujusmodi lineae, Super QUAS CSt m Ulti- Rays of Pli Cati O. non Sunt habentes solam lonuitudinem inter duo puncta iis ςς 'in V
eXtenSam, Sed earum quaelibet eSi habens latitudinem et pro- in three funditatem, Sicut auctores Aspectuum determinant. Allia en 2 4kmςHβὲ Dd
in quarto libro hoc ostendit, quod omnis radius qui Venita parte Corporis habet necessario latitudinem et profunditatem, sicut longitudinem. Et similiter Jacobus Alliindi dicit, quod impresSio similis est cum eo a quo fit; imprimen S autem
x This indication of the characters common to ali radiant forces iS remarhable It will be remembered that this treati ses is spolien os in the opus Tertitim asTracfarus de radiis.' Athagen, lib. iv. 16. His words are- omniS linea per quam movetur lux a Corpore luminoSo ad corpus oppositum eSt linea sensualis non Sine latitudine 'Hes distinguishes in the Same section linea AenSuali S, a lino Vi Sibi e to the eye, Dom an imaginary line, linea intellectualiS.
476쪽
sidered. I. DirectrayS Where the medium is uniform
corpus est habens tres dimonsioneS, quarum radius habet corporalem proprietatem ; et addit, quod radius non est secundum lineas rectas inter quas sunt intervalla, sed multiplicatio est Continua, quare non carebit latitudine. Et tertio dicit, quod illud quod caret latitudine, profunditate, et longi thadine, non sentitur visu. Radius igitur non Videtur, quod falsum est. Et scimus quod radius non potest transire nisi per aliquam partem medii, sed quaelibet pars medii est habens trinam divisionem. Sed oportet hic descendere ulterius ad omnes modos linearum super quas est multiplicatio possibilis, quoniam licet natura appetat operari Super linORS rectas, tamen impeditur aliquando, Vel alias propter necessitatom AliquAmmutat incessum, et facit eam decurrere super linORS non rectaS.
Et quibus modis hoc fiat intendo nunc declarare. CAPITULUM II.
Secundum Uero quinque modos linearum potest haec fieri multiplicatio. Prima est protensa ab agente in Continuum et direCtiam, et Vocatur reCta, Super quam currit generatio speciei QUOUS UC meditam, hoc est, Corpus in quo multiplicatur, OStuniforme, scilicet Unius raritatis, ut est aer vel aqua Vel aliud, et non recipit obstaCulum, nec sit medium animatum ut in humoribus contentis in nerUis sensuum, et principalem habeat multiplicationem, non accidentalem, quia his modis quatuor currit multiplicatio speciei super lineam habentem angulum. Diaphanum Vero et diaphonum perspicuum, et perUium trRΠSParenS tranSlucens, et lucidum, et luce transeunte, non fi Xa, et rarum, haec Omnia SignifiCant idem secundum rom, Sed differunt Secundum Con Siderationes aliquas . Nam rarum dicit dispositionem Corporis absoluto Secundum quod ParteS HUS remotae jacent, ut est aer et aqua et hujusmodi. Alia dicuntur per comparationem ad sensum Vel sensibile, secundum quod Species eorum potest transire, ut patet in aqua et aere, et Sphaera ignis, et OrbibuS Planetarum eXtra Corpora eorum. Nam Vi Sus penetrat haec omnia, et species rerum penetrant
ipsa. Et diaphanum idem est quod duplicis apparitionis, scilicet in Superficie et in profundo. Nam phano Graece idem
477쪽
PARS SECUNDA: CAP. II 461 est quod appareo Latine, et dia idem est quod duo Et
Plion OS est sonuS, unde diaphonum quasi duplicis sonoritatis tam scilicet in imo quam in summo. Lucidum vero dicitur dupliciter, vel idem quod habet lumen innatum Sicut ignis, Carbo, flamma, et Stellae, Vel quod non de se lucet, Sed est medium in luce per quod tran Sit, ut aqua Vel aer, Vel a Ua et igni S in Sua Sphaera, et Orbes planetarum. Unde Aristoteles dicit secundo de Anima quod color est motivus Vi SUS SOCUndum
actum lucidi, id est, medii illuminati ut aeris vel alterius. Et in primo Meteorologicorum dicit quod ignis est lucidus in sphaera
Sua, sed tamen non habet lucem fi Xam sed tran Seuntem. quia non habet lucem fi Xam nisi in carbone et flamma. Densum Uero Opponitur omnibus istis, sed primo et per se contrariatur raro quia densum eSt quod habet partes propinque jacenteSet mediante raro apponitur aliis. Si etiam medium sit dupleX in natura et specie, et tamen Conveniat in diaphane itate ordinata, ut accidit in Confinio aeris et ignis, ad hoc est in COSSUS rectUS; unde omnes radii qui transeunt a sphaera ignis in Sphaeram aeri S tenent incessum rectum, et non faciunt angulum, Sicut inseri US CX planabitur suo loco. Et sic est de Corporibu S Coelestibus. Nam orbeS coelestes. licet sint diversi in natura et specie, tamen conveniunt in diaphan eitate, ut non impediatur incessus rectus quoad judicium Sens US nostri. Si autem sint media diversae diaphane itatis sensibiliter, ut est coelum et ignis, similiter aer et aqua, tunc si species Uenit perpendiculariter Super ea adhuc fit incessus rectus. nec fit angulus. Unde omnes radii, qui cadunt perpendi Culariter Super corpora mundi, hoc est, in centrum mundi, tenent incessum rectum in illis Corporibus. Sed quando species non cadit Perpendicularitor SURCT a. Re-
inceSSUS, nec fit rectus in corpore secundo Secundum incessum direction is
cundum incipit declinare ab incessu recto ad deXtram vel Change in
The habit os spelling dia as dya, and the pronunciation of the Greeli υ asthe Italian i, may explain this error. Pacon corrected Some of his Greelamistakes in his later writings, as I have before rem arked. SCO VOl. i. P. 239.
478쪽
et incesSus fractus secundum quod moderni utuntur. Sed tamen auctores Aspectuum VOCRnt fractionem refleXionem, et ab eis Vocatur species refleXa, et radiu S refleXus ; sed quia
aliter utimur refleXione, et Similiter ipsi auctores, et magis proprie Sicut postea Scietur. ideo imputandum est Vitio translationis, quae non distin Xit in Latino aequivocationem et dubietatem alterius linguae. Et ideo apud Ptolemaeum et Athagen et caeteroS Ualde cavendum y est, quod sciatur quando accipitur refleXio pro fractione, et quando non, et maXime primo libro, et Secundo et Septimo, ubi multum accipitur refleXio pro fractione, et similiter apud libros Ptolemaei et conirmes. Sed quoniam fractio non plene intelligitur sine in CeSsu recto et perpendiculari ducendo a loco fractionis in
Corpus Secundum, ideo ponam OXemplum, ubi traham Perpendicularem et incessum rectum et fractionem in aere et aqua.
Quando enim species descendit ab aere in aquam non perpendiculariter, O Portet quod frangatur. et Cadet fractio inter incessum reCtum et Perpendi CU- larem ducendam a loco fractionis. In Sphaericis Vero corporibus perPendi Cularis cadit in centrum sphaerae. Et quia facta est mentio de fractione in corporibus mundi Sphaericis, ideo nunc subjungam eXemplum in eis, ut inserius in planis, et Secundum omnes modos sphaericorum ubi in particulari dicetur de natura fractionis. Sit igitur agens a, Ut aVis in aere Vel nubes vel aliud, et medium subtilius Sit aer, et denSihi S Sit aqua a igitur sacit perpendiculariter et non perpendi CUlariter Stiam SPOCiem Per medium aeris et aquae. Quando Vero illa species Venit non perpendiculariter ad Superficiem aquae, invenit medium densius, et ideo oportet quod mutet incessum suum rectum et declinet ab eo, et faciat angulum, et transibit usque
ad d, relinquens densum quod vadit ad b, quia frangitur inter
incessum rectum et perpendicularem ducendam a loco fractionis qui est e. Quomodo vero multis aliis modis fiat fractio,
479쪽
patebit inferius. Sufficit enim nunc ut Videatur in universali, qualiter frangitur radius per angulum declinando ab incessu
Si vero corpus secundum non differt in diaphane itate a 3. Re-Primo, Sed omnino est densum, ita quod potest impediretrata Si tum speciei, tunc SpeCiOS Sumens o Ccasionem a donSoin partem alteram redit e X propria Virtute; ut cum non poSSit se multiplicare in densum corpus multiplicat se in primo corpore faciens angulum, et dicitur speCieS refleXa Proprie, et in communi usu apud omnes ; nec tamen repellitur Per UiOlentiam, sed solum sumit occasionem a denso impediente tranSitum, et Vadit per aliam viam, ut possibile est ei. Sic Sit ab den Sum, et o agens species igitur veniens ab o ad a b non poteSt tran Sire, et ideo constituit angulum, et redit per lineam
tiae, quia incidit ad densum ; et alia
et hOC non est in medio in animato. Impossibile enim est 'β ς'
quod agens in medium in animatum faciat speciem tortuOSO ; may PassSed recte, ut prius OStenSum OSt. Sed in medio animato Per ohst Virtutem animae dirigitur species Secundum e Migentiam opera- RQxVζ-tionum animae, et quia operationeS animae Circa species fiunt in nervis tortuosis, Sequitur species tortuositatem nervi propter DCCCSSitatem operationum animae ; unde species tangibilium currunt per fila nervorum tortuosa ab ipsa Clate Corpori S per Uias fleXuosas usque ad instrumentum tactus, quod radicatur juxta Cori. Et similiter est de specie gia StUS, quae Currit per
480쪽
nervum linguae Continuatum fleXuose USque ad prope cor; quia Organa radicalia istarum duarum Virtutum Sunt Prope Cor, ut Aristoteles dicit libro de Animalibus. Similiter speCies omnium Sensibilium vadunt ad cor, quia ibi est radicaliter Virtus sensitiva, Sicut Aristoteles et Avicenna determinant. Sed nervi sic a sensibus usque ad cor e Xtensi habent multas fleXuositates, et ideo species incedit per lineam tortuoSam. Et hoc Allia gen determinat in pluribus locis in libro suo. Quinta Uero linea, super quam Vadit species, differt ab omnibus praedictis quia scilicet non Venit ab agente, sed ab aliqua praedictarum linearum quatuor, et ideo non Uenita re faciente speciem, sed a specie. Uerum SpecieS SUPeream decurrens est species speciei, sicut lux in angulo domus Venit a radio solari cadente per senestram. Nam radius ille Venit a Sole super lineam rectam fractam Vel refleXam, et ideo est multiplicatio principalis. Sed ista lux, quae a radio Venit ad partes alias domus, est multiplicatio accidentalis; et quod omnino alia sit multiplicatio haec a praedictis, non Solum patet per praedicta, sed per hoc quod OCulu S Per eam non Videbit agens principale, sed ejus Speciem principalem rOCtam Vel fractam Vel reflexam, quoniam oculus in angulo domus non Videt Solem, sed radium Cadentem per foramen Uel fenestram Uel aliam aperturam. Quod si ponatur ad radium principalem Videbit solem ; et Plinius dicit secundo Naturalium, et Scitur per CX perientiam, quod oculus eXistens in profundo putei videt stellas fixas de die, quia radii solis principales non Cadunt in Puteum, sed accidentales tantum et ideo non impeditur oculus in contuitione Stellarum per radi OS Principales earum cadentes in puteum ; sed eXistens in superficie putei recipit impedimentum per radios principaleS Soli S. qui sunt fortiores longe quam radii prinCipaleS Stellarum, Propter quod occultantur a visu, quia major tu X abscondit minorem. Quae etiam multiplicatio aCcidentalis Specierum CoeleStium