장음표시 사용
81쪽
Agry pnia tamquam affectuum morbosiorum simplicium species considerata.
C Ouiis ΕΝΥΕs illi mentis corporisque per Vigiliam labores manifestam important jacturam tenui s-1imae cujusdam materiae, a qua omnium facultatum robur ac vigorem dependere constat. Tenuissima ista materia liquor nerveus esse statuitur. Somnus itaque ad animi juYta corporisque Vires reparandas necessarius est. Atque hinc non sine ratione existimant, somni tempore tenuissimi illius liquoris distributionem per omnes systematis nervo si partes quodam modo intermitti, exceptis illis orga NiS, quorum motus ad vitam conservandam per se necessarii sunt, hoc est, corde & pulmonibus, cum musculis, actioni ipsorum inservientibus. Quomodo liquoris nervet motus sic restringatur, ut, quamvis a sensuum organis motusque voluntarii instrumentis aversus, ad ea tamen, quae diXim US, Organa vitalia perveniat, nemo Physiologorum explicare unquam poterit. Aliquam autem hujus generis
vicissitudinem esse, modumque distributionis per somnum ab eo, qui per Vigiliam obtinet, differre . si dicamus, nihil, quod a ratione alienum sit, dixisse
Quod si igitur secundum naturam L in sanitate
somni causa mechanica haec est, quod liquoris ner- vel per sensuum internorum atque e Xternorum organa, ac musculOS, corde, iisque, qui respirationi iii serviunt, exceptis, distributio intermittitur, consequens est, ut status contrarii, qui tamquam assec-
tuum morbosorum simplicium species consideratur,
82쪽
causam proximam motus nimius in eodem liquore tenuissimo & vitali, per universum corpus diducendo , constituat. Causae remotae nimii hujus motus variae sunt. Quaedam ab animi affectionibus, ut maerore, ira, ac spei conccptae frustratione, dependent: aliae in systemate vasculari turbato consistunt, quum motus ipsius adeo intenditur, ut calorem sitimque faciat. Aucta enim haec vis, quamdiu vasa cerebri aperta ' libera servantur, nimium illum liquoris nervet motum, qui pro causa agrypniae proXima habetur , nunquam
Ei sectus hujus symptomatis, si pertinacius sit, non
possit ni non vulde noxii atque perniciales esse. Alimenta enim sola detrimento, quod corpus patitur, resarciendo, viribusque ejus reparandis, non suiliciunt, nisi naturales somni reversiones suppetias ipsis ferant, siquidem per haec temporis intervalla, quibus nati sculorum motus omniumque sensuum eXercitia quiescunt, particulae nutrientes potissimum apponi ac figi videntur. Sed in morbis febrilibus, in quibus consueta quoque & naturalis alimentorum solidorum suppeditatio deficit, facile intelligere possumuS, qtlantam partem symptoma, de quo agimus, ud maciem toti corpori inducendam, omnesque illius vires dejicienda S, conserat.
Febrium initiis a grypnia constanter sere & perpetuo accedit: sub finem autem morbi plerumque in
statum contrarium, hoc est, stuporem atque somnolentiam continuam, mutatur.
At morborum genus, febris eXpers, est, in quo agrypnia praecipuam molestiam exhibet. Sed , quum eodem tempore systematis vascularis motus solito major non sit, somni defectus, qui in morbis illis per integras interdum hebdomadaS continuatur, corporis vires minus cito, quam in febribu S , prosternit . quoniam tantum abest, ut aegroti alimenta fastidiant, ut
83쪽
D atra appetitu, itodum naturalem excedente, in
taVum inter tympio mata generalia locum assignavi mus, somnolentia, live morbosa ad somnum proclivitas, est. Symploma hoc, si gravius sit, merito periculosum censetur, siquidem ex eo non sine ratione colligitur, liquorem vitalem nervis malignius suppeditari, vel ob materiete hujus ten ta isti natu in humorum iiiii versitate inopiam, vel ob aliquam nervorum compressio-arem, quae liberam illius distributionem impediat. Somnolentiae causae remotae multiplices sitiat, velut sanguinis profusiones immodicae, frigus nimium aqua in ventriculis atque interstitiis cellularibus cere-hri accumulata, Vel vasorum in eadem parte nimia distentio , sanguis intra cranium per Vulnus effusis calvariae depresso & fractura, qua cerebro impingitur, sic, ut medullam comprimat, &, ne liquor Vitalis a fonte suo ad sensuum organa motusque VoluΠ-tarii instrumenta transmittatur, efficiat. Facile hinc intelligitur, quomodo hoc sympto maeX symptomate , ipsi contrario , generari pollit. Nam quemadmodum aucta circuitus humorum per cerebri vasa celeritas systematis nervosi motum auget, atque ita somnum arcet: sic vasa ista, ab aucto impulsu sanguinis nimium onerata atque distenta, non tantum secretionem, in cerebro continuandam, perficere, non amplius valent, sed przeterea quoqUe nerVorum Origines comprimunt. Unde somnolentia semper in I m. I. E
84쪽
his febribus exspectanda est, in q,bus magna agryp-nia & delirium przecessit. Sub febrium finem spepe mixturam quamdam somani ac pavoris subiti, i lium excutientis, observam US, quod coma vigil appellatur, rapidoque R inordinato
sanguinis per cerebri vasa motui tribuendum elle creditur, partibus quibusdam liberis , aliis autem eo usque distentis, ut nervorum Origines comprimunt.
De anxietate , sive sensu oppressionis praec0rdi0rum. SEXTAM finitatis absolutae conditionem hanc potuimus, ut nulla praecordiorum strictura , aut oppressio, sentiatur. Contrarius huic est, & nonum sympto ma generale constituit, molestus ille stricturpe, vel oppressionis, sensus, quem scriptores medici anxietatis nomine insigniunt. Symplomatis hujus perpetua comes insignis quae dum timiditas animique abjectio est. Nam, sicut dolor injuriae praesentis, ita anxietas mali cujusdam imminentis notionem in mente eXcitat, adeoque saepius dolore acuto intolerabilior evadit. Distingui oportet anxietatem illam, in qua nulla systematis vascularis interruptio, aut perturbatio, conspicua est, ab hac, in qua libero fluidorum per arteriarum minorum fines transitui manifestum impedimentum objicitur. EX pulsi , quemadmodum deinceps explicabimus, duas has species , alteram ab altera distinguere licet. Ρrior morbis mania cis L hystericis, posterior se-bribus propria est, per quarum totum decursum aegrotantibus plus minusve molesthe facessit. Quoad
cnim strictura spasmodica, liberum atque aequabilem
85쪽
humorum circuitum impediens, non solvitur, oppressionis in centro sen sus maneat, necesse est.
Illa species, quam nulla symptomata se brilia comi
tantur, non, nisi ab ataXia quadam, ad solum systema nervosum referenda, derivari potest. Sed propria a taxiae hujus natura definite explicari tum demum poterit, quum majores in nervorum Cognitione prosectus fecerimus. Alterius speciei causae proximae, Ut modo diXinius, obstacula sunt, liberum sanguinis transitum impedientia, quae variis ex caussis nascuntur. Primum animi affectiones, Velut mella S, maeror,
vindictae cupiditas, ac spei conceptae frustratio, majorem minorem ve stricturam spasmodicam parium quam constanter & perpetuo major quoque minorve praecordiorum oppresso sequitur. Miasmata, quae varias febrium specieS; nomina tim eXanthematicas, generant, praecipue insolitam quamdam stricturam spasmodicam effficiunt, adeoque inolestus ille anxietatis sensus his tantum non semper accedit. Quamdiu enim particulae irritantes affnocentes, sanguini immixtae, e X corpore non eXpel luntur, aut ex V iis, per quas sanguis transit, ejectae in parte cutis cellulosa inter solida inertia deponuntur, laborantes crebra suspiria elidere, & continue de praecordiis oppressis conqueri audias
Humores nimium abundantes, atque e Xcrementa
naturalia retenta, semper oppressionem quamdam inducunt , quoniam inter massam sanguinis movendum& vim cordis motricem justa proportio non est. Similiter , ubi vis cordis quacumque de causa aliquantum imminuta est, nunquam pondus quoddam iacentro non sentitur. Idemque accidit, ubi sanguinis per pulmones, vel ab dominis viscera, transitus ili signi quadam ratione interrumpitur.
Si, quae sanguinis transitum impediunt; obstacula majora sunt, quam ut facili negotio removeri possint 3L I
86쪽
red quod hinc colligere licet, quod aegroti de oppres
sone, vel strictura, Vehementius conqueruntur, pulsuumque summa celeritas ac debilitas est: certum vitae imminet periculum, si quidem symptomata ista manifesto significant, in centro locisque vicinis maiorem sanguinis copiam congestam e fle, quam ut Vixes cordis ei per arterias eX pellendae sussiciant, adeoque mortem proXime abesse. Quo magis enim vis A plenitudo pulsuum imminuitur, eo magis periculum ingravescit. Sed illa anxietatis species, qupe a sola systematis nervosi ataxia proficiscitur, quamvis non raro Vehementissima atque dirissima et se videatur : prpesen Setumen Vitae periculum non minatur, quia systematis vascularis motus non turbantur, sanguinisque circuitus solita cum libertate fit.
CAPUT XIII. De spiraudi disscultate, ejusque causis V esse octibus.
spina Τio dis scilis redditur, Vel ab aeris, compora nostra ambientis, statu mutato, vel avii S, per quas aerem in pulmones ingredi oportet, constrictis aut obstruetis, vel a variis vitiis, ipsos pulmones assicientibus, quae, ne animam reciprocare possint,
efficiunt, liberumque sanguinis per illos transituriri inpediunt. Aer, justo rarior, vesiculis pulmonalibus distendendis impar est: neque nimis calidus eas satis instat. E diverso aer, justo densior, nimiam distentionem, & nimis frigidus aliquam stricturam bronchiorum efficere potest. Fuini, Vel Vapores acres,
quales fui sur, spiritus nitri, sal succini, calX viva, Sc. dispergunt, cum aere hausti, stimulorum vice
87쪽
fungi, vasorumque aeriserorum stricturam spasmodicam facere observantur. Mephitidum eae spirationes, vel aer fixus, in elasticitatis statum reductus, ii pulmonibus recipiantur, subito enecant : sed, qua potissimum ratione id accidat, nondum eXplicatum eis. Fortasse fibris motricibus paralysin inducunt. Aer, nimis siccus, vel pulvere subtiliori repletus, respirationem magis minusve molestam reddit : ne
que is, qui humidis vaporibus justo plenior est, spirandi difficultatem non parit, quoniam perspirationismazeriae tam cito, quam exhalari debet, e pulmonibus recipiendae aptus non e st. Partes, quae circa fauces sunt, ita intumescere,& membranae, quae illas obtegunt, s c densari, vel milco, a Ut pure eX sudante , operiri postulat, ut glo tidis osculum , viaeque , eo ducentes, Codretentiar, Vel plane occludantur. Idem osculum praecludi etiam potest a strictura spas nodica musculorum, ad laryn-gem pertinentium. Ipsorum pulmonum actio a variis causis impediri potest. In nonnullis thorax ita conformatus est, ut continuam spirandi dii scultatem faciat: in aliis pulmone S a partium Vicinarum tumoribus, vel ab adipis, in pectore, nominatim circa Vasa sanguifera majora , aCcumulatae , mole comprimuntur : in aliis membrana, qua bronchia investiuntur, densatur, eadem ratione, qua membranam, nares faucesque obtegentem , a perspiratione prohibita densari, ste pius cule observamus: in aliis mucus, lubricandis bronchiis a natura destinatus, nimis large, aut nimis parce , secernitur : in aliis sanguis ex poris, sive finibus, arteriarum bronchialium , vel pulmonalium, in vasa aerifera transit. Iticus, serum, pus, in tela cellulosi pulmonum ita accumulari possunt, ut vasa aerisera & sanguifera comprimant, ac, quominus illa instentur, per haec autem sanguis libere trajiciatur , impediant. Col
88쪽
creta terrena , Vel tubercula scirrho lea , saepe in glandulis limphaticis, per pulmones dispersi S , generantur, & aerifera pariter , ac sanguifera, Vasa comprimunt.
Uusa sangui sera supra modum distendi possunt,
vel , quod nimius sanguis in ipsa derivatur, vel, quod universa ejusdem massa a peripheria corporis ad
Centrum celerius redit, quam pulmones eam recipere & transmittere possunt: id quod ab exercitatione corporis vehementiore , vel in vigore febris, ubi sanguinis , per vasa circumeuntis, velocitas increscit, perpetuum es Dolores acriores , qui musculos , spiritus reciprocationi inservientes , assciunt, respirationem necessario magis minusve dissicilem reddunt. Idemque accidit , ubi iidem hi musculi, maximeque dia-phragma , quod flatus interdum, vel acria, in Ventriculo atque intestinis haerentia , stimulant, affectus spasmodicos experiuntur. Ipsa etiam bronchia stricturae spasmodicae obnoxia sunt a causis internis, qu saepe, quam Vis magna cura studioque exquisitae , inveniri tamen non possunt. Ρulmones comprimi , eorumque motus impediri possunt, a sero , pure, vel sanguine, in cavea thoracis collecto, a tumore abdominis in hydrope , ab aucta magnitudine viscerum , Vel a mole fetus. Estque genuS morborum, quorum praecipuUm Rcharacterilii cum symptoma spiritus dissicultas con tituit. Frequenti stimum etiam ac terribile maxime
febrium symptoma est , in quibus partim stricturae
spasmodicae, partim motui per totum systema vasculare velociori tribuenda eli, qui sanguinem ad pulmones celerius appellit . quam ut liberum per coStransitum invenire possit. Si inflammatio pulmones occupat, spirandi dissicultas , cum dolore iussique conjuncta, maximammoibi partem constituit. Eadem Lepe numero asse,
89쪽
tibus hystericis accedit, ubi a flatibus sere, aliisve rebus noxiis, in canali cibali inclusis, proficiscitur. Symploma hoc si ad summum per Veniat, nec
statim finiatur, suffocatio & mors necessario consequuntur. Neque enim vita, nisi humorum per pulmones transitus aliquam libertatem habeat, consis tere potest. Illud tamen ignorare non oportet, alterum pulmonum iobum vitae aliquamdiu trahendae ita susscere, si aeris sanguinisque per illum itinera satis adhuc pateant. Levior spirandi dissicultas majorem minoremve molestiam exhibet, atque, ut aliud jam sympto ma non excitet, somnum quidem certe necessario turbat.
Debilitas tamquam assectutini morbosiorum simplicium species considerata.
rum musculorum status est , in quo ponderi corporis facile sustinendo, actionibusque ad voluntatis nutum rite exsequendis, impares evndunt. De nulla re aegroti frequentius , quam de hous Vmplomate, conqueruntur, si quidem in omni paene morbo corporis vires deficiunt. Sed febrium sympto-ma constans & perpetuum est. In his enim , si quando contingat, Ut corporis vireS robur naturale aetatis , sexus azque constitutionis rationi respondens , Vel aequent, vel superent: semper tamen non, nisi ad breve eXiguumque tempus, eaS durare VideaS.
Quidam Ρathologi debilitatis hujus, febribus propriae, rationem ita explicant, ut dicant, ab anima, corporis conservationi semper sollicite invigilante , Viriumque, ad materiam noxiam , febrium geni Γ,
90쪽
cena , superandam expellendamque necessariarum ijacturam praevidente, liquoris nervet ad omnia motus voluntarii instrumenta dis bibutionem maiore ex parte intermitti , eumdem autem cordi largissime liberalissimeque suppeditari, ut inussitato robori eXserendo par evadat, quo liberi & aequabilis humorum sircuitus ob facula , a strictura spasmodica proficiscentia , removeri possint. Quod opinionis commentum quamquam iis , qui philosophiae mechanicae addicti sunt, nulla r tione satisfacit: fatendum tamen est, hos ipsos valde ignorare, quomodo res illa eX-plicanda sit, nec dicere posse , unde animalia vires
Virium fontes in sustemate nervoso quaerendi sunt. Ac nos quidem a plena ordinataque & continua liquoris illius vitalis in musculorum fibras distributione eas derivandas esse statuimus. tiuae sententia experimentis nititur. Disiecta enim , ligata ,
compresInve chorda aliqua nervea, perpetuum est, musculos, quibus ea prospicit, omni robore motuque privari.
Ρroximae igitur debilitatis causae in hoc ponuntur, quod liquoris nervet, in fila, musculis praecipue dicata, influentis , diliributio , vel fortasse motu 2 vibrans, deficit,' intermittitur , vel remittitur. Causae remottae hujus desectus, intermissionis, vel remi ilionis, Variae elie possunt Rebus quibusdam vim inesse apparet liquorem nerveum subito, ut ita dicam, vitiandi, cum vi elastica, si ponendae hujus venia detur, eum spolient, atque, ut motui vibranti minus par sit, essiciant. Qui quidem effectus con sequi videntur , quotiescumque putrefaciens aliqua acrimonia corpori inhaeret, sive illa sponte in hoc generata, sive hoc illa insectum sit. Acrior, Vel diutius continuata, sive animi, sive