Opera, cum edita, tum inedita, ad autographi fidem et integritatem expressa, impensa et jussu regio

발행: 1790년

분량: 587페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

81쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XV. 73

de prodeunt cauliculi tenues, et fulvi, et in ei8 folia Salicis , per intervalla septena. Illita solia dicuntur punctis mederi. Nascitur in frigidis Parcuari provinciae Mechoacanensis.

De poporOc yNC , seu Herba Simili culmo frumentaceo. Radicem sundit raphano similem , Sed tenuiorem , intus candidam, eXtra sulvam, Caules tenues, et lentos, ae folia Ocymi. Radix frigida, et Sicca ConStat natura, febres Sedat, et coercet alvum . Nascitur Teotihoacani in planis locis , expositisque Soli.

CAPUT XXXII.

De OOPOZON, seu Irerba simili spumae. Uerba eSt longa , undique lanugine nonnihil spinifera vestita, flores purpureos ferens, Sed media parte luteos, equibus generantur veSicae quaedam Striatae, Semine rotundo candenti, ac margaritis Simili resertae , sed quod demum in nigrum evariet colorem. Frigida, et Sicca natura constat. Provenit Ocolluci in udis faucibus montium.

CAPUT XXXIII.

82쪽

reis, solia: Coriani, flosculos multorum colorum. OdoriS est, ac SaporiS serea eXperS , ideoque nulliuS , quod adhuc compererim , USUS, Praeterquam floriS. NaScitur: in hortis, vi, ridariisque , ac planis locis.

CAPUT . XXXIV.

De POPOZ0CA, seu Herba spumae simili.

Uerba est visa mihi sitiauhquechume , et , pitui tam per. Superna Unciae UniuS Pondere deVOrata purgans: Calida constat , . Siccaque, et glutinOSa ordine tertio natura , et guttur urenti. Sunt, qui Tlaltetzmiti vocent, etsi longe absit a Sedi speciebus.

DE POP0ZOTON , seu Herba spumae simili. Herbula est folia serens AlsineS, Serrata, parVaque, et flores luteos , modicoS. Lubrica eSt , et in frigidam temperiem inclinanS , etSi amaritudinem nonnullam , et cariorem videatur participare. Singultui infantium dicitur mederi. Nascitur et capi hilae.

CAPUT XXXVI.

PINA HUIHUITITLI , quam alii quoniam inducat soporem

83쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XV. 7 s

capiti imposita, aut quia tacta dormire videatur in Cocoohiati

vocant. Frutex est quatuor dodrantes longus, solia fundens quadan tenus falcata, per interValla Sena , ac manipulorum forma sibi invicem conjuncta , haud dissimilia illis Tholaeo chiti, stipites tenues, Spiniferos, radicem Surculosam, flores vero, fructumve forma erinaceis , primo Viridibus , ac mox fulvis , racematim dependentibuS persimiles. Amorem dicitur conciliare. Folia Saporem raphani quadante nus referunt; frigida constat, Siccaque, et adStringenti natura, necnon et glutinosa. Succus radiciS medetur tertianis febribus, oculis et inflammatis, somnumque indueit: COrteX vero venia 'tris suxibus. Hic est ille FruteX , cujus folia ad quemvis hominis , aerisve attactum Contrahuntur , junguntur inter SeSe , atque marceScunt. NaScitur in calidis Tepoeti lanicis, ouauhilani quoque, et Hueitialsae , et in collibus Tacapi chllae. Hanc eamdem eSSe eXiStimo , aut ei Congenerem, quam Hispani Philippicarum Insularum coloni Plantam sentientem vocant, de qua scribunt Vere, an falso nescio in nonnulla , quae in hac proveniente praedictis in locis vera esse nequaquam eXperimur, Velut est stipiteS rectos proferre pennae gallinaceae crassitudine, ex Singulis radicibus denos, duodenOSVe, quorum unu Squisque duodenis ornetur foliis di visis in quatuor ordines duarum unciarum inter Se distantes intervallo ; solia esse Lotho urbanae Similia, flores cyaneos,

84쪽

linguae similes paSSerinae , antequam hient, hiantes vero interna dividi folia modica ; adeo offendi attactu, flatuque hominum , ut attrectata digitiS ultima foliorum Serie moerorem quemdam praeseserat, atque Soporem, Statimque deci dant reliqua folia manentibuS Solis SuperioribuS, quae Si rursus digito tangantur, pariter decidunt; quin Stipitem , qua parte attrectetur , rumpi , ac in terram procidere nigrescente inciSa parte , Velut si igne fuisset combusta; quin si halitu hominis perfletur, totum procidere , ae rumpi, neque hoc evenire si ligno , baculove, aut aliter tangi contingat , sed sola humana manu, aut spiritu; insipidam esse, nec ulla ad medicos usus spectante pollere Vi. Plantam etiam narrant nasci Malavari, quae Similiter ad manus contactum contrahatur, foliis Polypodii, ac luteis floribus. Alii aliam apud Peruinos , quae etiam Si tangatur , areScat, necnon in nostro orbe, ac praecipue apud GadeS. Verum , quae nos de Pinahuietili scribimus, experimento cognovimus, multique alii indubitatum esse millies comperuere.

CAPUT XXXVII.

Arbuscula est radicibus innixa surculoSis, longisque, equibus profert stipites, et in eis folia Olivae, sed minora,

fructum Obrotundum, primo Virentem, ac mOX Vergentem

85쪽

in fulvum. Radix est ordine fere quarto Calida, Siccaque, et nonnihil adstringens, crassarum Partium , et amara. Urit guttur, semenque pellit retentum. NaScitur in collibus, ac declivibus eorum locis apud fervidas regiones , qualis est et letooanensis ; an Vero pertineat ad Phillyreae disserentias , aliis esto judicium.

CAPUT XXXVIII.

De pARON HIA pingui siliauhtepecensi. Caules mittit repentes per terram, Valde exileS, et in eis folia rara, orbicularia, lentibus haud dissimilia, sed precipue eis lapillis, quos Sapinas Vulgus Vocat. Frigida humentique natura constat. NaScitur apud Luauhtepecenses.

De PARO HIA, seu siuimichpatii. QUIMICHPATLI , Seu muris medicina, solia proseri rotunda , pinguiaque, cauliculis tenuibus, et parvis innascentia, flores vero piperi longo Similes, Sed tenuiores , ac breviores. Sunt qui vocent TequaniFel , sectus ve Leonis. Saporis acris eSt, et quarto Ordine calens. Propinatur contra Satietatem , appetentiam Sopitam , nimiam expuitionem, fastidium , et foetorem oris; nec deSunt, qui ea utantur adversus febres, seu quod earum concoquat, pellatque causam, Seu

86쪽

quod intermittentium febrium rigoribuS adverSetur. Prove nil humectis in lociS.CAPUT XL. De FOZAHUALIZP ΨTLI , seu medicina tumorum.

Species est Herbarum, quas vulgus a radicum forma Capillares vocat: radices enim agit capillorum instar , quibus innascitur , adhaeretque Arboribus , folia dodrantem longa , ac minimum digitum tantiSper lata , Vermiculata infer ne , velut illa Polypodii, Phyllitisve , ad cujus species refertur ; flore, et fructu caret. Frigida, et Sicca, ut ceterae CongenereS, conStat natura, atque ita JuS decocti e fas de cena unciarum menSura quotidie potatum tumores piaeter naturam totius corporis tollit. Nascitur Copitiani. Sunt, Qui Tentet0ntii Vocent.

De poΣAHIALIZPATLI Chimathuacani Chalcensis. Multis insistit radicibus fibrarum instar, e quibus pronait stipites duos prolixos dodrantes, folia Ranunculi, lori, ga, sinuosaque, flores luteOS juxta eXtremos stipites, et ramulos. Ad Ranunculi specieS Videtur attinere, calidaque, et sicca Ordine tertio conStare natura. Ocultricenses apud quOS naScitur , vocant eam Zacatlepalli, untque putridis mederi ulceribus, et supervacaneam carnem exedere , ma-

87쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XV. 79

turareque, et rumpere Praeter naturam tumoreS, Unde evenit illi primum nomen. Vidimus apud Alexi canos aliam Plantam huic forma similem, Sed amplioribus foliis, et colore tinctis exsaturatiore , et Viribu S inseriorem; cujus neque nomen , neque facultateS adhuc mihi indigenae narrave

runt. CAPUT XLII. De POZAAVALIZPATLI tertia.

Radices proseri SurculosaS , et inde caules volubiles , et subalbescentes, ac resertos per intervalla floribus e candido inclinantibus in luteum , oblongisque, ac foliis Amygdali, aliquanto latioribus. Medetur frigori , dolori, ae praeter naturam tumoribuS, qua me Umque partem ObSederint. Amara est, ac nonnihil calens. Nascitur in collibus , saxosisque locis calidarum regionum Luauhilanensium.

CAPUT XLIII.

De PETZICATE , seu Herba laevis seminis. Ubique nascitur , et edulis est, folia ferens Limonis, s-bratam radicem , ac floreS toto caulium diScurSu piloSOS, pro- dehintesque circa soliorum exortum , rotundOS , ternos , quaternosve , et fulvi coloris.

88쪽

HISTOR. PLANTARUM

De PEZOP 9TLI, Seu medicina Petoll. Congener videtur Tepop0I , de qua paulo ante sumus locuti; radici innixa fibratae , e qua proferuntur caules geniculis intercepti , et in eiS folia Mori, Serrata, Verum minora , floresque in Summis cauliculis terni, et Candentes. Calida , Siccaque ordine tertio conStat natura, ac tenuibUS partibus. Jus decocti radicum infusum medetur Satietati. Nascitur montosis locis Papal0ti acensibus.

CAPUT XLV.

De PAGOA , seu Arbore PahuatianensLArbor e Si magna, comataque , solia proferens lata, et firma , fructum Vero mediocrium cucurbitarum magnitudine, ceteris Aboacati similem , eademque natura, Sed copiOSiore, et gratiore callo. Sunt inter AlexicenseS, qui vocent Ahoa-

CAPUL XLVI.

De por0 TLI Mecatlanensi Musci formam praefert, et croci colorem , frigidamque, et humentem naturam , Saporem Vero , ad Odorem nullum. Nascitur in saxis, et inde vitalem sibi eXhaurit humorem. Confert patientibus desectionem , ac cordis dolorem Sedat.

89쪽

CAPUT XLVII. De TLALPOTO TLI.

Radicibus haeret tenuibus, et parviS, Unde profert Caules , et in eis folia longa, et angusta, Salviae similia, altera parte viridia , altera Vero SubalbeScentia, minus tamen lata. Nec quidquam adhue de ea Herba memoria dignum accepi.

Radices , foliaque fert similia illis Coatetontecoxochiti, majora tamen , flores etiam Similes, Sed Candidos, et pallentes circa extrema , neque dissimiles illis ZacallaxochitL Radix frigefacit, humectatque , atque ita Sapore, et odore insigni caret. Ad species C at20ntec0π0chiil pertinere videtur. Nascitur in calidis Xonottae.

CAPUT XLIX. De PEra , seu manu laevi.

Radicem crassam , et labratam fundit, et ex ea caules tenues , teretes, et Purpureos , refertOS longiS, Serrati S, an, gustis, et Filici similibus foliis , et quadantentis avium pennas imitantibus. ViS est frigida , Siccaque , atque adstringens; et ideo ad compescendas dysenterias radix in farinam reda-

90쪽

cta ex aqua Solet eXhiberi. Flore caret, et ad Filicum genus videtur pertinere, quas imitatur forma , et ViribuS. Nascitur in calidis locis.

De PAPALOXIHUITL , seu Herba Papilionis. Radici insistit fibratae , ex qua fundit caules purpurascenteS , hispidOS, cavos , quadratOS , et nodis interstinctos , necnon cirrhis quibusdam juxta eXOrtum ramorum, folia circa cuspidem velut absciSSa , lunataque, aut falcata figura , obrotunda , tenuia , et mollia , Similiaque alis Papilionum , unde invenit nomen. RadiceS, foliaque olent cucumeres , et eadem Videntur quoque conStare natura. Ulceribus medetur, labiorum inflammationem mitigat, et carnem SupereXcrescentem cohibet. Nascuntur initio folia inter sese cohaerentia , compactaque Velut in vaginam , auricularum forma, ac tandem librorum modo panduntur. NaScitur Quauh-chinanti. Est et alia Planta eadem nomenclatura ob florum figuram Papilionibus haud dissimilium , radice rotunda , fibrata,

ceparum forma, unde prodeunt caules longi, tenueS, et rubescentes , porraceiS soliis , flore luteo, sed punctis rubris distincto, et qua diximus, forma, fructuque , ubi Semen clauditur, oblongo. NarcisSi, ut puto, SpecieS est; frigida enim, glutinosaque praeter jam dicta conStat natura. floris tamen apud Indos solummodo est usus. Sunt qui vocent Papalaxochili.

SEARCH

MENU NAVIGATION