Opera, cum edita, tum inedita, ad autographi fidem et integritatem expressa, impensa et jussu regio

발행: 1790년

분량: 587페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

421쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XXII.

CAPUT XXXI. De NATTALEHOAC.

Frutex est hominis paene aequans altitudinem , soliis ombicularibus , inferne subalbidiS, ae venis Secundum longitudinem discurrentibus, Populi albae haud dissimilibus, ac fructu orbiculari, cicere majore , colori S Cineret , hirsuti, ac ternis rubescentibus granulis referto. ViruS olet, frigida, sicca , et adstringenti natura conStat; atque ita dysentericis, et quemvis alium fluxum sanguiniS patientibus mederi solet. Provenit in humidis locis regioniS mexotaincensis.

CAPUT XXXII.

De MIL VAcram Chululiensi. Radicibus insistit surculosis , unde proseri caules duos dodrantes , aut ampliuS longoS , teretes , Squallidosque , et aliquantulum hirsutos, et in eis folia Amygdali, sed minora

subalbidaque, et in summis caulibus floreS luteos, comanistes , oblongis vasculiS contentOS. RadiX eSt amara, calidaque, et sicca ordine fere tertio. Jus decocti ejus epotatum dicitur conferre his, qui aliquam aegritudinem nuper evaSere, aut perfracta habent ossa, roboratiS particuliS , atque eXcrementiS per urinam, ac SeceSSum evocatis. Provenit juxta loca humentia regionis Tlaxcallecensis.

422쪽

qiq HISTOR. PLANTARUM

CAPUT XXXIII.

De ΜATLALA0curra Chulullans Species est Satyrionis , reliquis congeneribus Plantis soriama , et viribus SimiliS : verum floribus appendentibus brevibus quibusdam ramuliS , qui caulem utrinque circumstant. Provenit juxta humentia loca regionis Chutullensis.

CAPUT XXXIV.

Herba est innixa surculosis radicibus , unde prodeunt caules teretes , duas spithamaS longi, tenuesque, et in eis folia Pseudoloti, aut Mali cotonei, et flores ut ferunt. candidi. Radix est cyanea , unde nomen, nullo insigni sapore , virus Olens, frigidaque , et glutinoSa natura. Rusdem decocti jus bibitum dicitur mederi punctiS , atque eXanthematis. Μontosis provenit locis regionis Tlaxcahecensis, ac toto anno Viret juxta excelsas Arbores.

CAPUT XXXV.

De Herba malum GRANATELLV, vocatum ab Hispanis ferente.

Nasci ferunt apud Peruinos Herbam quamdam volubilem , hederaceamque , florem ferentem Similem roSae albae, sed in cujus foliis instrumentorum Crucis Christi vestigia,

423쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XXII qis

et imagines Videri queant, ac fructum malo punico forma, colore , et magnitudine Similem , unde Sumsit apud Hispanos nomen ; Sed corona nulla , et cui jam arescenti, atque agitatae insonet Semen , quod Pyrorum Semini non est absimile , et punctis pulcherrimiS diStinguitur , intus candet, ac saporem praefert nullum. Fructu S hic, cum primum maturescit , liquore oppletur aliquantulum acido , qui ruptus ovi instar sorberi Solet ab Indis , atque Hispanis incolis non injucunde; gratuS enim est gustui, alvum emollit, et nullum gravitatis inseri SenSum.

Herba est duos dodrantes plus, minus longa , radicibus insistens surculoSiS, Unde profert CauleS tenueS, teretesque, et in eis folia subalbida , Olivae proxima , Sed angustiora, ac flores , ut ferunt, albos. RadiX eSt acriS , odorata gu Stu, resinosa, calidaque , et Sicca Ordine quarto, urensque guttur. Eadem tuSa , et reSoluta eX aqua trium drachmarum pondere pituitam, ac bilina purgat, cachexique , et hydropiconfert. Provenit in calidis Totomihuacant imbrium tempore circa montium fauces, et loca humentia

424쪽

CAPUT XXXVII.

De mcUIT TM , seu Herba quinquefolia Z tilae. Frutex est surculosis innixus radicibus, unde proferuntur stipites, et in eis folia quina, crenata per ambitum, unde nomen, floresque parvi, ac fulvi. Nihil adhuc de hac Planta , quod Medicinae inserviat, accepi: depingendam tamen curavi vel ob formae praeStantiam, Vel quod odore, et sapore Anethi aemula sit, ejusque vires Sortiri videatur. Nascitur ZaFulae.

Uerba est tenues , et quadratos proferens caules, et in eis folia vocatae Partesanae similia, ac floreS CyaneOS, vo catae Alabardae persimiles, utrinque ab exortu foliorum prodeuntes non enim gravor barbaris dictionibus uti per spicuitatis gratia, ubi desunt res notae Latinis, quibus He barum partes conferri possint , et exquisite significari). odora Planta est, acris, et Salviam resipienS, cujus existimo viribus magna ex parte pollere; nihil enim de ea, quod

ad usus medicos Spectet, accepi, et tamen ob formam, et Suavem odorem non duxi contemnendam.

425쪽

NOVAE HISPAN. LIBER XXII. i

Radicibus insistit sabris similibus, unde profert caules fulvos, et in eis folia Traculli, aut Plantaginis, quam vocant lanceolatam , ae coccineos floreS; unde oriuntur vascula oblonga, continentia semen. Frigidis, humidisque viribus constat, ac decoctorum foliorum juS matutino, quoties expedit, devoratum hepaticiS dicitur conferre. Toto anno provenit juxta frigida , et SaXOSa loca.

De NEXPATAN Hoexoletincensi Arbuscula est hominis altitudine, foliis Salviae minutim serratis , in seriae candeScentibus, et hirSutis, odorisque, fructu , floreue rotundo, Parvo , molli, lento, ac GOSSypio simili. Stoechada quadant enu S Olet, et aerem Saporem, et Subamarum praesert: Sed viS est ordine tertio calefaciens, atque exsiccanS. Folia pugilli mensura cum vicenis Maygii granis tusa, atque ex aqua devorata dicuntur pituitam per inferna egregie evacuare. Provenit Homotrinci juxta montium fauces, totoque anno VireScit.

TOM. III.

426쪽

Arbor est magna , Mali Medicae soliis, sed majoribus, ramosaque. Cortex Stipitum redactu S in farinam , et insperSuS medetur ulceribus. NaScitur in montibus calidis Pu-

nuci. CAPUT XLII. De OLONPATLI.

Herba est in satis Panucensibus culta nascens, Olivae foliis, flore candenti, ac Semine frumenti sorma; quod tu- Sum centum granorum menSUra, et eX aqua devoratum medetur epilepticis. Est autem Subdulce cum quadam amaritudine.

427쪽

NOVAE HISPAM LIBER XXII.

De o ILTTACOTT Tigolicae. Radicibus insistit fabratis , unde proseri caules tereteS, exiles, atque e nigro in cyaneum tendentes colorem, et in eis folia Lini, minora tamen , Serrataque, et e contrario per modica intervalla utrinque disposita, flores vero juxta summoS caules eXileS, SpicatOS , Cyaneoque micanteS colore. Vis est calida, atque.Sicca Ordine tertio, tenueSque partes : Sapor amarUS, nonnihil acriS. Interimit, pellitque ventris tineas, unde nomen; discutit flatum, ac frigus pellit. Provenit Tizolicae.

De OTTAM TOLLI ZaFulae. Herba est radicibus insistens arundineis, unde profert caules geniculatos, et in eis folia Plantaginis, multis ner-veis discursibus distincta, sed longe majora , ac florem in Summa parte cauliS oblongum , et fulvum . Acido sapore constat, et dissicultati respirationis dicitur mederi tusa, re- Soluta eX aqua , atque epotata; ita enim serunt pituitam

428쪽

qet Oincindi, atque propelli. Provenit toto anno , et clementi caelo nasci gaudet.

429쪽

FRANCISCO HERNANDO,

MEDICO, AI QUE HISTORICO

PHILIPPI II. HISPAN. ET INDIAR. REGIS,

ET TOTIUS NOVI ORBIS MEDICO PRIMARIO, AUCTORE.

Species est Filicis, eademque conStat natura. NaScitur aquO- sis , et calidis locis Panticensis regionis.

De Herba illa , quam vocant TE LA PLATA.

Herba, quam vocant DE LA PLAYA, Dioscorides vero Brassicam marinam , allata eSt a nobis a littore maris Septentrionalis non longe e Pam 9 , quae e radicibus tenuibus caules profert tenues, terete que , et sparsos Per terram , Os

430쪽

22 natos soliis oblongis, Hederae haud dissimilibus , interdum sinuatis , et in tres cuspides divisis, tam variis distincta etiam in unica Planta Sinuum disserentiis , ut a SeSe prorsus distare videantur ; adeoque duplici eam exhibuimus depictam forma. Decocta , ingeStaque cum oleo, et aceto Oleris modo dicitur ventrem leniter purgare. Nascitur in maritimis, et sabuloSis locis.

CAPUT III.

De PVGUTE , seu Planta odora , seu Tlaiahuacat Mire utilem asthmaticis esse praedicant, si jus decocti totius Plantae loco aquae fontanae, quotieS expetat Sitis, bibatur.

CAPUT IV.

Herbula est Asaro nostrati, et Tetti alii Tanguitianensi forma omnino similis , sed foliis rotundioribus , flosculis albis , ac semine sinapi simili, sapore dulci, temperata natura , Salivosisque radicibus , et nonnihil adstringentibus. Appetentiam excitat, medetur diarrhoeis , et febrilem calorem placat, quin et retentum Semen pellere dicitur, et urinam ipsam evocare. Provenit in temperatis 2 peribuant Provinciae IJ JeChoacanensis, et Huexotoinci humectis locis, ubi Ahoaquil-tio vocant.

SEARCH

MENU NAVIGATION