장음표시 사용
271쪽
CAPUT LXXIX. De altera TZACU CHIT .
Est etiam altera TethcuXocn1TL radicibus sbratis ac Coa-tetontec0x0chiil similibus, unde proferuntur folia Iridi similia , Sed tamen breviora, caules Vero COCCinei, tenueS ae prolixi: et in eis flores quoque coccinei, foliis longis et angustis quinis , praeter medium umbilicum, qui longiusculus quoque et rubeuS est, compositi. Vis eadem, quae praecedentibus, locusque natalis idem. Alia praeterea Species nascitur Z ulae , ubi TonaAxochiti vocant , praece denti similis , sed stellatis ac minii colore floribus, quam etiam curavi depingendam.
Radices fundit I ZACUTLI Asphodelo similes, candentes et fibratas, e quibus oriuntur porracea folia, lineis discurrentibus Secundum longitudinem, caules recti et genicu lati, in eisque flores e luteo purpurascentes, Irinis forma quadamtenus simileS, sed longe minores. Radix est frigida , humidaque et glutino8a : ex ea enim paratur PraeStantissimUm gluten , et Valde tenax , quo utuntur Indi, Sed praecipue Pictores, ut pigmenta tenaciuS adhaereant, nec
272쪽
rerum repraeSentatae imagines facile deleantur. Secatur haec in frusta parva, et Siccata Sole laevigatur, atque ita demum nobile illud glutinis paratur genuS. POSSet tranS-
ferri in Hispanias, quando quibusque locis vivit , editis ac planis, Sed praecipue calidioribus. 'unt mederi dysentericis radicem ejuS Semi unciae pondere deVOratam, Verum ceteris etiam opitulabitur morbis, qui e defluxione, nimiave laxitate Solent oriri.
De C0ZTICCOATZ0NTE X CHII , seu stitit a fores ferente luteos , colubri capiti persimiles. Radices landit CogTiccoΑTZONTECOXoCHITI ovi figura, fibratas Striatasque, et eadem paene magnitudine, Pyrisve parviS SimileS, aut omnino Gaiz0ntec0π9chiti, cui etiam soli a Similia sunt, ni Si haec e8Sent latiora et longiora: Bores luteos et parvos, haud dissimiles illis Tetaouxochiti, eodem que odore. Frigida humidaque natura conStat radix, et devoratur unciae aut ampliori pondere ab his, qui alicunde
eXauctorati Sunt, aut ictuS SenSere. FloreS vero corollaS, floridas torques et manipulos, quorum apud Indos frequens est et perpetuuS USuS, CXOrnare Solent.
273쪽
Radicibus firmatur fibratis, oblongis, ac praecoci si cui adhuc virescenti valde Similibus, virentibuS, StriatiS, et contortiS : eX quibus eduntur folia Iridis, sed longiora et latiora : flores capitibus Serpentum SimileS, Unde nomen, rubeoque colore, punctiS tamen interstincto, Candido et pallescente promiScue micanteS, et cauleS tenueS, VirenteS, breves , laeveSque. Calidis provenit, et interdum etiam temperatis regionibuS juxta rupeS, aut arborum trunciS adhaerens , lices jam ad hortos cultaque loca descenderit, viridariaque exornet, in quibuS eXcolitur deliciarum ac florum gratia. Est enim flos forma spectabilis, Liliacet odo ris , et quem ViX quisquam poSSit VerbiS eXprimere aut
penicillo pro dignitate imitari ; a principibusque Indorum
ob elegantiam et miraculum valde expetitus, et in magno habitus pretio. Blanditiis et cultura non eget , Sed ex unica radice foecundissimus fit proventus. Ex hisce floribus , eque aliis praecedentium quarumdam herbarum con- generum huic, et rubro blatZio parabantur principum Indorum placentae, quas edebant contemperando ventriculi calori, Sive is accidisset a Solis aestu , Sub cujus radiis contraxisSent moraS , Sive ab alia quavis interna cauSa
274쪽
externave. Frigida Siquidem humentique Constat temperie.
Dc 'ALGACU I , Seu Teta ut si humili. TLAI TZACUTI I , quam alii Tlallaalam vocant , sbratae insistit radici , unde prodeunt caules: et in eis folia longa angu Staque, serrata, et Subalbida, Salviae aut Vrticae angusti soliae similia. Flores purpurei et oblongi, calyculo rum forma , qUamVis sint quae coccineOS et albos prope ferant. Folia omnium glutinosa sunt, et frigida Malvacea, que natura , Unde nomen. In pulverem redacta, devorataque Semiunciae menSura cum Chian , aut per Se , diar- rhoeas Sistunt, et aliaS quaSVi S corporis humani defluxiones igneaque tubercula. Nascitur in temperatis, nec longe ab urbe ΜeXicenSi.
De 'AUXILOTL, seu TZaulli spicae Maizii tenerae. Species est Tetauili, cujus radix fibras habet candentes et Subernet corticis in modum leves ac molles, filis tantumdem intra latentibus, nihil enim paene habent praeter corticem. Ex his prodit caulis teres, geniculatus per intervalla, quatuor longus dodrantes , et in summo flos coccineus , parvus. Oritur praeterea ab radice stipes alius
275쪽
Arundini similis, frequentibus ac parvis internodiis , Soli daque natura. Folia Sunt palmarum foliis similia. Caulis medetur dysentericis polliciS UniUS menSura ex aqua tempore matutino propinatus. Nascitur in SaXOSis collibus regionum calidarum. Frigidaque et glutinosa Viget natura, unde profectum eSt illiuS nomen.
De ATYITZICAZTLI, Seu Urtica aquae. Urticae monstrificae magnitudinis , Si cum nostratibus comparetur , genUS eSt : in arbori S altitudinem assurgit. Folia fert Personatae Serrata, Sesquidodrantem longa, dodrantem vero ac Uncias quatuor lata , Spinis horrentia, quibus lancinant contacta , Velut Ceterarum Solent folia. Editur cocta. Cortex cautium tunditur, neitur velut Linum , VeStesque ita eX eo parantur lineis haud dissimiles, aut deteriores. Nullum medicum ejus uSum novit haec gens, praeterquam pungendi corporis partem, quam calefacere eSt OPUS, aut VerSUS qtlam oportet evocare Sanguinem , et humores. Nascitur Tep0zllanicis agris juxta
Herba est spinosa, Malvae foliis, aut Vitigineis , sed
276쪽
minoribus, Cucurbiti nisue: floribus luteis, oblongis et modicis : radicibus vero fibrarum in modum multiS , tenui bus , ac supervacuis. ViS est eadem, quae ceteris.
COLOTZIΤZICAZTLΙ altera , quam alii Quauhtetit alaaetili vocant , genUS alterum est Urticae simile nostratibus, sed in nigriorem inclinanS colorem , spiniferum , et profundius Crenatum , ae Caule Crasso et rubenti. Pungunt hac planta hemicranias patientium capita , aut aliis de causis laborantia , articulOS dolentes, aut Permitia acce8Sionum passos frigora et rigores , Salubri, ut narrant, eVentu. Provenit Atatacci.
Irticae est alia species, caules proferens e radicibus tenuibus et rubris tenues, et coccineoS dodrantalesque: et in eis folia obrotunda , serrata, et Spinifera. odore caret, sapore videtur adstringenti, frigidaque et sicca natura. Tu- Sa appositaque, aut per se , aut cum Tlaxincaluisiti, tumoreS Praeter naturam curat, atque repellit
277쪽
De G VH: ZICAZTTI , Seu Urtica m0ntana. Urtica est nostratibus Similis, sed amplioribus foliis et eisdem quoque Viribus constans, quam non dedignati sumus et pingere et describere, ut norint omnes quam apud Novam Hispaniam rerum etiam noStro orbi notarum luxurient varientque SpecieS.
De TEGUANI TZII ZICAZTLI seu fungenti Urtica.
I EQUANITZITZICAZTLI , quam alii Taleticaetili , alii me-itzitzioaetili , alii vero Collat zitaicaatis vocant, Urticae est alia species , nostratis foliis , Sed longe amplioribus, et valde pungentibus, unde nomen. I Usa dolentibus membris solet adhiberi, aut si universum corpus doleat, devorari. Nascitur Papalati aci calidis et humentibus locis.
Reperi etiam apud Teportlanenses alias duas Urticae SpecieS, quarum priorem VOCant ΤLALTZIΤZICAZTLΙ , quaSi V ticam humilem , nempe Volubilis genus, foliis Bryoniae asperis spiniferisque, unde nomen, et floribus luteis. ΡΟ-
278쪽
steriorem vero Colotetit zicaalli ob folia Scorpionum caudas imitantia tenuitate. Neque de illis quidquam egregium accepi , quod referre possim, praeter genuS ac formam.
De septem GALGI ICAZPLI Speciebus. Quatuor praeterea alia offendimus ΤLALTZIΤZICAZΤLI ge.
nera , quarum formaS ex imaginibuS dignosces. Virtute enim et facultatibus ceteris Sunt SimileS ; quarum pulvi S inspersus ulcera putrida curare dicitur. ESt et alia Tlaltetit zicazili species radicibus in capillorum modum , ex quibus duo tresve cauleS oriuntur ' et in eiS folia Serrata , rara , Olivae similia : flores Spicati, rubeScente semine referti cujus pulvis infusus naribus fluxum sanguinis SiStit. His adjungantur aliae duae, quarum prior soliis constat Verbasci et floribus Cirsit. Calida , Siccaque et adStringente pollet natura, atque Zibethum vocatum quadamtenus olente , et cujuS decocti jus bibatur adverSus dysenterias: folia Vero capiti confricata obsistant defluxionibus. Initio spinifera, Sed procedente tempore ac decidentibus spinulis innoxia ac lenis, proveniensque in calidis regionibus locis humectis, et fluminum rivorumve marginibu8. Altera vero foliis maXimi8, spiniferis, Verbasco quoque aemulis, et leniS decidentibus spinulis , sed frigidae Siccaeque temperiei. Μedetur radix tu-
279쪽
sa et admota ustionibus, inflammationibus, et scabiei. Na- in locis aquosis et humidis stuat nabl censibus. Est et aliud genus allatum ex Huaxo si agro, foliis oblongis, Serratis et angustis, Sapore amaro et calida temperie, cu Jus otia duarum drachmarum pondere bilina per superna purgant, et appetentiam eXcitant.
Urucae et haec est species, Obrotundis foliis, multisque tenuibus radicibus. Folia tusa , permista resinae ac apposita dolores e frigore ortos leniunt. Idem praestant in ita aut confricata, Vel eorunadem decocti lavatio.
CAPUT XCIV. altera TYITYICAZΤLL
Provenit Hoeitialsae aliud Urticae genus, foliis hastarum mucronibus Similibus , serratisque , radice crassa et brata, caulibus virentibus, teneris, laevibus atque rotundis , floribus spicatis a singulis foliorum eXortibuS proce-entibus, qui tandem in exilia Semina transeunt. Pungunt his tempora caput dolentium , atque ita inquiunt dolorem sedari. Radix cocta impositaque furunculos maturat et aperit. Foliis confricant crura iter agentes, cum Sentire incia
280쪽
piunt lassitudinem, ac defatigari, emollienteS ad hunc modum laborem , ac SenSum Velut hebetanteS. Radix nullum videtur praeSeferre Saporem , Sed lubrica atque humens apparet. Nascitur , ut diximuS, H0rit talpae juxta domos a que ParieteS.
Herba est ACHAIACATI radices fundenS SurculoSaS, et capillatas : et ex eiS Stipites lignoSOS ac rubescentes . folia subalbida , longa et anguSta. Frigida adStringentique con Stat natura , et ulceribuS antiquis Opitulatur insperSus pulvis radicum , et caulium contritorum. Nascitur in calidis aquoSisque locis. Hanc plantam pingendam non Curavi, quod copia adesset plantarum ejusdem facultatis, non tamen judicavimus descriptionem praetermittendam. ViSa eSt a nobis apud uuauhnahuacenses, Temiratistaincenses et Gallanen-
De APOT0 TLI, seu Phaletis, anda. Junci genus est APOYOMATLI medulla referti, ae geni culati , et sesquiuinam longi. Radicem hic fundit longam et tenuem, sed per intervalla tuberculis Obrotundis noda iam , capillatamque, et florem parvum et anguStum. Odora