장음표시 사용
111쪽
De AT UIC RA , Seu lign0 siclo. AYAQUICUERAΜO , quam MeXicani, apud quOS etiam nascitur , I lacullo uahuill seu arborem pictam, alii vero Oo loquahuiti Seu tigridis arb0rem Vocant, in c lidis Mechoaca nensis provinciae regionibuS copiOSe provenire Solet, arbor nempe magna, comataque, soliis ulmeis, tamen gracilioribus , discolore materie, et quae praeterquam quod in aquas conjecta , statim mergitur et ima petit, operibus in testinis , et torno interpolandiS aptissima est, longeque grato odore et aSpectu. Oleum inde Stillat Styracem Olens, et Suavem Vaporem edens, ad Omnia remediorum genera, qui bus styraX congruit, Perquam aCCommodum.
De AH CHPATLI, Seu rorida medicina.
Herba est A UACAPATI I binas Spithamas longa , humi serpens juXta calidos humentesque agros Papalati aci , soliaque proferens parva, cordis figura, flaccida et mollia:
CatileS numerOSOS, exileS , StriatOS, quadrat OSque: ac radi Cena transversam et Capillatam. Ad Alfines genera posset nec abs re referri. Frigida enim natura quoque constat, et febres quomodolibet adhibita eXStinguere Solet, erySi
112쪽
pelatis opitulari et tumores repellere, qui praeter naturam
De AONGUENI, Seu arbore profundo loco sita. Arbor est AYANQUENI stipites laeves et subalbescentes proferens, Μori folia, magna tamen eX parte rubeScentia, flores coccineoS ObrotundoSque, fructum corniculis similem , resertum pHSillo Semine. NulliuS, quod adhuc compererim, est haec in medicina usus, Sed quoniam foliorum colore spectabilis visa est, icone CenSuimVS exprimendam, describendamque brevibus. Nascitur apud MechoacanenSes.
De ATLATZ0NPILLIN , Seu de aquosa herba, appensa capillo. Quem fruticem ob loca, juxta quae nascitur, et pediculos foliorum, quos Similes capreolis hinc et inde estum dit , ATLATZONPILLIN Vocant , alii Atlaizonpillinxochiti, id est forem Atlatetonsillin vocare malunt. Duas reperias hujus plantae disserentias , alteram a rubeo colore rubram, at teram a paulo albidiore appelles licet candidam. Radicem utraque craSSam, rubeScentem ac fibris refertam fundit: caules lentos, refertos molli medulla , ficulneis prOXimos, teretes , quatuor cubitos longos, et minimi digiti crassitudi ne : Vitis viniserae folia in procursu cauliS hirSuta ac rara,
113쪽
florem rubrum et oblongum, e quo fructuS generatur ter nis capitulis trianguliS conStanS, Corallorum inStar rubeScentibus , cibo idoneis, ac plenis nigro Semine. Frigida primo ordine videtur, humidaque et salivoSa natura; et ideo aqua, ubi farina radicis stipitisve aliquandiu infusa maduerit, loco fontanae aut fluvialis epota ab his, qui fluxum ventriS pa tiuntur , aut quemviS alium , a CallSa calida Ortum , mor bum , brevi curat, urinae ardori et retentioni medetur, necnon et oculorum inflammationibuS. Temperato , aut paulo calidiore caelo gaudet, quale est ΜeXicanum, et Tetzc0quens , uliginOSOque et Campestri Solo. AuguSto mense floreS erumpunt, quibus cum fructu ac foliis decidentibus in annuos usus velli Solet radix atque recondi.
De TZO ETL , seu capillis Maguel Radicem fert I 20ΝΜETL Surculosam et fibratam, e qua fundit caules tenues, et in eis folia parva , Oblonga , Ser' rata , ae per intervalla coacervata, dena undenave, et in summis ramis flores velut in manipulOS COIageStΟS, e Cya'neo purpurascentes, Spinosos, et oblongos. Ad Dauci Spe CieS Videtur referenda. Folia tusa et imposita ulceribuS me, dentur. Nascitur apud Teletooquenses et XochimilaenSes , lo
Cis temperatis, aut paulo frigidioribus.
114쪽
De IVA TZONTIC, Seu planta capillata. Herba est QVΑΓΗΤZoNTiC dodrantalis, radicem sundens magnam et fibratam, caules teretes atque hirsutos, solia parva, cordis figura, bina per intervalla circa totius caulis procursum, inferne hirsuta , et subalbescentia ; ac flores orbiculares et luteos. Sapor soliorum amaruS et adStringens est, radiciS Vero non adeo; cujus pulVis devoratus ex aqua semiunciae pondere valere dicitur adversus febres.
De IVA TEONTIC seu trunco Secto.
QUAQUAVHTZΟNTIC , quam Tata alli H0itz0censes vocant Seu candidam medicinam , alii uuaquauhion Seu truncum parvum, alii vero Gaizontecomati ob formam radicis rotundam , alii demum Huehuelicaton, herba est radicis ob- rotundae capillataeque; ex qua profert caules cubitum fere longos et teretes , folia Pyri, utraque eX parte caulis sin gula, circa nodos orientia: fructum SiliquaStro vocato, dum adhuc viride est, persimilem, Sed tamen Spiniferum, et ar gentea refertum lanugine, ac semine albo contuSo. Radix, quae pepones Sapit, Subamara est ae Vim Sortitur, non sine partibus quibusdam calidis, frigorificam. Succus radi-
115쪽
cis medetur oculis inflammatione laborantibus : eadem in laevorem redacta, potaque CX aqua Semiunciae pondere quater quinquiesve, furunculos toti corpori innaScenteS curat, tu-Sae et appoSita doloreS antiquoS capitis mire Sanat, febres mitigat, urinae calorem temperat, viarum ejus ulcusculis mederi solet, et doloreS ventri S Sedare. NaScitur campeStribus locis. Hanc esse eXiStimo eamdem cum Praecedenti aetate tantum differentem, aut illi forma atque facultate parem: Vertim cum in. dubio eSSet animuS, utramque et depingendam et describendam tutiuS CenSuimuS.
Radice firmatur QUAQUAVΗΤZoΝΤIC longa , Sur culosa , ad Sensim gracilescente i unde prodeunt caules binas Spithamas longi, teretes et purpurei, folia Mali Punici , sed paulo majora asperaque , et fructuS StriatuS, et obrotundus. RadiX eSi frigida, Siccaque et adStringens. Scabiei dicitur mederi ac sistere diarrhoeas. Provenit Chima
mhuacani Chalcensis , Chiellaeque. Vidi aliam eodem nomine et facultate plantam apud Ttz0canenses , sed obtusioribu S i liis , quam non duXi depingendam. .
116쪽
De ΜEras Arar, seu medicina capillorum Meti. Radicem profert ΜΞTZoNPATI I longam, fibratam et tuberculis interceptam, e qua profert CatileS VolubileS, SeX dodrantes longos, SarmentoSOS, digitum craSSOS, laeveS, tereteSque, et in eis folia binos palmos ampla , et ad cordis formam accedentia, Superne viridia, et inferne Subalbescentia, multisque distincta interventis. Saporis et odoris fere experS est, glutinoSa natura , frigidaque et humida temperie. I usa solia, reSolutaque ex aqua propinantur his, qui satietatem patiuntur, Semiunciae pondere, quibuS Soluta alvo delinitaque fortassis confert ; nam Indi Medici id te Stantur Se certiSSimo cognoviSSe eXperimento. NaScitur in collibus aut humectis convallibus.
De TZO MILTIC, seu capillis exilibus. Herba est ΤZONPICILTIC praelonga , amplis foliis, orbiculari fructu parvoque , ac tenuibuS ramiS, Unde nomen. Frigida est, et salivosa natura, qua intertrigini dicitur egre giε mederi. Provenit Myanaiani.
117쪽
DE TZONI APATOLI MI, Seu capilla rotund0. Radicibus si matur TZONTAΡΑYoL1UHQUI Surcul OSiS, e quibus fundit caules Sex Spithamas longos, lignososque , folia Serrata et oblonga, et florem Subalbidum Coacervatumque. Odorem gravem Spirat; lubricitatis eSt, atque caloriS par-
ticeps. CorteX radiciS epotus eX aqua duarum drachmarum pondere amovet Singultum. Nascitur in collibus Anene cuilai.
ΤZoΝΡΟΤΟNIC Seu capilli foetidi, quam alii Tlao oohi-chic Seu Uirgam amaram, alii vero amarum s0rem vocant, radices fundit fibris SimileS, et ex eis cauleS, et folia Ser rata , ac longiuscula, Salignave, flores in Summis caulibus candidos, comantes, OdorOS, et quadamtenuS Sambucinis Similes. odora est radix reSinoSaque , calida et Sicca ordine tertio, nonnihil adstringens, et amaro sapore. Satietati medetur , appetentiam excitat, trahitque menSes. Nascitur in humidis locis juxta aquarum defluxiones. ESt et alia Species Vocata H0ex0tzincenses , tenuioribus foliis, et ad eadem utilis.
118쪽
De reo ONTEIN, Seu capillis sarvis. Folia profert ΤgoTZoNTZIN longa, angusta , porracea, et obducta lanugine , adeo ut posset in Pilosellas, a quibusdam recentiorum VocataS, referri: radicem Vero parvam, et ob- rotundam , candentem , fibratam , ac jucundi saporis. Ad temperiem , aut nonnullam frigiditatem attinere videtur. Propinatur adversus febres. Nascitur in collibus.
De TZ0NPOL , seu capillis nihili. Ita vocant Phaseolorum quoddam genus quorum innumerae proveniunt apud Mexicanos species) folia ferens ter na, ac pro fructu Siliquas. Succus ejus frigidus est, ac inflammatis oculis mire confert.
De reo Ofore, seu capillis foetidis. Radicem fert I ZoNpopoTo transversam et fibratam, Call-les rectΟS , Surculosos, refertos longiusculis et angustis foliis, adeoque Lini, flores candentes, et tandem in papposabeunteS. Amarum Saporem praegelari, Calidamque et eXSic- Cantem ordine tertio naturam. SuccuS instillatuS cum nitro
119쪽
medetur caligantibus Oculis aut paSSiS argemata, et Venenatis ictibus, praecipue si misceatur Tlat tanqua ye, opitulatur , evocat urinam, Sedatque permisto Atolle ejUS acrimoniam , SVPere creSCentem Ulcerum Carnem eXedit, ac se bres, ut referunt, cum Maigio curat, etiam illas, quas puncta comitantur, Sive id fiat evocato ad externas partes humore , seu frigorifica Maietii vi, ob calorem ac tenues partes hujus plantae , ad penitiora subeunte ac calorem prae
ter naturam eXStinguente. CAPUT CLVII. De TZ0NTE ATLT, Seu vulnerum medicina.
Frutex est ΤgoNTECPATLi radicibus sbratis insistens, equibus profert caules sarmentoSOS, tinctOS Virore eXSaturato , tereteS, tenues, et proliXOS: et in eis folia Ocymi, sed circinata et minora. Germina concisa lac astatim stillant acre et amarum, ac tertio ordine calefaciens et exsiccans , quod impositum recentes glutinat plagas , ac brevi ad cicatricem perducit. Provenit Tenansulci editis ac planis lociS.
120쪽
DE TY0ψZAPOTE , Seu p0m0 catillaceo. Fructus est ignobili S , interne luteus ac capillatus, unde nomen arboriS VaStae : quem, quoniam neque inter alimenta, neque inter medicamenta dignum quempiam locum habet , minime curavimus depingendum
De TZONPOTOMς , seu capillis foetidis uuauhque chullae. Arbor est hominis fere altitudine, Filicis foliis, hirsutis , et subalbidis, radice rubra , frigida et adstringenti, ac nonnihil dulci, quae dysenteriis trita, atque devorata mirum in modum confert. Nascitur in calidis Quauhquechullae.
CAPUT CLX. De TZONPOTIO Secunda.
Ita vocant streauhquechullenses speciem quamdam Heli- chrysi peregrinam , radice Surculosa et fibrata , soliis Salignis, aut Conyzae, squallentibus et hirsutis, floribus Heli- chrysi, ex albo palleScentibus, umbilico circa medium rubeo. Calida constat odoraque , et lubrica natura. Ius decocti ejus medetur tussi, Satietati, et ventriS doloribuS, ar