장음표시 사용
121쪽
ducendis, quod genus medicamenti est illis frequentiSSimum. Nascitur in frigidis, ac planiS locis.
De XIV VILIMPII ZANOAC, seu de Anir tenuifolia, vel de olere herbaceo. Radicem unicam, surculoSam fundit XIVAQUILITI Hem. ba, e qua multi prodeunt stipites recti, sex cubitos longi, ac minimum digitum crassi, coloris cineret, tereteS, atque laeves , folia rara , similia Ciceris foliis, flores parvi, ex albo rubescentes , et Siliquae acervatim appenSae cauli, a- Scaridibus crassiusculis, vermiculiSve SimileS, plenae semine nigro. Amara nonnihil est, et legumina quadantenus resi-Piens , acris , calidaque , et Sicca Secundo Ordine natura. Pulvis ejus antiqua ulcera sanat, abluta tamen priuS urina: quo fit, ut Palancapalli a multiS Vocetur. Dolorem, et calorem ingentem capitum puerorum folia ContuSa, admotaque dicuntur exStinguere , reSolutave eX aqua, atque illita; Caeruleum fit ex eisdem pigmentum , nuncupatum ab Indis Tuoehoili, Mobuit live , tinguntque capillOS atro colore. N Scitur sponte sua in calidis regionibuS campestribus , montosisque locis; et quamquam in Herbarum genUS referatur, duos tamen annos virenS, vivaxque persistit. Parandi pigmen-
122쪽
ti, quod Latini caeruleum vocant, MeXicani vero Mohuit Rei Tlucehuilli, hic est modus : folia incisa in alienum , cortinamve serventis aquae , sed jam ab igne Sepositae, tepentisque, aut melius ut ejus rei affirmant periti in frigescentis , neque ignem expertae conjiciuntur : Concutiuntur vehementer ructris, ac paulatim aqua insecta traffunditur in testam , aut dolium, et tandem per foramina paulo Sublimiora effuso humore, quidquid e foliis decessit, permittitur residere. Faex illa pigmentum est; Siccatur id Sole, et sacco cannabino percolatur, mOX efformantur parvae rotulae , quae patinis superpositis carbonibus Solidantur , ut recondi tandem queant in annuos usus. Seri quoque apud Hispanos integrum esset, calidioribus nempe regionibus, qualis est Baetica , aut aliae ex his, quas alluit mare , Seu campestribus, seu montosis locis, in areas late pulvinatas sparso semine illius Lactucae more , mense quidem Januario, Si clemens sit, aut calidum caelum , solumque udum , atque irriguum; sin minus , Septembri, Octobriue, et tempestive in liberiores Campos , Sicut ipsae quoque parvae Lactucae solent , dige-Sto atque tranSposito , Sarritis tamen novellis plantis, Vindicatisque a noXiarum herbarum tyrannide, quoties illae nimium lasciviere , et tandem evulSis, et accommodatiS USui.
123쪽
De XTU VILITLPATLAHOAC , seu Anir latifolia. Est et alia eodem nomine Planta , quae Caeruleo quoque tingit colore , seminarumque denigrat Capillos, magnitudine tamen , et forma a praedicta diversa: Frutex siquidem est mediocris magnitudinis, multis inSistens radicibus, surculosis , fibratisque , unde plures prodeunt caules cineret, 1 Iia Piperis longi, aliquanto majora , nervetSque diScursibus secundum eorum longitudinem discurrentibus, et flores capillacet candentes. Frigida , et humida ConStat natura. Parandi pigmenti modus est utrique idem , sed deterior hujus tinctura , atque ideo de satu nihil.
hescentis , ex qua fundit cauleS SubcinereoS , Squallidosve, folia Ulmi, purpureos flores, Leguminum sere sorma, e qui bus sunt siliquae. RadiX in pulverem redacta, et carnibus inspersa leoneS, CaneSque necat, aliaque hujusmodi et pecori , et hominibu S nocua animalia , quae in hac Nova Hi- Spania pasSim in agris , et nemoribus verSantur. Provenit in calidis Tuoapichilae juxta colles, et SaXOSa loca.
124쪽
De s VH CCIM,ATL , Seu Slide Cimati Invenimus aliam Cimati Speciem in agro Telottianensi, cujus radix edulis erat, folia oblonga , et Obtusa , ac Sili quae parvae , adeo similis Cimati , ut qui eam viderunt, eamdem prorsus eSSe et forma, et Viribus judicaverint.
De s UHTZICTEI, seu Arbore Astasthi. Visci species est frigidae, Siccaeque, adstringentis, atque glutinosae naturae. Nascitur in Malis Medicis, aliisque Araboribus, fructum ferens Olivarum et forma, et magnitudine similem, sed minorem, et oblongum , aut pineis nuci bus parem, ac racematim dependentem, folia vero Limoianis. Nascitur in calidis regionibus abundanter, et convolvitur ArboribuS.
De s VH NEM LIN , Seu Arb0re sedis contorti. Arbos est magna, folia Mali Medicae serens, minora tamen , et albidiora, binaque, e binis duobus aliis exorientibus , pennatoque utrinque ramo quodam velut solliculo; quo fit, ut cruciatim omnia Videantur inesse: siliquas etiam producit octo uncias longas, ae latas, quaternas, edules,
125쪽
III et quadam refertas lanugine. Cortices, foliave in pulverem
Folia fert Amygdali, sed magna ex parte majora , fructum virentibus amygdalis persimilem, Sed orbicularem, et intra Se semen. includentem, Viridemque, et rubeo quodam callo inclusum. Frigida Herba est, atque Sicca, et Sapore fere nullo; quamquam nucleus nonnihil amaritudinis praese- ferat: quo fit, ut Indi Medici affirment illitum frigori mirum in modum obsistere. Nascitur Tauhtepeci
Frutex est radicibus insistens surculosis, e quibus edit caules fulvos, et in eis folia Salicis , sed tamen minora, et angustiora, flores pallenteS, parvos, Calyculorum figura. Calida natura tertio gradu conStat, Sicca, et adStringenti, at que urenti guttur , quamquam initio dulcis appareat, GlycyrrhiZae Sapore, et nullum paene SenSum caloris praebens. Epota folia, tusa , ac reSoluta ex aqua Semunciae menSura articulorum dolores, et quoSvis alios a causa frigida ortos mitigant, et eos, qui oriuntur ex tensione, sudores eliciunt,
126쪽
nervos imbecilleS corroborant , et omnibus paene morbis contendunt mederi, qui a frigida causa sint orti. Fortassis idem est cum Macuillatii.
De s VHCHIPILLIN , seu Chipilli montana. Arbor est magna , foliis Amygdali, frigidis, ac glutinosis, floribus parvis, ac candentibuS. TumoreS praeter naturam dicitur applicata repellere.
De G -CHOATIC Tacasichtiensi, seu Arbore Gosypti. Arbor est parva, amygdalinis foliis , flore amagonicae peltae persimili, parvoque ubi clauditur semen ), et ex albo purpurascente. Saporis insignis expers est, frigidaque, et humida natura ; atque ita folia incendio conserunt exstinguendo.
De s UmmsVILICHIN , seu Lign0 cicadae. Radicem fundit Raphani, obrotunda solia, hirSuta, mediocria, rara, et Subalbida , cauleS tereteS, quatuor dodrantes longos, luteum florem, et mediocris magnitudinis, siliquas quoque teretes , ac mediocres. Sapit, oletque Legumen, frigefacit, ac nonnihil adstringit. Succus instillatus me-
127쪽
que peculiare, gustatam moschi demum gratiSsimum relin quere odorem. Est et alia Planta eodem nomine , quam offendimus apud Acalli acenses, frigida, Sicca, atque ad . stringenti natura conStantem, foliiS ObtuSiS , OblongiSque, si . liquis vero locatis velut inter duo folia, quam etiam referunt oculis inflamatis, aut perturbatiS mederi, cohibere al-Vum , repellere inflammationes, ac Sedare febres.
De s VH NACATE , Seu Ceps m0ntana. Frutex est id nominis sortitu S, quoniam Ut primum naribus admovetur, aut guStatur, alliorum, Ceparumve odo,
rem spirat. Stipites autem fundit fuScOS e radice longa, tenui , et fibrata, Limonis folia, Sed majora, et florem rubescentem. Calida ordine secundo natura conStat , atque ita referunt illita folia frigus pellere , cuicumque loco Sese inSinuaverit, laxareque contracta membra, Si jure eorumdem decocti calentis abluantur. Provenit calidis Tla uillenanoi
De XO CATE , seu Ceparum qu0dam genere. Ceparum est species, radice bifida , et mitiore no- Stratibus natura: cetera paene Similis.
128쪽
De Anc , seu Planta Opis simili. Radix est parva, atque Surculosa, unde prodeunt caules , et in eis folia Ceparum , sed longe tenuiora , unde nomen ; flores in postrema caulium parte eX albo purpurascenteS , et oblongi. Floris tantum, quod adhuc compererim, usum Praebet.
Herba est orbiculari insistens radici, Succo mananti, nucis ponticae magnitudine, opertae quibusdam nigris capilla, mentis , unde proferuntur folia Ceparum foliis similia, ve rum breviora, et angustiora, flosculique longi, et lutei, pediculis exilibus appendentes. Binae radiceS tuSae, atque ex aqua devoratae, Omnes humores purgant per inferna citra ullam auxietatem, laboremve ullum. Leve, et Securum est pharmacum , lenisque operae, ut quod exhiberi soleat senibus , ac natu minoribus, febrientibuS, ac febre vacantibus, jacentibus in lecto , et solita obeuntibUS munia , Seu virenS, Seu sicca , sed frequentius, et commodiuS Sicca. Servatur vero recondita duos, ac, si opus Sit, treS integrOS annos. Adversatur astinati eodem pondere. Calida enim ordine Secuim
129쪽
do natura constat, lubricaque, et guttur nonnihil urens est. Nascitur in frigidis , humectisque locis imbrium tempore.
De IOU-OCHIra , ιeu Arbore sorida. Arbor est magna, angustis soliis, ac dodrantem longis, floribus luteis , longis , ae jucundis Visu, siliquis teretibus, mediocribus, ac lanuginoso refertis Semine. Sapore, et odore insigni caret, nec quidquam audio de ea memorabile narrari. Describitur tamen ob faciem egregiam, atque jucundum conspectum , Velut et aliae permultae, quoties nobis occurrere ; neque enim mens est medicamenta tantum enarrare, sed sylvam, historiamque rerum Naturalium hujus orbis coacervare , atque Conte ere, et Sub conterraneorum nostrorum, ac praecipue Philippi Maximi oculos, quidquid in hac nova Hispania emicat, ponere.
CAPUT XXXV. De s ΓΗZAHOATT, Seu Arbore saniosa.
Nomen sumsit a foliis quadam velut scabie insectis. Arbor est magna, frequentissima calidis locis, ramos fundens virides , ac rotundoS, folia Mali Medicae , minora tamen , et granulis quibuSdam , ut dictum est, referta, florem magnum, albumque in corymbos compositum, et visu pul-
130쪽
chrum, similem quadante nus hyosciamino. Frigida, humentique natura constat, et montoSis gaudet, calidis, aridisque.
De sUAVHZOZOLLIN , seu Arbore citurnicis. Arbor est magna , foliis firmis, mollibus, et amplis, inferne hirsutis, et subalbidis , ac fulvis distinctis interventis. Frigida, adstringentique conStat temperie. Cortex tritus, illitusque febres exStinguit: laevigatuS vero, et inSperSUS curat ulcera. Nascitur in calidis Te nimiiszinci, et O vocant.
De s VHTEZO VILITE , Seu Olere aspero Arboris. Arbor est magna , foliis trifidis , stipitibus lenta resertis medulla, similibus illis Tezonquisiti, unde sumsit nomen, fructu a nucibus virentibus forma , et Sapore parum distante, initio viridi, ac deinde palleScenti, continentique intra se amygdalum quoddam cum nucleo interdum Simplici, interdum vero duplici, dulci, et Sapore amygdalis ipsis persimili, oleagina natura, frigida, atque glutinoSa. Flos est luteus , modicu S, ac Vocatae Naphae persimili S: cortex est etiam frigidus, et humen S. Hunc ajunt tritum, atque in spersum plagis recentibu S, et antiquiS mirum in modum opitulari , sib is per singulos dies applicetur. Idem cum foliis