장음표시 사용
261쪽
Quin de ligno fossili Istandiae senticia dumisit, gnaro in loco natali contemplatori deci- idendum relinqUimus. Interea, Ut cum Vul- cani operationibus nexum credamus, pluresis suadent rationes, quamvis hucusqtae modum j ignoremus, quo situm, texturamque ad qui s siverunt haec strata. Scilicet truncis arborumi perquam crassis constant, quales in Isiandiai nullibi reperiuntur, & ne quidem hoc tem pore Crescere posse videntur. Hi situ hori- zontali in stratis multorum pedum crassiti ei, congesti sunt & peti oleo plus minus penetrati , non iam molli, sed optime indurato, a qUO tam nigrorem, quam flammae sub du- flagratione qualitatem mutuantur. Sed, quod in primis attentionem meretur, est truncorum in lamellas planas compresso. Pona-
sectum, hinc, uti notum est, figura oritur in orbem rediens circiter Circularis, qU9 omnia monstrat annotina incrementa,eXtimo propemodUm parallela. Fingamus jam talem sectionem in tenuem laminam compresiam,
veram habebimus ligni fossilis, de quo hele agitur, ideam, nam in magnis hujus materiae frustis, trans; ersim sectis, quemlibet annotinorum orbium usu perseqUi licet, iita plerumque coactum, ut duas lineas fere parallelas exhibeat, quarum extrema brevi flexura sunt adunata. Q the autem immanis requiritur vis, ut truncus cylindricus ita Com- planetur Nonne antea particulariam neXUs putredinis quodam gradu fuerit relaxatus λ
262쪽
Certe, nisi compages quodammodo mutetur, hquodlibet pondus incumbens huic esset tui erit impar. Ceterum idem observatur phaenome- non in omni ichisio argillaceo. Orthocerati- tae, qui in strato Calcareo conicam siguram ἐperfecte servant, in schisio planum fere triam aegulare compressione essiciunt. Idem valet de spiscibus, conchis, insectisque petrefactis. Cau- I sa adhuc latet, se s in utroque casu sine dubio leadem est, & digna quae explanetur. Obser- vatu quoque dignum est, qUOd idem reperia . issi tu reflectus, quamvis stratum calcareum sub lschisto collocatum sit & majori ideo pondere
Lis Ni fossilis Istandici ioo partes post de-
sa grationem 4a Carbonis, & hic calcinatus a ltantum partes porrigit terrae ferrUgineae, qUM l magnete attrahitur, qUa partem acidis solvi- itur, & cum borace, sale micro cosmico allia- ilique si,dae fusa, initio quamdam excitat efferin ivescentiam.
B) IN regionibus Vulcaniis sulphur Occ -
rit, & nonnumquam copiose, veri simile ta men est, hoc, igne subterraneo, ab aliis mate- riis fuisse separatum, praesertim pyri taceis. In lIslandia ad Myvatten k Kris evig strata occur- irunt, quae sulphure abundant granulari Cry- istallino, plerumque infra terrae superfiCiem, i ius alteriusve pedis distantia recondito. Haec etiamnum Calent, & quidquid uno anno silicubi incolarum industria aufertur, seqUenti restitutuin invenitur. l
263쪽
Tr RAM Soli alarae albam antea considearavimus g. IV, D P. Huic haud raro sul llphur a liceret, interdiam perlucens, iminosorma determinata oetae rica dotatum . in Vesuvii saucibus multum sulphuris adessenariarant peregrinatores, & hcec adserito nullo sanei modo incredibilis est, assia teri oportet, Cru- istas lutescentes, quae sub hoc nomine mittili solent, revera nihil aliud esse, quam reliquias
' Vinuentis, parietibus ad lacerentes, quae
spostea acidi vitriolici phlogisticati vaporibus
corroduntur & nigrore privantur, saltim ta lles accepi, siciariam plures librae, examinei instituto, ne unicum quidem sulphuris gra. inum praebuerunt. Ur singula phaenomena eo clarius expla mentur. , sulphur investigetur oportet, quηlei in montibus igni 1 omis adest ante prim Una incendium. Pyritas in hisce ossicinis reperiri
hi caloris subterranei causam prinoipalem con tineant, conjectare licet sq. XVI).. Ponauius vero jam insignem aestum genitum, hujus necessario in pyritas sanos esse ius erit separatio suis)lauris e cona pedibUS metallicis, quod dein loca versus frigidiora in meati bus subterraneis propellitur, imino saepe solum spongiosum penetrat, ut in Isiandia, incioli atara alibi observatur, vel stores e X-hibens, vel in grana COn Cres ConS, non Illam
liquam paullum perlucida & crystallina. Via sic- La, & praesertim sublimando, crystalli oriun- Iurg M. Opus. VOL GL Q. tur
264쪽
tur aeque regulares, ae humida, 'quod in se- quenti paragrapho fustius explicabitur.
FINGAMUs ulterius sulphur expulsum ite- Tum Calore torqueri, ubi primum sedes fixe- rat, Varius prodibit essectus pro diversa lejusdem intensitate. Si gradum in i
Thermometro suecano attingit, levissimum fumum edit, Odore ViX percipjendum, eoque continidato, Vel pariam a ueto, in vapores lente resolvitur: gradu q- 83 funditur Sc φ iueo accenditur. Sub deflagratione pars phlogilli divellitur, residuum autem acido laxe adhaerens peculiarem Volatilitatem, penetran-ltissimum plangentemque odorem, sed ii inhil qua attractiones miram eidem impertiens de-lbilitatem. Si sulphur fusum denuo refrigeratione solidescit, quod sine dubio ei denas massae pluries accidere potest, hoc ipso momento in spiciuia formatur crystallina, quae liti superficie praesertim visibilia sunt, quum
heic particulae facilius suum exerceant nisum onere aliarum incumbentium liberatae. Dum ita condensathir in lapideis claustris, fortem sponte Contrahit electricitatem, praesertim si convulsi vis terrae motibUS, Uel alio qUOCUm-a. que modo, separatur masia a fundo, cui fusione adcrevit. Si igitur aliquando lava eL fluens electrica reperitur, quid impedit, quominus ex hoc fonte in illam derivata fuerit vis memorata P Si saeviente Vulcano in vicinia fulgura evibrantur, & virgae ferrea acuminatae, Vitreiisque pedibus rite segre-
265쪽
igare, electricae evadunt, nonne haec phaeno- in ena fumo, sulphUris electricitate onusto, i merito adscribantur ΘC) TANDEM materias, inflammabili prin- cipio plus minUS ab Undantes, conssideremus oportet, in V ores resolutas, quippe qui e κiorificiis caminorum subterraneorum magna copia fereque continiae eructantur, haec Lalboratoria e longinquo quasi digito indicanites. Sunt autem plurium generum. Sulphus reos nuper memora Vim Us mom. s), item
que ammonia cales s . VIII, D) di acidos vitriolicos pillogisticatos VlII, A , sed
hi nec ea ubertate adsunt, ne C ea gati denti indole, ut soli derisissimis fumorum Vorticibus procreandis sisseere videantur. In sequenitibus evincere conabor petrolei praesentianii in ipso foco 9. XVl), quamvis ejusdem sub dio nulla, vel saltim rarissima occurrant ve-istigia, Si hujus, ni fallor, fumus, illius prae- cipuum Corpus constituat, qui per Voraginest perpetuo quasi evolvitur. Acidum aereum i in obscuris horum montium maeandris du-idum reperimus s . VIII, A), qutam autem l hoc fumum cupide attrahat & condenset ivi, i illa sine dubio fluida simul eructata non poSi sunt non compagem coarctare.
spore acris inflammabilis nomine nota est, , calorisque materia, phlogisto ad Uriata, Cons stare videtur, ibidem viκ desideratur, & quod
266쪽
haec interdum sulphuris portiunculam susci- piat, illaque gignat emti via, quae a foetore Ivulgo hepatica vocantur, ex ipia rei natura
Vero perquam est simile, & in sequentibus imagis dilucidatur g. XIII, B .
IN Vesuvio generatim duplex distinguitur sumus, albus nempe & niger. Prior serenam tempestatem & statum montis quodam- modo pacatum comitari solet; ipsi quoque
flumina talis Circumdat. Niger instar vehe-o mentissimi turbinis e Cratere per album ad in- lsignum altitudinem ejicitur, non raro eruptiΟ- l lnis praecursor. Color e diversa densitate & li
particularum radios luminis varios reflecten-I di facultate pendet. Hinc nocte stimus inter- di .n uti nubes circa solis oecasum tinctus ap- i iparet, immo qui die niger est, nocturno tem- pore ignitus conspicitur.
AST , uti vulgari dicitur proverbio, sumo lproxima est flamma, quae igitur cauta eiu-
ciunt, ut inflammabilium vaporum imminiis quantitas plerumque fumos, raro flammas iconstituat Hoc primo intuitu haud immerito mirum Videtur, praesertim, quum illa lux & claritas, quae voraginum Orificia in- iterdum circumdat, nocturno in primis tem- ipore, non semper e flammis oriatur, sed vel llapidibus, pulveri, aliisve discretis materiis, quae ignitae ejiciuntur, fontes salientes, arbO- ires, pluVias, aliaque phaenomena ignea men- tientibus, vel lavae effluenti candentique sit adserib elida. Adcuratiori tamen examine in- stitu-
267쪽
i si tuto rationeS facile et Uuntiar, quartam cluseis principales heiQ scant proponendae. Scilicet 1 o flamma quidem in ioco vigere potest,
ii quamvis non semper orisCiUm voraginis attingat, eodem modo ac in nostris caminis vulgaribus, ubi numquam flamma extremum
tubi, fumum extrahentis, lambit, ni si Ox accensa fuligine. et o Ignis subsistere nequit sine acceses aeris vitalis, qui raro quartam adris vulgaris partem e X cedit, reliquae tres solae ignem suffocant, quod etiam Ualet de acido ad reo & Vaporibus acidi vitrio lici phlogisticati, in meatibus montium igitivomoriam praesentibus. Quod aqua igni impedimenta objiciat cuilibet notum es meteorica vero vel per apertas Voragines descendit, vel per laxum transit solum. Qirin marinam intro. mittant inferiores maeandri, vel sensim par-Ceque penetrantem OCCUltas rimas, Vel icOpiosius irruentem per Canales, quassationibus subito apertos, phaenomena vix in dubium vocare sinunt. Pluries & Ttna, & Vesuvius, & alii Vulcani, non tantum pluviam sparserunt, sed etiam ingentia sumina, Nilo Comparata, eructarunt. Fuit haec aqua salsa, & ejusdem ejectionem extraordinarii maris adjacentis motus comitati sunt, e quibus haud obscure judicare licet de nexu & eXUndationis causis o). 3 COI GRO In deseriptione Telluris playsica ipsas observationes fusius exposui. Secundum ubique intelligo editionem, prima longe locupletiorem, praesertim in 1 9, ubi de Vulcams agitur.
268쪽
COLOR sanam sar operuleus sulphur indicare solet, sed Vulcani plerumque rubram efflant, plus minus albethentem , quae Variatio a particulis ad rubedinem tantum vel ad candescentiam Usque ignitis sepe pendet, ast interdum ipse fumus ardere Videtur, quod sententiam de petrolei praesentia in soco quodammodo firmat. Alias asir inflammabilis ardens rubet, & acido aereo inquinatu S caerulescit.
. X. Producta vitae siccae metalli CB.
VIX Ullum metallum, quod sciam, Completa dotatum indole, eliquatum praebent Uul- Cani, Cal Cinata Vero, exusta, scorificata vel mineralis ata nonnulla porrigunt, quae jam contemplabimUr.
q) Ferrum, quod in telluris cortice υbique fere adest, pleraque Vulcania producta PlUS minias contaminat, Ut in antecedentibus duduin indicavimus, & interdum quoque qua quantitatem determinavimUS. R Cuprum lavam rarius inquinat, & inter specimina, quae mihi ad manus sunt, reliquis prceitat frustum lavae spumosae, a Vesuvio anno 176 eructatae, in loco a Celeb. Anatomiae Professore & Collega amicissimo A. MURRAY lectum, mihique donatum. HOC TU-bedine gaudet, non rubiginosa, qualis a serro oritur, sed Cuprea, quam adsuetus Ochillis
haud disticulter discernit. Plures in eodem
269쪽
conspiciunttir macili C Virides, partim colore saturato, partim diluto & albescente. Allialii volatile causticUm materia Ttabente cito cae
si rutescit, & e Centenario ptat Verato 1s libras extrahit. Viridis pulvis in igne mox nigre-l iscit, ideoque post fusilonem & ejeetionemi sub dio formatus est, alias qua indolem cumi caloe cupri viridi convenienS. C)-mineralis attam,quod rubriam, est , vulgo Reaigar audit. In voragine Vesuvii, in lava Soliatarae, & sine dubio in pluribus aliis Uulvanis tale sublimat in reperitUr,l partim amorphum, partim Crystalliniam, peri lucidum , prismaticum & saepe utrimque apicet terminatum. Apices maXime regulares duO-
hus constant planis pentagonis, in formam
cunei conniventibus. Hae crystalli, quotquotl vidi, longitudine prismatis lavae aliisve adhaerent corporibus. Q iod via sicca particulae in vapores resolutae determinatas suscipere
t q ο ut liguras, dubio caret. Heio Unicum
tantum e Memplum adferre sussiciat, eκ acervis pyritarum arsenicalium de sumtum. In harum suprema parte sub ustulatione egregiae haud raro concrescunt crystalli, partim tetra Odricae, partim Oetacdricae, qUartim nonnullae saepe cavae sunt. Color flavet vel rubet pro Varia ingredientium proportione. QUOD ad Puteolanas attinet crystallos, harum compositionem via humida investigare tentavi. Scilicet aqua, uti dicitur, regis sub diutina digestione e pulvere a IsentCum CX- 4 4 tra-
270쪽
trahit, adeo ut tandem in fundo sulphur solum remaneat. I 'ri denter Vero huic agendum est, ne ab lana parte qUid JUam menstruo auferendum, ejusdem Ved inertia, vel infusius ciente quantitate, intactUm relinquatur, nec ab altera mirariat Ur quod integi tam manere debet. Nimio ies V vel coctura, sulphuris qui l quam destruitur, praesertim si acidum nitri forte adhibetur, quod adjux ante intensiore calore, phlogiston vitriolico eril)ere Valet, adeo ut tandem posterius liberum prodeat. Alro tentamini congruenter ratio sulphthris ad arsenicum heic est uti i ad s.
D FATEOR quoque me ea detentum fuisse opistione, quod etiam Cuballum tribus memo- hratis metallis heio addere liceret. Mineraria, quae ad Tolsam effringitur & alumen praebet, Romanum vulgo dictum, igni subterraneo aliquando fuisse expositam multi credunt, L non quidem sine probabilitatis specie, sed illud, de quo jam in primis agetiar, est color hujus salis roseus, illi omnino similis, qui ex cobalto cum acidis oritur. Qtaodalumen Brunsvicens e mediante Cohallo Ro-
Inanum mentiatur notum est. Mea autem
Conjectura multum evasit firmior, dum semel casu ex alumine Romano rubro, horaci indito, Si ope tubi ferruminatorii in ca rhones uso, vitrum obtinebam caeriale tam , qtii tamen color fusione pluries repetita tandem penitus evanescebat. Idem experimentum dein