장음표시 사용
251쪽
a analogon, nam silicetam, argillaceum & cal-cca reviri in regno minerali sepe miXta repe-triuntur haud dissiculter funduntur. Sed hae e massa, quae numquam sit crystallina,itubo ferruminatorio explorata nUllam mon- istrat intumescentiam, gelatinam tare en generrat, si principiorum proportio rite se habet. VIII.
Producta Vulcania salinae indolis.
PAUCA sunt, quae sub hoc titulo memo-sranda occurrunt, etenim Vulcaniorum salimorum pleraque via prodeunt humida, illo. irum atatem, quod ad siccam referri debent,inonnulla partim mutata re riUntur, talia flare, qualia immixta fuerunt.
Aia acida heic obvia primo Vitriolia cum phlogificatum pertinet. In incendiis sub-t terraneis semper sulphurea adsunt, saltimi initio, quae sub deflagratione ita de compo-IDUhtUr, Ut Vapor acidus, portione phlogisti
oralistus, clam fumo eructetur. De modo Chrii ratius agetur in paragrapho sequenti, heiurauidi hujus vires operationes perlustrabimus. EXPERIENTIA edocet sussciente acidi vit triolici phlogisticati vapore flammam mox exstingiti, Unde etiam, dum fuliginosum, int tubis domuum pro fumo extrahendo Colle- etum, accenditur haec inflammatio celeriteri suffocari potest, si ignis focus sulphuris pulo ere statim inspergitur. Itaque, quin in P s eru
252쪽
eruptionibus vulcaniis flammarum turbines sulphureis praesentibus vel penitus supprimantur, vel saltim pro re nata temperentur,itullus dubito MOTA est ejusdem vaporis dealbandi sis. cultas, ideoque ad delendos colores peregrinos, praesertim in serico, adhiberi solet, Qtio autem mechanismo heic operetur nondum quidem experimentis, quantum satjs, lillustratum est, interim tamen plura phaeno, lmena haud obscure innuere Videntur, nego, tium ita peragi, ut phlogiston potentiore attra stione acido, cui jam laXe adhaeret, eri. snatur, & corpori dealbando uniatur. Prae Cipua breviter memorabo, quae hanc firmant sententiam. Colores refractione prismatis vi. trei separati, ope que lentis idoneae iterum Coadunati, albtim generant: calX novi semi- metalli, quod mihi Magnesi urn audit, omni
fere phlogisto spoliata, est nigra, sed tant
ejusdem quantitate dotata, ut perfecte acidia solvatur, alba: calx haecce nigra statione boraci byacinthinum, sali vero microcosmicuvio laccum impertit colorem, ast Uterque mari Ijori phlogisti dosi omni spoliatur tinctu e); cetera, quibus jam fusius explicandis non inla erebo, quum alibi dedita opera hanc do- dtrinam e X posuerim f). Interea sum cienter elucet, acido Vitrioli pla logis licato, quod ad Solsataram pluribus locis etiamnum erUm'
sit, odore facillime dignoscendum , aggeres lava
253쪽
lsavae nigrae, quibus cirCUmquaque includitur, i sensim cretae albedine indutos fui fle, adeo uti dudum circa initium cerae Christiante leuco- imi dicerentur. Ait & aliam hoc acidum efficit mutationem, argillaceUm nempe solivendo extrahendoque , de qUa in anteceden-ttibus egi tamquam causa, lavae fatiscentiam
libidein provocante sq. IV, D). Particulasis eparatas in locis depressis pluvia colligit,
hinc strata oriuntur, pro re nata diversis imodis sinuosa colorataqU Acidum vitrioli aquam avide attrahit, &ll:ac dilutum facile phlogiston amittit, prae-ssertim accedente a Ore atmosphaerico, CUjUSl portio respirationi idonea illud ingenti vi: appetit. Tale in vicinia Viterbii inter la .
pides parvi collis exstillat, & stato tempore: ab incolis colligitur: similiter juxta urbem Senam & alibi g), sed rarissime, quum acre hoc menstruum quidquam saturationi aptum
laeum quoque Vulcani opera haud raro elicitum reperitur, sine dubio e lapido calcareo obvio, qui illud magna copia eX- promere potest, & qua modum, nullum est dubium, quin & igne solo, acido vitrioli
libero, extorqueatur, prout ferunt reS CircumstanteS.. CAVERNA notissima, ubi talis aura exitum
per ipsum solum tophac eum quaerit, & perquam diu quaesivit, in regno Neapolitans
254쪽
sita est, nomenque a Cane aecepit, qUum hoc animal intra pauca minuta mortisum l& redivivum curiosis peregrinatoribus heiuquotidie monstretur. Q iin gentrinum adsit acidum aereum in dubium Vocari nequit, quum & acre atmosphaeriCO graviUS OCCU- pet insimum locum ; & aquae Vulgari saporem impertiat acidum, grateque titillantem ;& aquam calcis tharbet, Calcem praeeipitansacratam; & ignem exstinguat; & pulmonibus haustum animalia interimat, omnem fibrarum muscularium irritabilitatem subito de lens h) Acido vitrioli vix inquinatum esse potest, quum syriapum Violarum non ruset, sed unde adeo constanter haec emanet, nondum satis liquet, quod ideo a Physicis in
vicinia habitantibus, una Ciam aliis phaeno menis ibidem obviis, magnetismum & ele ctricitatem spectantibus, dilucidatum avide exspeetant, qui locorum distaritia hac investigatione prohibentur. Et acidum vitrioli liber'm, Ut e praeCedente momento patet, εἰ igitis sussiciens gradus, in Laboratorio Vul- Cani una cum Calce adsunt, sed quodnam horum mediorum in Caverna canis adhibe-ρtur, vi certo dijudicari potest, quum causa sine
opust, Vol. I, pag. 6i , 6 . Singula expori mςnta in loco a pluribus peritis observatoribus toties suist repetita, ut est ectus minime dubii putentur, i interim tamen Nob. Domini J. AL STROMER cur ampullam, in canis caverna aere mζphitico inae pletam, accepi, adeo ut Upsaliae etiam cum acidq f ereo coit enientiam ζxperiri licuerit.
255쪽
4 ne dubio alte sit septilia, si Vero Conjectura radem inquirere liceat, illa quidem mihi es ,robabilior videtur qtiae igni soli hunc ad . Leribit effectum. Est namqlae hujus aurae.
lumen, quod per spongiosum fundum to-
haceum tranat f. IV, Γ), adeo constans continitum, Ut potius igni, qua magnami artem suppresso, calcareumque lente peru- enti, conveniat, quam acido vitrioli satu . oranti, quippe quod superficiem primo ad
, reditur, & hac in gypsum mutata sibi ipsit
d interiores particulas aditiam OhtUrat. Cre : ratae frusto hoc evidenter monstratur, si acido, invitrioli immergitur, etenim Crusta tantum: exterior gypseam adquirit indolem,' manentei mucleo cretaceo. Via igitur saturationis es . fuκui continuo impar esie videtur Cfr. XI, . Aer atmosphaericus determinatam. acidi aerei portionem suscipit, illa tamen longe inferiorem, quievitae minatur, &hino, ejusdem acidi vestigia tam intra cavernam, i quam extra in portae Vicinia, aqua calcis farii cile deteguntur, qtrum alatem PlUS emanet, , quam cito hoc medio absorberi queat, seminper ad fundum stratum remanet, quod mero constat acido aereo. CETE UM tales scrobes in Vesuvio, ri in 8c alibi reperiuntur: inter rudera Herculanei, Pompejorumque loca OCCUrrUnt, eamdem CX-l halantia noxiam auram, quae in Italia 'vocatur, idque interdum aeqUe constati tζr ac in caverna canis. Nemo ignis deliis
256쪽
tescentis adeo diutinam operationem impos sibilem credat. Magnum vel primum Sol fatarae incendium omnes ignorant annaleS, sed nihilo minus saltim per i 8oo annos heio ignis emicuit, nam talis fere a STRABONE sub Domine Vori Vulcani describitur i , qualis hodie invenitur. ErUptio tamen anno II 98 2Ccidit Pabuli indoles, quantitas & situs, aerisque modicus accessus, hunc moderantur cffectum. E vetus a Vesuvii lava, praesertiin anni 163i, mephitici vapores similiter non numquam emanant, immo etiam e lavae cavitatibus, sub ipso sine dubio effluxu irretiti
inclusique, etenim hete nulli constantes oriuntur fontes, sed post apertionem cito vacuefacti. Hos quoque aqua captat, ut eX
sequentibus patebit . XIl . C) MI mariηus in voragine Vesuvii saepe, adsi XUs reperitur, itemque e lavae fissuris post aliquot menses e morescit. Hic praeterffisionem vix ullam subiit mutationem. Plevisque sal ammoniacus audit, sed per errOrem, nam raro & parce hunc immixtum continet, qui stipe centesimam tantUm pon deris partem ossicit, Τ non nUmquam Om,nino desideratUr. NUM ortum debeat murice strato, an Vero aquae marinae subinde penetranti, dilui montis 6 Forum Vulcani cireumquaque inclusius superciliis
uitii, quor paJhu tamquam e cum tuis includ tim magno cum fremitu exspirant: campus sui
rhure tractili f. plenus. Libr. V
257쪽
lli tis radices motu quid si Cor Vulsit 'o quassantur,
i in medio relinquimus, posterius tamen ad isdem pronius esse UidetUr. D) S l ammoniacus , quam Vis raritas, in pluribus tamen montibus igni Omis reperi-
tur. E Vesuvii camino egregias glebas beo, & ad Sol fataram quaedam foramina, eum dein salem in Vapores resolutum erudiant,
adeo ut frustis vasorum fictilium superiinpositis, quibus adfigitur, facillime colligi queat.
Quod ali ali volatile contineat mox in sensus cadit, dum portiuncula humectata cum. alii ali fixo catallico in mortario Vitreo teritur, nam penetrantissimus ejUSdem Vapor nares oculosque ferit. Ut vero penitus hujus salis indolem cognoscerem, quonam nempet acido gaudeat, vitriolico an marino, alias in i litui tentamina. Vesuvianus albidiis usi & fero instar pumicis e estis, odoris jalu l eapers, sapore Vero salis ammoniaci Vulgal ris praeditus. Solutioni, aqua destillata factae, instillavi aquam calce salita onustam, sed hi nul claritas non turbata fuit, quod tamen acci- dit, dum adest at Lali volatile vitriolatum, i alias salis ammoniaci secreti nomine insignitum, etenim mediante duplici attraeliono principia commutantiar, & gypsum ortum defectu susticientis aquae statina secernitur fundumqUe petit. Hinc itaque concludere licet, salem illum ammoniacalem acido ma rino dotatum esse, sed ut etiam debilisi imavi trioli inquinamenta expiscarer, alii portioni aliquot guttas terrae ponderosis, acido salis sol ut Ni
258쪽
solutae, addidi, quae initio nullam es sciebant . Congriamationem , paucis vero miti Uti S prae- 4.terlapsis, levis nubecula in conspectum venit, miasma indicans h). Mirari tamen convenit, quod hoc sit perquam exiguum, quum aci- dum vitrioli phlogisticatum frequens disicini- i Detur, saltim in quodam incendii stadio. Po
namus crustam ammonia calem eo imbUtam, i
ex attractionis quidem legibus patet, illud lnihil valere ad expellendum acidiam mari ntam, quamdiu phlogisto nuptum est, ast hoc variis modis facile dissipatur, quo facto vi- res huic decompositioni necessarias recti pe- rat acidum vitrioli. Novi equidem recem litorum nonnullos Contendere salem ammo- Diactam vulcanium revera vitriolicum esse, & : forte alicubi talis est, interim tamen speci- , mina a me eXplorata hoc denegant, & hisce iadqUiescam oportet, donec meliora fuerim edoctus, quUna experimentis, non nudis ra , ltiociniis, naturae mysteria detectiam iri per- , suasus sim.
EODEM plane modo se habet, qui ad Sol- fataram colligitur sal ammoniacus, sed cru- ldus flavescit a pulvere peregrino immixto,& quidem eo saturatius, quo laminae fictili propius, adeo ut hic initio sublimationis magis abundasse videatur. Hujus salis crudi ico partes in cucurbita sublimatae in fundo reliquerunt 4 terrae alba: g. IV, D QDiod in lcollo sublimatum erat, adhuc flavebat, sed l
259쪽
aqua solutuin particulas tingentes demissit, quarochracea gaudebant indole , paticis tamen immixtis sulphureis.
UMDE ortum trahat sal modo descriptus alia est quaestio. Quae mea est mens breviter explicabo. In expellendo acido salis ope ari gillae, finem Versus operationis quidquam sa. lis ammoniaci surgere notum est. Non jami operosius inquiram de natalibus aikali volati-j lis susticit, quod in argilla adsit, & sive her-l bis, sive animalculis putrefactis, sive dentiat que alii adscribatur cauta , hete perinde est. Quum autem ex antecedentibUs eluceat, &argillaceum in officina Vulcani abundare k3. Ill-VJ, & salis quoque marini nullam esse penuriam mom. C), curni aeqUe sal ammonial cus generabitur, ac in vase retorto per artem λ' Si praeterea aqua marina subterraneum hoccei Laboratorium intrat, adhuc noUa aperitur scaturigo, quae Varias Continet materias, ini igne ali ali volatile porrigenteS.' AI ii quidem sales, ut neutralis a Glatabel ro denominatus, gypsum, alumen & vitrio-l luna, sepe viae siccae ortum debent, sed quum etiam humida prodeant iidem, consultius mihi videtur de hisce simul in sequentibus agere
suit adlirinatum, immo etiam veteres ipsam lavam
260쪽
lavam bituminis nomine insigni Verunt quarta-Vis recentiores, qui aci charatius itistituerunt serutinium, in eadem nihil bitumi noli detege re potuerint I). Lava quaelibet pulverata leni. tro fuso ins persa nullam e X hibet de tonationem ; nec Coela sere ad siccitatem usque inlici do nitri ita diluto, ut minime sumet, finem Versus operationis Ullos evomit Vapores rubros, nec nigrorem amittit. Hinc itaque patet phlogilii in connexione oleos a nulla pro 1 lare inclicia. Q iod lava, crassos funes reserens, Chartam ad frictam pingui maculet, narrant nonnulli a Lusiores n) , hac facultate
dotatam me iumquam vidisse fateor, & ignis gradus, cui exposita fuit, tale inquinamentum
denegare Videtur. 3CLTERUM ad fidem pronum est, Naphiam, petroleum, bituminososque liquores, quibus abundat Asia, plures harum materierum CXhiabens non tantum scaturigines, sed rivulos quo que , q/uibus etiam, parcius licet distributis, australis Europa non caret, probabile, inqUam, est, has pinguedinen liquidas variis antea terris inhaesisse ex sit catas, & mediante calore subterraneo, sit non semper, saepe tamen fluiditatern recuperasse. Nouimus ignem in alto haud raro agere; quamvis in superficie vix obscura ejusdem indi Cia investigare liceat: novimus praeterea e sicco uluminari schisio peti oleum e X torqueri justo calo is gradu, cui