장음표시 사용
111쪽
Si anxietas cum rigoribus, & signis coctiinnis appareat, non admodum pertimescenda est quoniam imminentem crisim saepius ostendit. Anxietas , quae cum partium eXtremarum reis frigeratione incidit, pulsibusque exilibus, fereque deficientibus , nec non sudoribus Viscosis,& frigidis per universum ferme corpus obortis, summe perniciosa est; eXtinctum enim Jam esse vitae, & naturae calorem, inertesque plane esse fibrarum vires, vitalesque motus indicio est Exitium quoque praemonstrat, quae cum dis- fusis, calidisque sudoribus ι anxietas fit: quoniam isti non a critico naturae motu , Sed a magno labore , & oppressione oriuntur. Qui ex vulnere vel percussione anxius evadit, in vitae discrimen incidit; quoniam ex iis visceribus , quae ad vitam summe necessaria Sunt, vel collisum aliquid, vel vRlneratum e Sse , abanaei etate demonstratur .
Ab aegri decubitu praesagia . Ouis crederet ρ etiam modus, quo lecto cu
bat , aegrotus, dat vitae, & mortis indicias si enim decubitus consueto, naturalique simili
112쪽
sit, in salvum videlicet, vel destrum latus pro arbitrio, libituque aegrotantis inclinatus, brachiis
interim, cervice , & cruribus paulum reductis, ac universo corpore flexuose , & molliter posito, morbum mitem , Salutaremque futurum esse significat Si vero supinus saceat aeger, hiansque praeter consuetudinem in somnum profundum dilabatur, si genua vel nimis contracta habeat, vel crura , ti brachia dispersa, & inverecunde posita, gravi morbo conflictatur; graviori vero si anx e per lectum jactetur; gravissimo, imo pe nicioso , si in Star cadaveris, viribus ex omni parte exolutis, ad pedes subinde delabetur : quoniam istud praeter morbi magnitudinem, facultatis motricis potentiam Gmnem abolitam, fereque eXtinctam esse ostendit .
Gravissimi quoque morbi , & periculosi nota est, in impetu febris, maXimaque Virium pro- statione erect in sedere Velle , ac e lecto prosilire , tamquam ad auram liberiorem captandam , id enim Vel mentis perturbationem , vel magnam angustiam ad pulmonum Vasa denuntiat . Proximae autem mortis est argumentum , si ita corpus proiectum iaceat, & ad pedes devolutum , ut caput in pulvinar erectum refectatur; aut su-
to mento prior colli pars emineat; aut eo de
113쪽
misso , quasi annuens claviculis Incumbat.
Ubi quis in acutis lateris doloribus, aliisque
pectoris morbis pectus assidue nudat, stragulaque repellit, tamquam si ab ipsis suffocaretur , lethalis morbi indicia praebet. Si crura , & pedes nudet aegrotus, inaequaliterque dispergat, neque multus iis calor Sit, periculosi morbi, angorisque interni certum indicium eSt . Si in ventrem cubet aegrotus, neque ita de mire consuevit, vel delirium futurum , vel gravem adesse ventris dolorem denuntiat. Si caput adeo grave aegroto sit, ut erectum
sustineri viX possit; & si sorte assidentium manibus erectum sustineatur , sibi relictum , vel ad humeros, vel ad pectus inclinetur, proprioque
pondere deorsum tendat, certae mortis non minimum argumentum praebet , cuin haec nota su
mae , maxima que virium destitutionis sit. Denique si aeger manus frequenter naribus ad moveat, neque in ipsis vitii aliquid sit; si muscas captare incipiat , & soculos, aut festucaveolligere; si surgere saepe tentet, velut ad sarcinas colligendas, vel ad iter conficiendum, vel ad hostes profligandos , vixque erectus, relabetur, inermisque recumbat, aperta interitus indi
114쪽
cia sunt; quoniam iam aeger praeter usum mentis corporis quoque viribus destituitur,q. XIX.
Ab alta recrementis praesagia ἰΜulta, variaque sunt humani corporis emunctoria, quae provida natura destinasse videtur ad humoreS , tum noxios, tam inutiles Secernendos ; ex quibus cum praecipua Sint alvu S, Vesica , & cutis pori, ordinis ratio postulare videtur, ut prius de alvi recrementis , deinde de urinis , tandem de sudoribus agam , quo facilius
quidquid praesagii ex singulis desumi possit ,
Id itaque in cujusque generis recrementis dignum animadversione est , quod , quidquid ex corpore exit , salutem pollicetur , si opportuno modo, quantitate, & tempore foras propellatur cum notis videlicet coctionis , & cum levamine aegrotantis ; quod vero a ter iit, si morbus gravis eSt, praeceps exitium ; si levis, longitudinem morbi significat. Illud quoque annotatu dignum exi StimamuS , Omne recrementi , seu evacuationis genus salutare
labendum, si peropportuna , & conferentia loca fiat;
115쪽
fiat ; licet enim consensus unus in corpore sit , omniaque invicem con Spirent, & conferant , attamen constanti naturae lege notum , constansque
est, singulas corpCris partes , & propriis ossiciis fungi , & propriis emuncteriis repurgari ;itaque caput per haemorragiam , pectus per ana-Catharsim , uterus per menstruale profluvium , viscera abdominalia per alvi solutionem , & universum corpus per urinas , copiosos Que sudores citius, integreque repurgantur : quapropter praecipua salutis spes in sola per Opportuna loca e Vacuatione facta ponenda est , aut saltem quibuS- cumque aliis merito praeferenda. Quae cum ita sint , optima salutarisque ea alvi deiectio putari debet, quae consistentia, colore , Od ue , quantitate , loco , & tempore, quibus eXcernitur , naturali , consuetaeque similis sit ;quoniam stomachum , intestina, aliaque Viscera , quae in ingesta agunt , bene valere clamat : quae vero iis notis caret, semper mala , aliquando perniciosa erit.
Ergo, quae nimis liquida , ubertimque svir
In acutis, tuta non est ; quia aegrum nec dormi re , nec lecto contineri permittens , eum nimis
debilitat; debilitas autem aleae plena est, quod non modo deliquii, quod vocant , sed mortis quoque metum facit .
116쪽
Quae alba est, vel assumpta non concoqui; veIbilem non secerni , neque per ductos suos in duodenum delabi denotat : quod bonis auspicii ton fit . Quae instar picis Bigra est , atra bili aegrum vexari certo est ; quae , quocumque morbi tempore , si is cum febre sit ejiciatur , pestifera
uuae livida , solidarum partium colliquationem;
quae sanguinea , & dolorosa est , erosionem, &exulcerationem denotat; quod utrumque mortiferum est.
Pinguis quoque morisera esse solet; quem ad. modum &ea, quae purulenta est ; sub utraque enim corpus liquescit. Foetida , graveque olens , praesertim si odorem stercori infantium similem late diffundat, mali ominis est; ingentem enim putredinem in Uisceribus esse deSignat . Neque in odora periculo vacat ; summae enim cruditatis indicium ex ea desumitur et aperteque significat , ut Valesius ait , practanguidam esse ventriculi, intestinorum , aliorumque naturalium viscerum vim in ea, quae cibo , aut potu ing
Aquosa ia acutis insidias Vitae parat , praesertim si sitis absit; nam summae cruditatis hu
117쪽
morum aeque nota est , qHi prius , quam coquantur , aeger interit. Alvus sine modo soluta cum febre acuta mala semper est; sine febre vero, non ita ; praese tim, si . intra septimum diem , ut ait Celsus , quiescat; purgatur enim ita corpus, & quod inintus laesurum erat , utiliter effunditur . Si vero longius durat, suspecta esse incipit; febriculam enim moVet, quae sensim aegrum assiciens, tandem exhaurit .
Dejectio omnis sincera , biliosa, levis, graveolens , & perquam pinguis , quemadmodum expertus est Hippocrates in Sileno, & aliis, admodum periculoga eSt . Deiectio versicolor, in qua videlicet, & roseum , & nigrum , & flaVum , & croceum , &viride , & ferrugineum una simulque distincte
apparet , constanti rerum eventu , perniciem
Alvus, quae Instar stercoris bovini, & levis , & flatu plena videtur , tuta non est ; magnam enim in visceribus fermentationem, & fervorem adesse indicat . Si alvus soluta sit , neque solutionem SeΠtiat aeger, Vitae periculo terrere merito debet ; vel enim aeger mente laborat; vel usu sensuum priVa-
118쪽
Alto sopore detentis, si alvus copiose suat,
neque somnus discutiatur , mors proXima est ;vires enim resolvit , quin humores cerebro impactos discutiat . Fusa alvus sine mo do , celsus ait , mulieri gravidae elidere partum solet; nam vincula , quibus foetus utero retinetur , debilitato corpore , facile solvuntur. Leucophlegmatia detentis alvi solutio superve niens, malum plerumque solvit; superfluos enim. humores, & undique per cellulosae telae interstiti
difusos , hac via natura facile educit , & exhaurit . Si lienosis difficultas intestinorum accidat, bo num esse solet ; expurgatur enim per alvum, quod lieni impactum , morbum Uet . Si alvus nihil omnino effciat, sed ventris dolores acerrimi sint , ipsisque vomitus violentus
accedat, & quidquid cibi, Vel potionis assumitur , tametsi in imum descendat , paulo post ,
quia transire inferius non potest, ut per alvum rejiciatur, iterum vomitu redditur, idque saepe impurum, maleque olens sit, res plena timoris est; convolvuntur enim intestina, & per os tandem ejiciunt, quae per alvum elicienda erant. Alvus soluta cum totius abdominis intumescen
ti peticuli praesag/ e.t 3 quoniam magnam in vi.
119쪽
sceribus adesse humorum Putredinem denuntatiati quae si a fatubus , laeti disque excretionibus non detumeScat, Omnem salutis spem tollit. Tabidis , si alvus fusa sine modo Sit, cum sudorum copia, & capillorum defluxu , Cita mors imminet : imminet quoque, Ostiaque iam pulsat iis omnibus , qui a gravi , & laborioso morbo diu veYati, viribus exoluti sunt. Alvum solvi in pleuriticis, & peris neumoniacis malum semper fuisse Medici omnes proprio marte experti sunt ; sed alvum exonerandi n)miam cupiditatem , cum ipsa minime astricta sit, lethalem in praesodalis morbis esse , Pasta
Longa, atque diuturna alvi solutio dentientibus pueris salutaris ; si vero morbillis, vari O-lis, aut petechiis ipsi laborant, perniciosa eSt. A longo alvi profluvio hydrops ut plurimum nascitur; debilitatis enim solidis , aquosi humores vel cavo ventris inhaerent , Vel per interstitia telae cellulosae facile disperguntur . Deiectiones nigras post sanguinis eruptionem lethales esse observavit Hippocrates in Sileno , Pitone, Appollonio, & aliis multis & merito ;corruptionem enim solidarum partium , & humorum dissolutionem denuntiant. Sanguis stercore non permixtus, vel ante alvi G a deje-
120쪽
delectionem, vel post ea11i , cum Vehementi an Id Olore, maxime ubi durum excrementum e Xpriam itur , cum ex apertis Venarum oris pro manat,
laboriosi , sordidique magis , quam periculosi
morbi nuntius est. Si vero sanguis cum stercore permixtus red datur, frequenti conatu, ingentibusqne imi ventris doloribus , tutus non est; exulcerata enim intestina esse denuntiat, &a materie acri , & erodente frequenter irritari r ut in tenesmo, & dysenteria frequenter eYperimur. Alvi dejectio instar cruoris concreti, si ne dolore , sive copiosa, Si Ve parca sit, semper periculosa est ; quoniam hepatem graviter affectum esse denotat. Alvi solutio cruenta, & dolorosa , quam dy genteriam dicimus , si intempestive sistatur, in visce bus abscessum facit , vel in ipsis compres sa, vel peccante ad ipsa translata materie. Dysenteria sanguinea , si puri formis fiat , copioseque , & isti de fuat, brevi aegrum consumit , & perimit.
Tandem alvi fluxus nimis copiosus a pharmaco assumpto, si Opportunis auxiliis non cedat, d:- cri in lae plenus est i exulcerationem enim interistinorum, dolores , inmmmationem , convulsionesque facit , ex qdibus gran grAnam , spha celum s