Opera, cum edita, tum inedita, ad autographi fidem et integritatem expressa, impensa et jussu regio

발행: 1790년

분량: 587페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

141쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XVI.

CAPUT LXII. De OVA, CHITE , Seu FAre montano.

Frutex est quatuor Spithamas longuS, radice constans, ceteraque materie in tu S lutea , et extra fuSca , caulibus multis, valde tenuibu S, et Scariosi S, foliolis minimis, tenuibusque, et Serratis, et flore parvo, atque pallenti. Calidus, ac SiccuS est, et OdoruS : curare tamen dicitur febres permistus Tropelloquahuic L ProVenit editis lociS regionum tem, peratarum, qualis eSt Metalitianica.

De G -HOI ITY0 , seu lignea cuspide. Arbor est magna , Limonum foliis , edulibus acinis, ternis, quaternisve. ProVenit in montium udis, humectisque locis.

CAPUT LXIV.

De I VHTATA L , Seu galla arborea. Arbor est magna, Praecoci foliis, fructu nigro, acinOSO , edulique , ac grati alimenti. Provenit siuauhchinanci.

CAPUT LXV.

De s --ί ATLI , seu N0 tua montana. Herba est cubitalis altitudinis, atque crassitudinis, B-

142쪽

liis oblongis, pinguibus, nonnihil hispidis, et inferne subalbidis, Ulmi fere sigura, fulvescentibu S caulibus, foliisque ternis, calorem nimium Sedare Solitis.

CAPUT LXVI.

De s APE TL , seu Lign0 nitenti. Radices fundit similes glandibus, et ex eiS multos cauliculos, sesquidodrantem longoS, laeveS, ae tenues, solia rara, longa, et tenuia, luteam radicem, Opertam nigra membrana, si reSque cyaneos, et modiCOS. Frigida natura conStat, unciaeque unius mensura febres dicitur eXStinguere.

CAPUT LXVII.

De LVII IOTIC , Seu Planta germini simili. Quatuor, quinqueve radices fundit tenues , ac digitum Iongas, folia oblonga, Spinifera, et Serrata, cauleS purpureos, teretes , ac per interValla geniculatos , et longos, s lia rara , et in postremiS ramiS quOSdam erinaceos obrotundos. Olet corianum, et calorem Ordinis tertii praefert. Radix devorata unciae uniuS mensura opitulatur febrientibus, causa fortassis alicunde Vacuata , aut frigidis, quae commiscentur, partibuS.

CAPUT LXVIII.

De sUAU EUH CHira , seu Flare mellis Apum. Radices fundit Coatetontecoxochiti, caules, foliaque Thr- olli culmis similia, minora tamen , luteos flores, ac Par-

143쪽

uos. Frigida constat natura. Floris ejus est praecipuus usus. Nascitur in planis.

CAPUT LXIX.

De s PHYTI CHII L, Seu FAre unguium 'lιilae. Herba est radicibus insistens fibris similibus, ex quibus fundit caules tenueS, quadratos, folia Ari, caeruleos flores, forma Eranthemi, tribus Velut capillis exsertis unguium aquilarum similibus , unde Sumsit nomen. Odor eSt gravis, calida temperies , et potissimus usus floris, qui Augusto mense nitet.

CAPUT LXX.

De s VHVER BENI , Seu glutinosa medicina. Herba est caules ferens quaternOS cubitoS longos , tenueS , ac teretes, prodeunteS e radice Surculosa , et folia rutaceis Similia, eX Utraque cauliS parte disposita. Olet re sinam. Jus decocti hujus Herbae . et alterius , quae Aphdt-zipunietumeti vocatur , scabiei , cruribuS tumentibus maxime confert, ac doloreS Sedat; per Se autem tusa recentibus opitulatur plagis, medeturque tumoribUS praeter naturam etiam internis. Nascitur in frigiditis, Chocandirant, et Tarequati provinciae MechoacanenSis.

CAPUT LXXI.

De CUITZIGUIENDAS , seu Planta Vulpeculae.: Radicem fundit longam, et mediocriter crassam, fibra

144쪽

tam, et candentem , caules StriatOS , tenues , et sex dodrantes longos, folia Mali Medicae, tenuiora, et minora. Arbor est mediocris , cortex suSCUS , lignum candenS, Cor, medullave purpurea , aptissima operibus inteStiniS, ex qua globuli precarii vocati sunt. Olet, Sapitque NaSturtium, quamobrem NaSturtium SylveStre eam vocant: Sed gravius olet, et Vulpeculam Indicam quadantenus imitatur odore, quod indicat nomen. Pituitae dicitur mederi, et capitis defluxi nibus instillatus succus , aut pulviS infusuS naribus , ac dolorem ejus tollere, dentiumque ; illitis eo lumbis , dorsove ablegantur frigora. Nascitur in calidiS, humidisque locis provinciae Mech0acanensis, et calida constat, Siccaque ordine

tertio natura. CAPUT LXXII. De OVAU MOXTLI , Seu Musco Arborum.

Herba est Arboribus innascens, Quercubus Praecipue, Iocis saxosis, humidisque provenientibuS. Propinatur duarum drachmarum pondere his , qui e loco excelso cecidere. Folia Sunt praetenuia, naSciturque in temperatiS Teiacoquensibus.

CAPUT LXXIII.

De s VH TLATIN, Seu Ligno Janeo. FruteX est sex cubitos longus, stipiteS purpureos fundens, teretesque, folia Betonicae altilis, caules stipantia , flores

145쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XVI. I 37

purpureos in procursu stipitum a medio fere usque ad Summum, UaSculorum forma. Nascitur in campestribus quanis , nec quisquam de eo medicuS narratur usus.

CAPUT LXXIV.

De IVAL CAPATLI, seu irati hominis medicina. Folia saligna profert, cauleS ContortOS, tereteS, tenueS-que. Propinantur folia tusa, atque reSoluta ex aqua homini, qui ob iram, aut acceptam injuriam male habet, unde nomen. Frigida est, humidaque, ac saporis, et odoris prope nullius. Nascitur Hueittalpae.

De s ΓΗXI PEPEram , Seu Arbore corticosa. Arbor est stipitis cineret, obrotundis foliis, ac flore, ut 'unt, nullo. Liquor germinum, qui lacti similis est, vetustis ulceribus medetur, Cortice tamen contu SO, ac deSuper ter quot, die applicato; qui est odoruS, calidus, Siccusque, et adStringens. Provenit Tepexicensi Solo.

CAPUT LXXVI.

De s ΓΗPATOLLE , Seu Arb0re tesserarum. Arbor est foliis Sennae vocatae constans, obrotundis, et flore, ut narrant, candido, ac Phaseoli floribus simili, luteoque cortice. Hujus , foliorumque pulvis, qui frigidus est, siccus, et adStringens, nulliusque alterius Saporis, medetur

TOM. III.

146쪽

138 V1STOR. PLANTARUM

vulneribus insperSUS, aut ex aqua illitus. Nascitur temperatis locis Tepexicensibus Mistecae inferioris.

CAPUT LXXVII.

De GVEXILI-IZPATLI, Seu bubonum medicina. Radicem fundit crassam, fibratamque, unde profert Stipites volubiles , ac tenues, et in eis folia vitiginea, sed minora , Capreolosque. Radix eSt calida, et Sicca ordine circiter tertio , dulcis, et subamara unt pannos et discutere , et maturare. NaScitur in collibus calentium regionum Mistecae inferioriS

CAPUT LXXVIII.

De s mTTATE CHIra, seu Texochiti montana. Herba est radicem agens longam, et craSSam, et eX ea caules Sesquidodrantem longos, ornatos foliis Ocymi, Sed ma, joribus , et magis acuminatiS, ac fore Candenti, et magno. Cortex radiciS Semunciae pondere laevigatuS, ac devoratus ex aqua bis die dolorem ventris sedat, et pectus emollit. Est enim acriS, amaraque, necnon calida , et Sicca Ordine fere quarto, ac pectoris valde amica. NaScitur in calidis collibus Tonaliae Mistecae inferioriS.

CAPUT LXXIX.

De s IVE VI ATLI, seu lancinante medicina. Radicem crassam fundit, Balatae vocatae similem, Sue

147쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XVL

co manantem, teneramque , frigidam, SalivoSam, sed tamen nonnihil amaram, et lancinantem , unde nomen, ex qua profert caules tereteS , aC tenues , rePentes Per terram, et in eis folia rara, Ocymi forma, sed rotundiora , et minime serrata , ac floreS CoccineOS, et modicos. Mederi unt

ventris doloribus ortis a calore tuSam, ac Semunciae devoratam pondere bis die, permistis tamen aliquot TLolli granis. NaScitur juxta aquas, et loca humentia regionum frigidarum Mistecae inferioris. CAPUT LXXX.

De altera sos XIVNPATLI Mistecae inferioris. Radicem mittit digitalem, et proliXam, ex qua profert caules quatuor dodrantes longos , et in eis folia Nextama xochiti, sed tamen minora , luteOS floreS, ae vascula utrinque oblonga , similiaque nucleiS Olearum, racematim dependentia, ac plena Semine. RadiX eSt mordaX, amara, lubrica, et in calorem, quantum Conjectare POSSum, inclinans, et tamen febribus illitam inquiunt mederi. Nascitur in collibus frigidis Mist eoae inferioriS.

CAPUT LXXXI.

De GVEXILINUIzPATLI Secunda , Seu pann0rum medicina.

Radix est pollicari crassitudine , longaque, unde prodeunt caules spiniferi, et angulosi, et in eis folia Urticae,

non minus Spinosa. Radix est frigida, atque humida, et ta-

148쪽

HISTOR. PLANTARUM

CAPUT LXXXII.

Radicem fundit Herba haec rotundam, fibratam, et ex albo pallescentem, ex qua profert duOS cauleS, quatuor dodran . tes longos , fusco , et viridi colore Variatos, quorum alteri folia appendent Mali Medicae forma, sed acuminata, exili,que, et Septena, nempe terna Seorsim juXta medium, et alterutro latere bina, similia unico bifido: alteri flores haerent, quos candidos esse ajunt, fructumue orbiculares, et coccinei. Radix frigida est, atque humens, sed adeo linguam lancinans, ut vix quispiam gustare possit, et manans Succo. 'unt dolori capitis mederi, pituitaeque, et hemicraneae tusam, atque applicatam. Nascitur in saxis frigidarum regionum Mistecae superioris. Videtur autem ad Dracunculi species pertinere.

CAPUT LXXXIII.

De s UmZONPATLI Tepexicensi Herba est folia Sennae, aut Coluteae fundens, ac luteos flores, modicosque. Frigefacere videtur, etsi nonnullam praeferat amaritudinem. Munt contritam, atque infusam tabidis

149쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XVI.

Issi mederi, aut eX ejuS succo podice octies, aut decies digito confricato. Nascitur in frigidis , aut temperatis collibus Mistecae inferioriS.

CAPUT LXXXIV.

De s XIMVILIZPATLI Tilancensi Herba est nascens in frigidis collibus, Sesquidodrantem longa, foliis Issederae, serratis, purpureiS floribus, et Surculosis radicibus; quae calidae Sunt, et siccae gradu tertio, amaraeque, et acriS Saporis es atque ita pannoS applicatae discutiunt, et si saniem concepere, hientque, extergunt, et sanant.

CAPUT LXXXV.

De IVITI- t. QUITIΗCUQUA , quae a resticando nomen habet apud Me..choacanenses, Herba est Surculosae inSiStenS radici, unde mittuntur caules tenues, et in eis solia Amygdali, sed breviora, binaque per intervalla caulis, a quorum exortu bini alii oriuntur ramuli, septeniS magna ex parte ornati soliolis. Folia tusa, et applicata tumoribus praeter naturam dicuntur mederi. Nascitur intemperatis Tacambari

Herba est radicem fundens longam , fibratam, et tenuem, ex qua procedunt cauleS, initio fusci, ac deinde ci-

150쪽

CAPUT LXXXVII

De s in C Ara , seu Nuce Iuglande Novae Hispaniae. Arbor est Iuglandi Nuci par forma, et magnitudine, verum minori fructu, durioreque, extra laevi, intra vero firmioribus septis nucleum comprehendente, qui eduliS eSt, ac nostrati per- Nascitur apud uuauhnahuacenses. Est et alia Nucis Ιuglandis species, fructum ferenS majorem, intra, eXtraque inaequalem, minoremque , et inutiliorem nucleum continentem, quos omnes fructus pictos exhibemus.

CAPUT LXXXVIII.

De s V-A ATL Herba. Radicem fundit Raphani, sed crassiorem, unde multos fundit caules , quatuor dodrantes longos, et Solani folia : flore , fructu, ac Semine dicitur carere. Frigida est, febremque folia tusa, et illita corpori exstinguunt.

CAPUT LXXXIX. De IV HATOPALLI.

Frutex est sex cubitos plus minus longus, foliis Beton, cae altilis, infirmioribus, et longis, floribus pulchris cyanei

SEARCH

MENU NAVIGATION