장음표시 사용
121쪽
ticulos humore obrutos atque impeditos laxat et emundat, sudorem evocat , ac flatum discutit. Nascitur in calidis utιatιhquechume. Sunt et aliae plantae eodem nomine, et forma parum differentes, quas, quia eisdem paene conStant viribus, neque delineandas, neque describendas curavimus.
De ras ACHI LI, seu capillis cristis. I IONPACΗΤLI , quam alii Cecec seu frigidam herbam vocant, herbula est foliis Alsines aut MyoSotae , Saporis fere expers, frigidaque , et humida natura, et sebrientibus sive bibita , sive illita utilis. Sunt qui speciem Alfines esse suspicentur, nec desunt qui in Polygoni genus reserant; quamquam alii Telamiti vocent, et in Sedi Species rejiciant, quo niam praeter temperiem, quae ei rei Videtur attestari, solia sunt pinguia, et succo plena. Sunt et aliae plantae, quae a capilliS nomen Sumsere : Verum, quoniam ad Juncorum species pertinent, in eorum locum enarrandae SerVabuntur.
De sUERCU 0 rata. Nascitur apud Temaetcallesecenses agros QUERCUS quo dam genus folia serens Roboris, Sed circa cuspidem tantum angulosa , altera parte viridia, altera subalbida et lanugine
122쪽
quadam obducta : quod non fuit a me Silentio praetereundum , vel quia folia ejus servata Sinu, ac paululum concalescentia moschi simillimum Spirant odorem.
123쪽
ET TOTIUS NOVI ORBIS MEDICO PRIMARIO, AUCTORE
De AHOEMETL, Seu de tumpan0 aquein Νon ob aliud nuncupata est haec arbos a ΜexicaniSAΗΟΞΗoETL , quam quod juxta fluminum ripas ac aquarum fluenta nasci soleat, et eX ea Indi tympana , quae H0 hoeil, et Teponaetili Vocant, consuescant parare ; etsi alii dicant non ob id, sed quia juXta aquas ab aere tacta edat fragorem, id nomen Sortitam e8se, praecipue cum tympana potius ex materie Tlacullo*uahuitl , et Capolinquabuist fabricentur. Hispani, qui ad has horas transfretarunt, et Sa binam , et Cedrum ob materiei rubrum colorem vocant:
124쪽
Abietum genus citra dubium reserenda. Nam praeter fructum , omnemque faciem, quae nostrae penitus favent sententiae, materies , ut diximuS, molli S ac lenta eSt, corruptionique et Vitio abunde ObnOXia , maxime Si terrae
defigatur, cum Cedrina dicatur esse vivacissima ac pae ne immortalis) intra aquas namque integra diutius perse-Verat: quo factum est, ut consueverint MeXicenSes heroes , atque Reges eam, Velut ba8im et fundamentum aedi bus , quae sibi circa hanc paludem fabricabant, subjicere. Demum Μechoacanenses Peniamum VOeant. Sunt autem quatuor , quod adhuc intellexerim, hujus arboris disserentiae, inter se magnitudine, colore et fructu distantes; quaedam siquidem illarum altissimas Pinus longitudine, atque amplitudine superant, et candide esse reperiuntur, earumque nonnullae quatuor et viginti aut amplius pedes crassitudine aequant: aliae, quarum materia quoque candens est et rubrum cor sive medulla, his cedunt magnitudine, et nimces pineas reSina refertas producunt , sed quae vulgares oleas minime magnitudine vincant; quas pictas tamen ii buit exhibere, quoniam his ceterarum omnium formaS eX- pressisse sat fuit: aliae his quoque inferioreS Spectantur, Sed rubra materie et orbiculatiore coma : poStremae, et quae omnium minimae sunt, vix Malos Medicas vulgares
125쪽
vincunt magnitudine , quibUS materieS rubra eSt, et candens medulla. Cortice Omnes teguntur rubeo , foliaque ferunt abiegna , etsi minora et exiliora ; eX OmnibuSque resina, si non sponte, at flammis liquata fluit : forma esset eadem , quae nostrati Abieti, ni folia , ut diximus, tenuiora , rami depressiores, ae faStigia magiS acuminata aSSU gerent. ASSulae in vasa fictilia conjectae opertaeque , igne supposito, resinam effundunt, Sed ea non Sponte manat, aut quidquam simile vocato oleo, quod e bullantibus vesicis circa stipites Abietum Indicarum Stillat, erumpere ConSuevit, quas tamen a noStratibus nec digitum latum discedere quorumdam Sententia eSt. Ergo sapor ejuS arboris, de qua fit nobis sermo, acris adStringensque percipitur, non Sine quadam amaritudine et odoris SuaVitate. I emperieS calens est, et Sicca ordine tertio : nam et resina ejus abietina longe acrior et calidior est, et viribu8, ut diXimuS, Vehementior. Cortex ustus adstringit , Sanat ambusta, deSquamatamque et eXeSam cutem. Cum lithargyrio et polline thuris ulcera curat, ac cicatrice obducit exceptuS cerato myrtino. I USUS Cum attramento Sutorio Serpentia ulcera cohibet, foetus ac Secundas sumtu trahit, ventrem adstringit, et urinam evocat : folia tusa atque illita crurum scabiei et tumoribus medentur, molliunt inflammationes, et ab eis a
Cenc vulnera; dentium dolores prohibent, si eis colluantur
126쪽
ex aceto, vanoS et citra ullam rationem obortos timores pellunt, Sex obolorum pondere eX mulSa epota conserunt
hepaticis. Fructus taedaque idem praeStant. ReSina arboris acerrima eSt, vehementiSSimi odoriS, et quarto ordine calefaciens : dolores ortoS e frigore sanat, morbo articulari, e frigida causa profecto, mirabili celeritate medetur, flatum discutit, dissipat e pituita ortos tumoreS, laXat nervos qui ab humoribus craSSis Sunt diStenti, et reSolutoSPurgat, atque Corroborat : denique eis omnibus prodesse solet, quibus curandis cetera mitiora medicamenta frustra uni tentata , parumve profuere. Quibusvis regionibus Proveniunt, atque ita possent facile transferri ad Hispanos, si circa fluenta, stagnanteSve aut lente fluenteS aquaS, illiginosave loca Semine, talea, aut viviradice Sererentur, etsi omnium minima longe etiam ab aquis et naSci, et Servari soleat. Τoto anno proveniunt , toto anno reSina ab eiS evocatur, sed nullo tempore aut loco inveniuntur flo
De I TALAMENOETE , seu infima Abiete TLALAHOEHOETL , quam alii T achili, alii Tenpachoart li, alii Texcalpachili seu muscum lapidum , atque alii X0- pancellam Vocant, herbula est radicibuS firmata Capillis Si- milibus, e quibus breviusculos fundit cauleS refertos solio,
127쪽
iis Lenticulae squallentibus, qui ex aqua macerati statim hiant, siccati vero complicentur atque Claudantur, sole oriente pandantur , et occidente recludantur , hierocuntis vocatae Rosae in modum. Frigida est, Siccaque, et adstrin, genti natura : Saporis eXperS atque odoris. Ulceribus medetur, profectis e gallica lue, et quibusvis aliis, pulvis ejus inspersus. idem propinatuS ex vino albo Meti semiunciae pondere coercet fluxus , infantium aufert Vagitus, et comate assectis auxiliatur. Nascitur Xalatiauhci , amplexa cauteS, Unde invenit nomen, necnon apud Huaxacenses, ubi malpat si vocant, quoniam permista X0x0hui alli Seu Aparinae, admotaque , ut ipsi referunt, Splenem minuat.
I LAI AHOBHOETL , quam alii Cultlaxcolpatii, Seu intestinorum medicinam Vocant, radicem fundit Surculosam, caules lignosos, lentOS, purpurascenteS, asperOS ac ordine re fertos foliolis Lini, longiusculis, et angustis, interpositis floribus oblongis, eX albo purpuraScentibus, VaSCUliS Conten iis , parvis, et quadamtenus Stellularum forma. Sapor est glutinosus, et temperies frigida humidaque. Jus decocti radicum cruentae medetur eXpuitioni, et Sistit dysenterias: idem praestant ceterae hujus plantae partes, praecipue si
128쪽
admisceas induratum ovi luteum , gummique Vocatum a Me-Xicanis Olli
DE ATATAPALACATL , Seu testa aquis imposita.
Hanc herbam Μexicani Vocant ATATAPALACATL , quo niam testis lacunarum aquis impositis Similis sit. Paludibus , lentis fluminibus , et Stagnantibus aquiS est iamilia riS, non SecuS ac Nymphaeae specieS reliquae, ad cujus dis serentias et haec videtur pertinere, etsi solia longe mino ra Sint, cauteque et flore careat. PediculiS appendent folia, Umbilico veneriS quadamtenuS Similia, CraSSiS, rotundis, laevibus, rubentibus ac circa eXOrtum impleXiS, e quorum
inferiori portione radiceS prodeunt Similes capillis, limo ac velut ipsi aquae innixae : folia Sunt pinguia, Obrotunda, mediocria , eXSaturati superna parte viroris , ac dilutioris inserna: summis aquis velut illa Potamogeti aut Nymphaeae innatantia. Sapore atque odore caret, frigefacientique, et humenti temperie praedita est; cujus gratia pro Nymphaea vulgari ususpari et substitui commode poterit. Inflamma tiones et erysipelata arcet, curatque imposita, infantium febres drachmae unius menSura devorata Sedat, atque ita morbum obortis eruptionibus ad caput dicitur pellere, pudicitiam Servat, ac demum vitiis omnibus, a calore et Sic-
129쪽
citate pendentibus adverratur. Toto anno Viret , ac toto anni procursu vulsa Confert. I emperatum Caelum amat, aut paulo frigidius, quale est ΜeXicanum, et paludibus, ut dictum est, naSci gaudet.
In lacubus quoque provenit ATATAPALACATL Seclinia, et aquis ipsis velut fluitat, atque innatat, Lactucae, quam Cr Nam Vocant, quadamtenus similis et radicibus capillis haud disparibus, et rubescentibus: folia Sunt brevia, nerviS recta diScurrentibus distincta , pinguia, et Plantaginis foliis non plurimum distantia. Frigida et humida natura constat, et fortassis est Stratiotes, quam describit Dioscorides, aut illi congener planta. Nascitur in lacubus et stagnantibus aquiS quarumvis regionum, Seu ferventioreS sint, Sive ad temperiem frigusve pertineant.
De ATEPO APATLI, Seu Gerγn0n medicina. Radice AΤEPOCAPATLi firmatur transverSa, e qua aliae multae prodeunt Gerynis Ranunculisve similes. Hinc aSSu gunt caules duas Spithamas longi, tenueS, teretes, ac purpurei, et in his Amygdali solia aspera, flores vero Promiscue
130쪽
pallidi coccineique. Radices gustatae resinam Sapiunt, et glutinosae non Sine quadam amaritudine Sentilitatur, praetereaque odorae et SuaVeS , Calidaeque et Siccae gradu circuter tertio. Atque ita SeX obolorum menSura ex aqua devoratae Ventriculum, reneSque, frigida distemperie laborantes restituunt et confirmant, medenturque Sterilitati ab eadem causa obortae. Sunt eX Indis Medicis, quos super hac planta consuluimus, qui adserant, decoctae radicis jus aquae sontanae, aut fluvialis loco bibitum exstinguere se- breS , quod non Videtur rationi conSentaneum, ni febrium intermittentium frigora rigoreSue ita finiri velint, aut alicunde vacuata cauSa febreS CeSSare , etSi negare non possim frigidas etiam partes in hac planta latere, quarum opeid possit aliquando evenire. TemperatiS eXSultat regionibus, montoSis, aut CampeStribUS lociS nasci gaudens. Septem bri floret; radices Vero, quarum eSt USUS in medicina, Vel luntur a Novembre HSque in Januarium, et in universum
Radicibus sirmatur A1χcΑLXocniTL bulbOSiS, eXtra nigris et intra candidis : e quibus profert solia porraceis non omnino dissimilia , caules tenues, tereteS , laeVeS, et Su-