장음표시 사용
111쪽
cineo: callus eSt candenS, refertus granulis sinapinis, dulcis non Sine quodam acore, et SUCCO manans, Sed gu Stu non admodum grato , frigidaque , et humida natura. Nascitur in regionibus calidis, et humentibus locis hujus Novae HiSpaniae, adeo que juxta littora Occeani.
Herba est caules mittens lentos, geniculatOS, teretes, et palmitum forma, soliisque Ornatos Ocyminis. Sapit corianum, calidaque , et Sicca tertio fere ordine natura constat, et subtilibus partibus. Ventri tumenti, et quibuScumque aliis tumoribus lusa medetur, atque applicata. Nascitur in calidis , et saxosis locis , montiumque fragminibus regionis Tualapensis.
De psΣ-VALIZPATLI Tualapensi secunda. Arbor est nascens in calidis , planisque, aut editis locis, folia ferens Μali Μedicae, subnigra , et flores ex albo rubescentes. CorteX StipitiS adstringens, calidusque , et Siccus est: quamobrem tumoreS VentriS Curat, et diarrhoeis appo
situs medetur. CAPUT XCVI. De PALANCAPATLI Tguaiapensi.
Arbor est folia Mali Medicae ferens, sed infirmiora , et
112쪽
Arbor est spites mittens subsulvos, ae Mali Medicae folia, quina. Amara nonnihil est, et calidae maturae ; jus decocti soliorum , et corticiS tumoreS praeter naturam diScutit. Nascitur in calidis collibuS. ι
De PoZAH LIZPATLI Tualapensi quinta. Herba est radicis fibratae , unde fundit CauleS tenues et in eis folia rara, Ocymi, Sed tamen minora, et flores e candido in luteum Vergentes, Spondylis Similes. Acris est, calidaque , et Sicca ordine quarto. Discutit, maturatque, et extergit parvoS tumoreS , et furunculoS. Nascitur in calidis, planisque Tualapensis regionis lociS. Alia miSSa est ad nos, cum Mexici ageremus, Herba Curupenariqua patrio nomine nuncupata , eadem prorsuS forma, cujus liquorem instillatum mire uni morbis oculorum calidis conferre , Seu quod Indi sentiant calida medicamenta morbis oculorum etiam CalidiS Subvenire, sive quia licet sorina Similis Sit, natura tamen , et viribus est dissimilis; cujus rei ego modo nequeo Proserre Senteritiam.
113쪽
PHILIPPI II. HISPAN. ΕΤ INDIAR. REGIS,
ET TOTIUS NOVI ORBIS MEDICO PRIMARIO, AUCTORE.
De su POCOLLI, seu Herba, quae Indici Frumenti more ad alendas Indicas Gallinas decoquitur. Iulios Quit socoLLi ab una radice magna , et fibrata proinfert ramos , SarmentoSOS , et flocciferos , folia cordis figura, sed hirsuta , mollia , alteraque ex parte albicantia , altera vero rubescentia ex viridi, foliola praeterea alia ex ipso majori foliorum eXortu per totoS fere ramoS prodeuntia , ac flores racematim dependentes , et margaritiferos. Folia sic ca, et adStringenti temperie praedita sunt non sine quodam calore; trita folia , radixque , et in laevorem redacta, ac in-
114쪽
spersa ulcerum putreScentem abSumunt Carnem, eXtergunt, et cicatrice obducunt. Nascitur in montibuS, ac planis calidarum regionum , qualis est siuauhnahliacensis.
De s VHO ZAVHGUI, seu Ugη70 cuspidis luteae. Herba est magna, surculosis inSistens radicibus , unde profert caules Subalbidos , teretes , et in eis solia Mori, sed tamen majora, pinguia, et similia Verbasco , Subalbidaque, et flores pallentes, et modicos. Frigefacit , et humectat, ac febrem illita exstinguit. Nascitur in calidis Tacapichilae locis.
De s ymmpyggm Chlatiae , seu Siliquis sonantibus. Herba est solia ferens longa, et angusta , Leguminum foliis haud dissimilia , necnon flores , Siliquasque. Nec quidquam de ea narrari audivi , quod sit memoratu dignum.
De s VmLATLATZIN, Seu Arb0re crepitante. Arbor est magna, foliis Mori, longe tamen amplioribus , et SerratiS per ambitum, multisque distinctis interventis , fulvo stipite , fructu orbiculari, eX Utraque tamen parte compresso , ac melopeponiS instar Striato , includenteque
115쪽
IOTintra se duodecim , aut ampliuS nucleos, CandidOS, Orbiculares, argenteo denario, aut Verticillis , quibus fuga torquentur , forma , atque magnitudine Similes; ex his terni, detracta quadam interiori, ae media membranula , quae Solet in ducere anxietatem , Sesquid rachmam pendentes, humores omnes per Superna, atque inferna , Sed praecipue pituitam, ac bilini detrahunt: Securum, et feliciS SucceSus medicamentum, mediocriter calidum, et morbiS a frigore ortis con venientissimum. Torrefiunt ergo mediocriter, reSolvuntur ex aqua , atque ita matutino epotantur. Est in hoc fructu mirabile , quod cum jam maturuit, Striis aliquot crepantibus dehiscit, rumpiturque tanto impetu, ae Sonitu , ut veluti tormento quopiam bellico jactatum quamlongiSSi me evolet. Nascitur in calidis locis, quibus est admodum familiaris.
De TE MA LATLAram, Seu Planta crepitante in ore.
Radices fundit Helleboro similes, interne candenteS, Semen in vasculis triticeis graniS Similibus contentum, caules quaternos dodrantes longOS , quadratoS, ac tenues , Oblonga folia , ac flores partim luteos , ac partim ex albo rubeScen te8. Dulcis est radix , glutinoSa, ac temperati calori S, aut paululum frigida. Jus decocti ipsius contusae infuSum medetur dysentericis , ulceribusque. Provenit Vero Tlaquillenancno et
116쪽
De s G, seu capite Uirenti. Herba est prolixa , spectabilis ob floreS purpureos, quos edit coacervatos in comas, orbiculares, et pilosos; folia fert Marrubii , ac radices fibrarum instar. Flores , foliaque Odorem graVem Spirant, quae aSpera Sunt. RadiX eSt Calefaciens, atque eXSiccans ordine Secundo, Odoraque. Nascitur
De s Vm TL1 Xantet elaensi. QUADAYCATLI , seu Planta Meti silis abundans, Arbuscula est virore exsaturato tincta , et lenta referta medulla, foliis vitigineis, minoribus tamen , et sinuosis , floribus luteis coacervatiS in comam, ac triangulari fructu. Liquor ejus est visui clarificando , et Sedando oculorum dolori, curandaeque inflammationi , et argematis discutiendis mirabilis. Frigida, Siccaque, et glutinosa constat natura , et Sapore inSigni nullo. Nascitur in calidis Xantet eici juxta aquarum fluenta. Id vero nomen Sortita eSt, quoniam quacumque parte frangantur ejus stipites , fila apparent goSSypinis similia.
117쪽
De s ΓΗALAΗ0AC, seu Planta hum0re abundante. Frutex est folia serens Urticae , majora tamen, amaro sapore, calidaque , et Sicca natura.
Radicibus insistit fibris similibus, unde proferuntur Caules , et in eis Urticae nostratis folia, et flores Tauhilini, ex albo rubescentes. Acris est, calidaque, et Sicca Ordine temtio natura. Succus radicis interficit animalia, quae subeunt aureS, alvum cohibet, ac vetustis ulceribuS fert opem. Calidiora videntur radice folia.
Radices mittit surculosas , caules sex dodranteS longos, sella angusta , et prolixa, ac florem in Summo candentem,
118쪽
pilosum , et abeuntem in pappOS. Cortex eSt amarus, cali diisque, et SiccUS ordine fere tertio, qui semunciae pondere devoratuS appetentiam excitat, initio dulciS eSt, et LeguminiS Saporem praeferenS , Sed procedente tempore sentitur amaruS, quo sit, ut febrem eXStinguere nequeat, quod unt Indi Medici, nisi aut redundantibus humoribus alicunde vacuatiS , aut Cocta causa morbum faciente, aut pulSis intermittentium rigoribus, et harum fortaSSiS rerum , eventuumque gratia , genus hoc Medicorum amuson , et imperitum dicere consuevit, medicamenta calidae temperiei evocato calore febres refrigerare, et exstinguere. Nascitur Tuquib
De sumICHTLACOra tertia. Crassam fundit, et fibratam radicem, caules laeveS, tereteS, cinereOS, plenos lenta medulla, et nonnihil purpureos , folia Origani, parva, hirSuta, Serrata, et odora, quae decocta , et in emplaStri formam redacta Os coxendicis luxatum restituunt, et in propriam Sedem reducunt. Lethisera habetur his, quae in eam incidunt, animalibus.
Herba est valde virens, soliis Pyri, mollioribus, flori-
119쪽
bus parvis, eX albo rubeScentibuS, fructu Coccineo, rotundo , parvo , odore gravi , frigidaque, et humida temperie, et febres illita curans. Nascitur in calidis Tletooiani
De I UNXITO TL, Seu Xitomati montano. occurrit nobis apud Atat tacenses Arbos quaedam Mali Medicae foliis, Serratis tamen , fructu rotundo, Olearum jam matureScentium purpurearumque Colore, et forma, cui tamen nullam vim medicam ineSSe comperi.
De s V A POLLIN, Seu pabulo conv0luto montis. Folia spargit parva, Serrata, longiuScula, et angusta, surculosam radicem , longam , et tenuem. Frigida constat, et lubrica natura , ideoque febrientibus medetur. Nascitur in frigidis Alattaci.
De s IVE VIO glutinosa , Seu mordente medicina. Radici insistit Raphani, frigidae, humidae, atque glutis nOSae, unde profert caules volubiles , dodrantem prolixos, teretes, tenuesque, folia sagittarum mucronibus Similia, moblia, pinguiaque, inferne candicantia, modicOSque, et cocci,
120쪽
neos flores. Radix iuga, ac resoluta ex aqua propinatur asVersuS febreS , Sputum Sanguinis , et diarrhoeas. Nascitur Chiauhilae Teletooquensis, ubi illam curavimuS depingendam.
Herbula est binos dodrantes longa, caules serens fulvos, ac tenues, folia Origani, Serrata tamen, ac minora, flores coccineos, et longiusculoS. Frigida, et humida est, et paululum lubrica. Ustionibus confert; naSciturque Ocopetivucae.
De s GHE VI PATLI, seu Lx70rdaci medicina. Radici insistit Raphani, candidae, teneraeque, Sed longe crassiori, ex qua fundit caules dodrantales, tenueS, et aliquantisper purpuraScenteS, folia anguSta, et longa, ac fructum dactylorum figura in suprema caulium parte, refertum Semine fulvo, qui per maturitatem in partes ternas divisus hiat. Radix insipida est, lubrica, et pertinenS ad temperiem, aut ad nonnullum frigus cum humiditate conjunctum. Verum partes Sortitur quasdam tenueS, pilorum modo lancinanteS, unde nomen. Propinant Indi Medici radicem tusam, ae reSolutam eX aqua enixis, ut membra interna corroborentur , Solidenturque , ac passis lassitudinem : quin eamdem