장음표시 사용
71쪽
guini tansitum denegantium, eumquc intro ad centrum repellentium , oriri. Similes e flectus etiam consequuntur, ii noxia quaedam in ventriculo atque intestinis subsistant, si res scddae, nauseamque pro VO- cantes, in oculos incurrant, si vel sola eorumdem , olim devoratorum, recordatio subeat. EX quibUS, proximam symptomatis, cujus naturam explicare in praesenti conamur, causam non sanguinis lentorem, sed subitam vasorum stricturam esse, colligimuS.
Quum omnem motum animalem a nerVi S pro
ficisci constet: necessarium est ut etiam haec Vasorum minimorum strictura ad aliquam systematis nervoli mutationem reseratur. Sed, in quo consistat illa mutatio, investigare , supervacaneum atque inutile fuerit. Itaque hic subsistamus, neque in vestigationem nostram ultra sustem a vasculare prosequamur, in quo stagnationem , cum ramorum eX tremorum , in quos arteriae minores, tubulique excernenteS, diducuntur, strictura conjunctum, perspicue Videmus.
Uocatur haec strictura spasmodica, s epiusque simpliciter spasmus appellata est. Sed quum hetaec spasiami significatio neque cum usu Veterum scriptorum , neqUe cum potestate, quam ipt4 in opere nostro subjicere decreVimus, magnopere congruat, vocem istam non adhibebimus , nisi ad denotandam violentam ilialam & non voluntariam contractionem , vel distentionem , fibrarum muscularium , quae symptoma, debilitati, sive relaXationi, contrarium , constituit. Inquiramus nunc in effectus, ex strictura hac spas modica oriundos. Si universam systematis vascularis peripheriam constrictam esse ponamus, dubitari non potest, quin, citam mortem sequi, necesse sit: idque omnino accidit , interdum a terrore gravi & repentino , humorum circuitum laetemplo impediente, ac fluida ver-sUS centrum repellente, quorum pondere cor oppressum consuetis motibus vacare non potest; interdum.
72쪽
iis in locis, ubi aer exspirationibus pestiferis replectus est; nonnunquam etiam a venenis summu est cacibus, nominatim a sagittis illis venenatis, qui bus gentes quzaedam in America meridonali utuntur. Academi se regiae scientiarum Parisinte Socii, anno hujus speculi tricesimo nono ad telluris iii perficient metiundam in regnum Peruvianum mi1 i , cum aliis rarioribus aliquot huius generis sagittas in Europam retulerant, quibUS , ad Vim veneni explorandam , varia animalia , in ipso Academicorum conscisti, vulnerata sunt. Mors plerumque eodem puncto tem poris levissimam punctionem sequebatur, apertisque postea cadaveribus, auriculae & ventriculi cordis, Una cum Vicinis truncis maioribus, sanguine valde distenti, atque in nonnullis plane disrupti invenie
bantur, manifesto argumento, aliam mortis causam
non fuisse , nili vasorum in corporis perapheria stricturam repentinum, qua fieri non potuit, quin sanguinis circuitus his vasis impediretur, eoque ipso Dassa ill1us universa ad centrum repelleretur ).
Hi certe casus rariores sunt. Nam in febrium viil garium initiis strictura spasmodica non statuenda est tam late patere, ut totain systematis arterio si peripheriam afficiat. Neque Vero per vasa, ad cutem pertinentia, non hactenuS porrigitur, ut stagnationi in illis eviciendae, atque ita nimii frigoris sensui, pallorique L horrori inducendo iusticiat. Eadem enim interruptio , qUze frigus ac pallorem affert, quia , ne musculis tantum sanguinis, quantum ad tonum ipsorum conservandum satis est, suppeditetur, 1mpedit: ea igitur non potest non pariter stes e numero
enicere, ut fibrae musculorum praeter naturam Con-
Iahantur atque relaxentur: id quod perspicuum fit
73쪽
cx horrore illo, sit 'e tremore , quem rigorem & horripilationem vulgo appellant. Anxietas, sive praecordiorum oppressio, etiam ne- cellarius stricturae spasmodicae effectus eis, propter obicem, cordis viribus resistentem. Quum pondus hoc opprimens, salva vita, diu m
nere non possit, vires, vitam sustentantes, quartam summa naturae vocabulo concluditur, statim se e serere occipiunt. Cor, musculus omnium ma Xime irritabilis, ab immodica sanguinis copia nunc stimulatum, universiam humorum, per Vasin circUme Uutium, maisam in motus vehementes, rapido S, atque
anomalos agit, quoniam systema arterio sum 1n locis quibusdam apertius ac liberius est, quam in aliis, quum vasa ibi minus constricta sint. Nimios hos motus necessario eXcipit nimius calor, supra a nobis explicatus, cum siti molesta & agi vpnia conjunctus, cui, nisi optabilem res exitum habeat, dolor, delirium , aliaque symptomata gra Viora , succedere consuerunt. Quod si enim nimius ille motus sub vasorum strictura , humorum circuitum turbare pergente, permaneat, calor increscet, sanguinisque crasi, & va-iorum conte Xtui, Omnes illae mutationes perniciosis, quas in superiori capite exposuimuS, accident.
De nausea, bisque causis es effectibus.
I AUSEAE vocabulo semper gravius aliquid significamus, quam simplicem an orexiam, sive ciborum appetentiam sublatam. Intelligimus quippe per istam rerum, naturae in sanitate obsoluta summe jucundarum & gratarum , fastidium atque aversationem- fgrorum, de nausea conquerentium, pulsum ζΣ-
74쪽
plorantes, saepe systematis vascularis motus manifeste turbatos invenimus Velut in omnibus morbis febri libus , quorum constans & perpetuum symptoma est. Eadem vero semper ad systematis nervosi a taxiam atque anomaliam reserenda est, siquidem solus motus nimius in humorum crassiorum circuitu molestum hunc sensum nunquam per se eXcitare consuevit. Si ventriculus flatibus distentus, mucove, vel sero, copiosius secreto, repletus est, aut si fluida haec tam maligne suppeditantur , ut nervis ad stinctiones suas exercendas satis humectandis non sufficiant, tan- tum abest, ut famem naturalem sentiumus, ut contra moles jam & gravitatem in Ventriculo percipiam US. Nausea cercissime quoque sequitur saburram putridam, vel rancidiim, in ventriculo retentam, aut bilem acrem atque corruptam, in vessicula fellea , vel intestini duodeni flexura , accumulatam. Atque hoc symptoma frequens sebrium comes est. In hoc morbonum genere ex oris interni IJccitate non sit ne ratione conjicimus, stricturam spasmodicam ad ventriculum porrigi, & impedimento esse, ne nervi ipsitus satis humectentur, unde functioni suae exercendetae impareS evadunt, eadem ratione, qUalinguae nervos rerum , ori ingestarum, impressionibus recipiendis ac transmittendis inhabiles fieri videmus, quamdiu naturali suo humore non irrigantur. uam ob rem bonum signum est, si febricitantes diserte solidum aliquod alimentum , quantumvis a consuetodi Versum , poscant, quoniam id indicio est, stricturam spasmodicam resolvi, limphaeque secretione naturali postliminio restituta, ventriculi nervos humectari, Ita, ut vires suas naturales recuperent Nausea, paulo longinquior, non potest, quin maciem faciat. Deficit enim materia nutriens, quae Jact Uram, quam perpetua fluidorum actio vasorum
tunicis, de substantia ipsorum continue aliquid deradendo atque abstergendo, infert, resarciat. Quo
75쪽
igitur systematis Vascularis motus, nauseam comitantes, vehementioreS sunt: eo celerius atque evidentius corpuS emacescit.
Necessario quoque a ciborum fastidio debilitas, sive virium desectus, nascitur, quoniam, quo major partium solidarum jactura est, hoc magis fibrarum
muscularium robur diminuatur, necesse est.
De siti, ut Omplomate generali, sυe affectuum morb0sorum sinplicium specie.
' Uihi iti affectuum morbosorum simplicium
speciem sitis nimia, sive polydipsia, constituit. Etiam hocsymptoma, sicut caetera omnia , semper cum alio quodam sympto a te conjunctum esse debet, ut tamquam morbi pars spectari possit. Quae frepientissime ipsi accedunt, sunt nimii, aut caloris, aut frigoris, sensus, praecordiorum oppressio , debilitas, an oreXia, agrypnia. Causa proxima hujus symptomatis est obstructiopororum , limpham ac naucum suppeditantium , quibus lingua, totum os internum, fauces & oesophagus, lubri centur atque humectentur. Obstructio haec vel ab exilium illorum meatuum excernentium, e solliculis mucosis hiantium strictura spasmodica, vel a materia viscida, eosdem oppilante& obturante, proficisci pote t. Sitim vehementem in febrium frigore, sive accessione, a strictura spasmodica fieri, evidenter hinc patet, quod a me tu , maerore, ac sollicitudine, quae semper stricturas spasmodicas efficiunt, semper sitis oritur. At ubi sitis nimium calorem comitatur, ma-njfestum est praeter p0rorum stricturam spasmodi
76쪽
cam , nauci, ad partium modo dictarum humectationem secreti, portionem tenuiorem per nimium calorem di mari , tenaciorem autem relinqui, quae in sordibus , linguam obtegentibus, indurescat, vaporisque limphatici exhalationem naturalem impediat. Sitim itaque a linguae , oris interni, faucium , a que cosophagi, silccitate nasci videmus. Sed interdum pororum in his partibus stricturae illa universi corporis strictura, quae febribus originem praebet, ac praecordiorum oppressionem, nauseam, viriumque dejectionem, indivulsas comites habet, non accedit. Haec
sitis, saepius longe molestissima, pro sympto matemere nervoso habenda est. Sunt alii quoque morbi, febris expertes, quos dira sitis comitatur, ubi, causam ejus in sanguiniS aqua, ad alios corporis exitus derivata, sitam e 1se , apparet. Fit hoc maxime in morbo illo, qui diabetes nomina-tUr, in quo Urinae excretio naturali longe copiosior
est, sicut etiam in alvi profluviis, in sudoribus immodicis, & in hydrope, in quo sanguinis aqua, a reliquis partibus, ipsum constituentibus, secedens, Vel per totum, qua patet, systema cellulare dis unditur, vel in cavis quibusdam majoribus deponitur. Quum sitis sensus ex molestissimis sit, fieri vix potest , ut somnum capi concedat. Hinc a grypnia illa, quae sebres praecipue comitatur. Oris siccitas vim ompani, per quod gustamus, necessario imminuit, sordesque , in lingua & circa gingivas haerentes, indurando, nulli non escae potioni ve ingratum, Vel pravum , saporem impertitur. Quae ratio est, cur iis, qui febribus laborant, plerumque nihil sapiat, nisi acidula , quae ad noxium istum squaliorem abstergendum, vaporisque limphatici secretionem ex partium
affectarum poris stimulo suo blandiori eliciendam, in. primis idonea sunt. Quandoquidem proxima sitis febrilis causa in strictatura spasmodica, reliqua etiam symptomata fovente,
77쪽
posita est, necessaria consecutione efficitur , ut bon Una augurium inde capere liceat, si linguum. osve internum , magiS madescere, sitimque minus importunam est e, appareat. uippe hiae mutationes, stricturam spasmodicam resolvi, humorumque circuitu S aequa bilitatem ac libertatem restitui, laquido Ostendunt.
CAPUT VIII. De Z0kre, ejusque corusa proxima, V necessariis
ectibΠS.IBRAs vivas, inusitatam tensionem, vel a vasis nimium distentis, vel a causa quadam externa, patientes , summo dolori obnox1as reddi, observatione disci potest. Hinc fit, ut plures corporis parieS, secundum naturam & in sanitate pereXiguo sensu praeditae, vasis inflammatione affecis , nimiaque humorum impactorum copia ultra modum distentis, eXquisitissimos dolores sentiant. Indidemque usu Venit, Ut in iis corporis partibus , ubi vasa sangui sera , & fila nervea , secundum ossium , cartilaginum , ligamentorum, tendinum, vel membranarum crassiorum, tractum decurrunt, aut his inteXta sunt, nunquam acerrimi dolores non percipiantur, propterea quod fibrae vivae hic magis tendi possunt, quam in partibus carnosis atque glandulosis, ubi per telae cellulosae lamellas ac fibras, flexili mollitia praeditas, laXius conneXae sunt. Species doloris distinguere, nihil ad rem pertinet: proximas autem symptomatis hujus, tam vulgaris juxta molestique, causas investigari, non pdrVI refert. Nam, ut febres taceamus, quarum frequentissimum symptoma dolor est, quot alii sunt morbi, qui illo nunquam vacant, & caracterem suum inde mutuantur r
78쪽
Nonnulli scriptores, dolorem semper a nimia filorum nerveorum diffractione oriri, existimarunt: alii contra , haec illa eodem modo intorqueri atque crisia pari sibi persuaserunt, quo fibras animalium carne IS, admotis rebus acribus, crispari observamus. Sed eXperimenta , in animalibus vivis facta, posteriori opinioni non favent. Exliis enim constat, nervo S, instrumento acuto, Vel rebuS acribu S, contactOS, Micontractili carere.
Sedem doloris in nervis esse, dubi ari non potest :at in ipsis tamen chordis, stimulo quodam lacessitis,
ne minimus quidem motus in ordinatus conspicitur. Probabilior videtur altera opinio, quae proximam doloris causam in florum nerveorum distractione po-Dit. Eadem vero talis videri desinet, ut primum, Vinculo chordae alicui nerveae is jecto, animal omni doloris sensu, quem alias , sit partes, quibus chorda illa prospicit, secentur, rodantur, Vel lacerentur, acerrimum habet, extemplo privari, nobis in memoriam revocaverimus. Ex quibus concludere debemuS , pro-Ximam doloris causam non in filorum solidorum distractione, tensione, aut crispatione , sed in statu liquoris cujusdam mutato, quaerendam esse.
Ut verus modus, quo Vulgare S rerum eXtern Arum,
nihil doloris aut molestiae inferentium , impressiones, Nervortim ope, recipiantur & transmittantur, describi, aut definiri non potest: similiter eas mutationes , ex quibus doloris sensus emergit, in statu systematis nervosi reperire, perdifficile eis. At, quum omnem sensum a liquoris illius elastici ac tenui mi, qui me dullosam nervorum substantiam imbuit, motu vibran te moderato oriri posuerimus: certe neque absurde , neque sine ratione, dolorem, qui nihil aliud, nisi sensus nimius est, motui illi vibranti immoderato adscribemus. Atque haec conjectura quodam modo inde comprobatur, quod animalia, ni si medulla nervi contacta & lacessita , vix quidquam doloris sentire obse
79쪽
vantur. Nam donec Vagina membranacea, quae pamtem illam molliorem tuetur, integra manet, quamViSchordam nerveam spiritibus acribus, vel instrumentis acuti S, tangas , dolor non oritur: simul atque vero res istae per vaginam penetrant, medullamque in ea inclusam , contingunt, protinus dolor percipitur, actam cito , quam fulgur micat, ad eam sedem , in qua menti repraesentatur, transfertur, ita tamen, si1 iter inter cepe brum partemque laesam , chorda illa nervea,
quae eXperimento subjicitur , ligata, vel compressa,
Dolor, a liquoris nervet motu Vibrante immoderato sic nascens, interdum sentitur, si laedentia locum, ab eo, qui doloris sedes esse dicitur, di stantem, afficiunt. Exemplo est capitis dolor, quem saepe acria,
in ventriculo h perentia, e XCitniat.
Necessarius doloris effectus a grypnia est, majori
minori ve ejus vehementiae responden S. Anima enim, a sensu molesto se liberare omni studio conans, corporis jactatione, crebraque sit US mutatione, levamentum impetrare adlaborat. Hinc vero somnus eXsulat, cogitationes turbantur, &, doloris vehementia increscere pergente, Varia ac multiplex motuum actio numque immoderatio atque ataXia consequitur; motus universit systematis vasculari S mensuram naturalem excedunt, immodicum calorem & sitim immodicam procreanteS, nec parum saepe , si dolor ab acri quodam admoto, Vel ab externa aliqua injuria, primum ortus est, sanguinis, aliorumque humorum, vis inusitata ad loci dolentis vasa confluit, quae vel se eX onerat, Vel canale S ac telam cellulosam distendit, atque ita tumorem inflammatorium eXcitat.
80쪽
Pruritus tamquam usiectuum morbo lorum sulliolisni species c0nsederatris. RuR1Τus magnus aeque intolerabilis est, ac
dolor, quocum propinqua assinitate conjunctus elle R a peculiari quadam motus vibrantis nervorum, cuti intextorum , mutatione proficisci videtur. Ingratus hic senius, aeque ac dolor, per ConsCΠ- sum , quam graeci appellant, cum pactibus remotis communicari observatur. Vermibus tunicas intcst morum , ex fibris sensilibus contextas , lacesset tibus, irritatio saepissime ad membranam, nares investientem, transfertur, ibique pruritum excitat Urinaeque calculus, in Vesica delitescens , non raro pruritum eae tremi peniS moVet. Praeter vulgarem illum pruritum eXternum , quem ab inordinato quodam nervorum, cutem perrepentium, motu dependere apparet, internu S quoque reperitur, per totum corpiis ita distustis, Ut aegroti,
quorsum referendus sit, indicare nesciant. Uulgo hoc ymptoma formicationis sensus appellatur , longeque
molestiis inum est. Occurrit nonnunquam in morbis hystericis, continuamque corporis jactationem &agrypniam parit. Ρruritus externus, praeterquam quod illi cutis saeditati , quae scabies nominatur, propriUS est, in te dum icteri, atque febrium quarumdam eXanthematia carum, symptoma perquam molestum est.
Pruritus, similiter ac dolor sitisque, necessario soninum turbat, longusque & Vehemens, delirium, vel spasmum, creat.