장음표시 사용
241쪽
ottrastionibus ordinatim obtemperare queant, ualis in tanta massa aegre concipi laotest, & si nihilo minus Columnae oriUntUr 3O, 4o, immo silurium pedum longitudine, in quibus for- sinandis stupenda certe vis directrix necessa- tria fuit. 4 o denique in tanta argilllae &: ferri copia menstruum efficacis imum uber-rrimumque necessarium stlit. 4iodnam au- item illud fuit Acidum aereum non Certe istissicere potUit.
FATEOR equidem formas spathaceas, l&s parallelismi, & Contiguitatis crystallorum, eX- templa porrigere, sed propiore eXamine hiulca, quae pro bas altis non militant. Singulae tes-iserae spathaceae sibi similes sint, & harum quaelibet in alias minores ejusdem figurie di- vidi potest: hae iterum adhuc minores prae-lbent, & ita progredi licet Usque dum instractabiles fiunt. Neutrum de Basaltis valet. Spathae ea textura in minimis orditur partim culis, e quibus similiter tota componitur massa, sed nihilo minus parallelismus, etiam in illis numquam ad 4o pedum longitudinem extenditur. Ex hactenus dictis prismata basaltica non tantum ambiguam ignis progeniem viderii fateor, sed etiam huc Usque eorumdem Or- . tum ope Viae humidae, quam siccae, magisi probabilem. Hoc tamen addere debeo, me . in primis Basaltas Vesuvii, Isiandiae, Scotiae, Hiberniaeque respicere, quippe quOS ad curatius
242쪽
ratius examinavi, quam aliarum regionum: eorum, qUi in Alvernia occurrunt nondum illa vidi specimina. Ast inter Provinciae ii Vivariensis vulcanos exstinctos seri incisum vidi, ratione originis Basaltarum notatu di- i gnissimum, qui Lu Coupe au col d' Asa appellatur. Ad sciminum apicem Cratere instrui- itur conico, in declivi montis latere, su-vium,radices subluentem, spectante, vestigia etiamnum lavae Conspiciuntur, Olim per sinuosos decurrentis anfractus, quae ad infimum vise extremum in formas columnares obscure Concrevis. Videt ar, mox vero divisa fuit
in duo quasi brachia, in duas has altarum
perpendicularium pUlcherrimas congeries, lqVarum altera dextrorsum, altera sinistror- isum longe extensa, ripam constituit a). Haec iomnia, qualia in tabula exhibentur, de ge- lnesi per fusionem testari videntur & memet' fere convincunt. In allato tamen eXemplo adhuc nonnulla pensitanda restant. Qi iod scoriae omnino desiderentur in primis notatu dignum est. Si parvae massae, eX heterogeneis colliquatae, 'in adeo homogeneas aegre rediguntur, Ut nullae secernantur scoriae, certe de tam immani copia, quae heic ebullire de-
huit, illud longe dissicilius concipi potest.
Nonne etiam obscura prismatica itructura, quae vestigium lavae decurrentis pittatur, emonte subjecto eminentia columnarum eX-
243쪽
CETERUM DominUS HAMILTON, cui tanium debet Vesuvii historia, in descriptione ruptionis anni 17 9 se frusta Basaltarum in Uemisse memorat, e strato forsan antiquo & obirato effracta. Si etiam Columnae ideteguntur e lava fusa certo natae, Omne tollitur dubium, quamvis difficultates allatae nihilo minus pensitari debeant, ut ad liquidum perducantur.
f. VII. Producta Vulcano immerito tributa.
NON minus Philosophia Naturalis, quam Transcendentali S, suas pro tempore adamaltas fovet opiniones. Circa medium saeculi no-istri pauci de cortice Telluris igne formato C fgitarunt, nostris autem diebus terras, lapides, i montes, & totum fere regnum minerale ejus dem virtute procreatum, vel saltim mutatumi fuisse, multi certissimi adseverant. Eorum, quae hujus loci sunt, nonnulla breviter coni sideremus. A quibusdam perhibetur, omne il-llud, quod igni subterraneo fuit expositum, ope ignis sine additamento denuo liquescere, &hac nota Vulcania tuto dignosci posse existi mant. Sed, quam sit fallax haec regula indemOX patet, quod omnis marga per se sacile fluat, quamvis nemo ignis soboli illam ad
q) frena alba insulae Adscensionis, granis constat irregularibus, sed rotundatis, glabris & nitidis, quod una cum Vulcani vicinia
244쪽
cinia sine dubio nonnullis ansam praebuit, eadem tamquam fusione enata considerandi, si vero ad curatiori scrutinio exponuntur, facillime patet haec nihil esse aliud, quam Conchyliorum fragmenta, Undarum motu Com-' minuta & polita. Saltim illa huc pertinet arena, quae mihi ex hac insula apportata fuit. Quin praeterea heic genuini cineres Vulcanii etiam OCCUrrant nullus dubito, sed jam tantum quaestio est de granis calcareis, quae fusione producta Crediantur, quam UiS eorUmdem indoli convenienter, potius Calcem vivam , quam Vitrum efficere debuerint.
Η atitcs, qua Partem Perlucens, viridis, qui pro Vesuvii fobole vel rara l avse specie,
in Italia care divendi solet. Haec re vera nihil est aliud, quam Steatites, cujus subtilissina se rimae fumo fuertant penetratae, adeo ut in tenui frusto, luci obverso, hae fuscis maculis obnubilatae appareant, igni tamen numquam fuit expositus, etenim illae, quas possideo, lamellae secatae politaeque, cultro facillime radi possunt, quamvis sum ciente ignitione si liceam adquirant duritiem, praetereaque albescant &periectam induant Opacitatem. C) cirauites quoque fusionis suspicionem iniit, licet ingentes ejusdem masse, ramis per totUm Orbem Concatenatae, Telluris qua-1i sceleton componant, vel saltim solidam e X-hibeant crisilam, cui excelsa montium juga variae indolis imposita reperiuntur. NonnUlli ex hoc colliquato bas altica construunt prismata, sed horum longe alia est natura, Uti dudum
245쪽
iri en ipsum ignis esse progeniem adseverare On dubitant. CONsΥΛΤ hoc lapidum genus seli spatho, i. mica & quarti o mixtis, quibus non raro horn- tende adnumerari debet. Si frustulum gra- ,utae in crucibulo igni eXponitur vehementisi ivio, illud quidem colliquescit, sed non in m aDilum homogeneam. Fracto enim frusto, feli- tipathum in vitrum Clarum, horribtende autem' lba tape mica in vitrum nigrum abiisse repe- tittantur, quarisum tamen nullam aliam subiit Mutationem, quam quod lacteam induerit pacitatem. Singula principia hoc modo muta facile distinguuntur & sine confusione ixta conspiciuntur. Talia Vestigia in montibus graniticis omnino deiiderantur, Undetosdem vehementiori aestui subterraneo num- tuam fuisse obnoxios, tuto Colligere licet. Iariae quidem aliae materiae granitis non raro mixtae reperiuntur, sed quum non semper dsint, eas jam sicco, Ut ajunt, Pede praeter- undas existimamUS.
isse recentiorum quibus lani Vero simile vitetur, quibus etiam, ii non totam, insigneminen si liceae cohortis partem, addunt, Prae-ertim calcedonios, quamvis summa duritiestitiam sine igne oriri queat. Qtiod ad prii num nominatas materias . attinet, hae nulla I, raebent adustionis vel fusionis Certa Criteria, es saepissime occurrunt, tibi talia in vicinia
246쪽
multorum graduum omnino desiderantur.' Ce
terum Jaspides vastissimas interdum massas efficiunt, immo ingentia montium juga, &iat fluant, longe majorem reqUirere videntur aestum, quam praestare Valet Vulcanus. E) nolithorum Vulcania Origo multis extra dubitationis aleam posita apparet, quum in illis praesertim locis frequentes sint, ubi ignis saevit subterraneus, Vel saltim aliquando viguisse creditur, ut in Isiandia, in insulis Foeroentibus M alibi.
Sed simul in memoriam revocemiis, hosce lapides saepe in regionibus occurrere, quael certe numquain igni fuerunt expositae, nisi primaevos montes ejusdem Virtute prodii se as erere audeamus. In Jemtice Cupri-
fodina, quae Gustafsberg Vocatur, egregiae colligi possunt eteolithorum crystalli, plurium variationum: in auri dina ad Aedet fors in Smolandia peculiaris species, spatho eal-Careo immixta, reperitur b): in cupri fodina Vest manniae ad Ridda rhyttan matrici nonnumquam Zeolithos inhaerere vidi, & ubique sere per Uplandiam saxorum rimis, unde illustris A Li K No totam hanc familiam inter Stalactitas retulit e . Haec exempla sussciant.
247쪽
bsis hanc suspicioiaem plane destruit. Acida mineralia prίeter martiale, qUOd plerisque in est, calcem & argillam e X trahunt, proporione in diversis speciebus patali Um Variata, ali tamen, Ut se inper praevaleat pollerioridagnesiam sollicite quaesivi, sed non inveni. od in solutum remanet, maXimam efficitaonderis partem & Vere siliceum est Aquam,raeterea fovent plus minus copiosam , prout try lallinam vel rudem eXhibent faciem. For- a praediti determinata, quales sunt plerique standici & Faeroenses, usque ad sto libras ia ltra e centenario mittunt destillatione, amordii vero, uti Uplandici, Aedet fors enses, alii- ue vix 4 praebent. Phaec crystallisationis aqua enesi, via sicca peractae, nullo modo contruit. Notabile praeterea exemplum huc permens in sequentibus describetur . XI, li)
Ex compositione Cognita non tantumi scimus 2eolithorum ter am primiti Uarum umero esse eXimendam, sed etiam eoru in-eem proprietates facile explicari, quod alias jiX, ac ne ViX quidem, tentari potem Prae- ipuas ConsideremUS.
In igne per se crystallini instar horacis
ument, ebulliunt, & qua partem scinduntur, iro massam priebent homogeneam, sed pletamque spumosam. Amorphorum nonnullidem fere modo se gerunt, sed reliqui cel - ignis gradu paullum tantum expandiant; feram. Opusc. I L IIL P volu
248쪽
volumen, idque temporis minimo momento, adeo ut etiam adsuetum Oculum facile fugiat.
H quam primum abigit ignis sub forma vaporum, qui reliquas partietatas, Vel liquescentes distendunt, movent & Varie torquent, vel fere immobiles placide deserunt, pro diversa natatione & aquae quantitate. Experimentis constat, ad facillimam requiri iussionem, ut, ceteris paribus, siliceum, argillaceUm calcatareumque aeratum sint Circiter in ratione 3, 1& 1 respective miκta is , quod in Teolithis rarissime obtinet. Quin etiam martiale, dum adest, suam conferat symbolam, nullum est
dubium. Hinc Donnyallae species Vix momentaneam monstrant tumiditatem, paucissimae perfecte fluunt, pleraeque massam exhibent spumosam. Zgo LII HI via sicca aegerrime solvuntur
sale microcosmico, facilius borace & facillime alliali minerali, idque cum notabili eL fervescentia. Ex analysi ratio est in promtu. Siliceum namque maximam ei scit composittionis partem, ideoque hujus Cum salibus memoratis habitus in primis eκ hoc ingrediente est derivandUS.
ACIDA argillam Una cum calce facile extrahunt, Uti dudUm memoravimus, quod earum laxiorem cum siliceo ne Xum indicat, quam in gemmis aliisque materiis, qUM eadem Continent principia, sed adeo arcte Connexa, Uichemica opus sit divisione, antequam acida
249쪽
imenstrua admittant, iisdemque a se invi dicem separari possint. DEMUM nonnullae hujus familiae species, spraesertim quae illi Ceo abundant, peculiari gaut dent facultate acida in gelatinam coagulandi, obscure perlucidam. Zeolithus ruber Aedeli fors tilis hoc respectu omnibus cognitis palimam praeripit. Si enim in Cono cavo vi-itreo, quo Vinum in suecta bibi solet, quarta circiter cavitatis altitudo hujus phal Vere im-lpletur & dein aqua fortis vulgaris instillatur, i ut dimidiam supersicies attingat, intra horae
quadrantem menstritum fit gelatinosiam, eamique adquirit consistentiam, Ut Vasculum tutoi inverti possit sine ullo masiae effluxu Ut
phaenometu rationem explorarem gelatinaei lupremae clarissimae ille portionem, a lita fer- vida perfecte edulcoratam, siccavi, sub quai operatione insignem miratus sum voluminis contractionem. Pulvis hicce siccus nec aci dis suscipitur, nec igne fluit: sal microsos mi- dus aegerrime parcissimeque illum adgredi-ltur, borax Vero egregie, Optimeque & cuna vehementi effervescentia 'alhali minerale.
JHinc l iculentissime patere confido, ipsam gellatinam nihil esse aliud. quam silicetam eAtra ks modum iij latatum, in segni argillae calcisque i solutione suspensum. Particulae silice e peri sorantur, dilacerantur & maxime fiunt spon- litigio dum bina reliqua principia acido e X-strahuntur, adeo ut facile natent in liquore: gravi aliis materiis solutis onusto, cito-
250쪽
que omnia ope quietis, δἰ forsan eXiguae eva. lporationis, in masiam homos eneant Concre- lscant. Ut tamen certo generetur gelatina, de- terminatae requiruntur proportiones. Justo lparcior pulveris Teolithici dolis, vel quod i eodem recidit, nimia acidi quantitas, hanc soperationem impedit, qutim moleculae in m , igno spatio rarae s eparentur, adeo ut attractio- nis vi coalescere nequeant. Ob eamdem ra- itionem aqua instillata noxia est, & praeterea igra sitatem liquoris specificam minuit. Quies quoque est necessaria. i
PLERIQUE Teolithi gelatinam adeo egre-igiaria formare nequeunt, saepe non nisil eXiguam di proxime ambientem menstrui partem coagulantes, immo interdum vasi tantummodo adglutinantur. Aliae species nullaeκhibent gelatinae signa. Hae differentiae a diversa pendent principiorum proportjone, quam alibi determinavi. Ceterum notatu di-lgniam est, quod non numquam Calcinatio huic operationi ineptaS adcommodet, quan-ldo nimirum antea nexus fuit nimis laxus. tiarisum enim pulveratum & calce mixtum in igne calcinatorio, qui fusioni minime su Dasicit, ita tamen copulatur, ut dein adfusa aci-Ida in gelatinas Concrescant. Sed talia ad alia.
Q iae de geolithis fusius exposui, longe plura
continent, quam qU9e ad eorumdem ortum Istabiliendum 1accessaria fuerunt. Non tamen pertinaciter negandum pUto, quin aliquando