장음표시 사용
271쪽
vel centies institui, sed siliae successu, adeo itiel litarius esseetus sine dubio a peregrino, i fortuito immiXto, derivandus Videtur. Aliisl 'uoque mediis Conathis sum debilissima Co l halti, si adesset, Vettigia detegere. Alumen imon Ianum notabiliori praeditum rubedine se legi, quod aqua destillata susceptum 84 fltro sei quam denso Colatum, Claram exhibuit sol lutionem roseam. EX lim ope alliali fixi ha sin argillac eam tardissime dejeci, sed quam-
s inaequaliter, Omne tamen praecipitatum itin tum reperiebatur a principio ad finem, adeo ut vix perfecte , hau saltim via, separrari queant tingens & tinctum. Sedimentii in igne candescentia Cito perit color, qui etiam solis e Xpolitus radiis sensim debilitatur tandem evanescit. Argilla haecce rosea cum horace nitro in crucibulo fusa non misi viriditatem extricavit, sed alia portioli cum njtro & arsenico similiter tractata pura
icta sparsa caerulescentia praebuit, ita vero di-lluta, ut vix discerni possent. DEMONsΤRAVI ali hi luculentis eXperimenitis, quod acidum salis Cobaltum validius at-l trahat, quam Vitrio lictam p). Itaque, Ut Cer-ltiuS Cognoscerem, Utrtim in alti mine rubro quidquam adesset C Ob alti, nec ne, solutioni iii tratae roseae salis marini portiunculam addidi , qua semper vitriolum Cobalti atramentum praebet sympathetichim, clajUS, Uti notUm est, scriptura calore, Vel rectius, siccitate
272쪽
perfecta viridis apparet, refrigeratione vero humectata fit in Vili bilis. Sed etiam hac via irrita fuit mea opera, adeo ut, si quae insunt flcob alti vestigia, haec sint inperceptibilia opor- tet. interea, si ferrum lieic Colorat peculiari modo agat necesie est, etenim jiis a phlogl- sli dosii munitum alioquin cum acido vitrioli virides exhibet crystallos, Calcinatum autem t egre suscipitur hoc menstruo, solvitur ta- inera, licet parcius, lixivium eis cit serrugineum, quod ViX Cone rescit, nili paullum tali ali vel vegetabilis, vel volatilis accesserit, lquo facto crystalli prodeunt albae, aluminiqua saporem haud dissimiles. D. A Mostvr Λυ in gypso rubro serri praesentiam ope aceti destillati detexit, quod ebulliendo portionemra extrahit, Cum alliali phlogis ficato sedimen-
tum caeruleum CXhibentem. Terram roseam 'Romano inhaerentem eodem: modo tentaVi,& re Vera caeruleum Berotinense obtinui,
quod i o indicat Colorem a ferro derivandiam, iri et o martiale peculiaris indolis, quod aceto & non aliis suscipitur acidis. f. XI.
I errestria vulcania via humida formata. ii
BREVITER examinatis, quae Vulcano tri- .huuntur & sicco operandi modo provocan- thir, iam ad illa per 'enim his pro uia fla, qui- bus formandis non solus susticit ignis, sed 1imul necessaria est aqua. A terrestribus no- strae delineationi congruenter fiat initium. IN I
273쪽
IN antecedentibus rationes allegavi . VI, ), quibus suffultus huc referre possem pris mala bas altica, sed quum forsan adhuc dubia supersint, novis observationibus & experi
mentis ponderanda. inter ambigua eadem potius collocandaeXistima Ui, USque dUm Om-ris fuerit exemtus scrUpUlUS. AQUA haud raro terrestribus particulis adeo onusta reperittar, Ut crustas deponat Variae indolis perquam notabiles, qUariam pl Cipuae calori, in sinu terrae operanti, sine
inani dubio debentur. Qita indolem hae generatim duplicis sunt differentiae: pleraeque
Calcaream prodiant naturam, OCCUrriant tamen
O an numquam si licear, & has primum Considerabimus. Quaedam crustae duas I lure SVe continent terras, & mixtae appellari possunt. θ) Sillam patera quotidie generatur in Isiandia ad Geyser, ubi mirando spectaculo fervidissima erumpit aqua. Aque a Cottamna, quae heie ejicitur, i 9 pedum diametro gaU- det, & saepe ultra so pedum altitudinem attingit, adeoque ita obfuscat Omnes Vele X- qui litissima arte salientes, ut sidem fere eX cedat q). Lebes heic formatus qua figurami ingenti paterae similis est, cujus diameter 6o pedes esticit & ma X ima profunditas 9. Ita medio fundi horo canali adhaeret aperto, CU-j jus longitudo & anfractus non licet demetiri, diameter vero aperturae 19 pedibus est aequalis. HUJUS
q) Cons. D. D. A TROIL Epistolae de Isiandia
274쪽
HUI Us crustae albescentis superficies e tu- herculis inaequalibus conglomerata Videtur adeo ut flores Brasticae botrytios Clausos quodammodo referat. Foctura perpendicularis Plures monstrat lamellas curvas, sed sibi invicem parallelas & coalitas. Frustula tenuia paullum perlUCent. HAEC materia Chen eo subjecta examini omnibus acidis resistere invenitur, illo excepto, quod e sita oribus minera lilius elici potest. Sola ignis violentiae minime cedit; addito sale microcosmico aegerrime parcissmeque solvitur, horace autem suscipitur, adhuc melius alliali fixo, quod cum vehementi effervescentia anaticam proportionem in vitrum stabile commutat. Hae proprietates terrae si liceae unice competiant, sed quomodo haec aquam subire potuit Τ Solubilitas omnis partim ab indole solventis, partim a meni ruo pendet. Utritisque qUalitates hue pertinentes eXaminemus, praesertim salium &aquae respectu, qui Casius propositam proxime elucidabunt quaestionem. Quo major aquam inter & salina corpora viget attractionis vis, eo etiam generatim haberior solutio, sed quum attractio semper iit fortior in ratione Contactus, hinc quoque sequitur, ut dissolutionis successus multum debeat materiae Pulveratae subtilitati. Grandiores igitur massae haud raro intactae, vel saltim lentissime cor-
tis limus pulvis aquam perfecte subeat, & quae
275쪽
rmechanice huic operationi superficiem satis
amplam adquirere nequeunt, Ialapera eκ alio inenstruo praecipitatione eidem non num-u quam adaptantUr, teXtUra magis tenera &s spongiosa. Sed, num in Casu praesenti quid quam contribuat dicissio incertum est, quidi igitur valeat menstruum breviter inqU1retur. MENSTRUORUM solvendi vires calore in crescere notum est, immo aqua, olla Papinii inclusa, eo adigi potest igne, ut ejusdem se itui fluat plumbum, quod tamen secundum Theri mometrum sta ecan Um Ultra Φῖoo gradus requi-lrit. Itaque, quam Vis in aere aperto ebulliens,
iubi φ ioo tantum gradus recipere potest, sili-icem vel subtilissime divisum nullo plane modo: adgredi videatur, hoc tamen non impedit, quos minus majore calore illum sol vat, qui determinata figura, claritate, heterogeneis inclusis, aliisque criteriis haud obscure dignoscitur tamquam crystallisatione olim genitus 8c salibus analogus. Dum aqua in gremio terrae ignis subterranei vehementia torquetur, & simul crassissimis, densissimisque lapideis stratis coercetur, effectus non potest non ollae Papinianae facultatem multum superare. Qtiem praecise gradum aqua ad Geyser saliens possideat in abysso, iij vinati nequit, etenim primo per longos frigidioresque canales propellitur, deindit laso volumine adscendendo aereum scindit stratum, ioo fere pedum crassitiei, idemque iterum descendendo peragrat. Interea non potest non insignis caloris copia abire, ait, hac non obstante jactura, caerino metro
276쪽
eNplorata primo, quo accessum permittit aqua decidens, momento, adhuc ebullitionis fervore, hoc est i ico graduum dotata reperitur. Sed ita diminutus testiis solutioni minime sus icit, ideoque hae refrigeratione subito dei nittitu siliceta in antea suspensum, quod confuse coalethendo pateram descriptam cum suo canali finxit, ii quotidie auget in sole proxime eXitum ambiente. Lamellarum, quae in fractura facile distinguuntur, forte
quodlibet vel ditiorem aquam, Vel insigniorem ejusdem saltationem indicat. In vicinia quoque Varia Corpora crusta silicea obducta
inveniuntur, & folia, dein putrescendo destructa, suas eleganter expressas imagines exhibent. Singulae particulin per se si liceam
produnt duritiem, eartamdem tamen neXUS
ea non gaudet firmitate, ut ad chalybem scintillet crusta, consideranda instar talis lapidis arenarii, cujus particulae fere inpalpa-hiles sunt & la Xe cohaerent. Causa hujus texturae haud dissiculter perspicitur, subitanea
Dempe CUjUSVis grani coagulatio & horum ideo cum sequentibus imperfecta concrescentia. Hinc etiam figurae do siderantur crystallinae & hisce conveniens claritaS.
iHoc igitur lebete perquam notabili egregie confirmatur sententia, quam alibi de salina quarumdam terrarum indole proposui r , &
277쪽
generatim discimus, non illa omnia, quae, an Laboratoriis nostris aquae adunari ne- queunt, ideo in ossicina naturae semper in
is lubilia esse. t R) nolithos via huiDida sormatos esse antea evicimus 9. VII. h), & si alicubii instar proljs Vulcaniae conssiderari debent, hiae certe referendi sunt. Eorum in vicinia monitium quorundam ignivomorum frequential hanc suspicionem suggerit, & quod haec in terdum saltim iit fundata, luculento jam dei monstrabitur documento. Scilicet aqua, ad Laugarntes in Isiandia saliens, nullam tibi format pateram, defectu sine dubio in ateriae, huic scopo apice, sed in limo ad fundum rivuli, qui expulsam devehit, crustae reperi Unitar Concretae, quarum superficies nitidis, sed perquam eXiguis crystallis est Ornata. Tam Crustae, quam crystallina grana eisdem inhaerentia, examini subjecta, perlecte Zeolithicam produnt naturam. Nonne igitur hinge videnter pateat, Zeolithicam materiem aqua fervidissima fuisse solutam, & hanc in alveolo demum ita refrixise, ut ejusdem retinendi sit impar, unde primum solidiora . adglomerantur plana copiosiori depositione, particu lis autem residui parcioris, quae tardius separantUr, longior mora magis regillarem, earumdemque nisui congruentem ordinationem permittit.
Calcarea amisi in aquis vulgaribus rarissime desideratitur, unde alieni pro pol i
278쪽
there sit, decoetione saepe intus vestiuntur seti q iuria hae exiguam tantum quantitatem vehant, ab acido ac reo, qUOd omnibus aquis parcius Vel hiberius inhaeret, sol illam M a calore subici raneo minime derivandam, illas ltamquam liue non pertinentes 1inissas faci- mus, alias qUxiituri, quae Ope ignis majori copia gracidari Videntur. Tales in pluribus locis sunt obviae, sed praecipuis merito adnumerataitis I hermas Carolinas in Bohemiaertam penteS, quarum ideo producta lapidea attentius contemplari decet. Ferventissima, iquae helo occurrit scaturigo, Sprudet nuncia. Datur, & aria monstrat phaenomena admiratione scrutinioque dignissima. Ejusdem aqua, Vase magno suscepta, refrigeratione quiete album secernit pulvisculum, instar cremoris natantem. Qi laelibet corpora , fervidae diutius immersa aquae, crusta obducuntur lapidea, cujus quotidie augetur Crassities, praetereaque in ViCinia Variae generantur Conore
tiones, Compastae Vel spongiota, albae, flavae,
ferrugineae, fuscae, immo etiam nigrae, plerumque Variegatae s). Horum productorum in Mus eo obvia specimina diligenter examinari, Ut internas cognoscerem qualitates, quae mihi in primis curae heic cordi lite sunt. Experimenta primum memorabo cum frusto denso instituta, quod secatum politumque pulciteriremum refert marmor. Fractura te
, nutas) Hae variationes fusi; descriptae iiiveniuntur a D. D. BECHER in opere gerinanico de Thermis C tolinis.
279쪽
invia monstrat strata, sibi in 'iCem per omnesi sexus parallela, djVersaqtie ex rubro fusci coloris intentitate facile discernenda, quo-arum tamen nonnulla etiam omnino alba sunt: i ubique transvertim striata reperiuntur, haud aliter ac silis, respectu stratorum ad perpen- diculum erectis, coalita. Haec materia acido is alis tota solvitur cum Vehementi effervescen-ttia, sub qua Operatione ponderis amittit, expulso adscribendae fluido elastico , quod col-llectum exploratumque singulas prodit acidi aerei qualitates. MenstrUum saturatum flata Num induebat colorem, CUjus orjgo mox in octilos cadit, instillata Unica lixivit sanguinis usti gutta, quippe qua Caeruleuin Bero linense procreat hir. Ferrtim tamen heic parce adest, ejusdem enim qUantitas, e pondere sodimen iti caerulei aestimata, viκ attingit.
Acinu M sacchari pulverem album mox dejicit. '& Vitrio licuria additum sine mora gypsum pro Vocat. Althali volatile causticum
non niti te irae martialis levem Contrahit latrabe culam. Itaque hic lapis praeter calcem asi ra-ltam non nisi eYiguum martiale inquinamen tium Continet. Idem reliqua confirmant acida. Nitrosum, aeque ac muriaticum, Violenter itatum adgreditur, sed pri Us portiunculam pub
Veris Ochracei intactam relinquit, suae na- tutae coni enienter, notum enim est, ferrum
phlogisto spoliatum hoc menstruo vix sus cipio vitrio licum ex eodem gypsim Confi- Qit, quod qua maximam partem in fundo Lergm. Opti c. Vol. III. R restat,
280쪽
restat, quUm aqua parum ultra sui pon- ideris solvere queat. QUAE; attuli momenta pro stabilienda hujus materiei indole calcarea susscere viden- rtur, interim tamen, quae de hisce agunt ther. mis descriptiones optimae, aliam proponunt sententiam, nostri lapidis habitu in igne sine
dubio inniXam, quem ideo attenti Conside- remus oportet. Repetita memet docuerunt tentamina, quod lapidea, de qua agitur, crU. sta , sum cienti tempore candens , is ponde- litris circiter amittat, ae ille ac aliae teriae cal- l Careae puriores. Ut Conclusito obtineatUr Cer-
ta, prudenter in Vase Clauso igni e X ponatur, nam vehementi decrepitatione alias pilares disseminari possunt particulae. Peraeta ustione Ipeculiarem plerumque prodit indolerit, ete- sinim raro in aqua ulturri e Xcitat calorem, quo- laCumque demum modo & gradu instituta su- ibi erit operatio: aquam calcis nihilo minus e X-a
hibet, sed tarde & solvitur & fatiscit. In- MCalescentiam calcis ViVae cum aqua alibi e X- l :plicavi t), sed idem paullo curatius huic re- petere juvat. Ponamus itaque Cretae vulgaris frustulum vehementi expositum igni, per aliquot horas Continuato, eo sensim dimidium' fere ponderis dissipari comperimus, quod, teste eXperientia, aquae, in primis autem acido aereo, expulsis debetur. Calcareum hisce : spoliatum nihil aliud in foco reperit, in quod suam eXerceat attractionem , quam caloris