장음표시 사용
361쪽
ET TOTIUS NOVI ORBIS MEDICO PRIMARIO, AUCTORE.
De C RAPETI , seu planta rubea. Radicem fundit CAAR PETI rubram , Unde nomen, Raphani similem et crasso cortice Ve8titam , eX qua prodeunt pediculi tenues, teretes, Spithamaei, atque PurpuraSCenteS: solia hirsuta , Serrata , oblonga , quina, et Similia Quinquefolio. Radix Saporis est Valde adstringentis, frigidaeque et Siccae temperiei. RadiceS et folia tu8a tumoribus praeter naturam imponuntur, pulviS Vero utili SSime inspergitur ulceribus. Congenerem eSSe huic eXiStimo eam plantam, quam Μexicani Isiacat at si vocant nam et Vis eadem est,
362쪽
sed breviora folia et minus rubra in et utramque ad Quinquefolii genera pertinere: quamobrem ejuS descriptionem huic statim adjungemus. Nascitur Parcuari, provinciae Mechoacanensis, ubi et aliae duae plantae proveniunt eodem nomine, de quibus seorsim est a nobis dicendum.
CAPUT ILD rLLA TYPATTI, Seu cont0rta medicina.
Radicem sundit Raphani rubescentem , et quandoque contortam, unde nomen; a qua multi prodeunt pediculi cim ca exortum rubet ac Sex uncias longi, quorum extremis partibus quina procedunt folia serrata , illis Pentaphylli similia , sed aspera; caulis est cubitalis, et in cacumine flos luteus, orbicularis et modicuS. Frigida Siccaque natura constat ; quo fit, ut narrent Indi radicem Sex drachmarum pondere devoratam febribus mederi. Pentaphyllo vero adeo similis est, ut eadem, aut illi congener haberi possit, quamquam hujus radix crassa sit, atque depilis.
De OPAXIMOTL , Seu herba tinctoria.
Radici innititur X APAX11301TL longae, digitalis crassitudinis , fibratae et vocati Raphani simili, extra rubeae, intra vero ex rubeo candescenti, unde multi prodeunt pediculi te-
363쪽
nues, teretes , et coccinei , quinis foliis ornati, singulis tamen in binos sinus ternasque sissis cuspides; quo fit, ut pos sit ab aliquo haec planta in Pentaphylli genera referri; caules quoque rubescentes, referti flosculis, interdum rubeis, in terdum candidis; sunt enim ejus duae Species, quarum altera flores ac radicem candidam fert, altera rubeam. Frigida , siccaque et adstringenti natura constat, ideoque ejus semiuncta tusa ac devorata praeter alios, qui ejus temperiem sequi solent, effectus febrem eXstinguit, OriS ardorem sedat , adstringentibuS quibusque medicamentis utilissime miscetur, BUXUS Compescit, e calida praecipue intem perie ortos, ventriculumque imbecillem roborat atque confirmat. Nascitur in locis saxosis ΜeXicanae regionis. Sunt qui Tet callo vocent, nec desunt qui Tutiauheapalli seu medicinam rubram , aut Ob colorem coccineum radicis et caulium, aut quoniam alteri plantae eodem nuncupatae nomine sit admodum similis.
Est et alia species Pentaphylli, radicem proferens longam , Crassam , atque rubeScentem, quina Septenave folia, Serrata, obrotunda, inferne Squallida et Superne VireScentia, et flores rubros. Frigida pollet Siccaque et adstringenti na
364쪽
tura, atque ita Indi refrigerandi, adstringendi, et dysenterias coercendi causa ea non inutiliter uti ConSueverunt.
De T CPALTEM NI, Seu manu Leonis.
Memini me, cum de generibus ocopellati Libro tertio agerem, attigisse hanc herbam , quae hie rurSUS , quoniam ad Pentaphylli differentias videtur pertinere, non immerito repetetur ; Siquidem capillorum inStar firmatur radicibus, unde profert pediculos tenueS et rubeos, quibus appendent quina solia, oblonga , Serrata, et Diapensiae Similia, et florem viridem et modicum. Vis eadem , quae Pentaphyllo, frigida nempe et adstringens ; quo fit, ut alligata brachiali curet haemorrhoidas, et radix dentes firmet. Quin dolori aurium medetur ac pituitam admotuS pulvis naribus
De cHr Rhi, seu Charoeti secunda. Frutex est CHuΡRkr radici inSistens craSSae et longae, externa parte ex albo pallescenti, et interna purpurascenti ex albo et luteo, unde nomen : prodeunt ab illa multi rami tenueS, prolixi, eXSaturati Viroris, et Vergentis in colorem caeruleum , teretes, laeves, ac referti Mali Medicae foliis, quamquam majoribus et luteis, ac Stellatis floribus.
365쪽
Sapore et odore insigni caret, Siccaque et adstringenti con- Stat natura. Habent hanc plantam indigenae in magno pretio , quSque Vires in arcani S recondunt , quaS tamen magna cura atque diligentia ab illis extorsimus, affirmantibus plantas reliquas Μechoacanenses in sedandis a morbo gallico ortis doloribus facile Superare ac Vincere , CurandiS nervorum affectibus, Scabie, atque aliiS pernicioSiS et rebellibus morbis , et qui levioribus medicamenti S non cedant ; si radix unius unciae pondere recipiatur, aquae Vero bini congii, ferveantque ad ignem, donec tertia ParS abSumta sit , jusque decocti ejus Semiunciae mensura quotidie Sorbeatur, eadem Victus ratione instituta, quae decoctum aSSumentibus praescribi Solet: idem decoctum medetur praeter naturam tumoribus ulceribusque , et ceteris
Symplomatis, ab eadem lue profectis, et potatum, et illitum : tumores capitis et brachiorum discutit, dysenterias compeScit, excitat appetentiam , et impinguat eXtenuatos. Nascitur in calidis Mechoacanensibus, aquosis et humidis
Herba est radici insistens fibratae , unde proseruntur stipites multi, prolixi, fulvi: et in eis folia Serrata, Urticae aut Ocymi proxima, Sed tamen oblongi ira, et juxta
366쪽
cacumen fores longi et angusti, ex albo rubescentes: his decidentibus apparent Vesicae cordis figura, in quibus continetur semen. Calida et Sicca radix natura constat. Eadem tuSa , reSoluta eX aqua , et SeX Obolorum pondere epota scabiem curat, etiam gallicam, ac Ventris dolores lenit. Nascitur in calidis et frigidis Mechoacanensibus locis.
Radice firmatur Raphano simili, fibrataque , unde mi tit caules multos : et in eis folia per interValla terna, longiuscula , angusta, et pinguia. Frigida et Sicca Viget natura , confertque flos ejus inSpersus Vetustis plagis, etiam e gallica lue profectis. Nascitur aridis ae Saxosis locis provinciae MechoacanenSis.
Modicus frutex est CHUCUNGUARIQUA , fibratae insistens radici, unde asSurgunt tres, quatuorve StipiteS , ternas Spi-thamas longi, folia angusta prolixaque, coacervata per intervalla , ac Semen circa postremos ramulos vasculis binis congestum. Folia amara sunt, et calida juXta tertium o dinem , siccaque temperie praedita. Radix drachmarum dua-
367쪽
rum pondere devorata, evocato Sudore, dolores e gallica lue ortos curare dicitur. Provenit apud Mech0acanenses.
De C in , seu medicina urenti. Ηerbula est radices fundens numerosas , Asphodeli similes , Sed minoreS, unde eduntur cauleS tereteS et tenues, foliis rutaceis, per intervalla binis, longis, angustis, et in cuspidem desinentibus, et semine in Summo orbicularibus vasculis contento. Folia tusa et genis illita dentium, atque adeo quemvis alium dolorem placant, etiam e lue gallica profectum , admistis praecipue vermibus , quos Μexicani vocant Costoahoastis. Nascitur Mechoacani, montoSis et campestribus locis.
Herba est CURIQUA secunda radicibus innixa Asphodelisimilibus, fibratis tamen ac funiculis quibusdam appenSis, unde profertur caulis unicus, Arundini similis, foliis longis, angustis, arundinaceisque, et nervi S Secundum longitudinem discurrentibus insignibus tectuS. Calida Siccaque natura , ut nomen indicat, praedita e8t: radiceS Vero tritae ac devoratae dicuntur doloribus a morbo gallico prosectis me
368쪽
De CURIOVAt tertia seu volubili.
Radices fundit fibris similes, et ex hiS cauleS contor-tOS , SarmentOSOS , ZC jUXta geniculos, qui frequenteS Sunt, maxime rubescentes: soli a Solani, fructumque in postremis flagellis luteum , et racematim dependentem , Oblongum, tenuem, et Spiniferum. ArboribuS prope adStantibus advolvitur. TemperieS eSt inSigniter calida et Sicca, ut testatur nomen. RadiceS tUSae , atque eX aqua devoratae dolores leniunt: iuga vero Alia pannoS di Scutiunt et tumores alios. Succus radicis unciae unius pondere epotuS tusSi confert, et appetentiam excitat. Nascitur in calidis Mechoacanensibus.
De CURII A quarta. Herba est multis radicibus sibrarum in modum innixa, lacteque manantibus, unde prodeunt caules tenues , duos dodrantes longi, teretesque, folia subalbida , serrata, et intres cuspides binis Sinubus divisa. Vis est urenS; lac ejus exulcerat loca, quibu8 apponitur, ampullis e VeStigio excitatis , atque ita arthriticis utiliter admovetur. Oleum vero,
369쪽
eui solia infringuntur infundunturve, illitum dolores sedat Nascitur JUechoacanicis agriS.
De TOLXOCHIra, seu fore sonalis. Volubilis herba est CovoLXocuiri, radici innixa nucis juglandis magnitudine, e qua profert caulem teretem, lae-Vena , purpureum et pennam anserinam cra8Sum, in eoque folia arundinacea , sed breviora aut minori Plantagini similia , eodemque modo distincta nervis Secundum longitudinem discurrentibus, flores extremo cauli acervatim adhaerescentes calycum forma, Spectatu pulchroS, et e rubro in viridem tendenteS colorem , punctisque quibuSdam variatos, intra quoS latet Semen contuSum ac rotundum. Liquor expressuS e floribuS, qui frigida ac lubrica constat natura, etSi parteS CalidaS aereSque nonnullas contineat, sanguinem narium SiStit ; radicum Vero SuccuS exstin mit
febres , punctis medetur ac dysenterias cohibet. Usus est etiam florum ad conteXendas et ornandas corollas. Provenit clementi caelo , quale eSt Mexicanum , campestribus cultisque , et hortensibus locis , ubi solet haberi in deliciis.
370쪽
De COTOLTZGUI CHII T, seu 2 quixochiil sonalis. Volubilis genus est CoYoLYZQUIXOCHiΤL flores fundens candenteS corymborum forma , odoris jucundi, unde nomen ; similes enim sunt odore 2 quixochiti, de qua arbore est a nobis Suo loco, Domino concedente, loquendum, ac parietes viridariorum topiario quodam veStienS Opere. Ni
Quam vulgus Indorum Maron, Strabo vero ut quidam volunt) palmam vocat ferentem fructum a ΜeXicensibus Costolli, a Lusitanis ob oculos quosdam Cercopitheci similes Coccum , a vulgo vero PerSarum et Arabum nuncupatum Narei, arbor est VaSta, Palmae magnitudine et figura , in cujus genuS citra dubium est referenda , materie fungosa , levi et serulacea , fructu orbiculari, aut paulo oblongiore , capitis humani amplitudine, racematim dependen-
te, ac men Struo , Sed intra trium mensium Spatium matu-reScente , interdumque Septem Octove racemiS Centum Sexaginta libras pendentibus arborem Suam onerante. Universae paene hujus plantae parteS Sunt HSibus humanis aptis-