장음표시 사용
161쪽
I 29 cibus fibrarum in modum, foliis Amygdali serratis, et paulo minoribus , caulibus tenuibuS, e quorum postremis flagellis flores albi erumpunt, qui priusquam hient, SimileS Semini Coriani videntur, ac demum SeneScenteS in pappoS abeunt a quibus flagellis flore onustis , et quadamtenu S decumbentibus invenit apud indigenaS nomen. Sapor eSt acriS,VehemenS Odor, ac CalefacienS, et eXSiccanS, ordine fere quarto natura ; quamobrem confricatam foliis faciem mire dicitur extergere, lepras, tineas , lichenas, et Varos, Cum aliis cutis sordidis vitiis , curare, cum calce vero et I θ- et oti viridi impetigines. Quin et alia praeStat juvamenta, quae ejusmodi temperiei Solent e8se propria et peculiaria. SuccuS Sive per Se, Seu perini StuS aliiS extergentibus medi camentis eamdem fert opem. I emperatum Solum amat, qua te eSt Mexicanum et Ichcat eupense, et CampeStria loca. Est et alia herba A antly dicta eadem fere nominis ratione, praedictae similis, ni folia ampliora eSSent, ac minime Serrata , eademque natura et facultate ; quamobrem sunt qui eam veluti praecedenti congenerem A an quoque vocent.
DE ATE CINATL, seu herba simili Cimati Ad Phaseolorum genera a Μexicensibus Etl universim Vocata, quae apud hanc novam Hispaniam paene innume
162쪽
ra Sunt, pertinere Videtur AFec0cimat I. Radicem vero fundit crassam , fibratam et brevem , eX qua oriuntur caules tenueS , tereteS , VirideS atque Volubiles : solia Pyri mediocria , obrotunda , illis Olaliubqui haud dissimilia et paululum in cordis figuram inclinantia : flores in postremis ramis coccinei et in stellarum modum radiati; ex quibus sunt siliquae fabalibus , reliquorumve Phaseolorum SimileS, in cludentes Semina fabas ipsaS imitantia. Venit ejus plantae radix apud IndoS in nutrimenti USUm, i ea eSt harum gentium voracitaS atque ruSticitaSi nam licet Sapore non Sit admodum ingrato, difficile tamen coquitur, duramque et fibratam praebet alimoniam. Frigida atque humenti natura conStat, et odore fere nullo. Succus ejus oculis inflammatione laborantibus Subvenit, radix vero cruda , aut jus de cocti ejus ventriculum et inteStina Supra infraque vacuat. Nascitur in agris Μexi cenSibuS omni fere tempore, Campestri udoque Solo, et floret decidentibus imbribus.
De Imra , seu eduli quadam radice. Herba est, volubiles caules proserens, solia parva, te na, et vocatae Numulariae proxima et obrotunda, flores pur-PUseOS , radicem longam , fulvam, Raphani radici similem edulemque, multi et tenacis nutrimenti, Si aquae donec te
163쪽
nerior fiat, incoquatur. Radix Semiunciae pondere devorata dolori renum medetur , nec alius est, quod Sciam, ejus in medicina usus. Nascitur in agris Mexicanis, Huehuetocensibus, atque aliis temperatis, aut paulo calidioribus locis.
De CICINANC, seu planta Cimati simili Radix est similis napo, fibrataque, unde prodeunt caules volubiles et rubet , ornati foliis ternis, cordis figura, similibusque ceteris Phaseolis, quorum eSt SpecieS, ac Sili- quae mediocres, eX purpurei S, ac velut racematim dependentibus floribus. Temperies est frigida et adStringens. Radix trita inspersaque ulcera curat, abstergit enim illa, et cicatrice obducit ; quo fit, ut Palanc alii seu ulcerum medicina a plerisque vocetur. Oculis tentatis inflammatione mire consert. NubeS et Superexcrescentes carnes discutit, fluxum alvi coercet , tuSSi auxiliatur , et enixaS corroborat. Jus vero decocti radicis opitulatur dysentericis. Nascitur in calidis ac temperatis regionibuS, qualis est Μexicana.
De TEPECI TL, seu Cimati m0ntana. Radicem fundit TEPEciΜΑΥL surculosam et proli Xam, et inde caules praetenues, et solia oblonga, floreS candentes,
164쪽
ac parvas siliquas. Ad PhaSeolorum Specie8 pertinere quoque videtur. Nam et Sapor radicis idem est , frigicaque aut temperata natura. Ajunt Semiunciam radicum tuSam atque ex aqua devoratam ciere Vomitum. Nascitur in collibus ferventium regionum , qualis eSt Chiauhila.
Volubilis est venenati genuS; cujuS radix eraSSa appa ret , ac solia indemersili serro similia.
Herba est Balloti similis , multis tenuibusque firmata radicibus , unde profert caulem quadratum , et in eo folia rara , mediocris magnitudiniS , cordi S fere figura, et paululum Serrata , floreS CyaneΟS parvoS, VaSculi S SimileS, e Summis ramulis racematim dependente8. odor gravis est, sapor nonnihil lubricus, et natura Vel tantillum calida atque humida tamen. Succus ejus unciae Unius mensura ebi bitus bilini per superna vacuare dicitur, et Scabiem Cura re , infuSUS alvum eXtergere , et Semen torrefactum Cum Chian mederi dysentericis. Sunt qui Tepechian aut Za- cachian, quod eSt montanum , Seu herbaceum Chian, vo
165쪽
cent. Clemen8 Caelum amat, humectoque et uliginoso nasci gaudet Solo.
De ACHAN X0chil ecensi. Radicibus insistit AcuiAN Xochil ecensis fibris similibus, unde profert quadratum caulem, geniculatum per intervalla , folia Ligustici serrata, aspera et oblonga : florem in
postremis ramis orbicularem, pilΟSum et Candentem, erinaceorum parvorum forma. Calida eSt, amari Saporis, odora que. SuccuS drachmae UniUS mensura bibitus urinam elicit: folia contusa ac devorata pugilli UniUS pondere enixaS corroborant , illita Vero Scabiem curant. Provenit juxta rivulos Xochil ecenses , unde illi, ne nominum Similitudo errorem pareret, fecimuS cognomen.
DE CHIANI TACOTL , seu Uingachian. Arbor est parva, folia serens Ocymi, Sed minime serrata , et in tenuiuS acumen deSinentia: florem coccineum, exilem , et alicubi parvas SpinaS. Sapore et Od Ore Caret, frigidaque et salivosa praedita est natura. uuauhilae naSci tur udo irriguove Solo.
166쪽
dici crassae et fibratae innixus, unde mittuntur Stipites multi, pollicem crassi, solia Ocymi circinata, aSpera, plena interventis obliquis, qua in re dissert a praecedenti arbuscula , cujus foliorum terna intervenia Suam longitudinem discurrunt, aliis minoribuS tranSVerSim eXOrientibus, et flores purpurei modicique. Calidus eSt, et nonnihil acris: tusa folia flatum discutiunt , alvumque emundant infusa. Provenit apud Pahuatianenses.
De CHIANTZOTZ0L , seu herba Simili Chiantetotetoli CHIANTZOTZoLTo , quam alii Tecamactiaci latetin seu medicinam in ore sonantem , alii siuaubtili alii , quod Venerem eXcitet, alii Mec alli Vocant, herba est radici innitens fibratae , e qua multos caules fundit, binos dodrantes longos: et in eis folia per intervalla qUatuor unciarum , oblonga et parVa, acervatim Cohaerentia, interSer tis floribus modicis, oblongis, parvis et eX albo purpura Scentibus , permultis capillamentis luteis hinc inde exorientibus. Adstringenti dulcique radix viget natura, atque ita solia iuga et epota e liquore quopiam adstringente alvum
167쪽
fluentem cohibent. Radi , quae Subaeris eSt, tuSa, et duarum drachmarum pondere devorata Vomitum Ciet , medetur tumoribus praeter naturam, ulceribusque: jus vero decocti ejus morbo gallico opitulatur. NaScitur in planis calidisque locis Tacaplahilae.
De CHIANTZ0TZOLLI, seu planta in hum0re intumescente. Radices fundit surculoSaS CHIANTZOTZΟLLI , et eX eiS Caules quadratos, et SeXqui dodrantales, solia Hederae majora, flores candenteS, exileS , VaSculis oblongis contentoS , in quibus demum Semen generatur atque Continetur, candenS, contusum, planumve lentium forma. olet thymum nostratem , sed e vestigio odor languescit: folia ac radices non omnino videntur eXpertia caloriS, aut cujuSdam adStringentiae et amaritudinis. Semen vero frigidum est, aut caloris temperati, non sine quadam lubricitate et SalivOSa natura, et quod devorari soleat matutino ac poStremo Vespere ad-Versus febres , ac dysenterias, ceteraSque defluxiones ex aqua Unciae unius pondere miro SucceSSU , dum tamen ventris bis aut ter applicetur emplastrum, conStanS araneo rum telis , oleo rOSato, et aliquot infriXis pariter ovis. Parantur eX eo , Saccharo ae melle condito, atque interdum
adjectis expurgatis amygdalis , melonumque , et aliarum
168쪽
plantarum seminibUS, pergrata quaedam genera bellariorum, Potionumque refrigerantium, qualis est Chiant20tz0llat olli vocata, exstinguendo febrili servori aptissima, ac bonum gratumque praebenS alimentum. Quin belli tempore maXimi habebatur, quo Si Saecum plenum Secum ferrent, nihil, quod alendo corpori esset commodum , Sibi arbitrabantur deesse. MiScebant vero id semen in farinam redactum Mai-etio torrefacto atque contrito, ut diutiUS integrum et immune a Vitio Servaretur, cumque eXPOScebat occasio, potionem parabant, Cui interdum Succum Meti, ignem expe tum , ViX melli noStrati cedentem , ac paululum siliquastri solebant adjungere. Ubique sata haec planta provenit, locis praecipue cultis, irriguis et aquoSiS.
Herba magna est CHIANPIΤZAHoAC , a foliorum ita nuncupata tenuitate, aut quoniam edulis sit Chianqualoni, additur enim Chiamat olli potioni , radices fundens fibris si miles , caules Striatos, ac Cerei appellati more, cui summa membrana detracta sit, in quatuor parteS divisos, solia praecedentis Chian, sed tamen nonnihil serrata, Pyro Similia et oblongiora , infernaque facie subalbescentia: flores purpu- QOS et Spicatos: Semen nigrum, quo paScunt indigenae avi-
169쪽
culaS Occines, caveis inclusas, quartim ingens est apud eos copia, haud aliter ac nostri phalarides, ChloriOS, atque acanthilides , et parant candentia quaedam bellaria, quae , ubi illarum copia suppetit, eX amygdalis confici addito Saccharo aut melle Solent. Nascitur locis planis et campeStribuS, cultisque ac praecipue inter Sata calidarum regionum.
De TEPECHIAN, Seu Chian montana. Radici insistit crassae, surculosae et candenti, eX qua profert stipites dodrantales, tenues, teretes et PurpureOS: et in his folia Amygdali, sed minora, et acuminata, alteraque ex parte subalbescentia , aliiS tamen minoribus ternisque ordine utrinque intersertis: florem ac semen Chiae Similem, unde nomen , Suprema Stipitum parte eXilem et, ut funi, Cyaneum, ae VaSCUlis Contentum. Amaro Sapore constat. Pulvis ejus toStae in8perSUS curat VetuSta ae putrida ulcera. Nascitur regionibus frigidis, in jugis, ac mon tanis locis MalinatoL Est et Talaochian simile Chiansit za-hoac, albo tamen conStanS Semine.
Radicibus insistit QUAUΗcΗIAN fibris similibus , unde
170쪽
mittit cauleS tenues, quadratOS, rectΟS et Coccineos: et in
eis folia Urticae, Sed longe majora, ac Sinu quodam altera parte inSignia : ramul OS refertOS acini S corymborum modo dependentibus, rotundi S sere, primo virentibuS, mox coccineiS, ac tandem tinctiS nigro colore, quo inficiunt attrectantium manUS continent enim quiddam Simile atramento ac semen durum includentibus. Frigida et sicca temperie conStat, et ulceribuS pulvis ejuS medetur. NaScitur Letoallanicis montibus et Acuit lapani.
CAPUT LXIX. De altera GUA GCHIAM
Frutex eSt QUAUΗCHIAN altera radices fundens, fibrissimiles, et ex his caules purpureos, folia Salicis Serrata, et flores in postremis stipitibus Spiniseros, racematim de pendentes , atque purpureoS. CauleS ac solia iuga meden iur ulceribuS , Si priuS eadem ex vino abluantur. Nascitur in montibus regionum cujusvis temperiei.
De sv A CHIAN tertia. Herba est cubitalis, caules fundens cinere0S, folia sere Ocymi, flores purpure08, parvos, SpicatOS , et VaSculiSoblongis in postrema parte cauli S contentOS , Praeter Ver-