장음표시 사용
91쪽
sipodis auriculam a soliorum Similitudine vocant, juxta ri Vos ac lacus proveniens, radice longa, et circa geniculos fibrata, caule gramineo aut arundinaceo, et eodem modo geniculis internodiisque distincto, ac soliis similibus Potamogeto , Cujus Videtur SpecieS , poStremo rubescentibus: floreque coccineo et parvo. Duas hujus plantae reperias disserentias, viribus formaque persimiles. Utraque frigefacienti humentique natura constat , febreS Sedat , Scabiem et dysenterias curat , animi deliquio subvenit, pellit vanos timores , et languenti cordi opitulatur. Provenit temperatis regionibus , aut aliquanto calidioribus, qualis est ΜeXicana, juxta palustria et aquosa loca.
De A X CHII L Chichillic, seu f0re arundinace0 coccineo. Radicem fundit AcΑXocHiTL Chichillic crassam et fibratam , et eX ea cauleS tereteS, Cavos et rubeos, folia Arundinis, Maiative , unde nomen : flores coccineos, longos , et Summo caule Signorum forma prodeuntes. Radix est dulcis , lubrica , et ulceribus medetur : foris etiam odorisque usum praebet, et Spectabili placet pulchritudine. ESt et alia planta ei congener, sormaque universim persimili, Sed Omni ex parte minor, ae floribus ex albo rubeScentibus:
quamobrem Praecedentem coccineam VocaVi.
92쪽
De ACACAP VILITE , Seu olere cre pisante in aquis.
Lacustris herba est ACACAPAQUILITL , radicibus innixa capillis similibus, hinc inde ab ipso complexu caulium procedentibus; qui cavi sunt, purpurei, rotundi, laeves , aemediocriter crassi , unde folia prodeunt rara , longa , angusta , et Similia arundineis, quamquam minora, nerviS multis secundum longitudinem discurrentibus, ac flores Chamaemeli. Frigidae est, atque humentis naturae: pro olere Cruda , atque Cocta eStur. I Oto anno Vivit in MeXicana palude , ni gelida obsit hiems, floresque cum ceteris producit herbiS.
De A CAPA VITT, Seu herba crepitante in aquis. Radicibus innititur ACACAPAXIΗU1ΤL tenuibuS et albiS, e quibus fundit caulem quadratum, vireScentem, Striatum, cavum, Sex circiter cubitos longum, et in eo mucronata et numerosa folia, siliquas tenues et prolixas, ac florem luteum. Foetidum odorem Spirat, frigida conStat temperie , ac febreS quocumque modo admoveatur exstinguit. Provenit apud ferventes agros Tepecuacuuci.
93쪽
De A GUILITE, Seu olere simili Arundini.
Herba est palustris, edulis, radicibus capillis similibus , caule cavo, purpureo, salignis foliis, flore Chrysan themi , sed umbilico purpureo. Calida, siccaque natura c0nstat, tenuibusque partibus, et ad attenuanS victus institutum pertinentibus. Nascitur juxta stagnantes, aut lente fluentes aquas locorum ad temperiem pertinentium, aut paulo calidiorum, ac nominatim juxta paludem Mexicanam.
De CHI LACATT Acalli acenSi , Seu cetra arundinea.
Radicem fundit CHiΜALACATL Acalli acensis magnam, et Surculosam , Caules Scabros, teretes, et geniculatos : et in eis folia aspera , subalbida , Oblonga , serrata, et juxta exortum nullis laciniata crenis, angusta et Inlybo quadam- tenus similia: florem album in poStremis caulibus vasculorum figura, parvum , Oblongum, Velut aggregatum in comam, ac rorem Caeli ita excipientem, ut ab eo , quisugat, praedulcem hauriat liquorem. Calida , Siccaque ordine Secundo natura constat, et nonnihil acri Sapore. EX tergit redacta in farinam radix ulcera, confert surditati ac Saniem exsiccat. Nascitur in calidis Acalliopacensibus, mul iisque aliis in locis.
94쪽
Frutex est radici innixus magnae, auctae Surculis , eX qua oriuntur caules quadrati, pennati, et purpurei: et in eis folia magna, firma, asperaque , intercurrentibus veniSpurpurascentibus, et Inlybo quadamtenus similia: ac flores candentes ; Verum hujus nullum adhuc usum cognovi.
De CHI LACATT Peruitia, seu magna , quam alii sorem Solis vocare Solent. Radices fundit CuiMALAcATL , quam Anthilion vocare possis, fibris similes , ex quibus unicum profert caulem, in arboris altitudinem aSSurgentem , brachium CraSSum , rotundum , caVum , atque eXSaturato colore virescentem: et in eo folia magna, Serrata, inferne candescentia, et Urticae aemulantia formam: flores orbiculares, dodrante sportento simile) ampliores, luteos, et nonnihil juxta mediam orbitam flavescentes. Subsunt semina illis Melopeponum forma, etsi teretia sint , lenitate , temperie , ac cetera fere natura similia: quae licet liberalius devorata dolorem capitis eXCitent , pectuS tamen leniunt, ardorem eXStinguunt, et apud aliquas gentes lusa , coacta in panem assaque frumenti
95쪽
praestant usum. NaScitur quibuSviS locis planis atque campeStribus, laetior tamen campeStribuS et cultiS.
De CHIMALAPAX0cuir L , seu Jlore Chii naticati. Radicem mittit ChiiΜΑLACAXOCHITL Raphano Similem, ex qua funduntur caules multi ac fulvescentes , solia Ocymo proxima, ac flores in ultimis ramuli S purpuraScenteS, coacer vati in capitula, moris haud disparia; cujus adhuc nullam
Radicibus innititur capillis Similibus ACAΤZANAYCXITI ac fusci coloris ; e quibus proseri cauleS tereteS , tenueS, laeves, nitidoS, e purpureo in nigrum Colorem tendentes, ac similes Adianto: et in eis folia tenuia et longiuscula, terna per intervalla, ac pedibus digitisve Sturnorum similia , unde Sortita est nomen. Ad Adianti species videtur haec planta pertinere. Frigida, Siccaque et adstringenti natura conStat, et ideo adjuncta TLIahoeh0eti, et Texca pachili Xalatiauhoensi, medetur diarrhoeis. Provenit monto' Si S atque SaXOSis locis. l
96쪽
De A XILOTIC, Seu Maidit culmo alit arundine.
ACAXILoric , quam alii Oxochiil Seu Jὶ0rem unicum, alii Nextuma oohiti seu sorem frumenti indici Tlaossive δε- cocii , alii Teuhxochili seu sorem Principis, ac demum alii Elaxochili soremve Eloti nuncupare Solent vocant
autem Megicani Eluten Spicam illam seu basim praedicti frumenti, quam undique acervatim constipant grana) ra dicem fundit longam, crassiusCulam, ac senSim gracileSCentem , fibratamque, aut Surculosam ; e qua multi prodeunt stipites recti, tereteS , tenueS et in fulvum VergenteS co lorem , praecipue juXta exortum foliorum , quae TFauhili nis, Ρolygonive similia sunt, majora tamen , ordine circa caulem utrinque disposita, Raphanum olentia, et flores per
extremas parteS caulium terniS Velut coroniS ambientes, Cyaneo8, oblongoS, et circa ultima labra crenatos. Sapor est paululum amaruS, Odor fere nulluS, ac Vires calorificae et salinosae: febres interpellatas illita aut pota sedat, trium drachmarum pondere ventris necat tineas , bilina que egregie purgat. Solet autem misceri aequis portioni
π0chiil , et omnium pariter contuSarum duae SeXtulae ex aqua devorari ad nimias mensium alvique fluXiones co&-
97쪽
cendas. Temperatis ac planis locis gaudet , aut paulo calidioribus montosisque , Velut apud X0chimilcenses , a quibus accepi, tumoribuS praeter naturam non Sine maXima uti, litate applicari, aut his, qui febre ardenti, aut Sinocho correpti punctis toto corpore inficiuntur , pulsis fortassis per cutem humoribus , tabeScentes impinguare , et appositam capiti desipientibus opem ferre.
De ACAZA Ira, Seu fabula arundineo. Herba est ACAZACATI nostratibus Carrecti8 persimilis, frigida et humenti natura, et cujus decocti jure febrientes Indi medici lavare praecipiant. Humectis et lacustri bus locis nasci gaudet, et regiones amat frigidaS, aut tem
De A GVIra Mecati, seu herba volubili arundinea.
Genus est volubilis ACAQU1ΤL Mecati, calyces proserens ea parte, qua proXima est pediculo, purpureOS, ac circa eXtremum candidos, nec diSsimilis cyaneis, qui jam in Hispanias delati sunt, ni illi cyanei essent, nam et folia Hederae constant figura ; quo sit ut congenereS esse utrasque
has planias , quisquam nec immerito arbitrari po8Sit. Frigida natura constat, quamobrem febrientibus pueriS so
98쪽
lent eam illinire. Nascitur juxta aquarum ductu S, alveoS, et rivulos Hoaxtepecenses, multisque aliis simili calore lo-
Dc CHICO CATL , Seu Sextuplici Arundine. Volubilis planta est, quae licet viX hominis longitudinem Superet, aut femoriS CraSSitudinem, tamen Si arbo rem quampiam eXCel Sam proXime nanciScatur, illam ample-Xa in Summum cacumen ConScendit , Stipitem profert su- Scum , virenteS ramos, folia Mali Medicae, sed majora: florem album, exiguum, ac fructum nullum. Sapore et odore insigni caret, frigefacientique et lubrica conStat natura : florum ejus aqua Stillatitia inflammationibus narium, oris, et oculorum solet auxiliari, solia devorantur seriaiunciae pondere adversuS dysenterias, la8Situdines ac casus, et SanguiniS VomitioneS : tumoreS repellunt et coercent ictis locis applicata, succurrunt plagiS, ac febreS Sedant. Provenit temperatis et frigidis regionibus, montosis planisque locis , velut siuauhehinanci, siuauhtepeci, et Totolatae.
De WA LACATL , seu fuso ligneo. Arbor est parva folia serenS Xochinacartii, Sed asperiora , brevioraque , et interdum illis Olivae minime majora:
99쪽
acinos ternos toto Caulis procursu, parvos , ac luteos, et circa soliorum minorum exortum prodeunteS. Tetzc0qci eam vidimus, ubi quamquam nullum ejuS USum potuerimus eg- piscari , ob ejus pulchritudinem historiam nostram naturalem cenSuimus non dedecere , ideoque illam curavimus et depingendam, et deScribendam.
De TEPEA XOCHITE , seu fore Arundinis montanae.
Radice firmatur I EPEACAXOCHITL , quam Mechoacanenses Caboaxen vocant, longa , craSSaque, fibrata ac sensim gracileScente , e qua proferuntur cauleS rubet , et in eis saligna solia , ac flores longi, vasculorum figura, prolixis pediculis appensi , et rubescentes e pallido. Infusae radices dysentericis dicuntur mederi.
De TOC CATE , seu dasipodis Arundine. Inutilis herba est ΤocHACATL , atque Supervacanea, ut quae ad medicamenta non Spectet, verum tamen ab historia naturali minime abhorret, ob formam ejuS peregrinam, atque viSendam , Comantibu S undique luteiS floribus, caulibusque senis angulis pennatis insignibus, soliis asperis, et quae Senos manuS forma digitoS OStentent. NaScitur Tepoettiani.
100쪽
De re u Acanthultl , seu herba Dasip0dis arundinacei.
Uerba est Tocu axibuiti radici fibratae insistens, profert caules multOS, proliXOS, teretes: et e singuliS geni culis bina folia, serrata, Urticae aut Ocymo similia , et jurata unumquodque illorum bina alia, eadem figura, longe tamen minora. Herba eSt acris, odora , Calidaque et Sicca om
dine quarto, Sapore et Odore Pulegii, adeoque ejus species , sed magna ac Octo dodranteS longa. Utuntur ea Indi Medici sui siendis his qui capitis dolorem a frigore ortum patiuntur. Nascitur Tetoatiani.
De altera Tom Acaxibuit LVolubilis est Tocu Aoaxihuiti altera per terram repens , Pyri folia proferens, hirsuta et Squallida , ac fructum Ciceris, in cuspidem desinentem, de qua nihil insigne accepi. NaScitur Tettocant.
CAPUT CXXV. De altera I CHACAN.
Radicibus firmatur altera TocΗACATL SurculoSiS multisque: e quibus fundit caules hominis aequantes altitudinem,