장음표시 사용
101쪽
lentos , plenos medulla, et Virore ainctos eXsaturato : folia rara, mollia ae similia amygdalini S: flores eXiles et candidos , micantes per imbres. CorteX radiciS eSt eXpers Saporis et odoris , frigidaque et humida natura atque ita semiunciae pondere devoratus auxiliatur febrientibus. Nascibtur in calidis Acatli AC.
De TLATLAU UI CATE , Seu herba rubea septem Arundinum. Herba eSi ΤLATLAUIAEQUICHICOΜACATL sbratae insistens
radici, e qua prodeunt Stipites geniculati, et fragiles : folia Limonis oblongiora, et mucronata hirSutaque : flores ex luteo rubescente8 , longiusCuli, et vasculorum figura toto caulium procur8U. AUXiliari dicitur enixis haud aliter ac Cthoapalli genera, quae magna eX parte calefacientia at que exsiccantia Sunt, Subtiliumque partium. Provenit vero in calidis regionibUS.
longa, ex qua profert Stipites, et in eis folia Plantaginis minora, nervis in Obliquum procedentibus distincta, ac flo-
102쪽
res candenteS. Ρropinatur radix redacta in farinam ictis, aut his qui ab excelso quopiam loco Sunt eXautorati, nec aliter ac pulviS ille, cui a casu , contra quem Valet, est inditum nomen ab officinis. Provenit in faucibus montium calidarum regionum.
De ACA TOTL prima, seu Arundine vulpis. Herba est proserens caulem prolixum , arundinaceum, pollice craSSiorem , et eXSaturato Virore nitentem: solia ampla , pinguia , longa, multis exilibusque interventis oblique a dorso in utramque partem diScurrentibuS : flores in corymborum formam compositoS juxta caulium cacumina, longiusculos , aurei coloris , et pulchros Spectatu ; e quorum singulis prodeunt semina , fuSea , dura, orbicularia, ponticis nucibus paulo minora. Quorum genera nostri, ad quos jam diu ferri coepit , lacrymaS, AIOSi nunCupare Solent. Nihil vero habet insigne praeter Spectandam amplitudinem soliorum, et aureos flosculos. Semina praedura Sunt et visendae rotunditatis. Provenit temperatis lociS, aut paulo calidioribuS.
CAPUT CXXIX. De altera A COTOI T.
103쪽
gustu est Valde Odorata et suaViS, Saporemque et Odorem
Caucalidis et Cinnamomi, Ani sive praeseri. Cauliculi teneri, qui foeniculacei videntur, eduleS Sunt, et Saccharo etiam condiri plerumque Solent, et quamquam Aniso facultatibus omnino videatur similis, nisi quod aliquanto est adstringentior, ab Indis, qui unam aut alteram herbarum noruni facultatem , alvum tantum dicitur cohibere, inflamationemque ejus et dolorem tollere. Hujus fortassis species est AoueF0, aut eadem natalibus tantum differens, de qua suo loco dicemus. Provenit in calidis Pahuatianensibus juxta ri-
Radicibus insistit AcΑQuii iri secunda sbr Similibus, e quibus edit cauleS purpureos et arundinaCCOS, Unde nomen , folia saligna, sed minora flores stellatos, e luteo rubescentes. Edulis est, ut indicat nomen, nasciturque palustribus et aquosis locis.
104쪽
De TEPEA TL, Seu Arundine m0ntana.
Est et ΤΕΡΕΑCATL nulliu S usus, Sed Vi Senda forma, quae radicem fundit longam, tenuem, et fibratam: ex hac caulem unicum virentem, unde prodeunt rami: et in eis folia longiuscula et anguSta, acuminataque: praeterea in aliis soliorum eXpertibus, ae Superiori parte prodeuntibus flosculi ex albo rubeScentes parvuli et obrotundi , Septenioctonive. Nascitur in regionibus temperatis , aut paulo frigidioribus , qualis est XochimilaenSis, aut Tetzcoquin ensis, udis ac palustribus locis. Est et alia planta, quae ab Aruim dinibus nomen quoque SumSit , Verum quoniam ad Spe cies Meti videatur pertinere, in proprium locum disseretur describenda.
Quam Mechoacanenses, apud quos nascitur, Acui ch huariraquam Seu Huichoquachaquam, MeXicani vero a frigida temperie , et radicis candore Chipa0ac yettic , atque alii ab ipsa facultate venenorum hostem aut antidotum Vocare Solent, radice ConStat obrotunda , Alal OCotoneo par-Vo Simili, Sed candido intus colore, eXtra Vero fulveScente; e qua mittit caules rotundos, Sesquidodrantem longOS , te-
105쪽
nerosque, et in eorum Stipsema parte flores parvos excandido rubeScenteS et Coacervatos in orbiculos , folia vero Rumicis, ab ipsa statim radice prodeuntia. Radix, cujus est praecipuuS usus in medicina, aequali, aut paulo frigi
diore et humidiore natura ConStat, ac Sapore grato et dulci. Succus ejus, Stillatiliusve liquor epotUS , qua libeat, men sura , febrium ardores Sedat, Corroborat, venenatartim PotiOnum , ictuumque promptissimum tutiSSimumque e8t remedium , et maxime scorpionum ; alexiterii et alexipharmaci praestantissimi vicem subit, praesertim, si radix quoque ipsa tusa malagmatis aut emplaStri forma imponatur. Re num ardorem eXStinguit, tumoreS faucium, ae pectoris dolores sedat, urinae obtundit acrimoniam, eXcitat appetentiam , et mira quadam et occulta proprietate morborum omnium , quocumque modo ea utare , remedium est. Audio
alteram hujus herbae speciem nasci apud Mechoacanenses Baccharis foliis, curo vocatam ab indigenis, ab aliis vero non Sine errore ScorZoneram, quam adhuc videre mihi non contigit. Regionibus quibusque temperatis provenit , aut paulo calidioribus, humectis ac planis locis. Posset facile deportari in Hispania, et eo caelo vivere, praecipue si in calidiora loca tran8feratur, quippe quae adeo Sit ViVaX, Ut reposita ubivis caulescat, Stipitesque nulla humoris vi ad-
Stipulante consuescat Sponte Sila Proserre.
106쪽
De AsVIATLI, Seu herba illustrante. Volubilis sarmentosi genus est AQVi2ΤLi , soliis Tetit zin , Ulmive , acinoso fructu, pediculis rubris, acido Sapore , frigidaque, sicca , et adstringenti natura. Munt etiam insanire eos, qui hanc plantam degustaverint. Provenit Xi-
CAPUT CXXXIV. De altera AGUMNI.
Volubilis genus est arbores vicinas ScandenS, cauleS que et ramos fundens purpureiS punctiS interStinctos: et in eis folia oblonga , Sinuosa, purpuraScentia , terna, et Coriano non omnino dissimilia. Frigida et Sicca constat temperie , et insignis est saporis et odoris expers ; cujus SUCCUS potatuS SeX Unciarum pondere medetur Scabiei, et e gallico vocato morbo suscitatis eruptionibus; folia vero imposita lichenibus. Sunt qui id genus herbae quietili vocent. Nascitur Mistepeci Volubilis eodem nomine, foliis Menthae quaternis, cujus umbra subter dormientibUS Capillorum defluvium dicatur inferre, sed eam velut inutilem depingendam non CuravimuS.
107쪽
De rara stragrat , seu inulatii alba. YZTACAQUIZTLI , quam alii Tria quabuit l, seu lignum candens Vocant, radiCibus insiStit craSSis ac cubitum longis , extra fulvi8, ac intus candescentibus: eX quibus orium tur cauleS tenueS multi, quatuor Spithamas longi, et in his folia oblonga , Quercui Similia, angulOSa, et in acumen de sinentia , et flores e luteo purpuraScentes. Cortex radicis tritus, atque e liquore aliquo devoratus duarum drachma rum pondere di arrhoeaS CompeSCit: Verum OPUS CSSe sunt, adstricta jam mediocriter alvo, et paene CeSSante fluXU, ea, quae interiora Sunt, eadem mensura propinari, quoniam lices non adeo adstringant, defluxione tamen jam a cortice retenta alvum confirmant ac corroborant.
De AsVIXTI HOETZI , seu frutice in dorsum decumbenti. Frutex est fulvi caulis, foliis Hoaxin , floribus luteis.
ac fructu acinoSo. Radix tuSa, et admota, ulcera curat. Frigida enim est et Sicca natura , adStringentique, Sicut ceterae maxim SpecieS, facultate constat. Virus ingratum et Hoeimochiil proXimum fundit. Provenit locis planiS et campestribus regionum calidarum, quale est Tiaquillenancum.
108쪽
Radices fundit Auctetaehi prima, libris SimileS ac rubeas, et eX ei S cauleS quadratOS , rectOSque, ac per intervalla solia bina Ocymi, minora tamen, et illi S origani proxima, minimeque Serrata: floreS CyaneOS, longiuSculos, ternOSque,eX utraque caulis parte bini S folioli S circumdato8. Amara est , acri S, calidaeque, et Siccae tertio sere ordine temperiei. Folia contu Sa et reSoluta ex aqua Scabiei dicuntur mederi , Si corpori illinantur. Jus vero decocti eorumdem brabitum sudores elicit ; quin hi, qui Sanguinem in Unt, e Vestigio restitui Sanitati dicuntur , Si vaporem vini Meil quod album Pulque vocant) cui herba haec incocta sit, excipiant , modo a Suffito cubitum eant, pannis Se Contegant, ac sudori Studeant eliciendo. Nascitur Μexicanis jugis.
Frutex est soli a serens superne viridia, inseriae squallida, exilia, ac Persici forma, Sed latiora: fructum orbicularem , parvum, Coriano Similem , ac racematim dependentem : intus Semina orbicularia , virore diluto tincta , quae tandem nigrescunt. Calefacit, eXSiceatque ordine primo.
109쪽
Succus foliorum bibitus ex aqua dolorem ventris a frigida causa eXSUSCitat im Sedat, et tamen Sunt qui dicant aqua permistum eXStinguere febres
Volubilis planta est sylvarum Sese arboribuS COnVol Vens, foliis obrotundis, acuminatiS et magnis, Mali Medicae quadamtenus similibus, flore fructuque uvi S, cum florent, paribus, sed rubescentibu8. Venenatam funt e8Se plantam, et quae si deVOretur, Statim insaniam generet interimatque, et si ulcerosae carni admoVeatur, quidqHid attigerit , corro dat , atque putrefaCiat.
De TEMPT UISTLI, Seu medicina adstringente os.
Arbor est magna, spiniferaque; folia ferens obrotunda, Mali Medicae paene forma et magnitudine, sed albidiora, et inferne hirsuta: fructum Nuci Juglandi, Pru nove haud disparem , glutinosum et jucundi saporis: florem ex albo flavescentem, e item , et in ramorum procurSu, ab eXOrtu ipso soliorum, utrinque binum. Jus decocti foliorum instit latum naribus, auribusque, aut ipsa folia cineribus calefacta , et admota dentibus, illorum dolorem egregie Sedant,
110쪽
gingivasque corroborant. Provenit in calidis Teocaltetines, et Metatillani, juxta colleS.
De UU A ZGUIZTLI , Seu stam a Sc0sarum. QUAUHYZQUIZTLI , quam alii Tesπ0lli Seu scopas vocant, alii mitetpatii, radice firmatur Raphani, SurculoSa, ex qua fundit plures ramos , tenueS , tereteS et lignΟSOS , fragiles refertosque foliis longiu8culi S , anguSit S , Serrati S, et Chamaedryos foliis quadamtenus SimilibuS. USUS eSt radicis: haec acris est , et aliquantul Um amara , UrenSDe gllitur. Calefacit exsiccatque tertio fere ordine, et parteS tenueS Sortitur. Jus decocti foliorum , addito cortice Nantetin , et stuari alli, propinatur pro eJUS gentiS more in balneo re .center eniXis corroborationiS gratia, per Se Vero infunditur hi8, quibus urina SuppreSSa e8t, alvo adStricti S; dolentibus amribus, et dentibus male habentibu S mire opitulatur ; instit latum vero naribus Sternutamentum Ciet, et pituitam evo, cat, admota folia iuga et capiti applicata his, quibus capilli defluXere , faciunt renasci, venenatorumque animalium icti bus Succurrunt. Nascitur in calidis frigidisque locis, colli bus atque convallibu S. Paetcuarenses C Tata uiam Vocant, unique jus decocti ejus infusum Ventrem purgare, ac flatum discutere.