장음표시 사용
431쪽
et lanuginem radici innascentem mederi vulneribus, et igni Saptissimam eSSe eScam. Sunt et aliae duae Zaza cae Species, quarum alteram Xiuhtolonqui vocant, sed de his suis locis. N scitur frigidis humidisque, aut temperatis plagis, qualis est Tetetcocum juxta monteS.
De APATLI , quam etiam Tlamacazquipa an vocant. Herba est multos ab una radice fibrata mittens caules. tereteS, et rotundoS, Mali Persicae, Sed aliquanto amplioribus foliis stipatos, quae primo statim eXortu hinc inde cauli adhaerescentia, antica et postica parte nudum dimittant : flores comante8, par VOS, in Summo e luteo CandeSCelintes. RadiX moschum Olet, amara et glutinoSa eSt, acrimoniam praefert; calidaque et Sicca quarto fere ordine natu ra constat , ideoque febrium frigora tollit, flatum discutit, OSSa con Solidat, Urinam evocat, CraSSOS et lentoS humores attenuat, et dolores quo8vis a frigore ducentes originem placat. Folia admota pectori aSthmati medentur. JuS decocti dicitur vacuando curare dySenteriaS; corteX Vero radiciS typoS quartanoS. Idem Semunciae pondere devoratuS per novem dies continuos dolores e lue indica ortos curare dicitur vacuatis atrabiliosi S humoribus, praecipue si dii plum
ponderis totidem diebus infundatur ; prima namque die si
432쪽
runt Vaellare omneS humoreS, reliquiS non adeo, plurimumque Corroborare , atque ita demum mederi exquisitissime morbo. Nascitur flauhtepecti Est et alia eodem nomine fere planta , quam Idit ace0apalli, Seu album Gapalli vocant, sed frigida natura ; de qua suo loco dicemus.
De CoAPATLI siuauhnahuacensi. Fibratae innititur CoAPATLI siuauhnahuacensis radici, unde caules proferuntur cubitales, aut aliquamliSper longiores , folia Subalbida , et hirsuta, oblongaque. RadiX semunciae mensura devorata nimium calorem eXStinguit, ac praecipue capitis; frigida enim et lubrica natura conStat. Nasci tur in calidis, quale est oppidum TFauht ec, et siuauh-nahliac , aSperi S et montoSis locis.
433쪽
De C0APATLI, Sedi specie. COAPATLI, de qua eSt nunc nobi8 Sermo, Sedi est species ignota nostriS, radicem profundenS capillatam ac tranS- VerSam , Pur Purascentemque , Unde oriuntur CauleS repentes per terram , teneri, pleni geniculis et Virescentes, ac in eis folia Sedi, parva et pingula. Frigidae est, ut cetera Sedi genera, et humentis naturae, experSque SaporiS. Succus
epotus semunciae mei Sura Valet adverSUS venenatorum animalium morSUS , unde nomen. Solet Vero circa rupes et saxa frigidarum regionum aut temperatarum magna ex parte oriri.
De CoApATL1 Te0izilae. CohpATLI I 0irtiae, quam alii 'rit acc0otalli vocant, radicem fibratam fundit, unde profertur caulis teres et fuscus squaliensve , folia Limoniae Mali et luteus flos. Sapit oletque moschum: acriS est calidaeque, et Siccae temperiei ordine fere quarto, et subtilium partium : Urit enim ac guttur lancinat. Cortex radici S trium drachmarum pondere de- Voratus quartanarum horroreS tollit, et aliarum febrium rigores et frigora. Jus vero decocti ejus infusum lenit membro-
434쪽
rum dolorem. Provenit Teolatiae, unde Cognomen est impositum.
De COAPATLI siuauhnahuacensi. Hadici insistit fibratae, unde prodeunt caules laeveS, tereteS, purpurei ac sex longi spithamas: et in eis folia aspera, firma, et oblonga, flores in summis caulibus albi, pilosi et orbiculares. Radix eSt acriS, amara, et impense Odora , calidaque, et Sicca Ordine tertio , et Subtilium partium. Eadem Semunciae fere pondere devorata ex aqua fatus discutit, tormina Sedat, perfrigerationi medetur, evocat SudoreS et urinam, medeturque egregie colicis. Nascitur in calidis.
De C PATLI asph0delina. Radices fundit COAPATI I asph0 lina longas, candidas, asphodelinis non absimiles, unde indidimus cognomen, aut Mallabatio: et ex eis solia prolixa et porraceis paria, flores in postremis caulibus velut spicatis, et Sthoecadis capitibus persimiles. RadiceS Sunt molleS et refertae Succo, insigni odore et sapore carentes, frigidaeque et humentis temperiei. I usae et admotae auXiliantur ictibuS Serpentum: idem praestant epotae ex aqua Buglossi. Nascitur siuatililae HoitzilacenSi.
435쪽
De COAPATTI TtZ0canensi. Radicibus insistit Surculosis, lignosisque, unde prodeunt caules: et in eiS folia longiuscula, floresque lutei in pappos abeunteS. Radix est amara calidaque , et Sicca ordine fere quarto, et guttur urenti S naturae. Devoratur adverSus frigora febrium duarum drachmarum pondere. Provenit vero in montium faucibuS.
De COATELLI, Seu angue foetenti. Radices multas fundit capillis similes, Rumicis folia, caules dodrantales, et flores albos modicos. Febres Sedant radices Semunciae pondere deVOratae.
CAPUT CXV. De altera COATELLI.
Altera CoAYELLI , quam alii Tlal aetoli Vocant, radicem fundit fibratam, dulcem , rubram ac longam , unde prodeunt cauleS tenueS, et Spithamam longi, in eisque folia Alfines parva, Sed aliquanto majora: flores eX albo purpura Scentes , modici, quibuSdam contenti VasculiS et se men tritico simile. Calida eSt atque eXSiccante natura. Au-
436쪽
xiliatur tenso collo applicata , eodemque modo pers rigeratis quomodolibet membris opitulari Solet. Nascitur in montibus Μexicanis. Sunt qui addant, admiSta Ceton, herba temperati quoque caloris, pannoS aliosque diScutere praeter na
YCUITLATETEPON , quam alii acuit latetepon ob similitudinem , quam habet Cum anguiS Spina , Vocant, Graminis est fortaSSiS SpecieS, Caulem edens planum, utrinque desinentem in acumen, Stipatum foliis rutaceis paulo longioribus, floremque ac fructum nullum. Frigida constat natura. EXhibetur pro Indorum more eniXiS corroborationiS gratia , inflammationibus imponitur, et febricitantibus resoluta ex aqua propinari solet. Bibitur SuccuS adverSus Serpentum ictus, et VenenataS potiones. NaScitur praerruptiS montium locis apud Mecat lanenSES.
DE COATU OCO H, Seu Pruno c0lubrino. Arbor eSt magna , cinereos fundens caules, Pruni folia, sed minime serrata , flores coccineOS, ae fructum Oxyacanthae similem, includentem nucleum, qui procedente tem
437쪽
0s pore nigrescit. Amara est calidaque, et Sicca ordine tertio. CorteX radicis admotuS medetur doloribus ulceribusque membrorum. Nascitur Oapuni, calida regione , in planis editisque lociS.
De IH Ira , Seu herba colubrina. COAXIRUITL herba , quam nonnulli Chalcuit Iail vocant, radici crassae et fibratae insistit , unde cauleS profert rubros , tenues, teretesque , et duos cubitos longos: in eis vero folia Hyperici, minora tamen, et minime cribrata: flores purpureos, Oblongos, Calyculorum figura , juxta singulos foliorum exortus perpetuo caulium procul Su. Sapori S eStet odoris fere expers; frigidaque et glutinosa natura. Ius decocti radicum medetur dysentericis, asthmati opitulatur, dolorem Sedat, febres restinguit, ac naribus instillatum flu-
xum SanguiniS Cohibet. Gaudet temperato caelo, locisque montosis , et Septembri mense floret.
De sUEI ZALCOXI-ITE , Seu herba anguis sennata. Volubilis planta est folia: serens serrata, Urticae Similia, nervis tamen terniS Secundum longitudinem discurrentibus, et fibrata radice. Folia devorata phreneticis dicuntur mederi. Nascitur in calidis.
438쪽
COAΜECAXOCΗ1TL , Seu sos funiculo aut angui similis. herba est solia nulla serens, Sed earum loco mittens Statima radice stipites lentos, tenaceS atque Spiniferos, anguium forma, ac minimi digiti craSSitudine, Unde nomen, visu monstrificos , et quoS Vix audeaS attingere Serpentem reformidans , i tam est indistincta Similitudo i unde ei inacei quidam prodeunt, eX eisque flores coccinei, longi, et Spe clatu pulcherrimi, qui Si eXtremi cauleS terram attingant, Statim radices agunt. FrigefacientiS eSt et glutinoSae natu- rae, ac impeditum motum dicitur restituere in gelidisque nascitur: flos venit in USu coronamentorum , quae vulgus Indorum Mohiti vocare conSuevit.
De COATZONTECO CHIra, seu s0re capitis colubri. COATZONTECOXΟCHITL , quam alii Gaiz0ntec0mati, seu caput colubri vocant, herba parva eSt radici obrotundae insistens , fibrataeque : ex qua fundit cauleS multoS, tenues ac breves: et in eis folia parva , cordis figura , virore diluto tincta , ac floreS modicoS et candenteS. Radix lacte manat, quae unciae uniuS devorata Pondere appetentiam e
439쪽
citat. Calida temperie constat, locisque provenit calentibus.
De AsmLTIC , seu Olere colubri. COAQUILTiC , quam alii Tetat et ana uillio seu herbam Laveri similem vocant, radicem mittit magnam et SurculoSam, candentem, et CraSSO cortice VeStitam, et ab ea caules caVOS, purpuraScenteS ex albo, folia longa crenataque aut sinuosa, et Sisymbrio alteri, Unde nomen, quadamte nus Similia , ac foenicillaceum semen in muscariis. Radix Succo madet, amara eSt, nec Sine quadam acrinionia, calida tertio ordine et Sicca natura, Subtiliumque partium. Urinam evocat, discutit flatum, ventriculum calefacit, alvum lenit, colicos juvat, Ventris Sedat doloreS, Uterinis Succurrit affectibus, devoraturque adverSUS acce8Sionum frigora eX aqua resoluta. Exhiberi etiam solet pueris febre la borantibuS , atque natu grandioribus , quibus SubVenit causa fortassis morbi aut percocta aut profligata. JUS decocti radicis nutricum emendat lac, cum forte vitiatur ob satietatem. Nascitur in montium Culauacanensium benigno ac clementi caelo.
440쪽
DE COAC A CHALLI , Seu maxilla colubri. CoΑCΑΜACHALLI a soliorum forma colubri maxillae persimili vocata, arbor eSt magna, Semen eXile et Spicatum ferens juXta ramorum eXtrema , et SiliquaS refertaS Seutine lentium figura. Folia illita doloreS etiam a lue indica ortos mitigant, auxiliaturque tenSioni. Sapor est ad Stringens, dulcis et aliquantisper glutinosus: temperies utcumque frigens aut moderate calida. Nascitur Imaxiesecensi agro, juxta montium fauces. Simile quadamtenus est folium plantae, quam Vocant anen illi: verum illa volubilis est, haec
De COATO I L, seu Tomati, vel acino colubri. Radicibus insistit capillis similibus, unde mittitur stipes viridis ac per terram repenS: BOS candenS, fructus vero Solani similis. Saporis insignis expers est, frigidaque et pruriginem illita sedans. Nascitur in calidis Tepecuacuilai juxta aquaS.