장음표시 사용
201쪽
Volvunt, nempe ruptionem pacti, Vindictam, iram, etc., seditiosae non sunt, nisi forte in Republica aliqua ratione corrupta ubi scilices suprestitiosi, et ambitiosi, qui ingenuos ferre nequeunt, ad tantam nominis famam pervensrunt, ut apud plobem plus
Valeat eorum, quam Summarum poteStatum authoritas nec tamen negamuS qumdam praeterea me Sententim, quae, quamVi Simplicitor circa visum si salsum versari videantur, iniquo tamen animo proponuntur et divulgantur. Vorum ha otiam Cap. 15. jam sterminavimus, at ita, ut Ratio nihilominus libera man- sorit. Quod si doniquo ad hoc otiam attondamus, quod fidos uniuscujusque erga Rempublicam, sicuti erga Deum, ex Solis operibus cognosci potest, nempe ex charitate erga proximum, nequaquam dubitare poterimus, quin optima Respublica unicui- quo eandem philosophandi libertatem concedat, quam Fidomunicuique concedere stondimus. quidem fateor, o tali libertato incommoda quaedam aliquando oriri Vorum quid unquam
tam sapiantor institutum fuit, ut nihil indo incommodi oriri potuerit Qui omnia logibua dotorminaro vult, vitia irritabit
potius quam corrigst. Quae prohiberi nequeunt, necessario On- eodenda sunt, tametsi inde saepe damnum aequatur. Quot nimmala o luxu invidia, avaritia, obrietato, et aliis similibus oriuntur 3 forantur tamen haec, quia imporio legum prohiberi nequeunt, quamvis ovem vitia sint quam multo magis judicii libortaseoncedi obet, quae prosecto Virtus at, nec Opprimi potest. Addo, quod nulla oceadom incommoda oriuntur, quae non poSSint ut statim ossendam authoritate magi Atratuum vitari ut jam taceam, quod haec libertas apprimo necessaria est ad Aesontia startes promovendum ; nam se ab iis tantum solici cum succossucoluntur, qui judicium liberum et minimo praeoccupatum habent. At ponatur, hanc libortatem opprimi, o homines ita rotinori posso, ut nihil mutire audeant, nisi x praescripto summarum potestatum hoc profecto nunquam fiet, ut nihil etiam, Hai quid ipsae Vesint, cogitent atque adeo necessari sequeretur, ut homines quotidis aliud sentirent, aliud loquerentur, et consequenter ut fidos, in Republica apprimo necemaria, corrumporetur, tabominanda adulatio et porfidia lavsrontur undo doli, et Omnium bonarum artium corruptio. Verum longo abost, ut idiori possit, ut omnes scilico praefinito loquantur Aod contra, quo magiS libortas loquendi hominibus adimi curatur, o contumacia contra nituntur; non quidem Vari adulatores, et reliqui impotentes
animi, quorum Summa Salus St, nummo in arca comtemplari,
si intres distentos habere, sed ii, quo bona educatio, morum
202쪽
integritas, o virtus liboriores scit. Ita hominos plorumquo constituti sunt, ut nihil magis impatienter serant, quam quod
opiniones, quas Vera eas credunt, pro crimine haboantur, otquod ipsis scolori reputotur id, quod ipsos ad pietatem ma Deum et homino movet; ex quo fit, ut leges detestari, α
quidvis in magiAtratum audeant, nec turpo, sed honostissimum putent, seditiones hac do causa movors, et quodvis facinustentare. Cum itaque humanam naturam sic comparatam Masconstet, squitur, leges, quae de opinionibus conduntur, non scolestos sod ingenuo respicere, nec ad malignos mercendum,
sed potius ad Onsatos irritandum condi, nec sine magno imporii pericul dosondi posso Addo, quod talos logos inutile omnino sunt; nam qui opiniones, quae legibus damnatae sunt, sanas HSSe credent, legibus parere non poterunt; qui contra asdom tanquam salsas diciunt, leges, quibus se damnantur, tanquam privilegia scipiunt, o iisdem ita triumphant, ut magistratus easdem postea, sta Velit, abrogare non aleat. His accedunt, quae supra Cap. 18. ex historiis Hobraeorum Ν' Π doduximus. Κ doniquo quot scismata in Ecclosia x hoc plorumquo orta Sunt, quod magistratus doctorum controvorsias logibus dirimors voluerunt; nam ni homines spe tenorentur, leges et magistratum ad A trahondi, stras suis advenariis communi vulgi applausu triumphandi, si honores adipiscendi, nunquam tam iniquo animo certaront, nec tantua furor eorum monto agitaret. Atque haeo non tantum Ratis, o etiam exporisntia quotidianis xomplis docet; nompo similes logos, quibus scilicet imperatur, quid unicuique credendum sit, si contra hanc aut illam opinionomaliquid dicor via scriboro prohibotur, sapo instituta fuisse ad largiendum, vel potius cedondum eorum irae, qui libera ingonia ferre nequeunt, et torva quadam authoritato oditiosae istisdsvotionom facito in rabio mutaro, si in quos volunt instigaro possunt. At quant satius foret, Vulgi iram et furorsm cohibere, quam leges inutiles statuore, quae violari non possunt nisi ab iis, qui virtutes ot aris amant, strasmpublicam in tantam angustiam redigere, ut Viros ingonuo sustinore non omit pQuid iam majus Reipublicae malum xcogitari potest, quam quod viri honosti, quia divoma sontiunt, et almulare neSciunt, tanquam improbi in exilium mittantur quid, inquam, magis perniciosum, quam quod homines, ob nullum scelus nequo facinus, sod quia liberalis ingenii sunt, pro hostibus h santur, et ad necem ducantur, et quod catasta, malorum formido, pulcherrimum fiat thoatrum ad summum tolorantis et virtutis exemplum cum
203쪽
insigni majestatis opprobri Ostentandum Qui onim se honostos
norunt, mortem ut scelesti non timent, nec Supplicium deprecantur; eorum quippe animus nulla turpis facti poenitentia angitur, sed contra honestum, non Supplicium putant, pro bona cauSa mori, o pro libortato gloriosum. Quid ergo talium nece exempli statuitur, cujus causam inerte et animo impotentes ignorant, foditiosi odorant, et honesti amant nem sane ex eadem exemplum capere potest, nisi ad imitandum, vel saltom ad adulandum . No itaquo assontatio, o ut fide in protio sit, et ut summas potestatos imperium optimo retineant, nec seditiosis odorei cogantur, judicii libertas nocessario concedenda est, et homines lita rogendi Aunt, ut, quamula diversa et contraria palam sentiant, concorditer tamen vivant hec dubitare possumus, quin haec ratio imperandi optima sit, o minora patiatur incommoda quandoquidem cum hominum natura maxime convenit. In imperio Onim democratico quod maxime ad statum naturalem accedio omnes pacisci Mendimus, ex communi decreto agere, at non judicare si ratiocinari hoc est, quia omne hominos non possunt seque adom sentire, pacti sunt, ut id vim decreti
haberet, quod plurima haberet sussragia, rotinondo interim authoritato sadom, ubi moliora viderint, abrogandi. Quo igitur hominibus libortas judicandi minus conceditur, eo astatu maxime naturali magis receditur, et consequenter Violentius regnatur. Ut autem porro constet, o hac libertato nulla risi incommoda, quae non possint sola Summae poteStatis authoritat vitari; si hac sola hominos, etsi palam contraria sontientes, facile retineri, ne invico laedant exempla praesto Sunt, nec opus mihi est ea longe potero. Urbs mstolodamum QNemplo sit, quae tanto cum auo incremento, et omnium nationum admirations hujus libortatis fructus xperitur in hac enim florontissima spublicam urbe praestantissima omnes, cujuScunque nationis et octae, homine summa cum concordia vivunt, et ut alicui bona sua crodant, id tantum scire curant num dise an
pauper sit, o num bona fide an dolo solitus sit agere. Caetorum Religio vel socia nihil o mouot, quia haec coram judice ad justificandam si damnandam causam nihil juvat; si nulla omnis tam odiosa secta est, cujus Rectarii modo neminem laedant, et suum unicuique tribuant, honestoque vivant publica
204쪽
intonitas, et virtus liboriores scit. Ita homine plerumquo constituti sunt, ut nihil magis impatienter ferant, quam quod
opiniones, quas Vera eas credunt, pro crimine' santur, Mquod ipsis scolori sputetur id, quod ipsos ad pistatam erga
Deum et homine movet; ex quo fit, ut leges detestari, ι quidvis in magistratum audeant, o turpe, sed honostimimum putent, oditiones hac de causa movero, et quodvis facinustentare. Cum itaquo humanam naturam sic comparatam Masconstet, sequitur, leges, quae de opinionibus conduntur, non scolestos sed ingenuo respicore, nec ad maligno coercendum,
sed potius ad Onostos irritandum condi, nec sine magno imperii periculo ossendi pomo. Addo, quod talos logos inutile omnino sunt; nam qui opiniones, quae legibus damnatae sunt, sanas ΘSSe credent, logibus parere non potorunt; qui contra aEdom tanquam salsa rejiciunt, leges, quibus se damnantur, tanquam privilogia scipiunt, si iisdem ita triumphant, ut magistratus easdem Osina, etsi velit, abrogare non valeat in accedunt, quae supra Cap. 18. x historiis Hebraeorum Ν' Π doduximus. Κ doniquo quot scismata in Ecclosia ex hoc plorumque orta sunt, quod magiAtratus doctorum controversias legibus dirimors Voluorunt; nam ni homines spe tonerentur, logos et magistratum ad se trahondi, si de suis advorsariis communi vulgi applausu triumphandi, si honores adipiscendi, nunquam tam iniquo animo certarent, nec tantus furor oram montos agitaret. Atquo haeo non tantum Ratio, sod etiam experientia quotidianis xsmplia docet; nompo similos logos, quibus scilicet imperatur, quid unicuique credendum sit, et contra hanc aut illam opinionomaliquid dicor via scribere prohibetur, saeps instituta fuim ad largiendum, vel potius codendum eorum irae, qui libera ingonia serre nequeunt, et torva quadam authoritato seditiosae istisdsvotiOnom tacito in rabis mutaro, si in quo volunt instigaro possunt. At quanto satius foret, Vulgi iram et furorem cohibore, quam leges inutiles statuere, quae Violari non possunt nisi ab iis, qui virtutos et artes amant, si Rempublicam in tantam angustiam redigore, ut Viros ingenuos sustinere non possit pQuid iam majus Reipublicae malum xcogitari poteQ, quam quod viri honosti, quia diversa sentiunt, et simulare Mesunt, tanquam improbi in xilium mittantur quid, inquam, magis perniciosum, quam quod homines, ob nullum scelus nequo facinus,
sod quia liboralis ingonii sunt, pro hostibus aboantur, si ad
necem ducantur, et quod catasta, malorum formido, pulchorrimum fiat thoatrum ad summum tolorantiae si virtutis exemplum cum
205쪽
insigni majestatis opprobrio stontandum Qui nimiso honostos
norunt, mortem ut Ecelesti non timent, nec supplicium deprecantur; sorum quippo animus nulla turpis facti poenitentia angitur, sed contra honestum, non supplicium putant, pro bona causa mori, o pro libortat gloriosum. Quid ergo talium nece exempli statuitur, cujus causam inertes et animo impotentes ignorant, foditiosi odorunt, et honesti amant nemo sane ex eadem exemplum capere potest, nisi ad imitandum, vel saltom ad adulandum . No itaquo a sntatio, sed ut fido in pretio sit, o ut summae potestates imporium optimo retineant, o seditiosis cederet cogantur, judicii libertas nocessario concedenda st et homines ita rogondi sunt, ut, quamvis disera et contraria palam sentiant, concorditer tamen vivant hec dubitare posAumus, quin haec ratio imperandi optima sit, et minora patiatur incommoda quandο- quidem cum hominum natura maximo convenit. In imperio Onim domocratico quod maximo ad statum naturalem accodio Omnes pacisci ostendimus, ex communi docreto agere, at non judicare t ratiocinari hoc est, quia omnes homines non poSSunt seque eadem sentire, pacti sunt, ut id vim decreti
haberet, quod plurima haberet Misagia, rotinondo intorta authoritatem adom, ubi meliora viderint, abrogandi. Quo igitur hominibus libortas judicandi minus conceditur, eo astatu maximo naturali magis receditur, et consequenter Violentius regnatur. Ut autem porro constet, o hac libertato nulla oriri incommoda, quae non possint sola summae poteStatis authoritato vitari; si hac sola hominos, etsi palam contraria sontientes, facito stineri, o invicem laedant oxompla praesin Sunt, nec pus mihi est ea longe petero. Urbs mstolodamum QAemplo sit, quae tanto cum suo incremento, et omnium nationum
admirations hujus libortatis fructus Moritur in hac nimnorentissima spublica est urbe praestantissima omnes, cujuScunque nationi o sociae, homines summa cum concordia vivunt, et ut alicui bona sua credant, id tantum scire curant num diVe an
pauper sit, o num bona fide an dolo solitus sit agere. Caetorum ligi vel socia nihil os movst, quia haec coram judice ad justificandam Vol damnandam causam nihil juvat; si nulla omnino tam diosa secta est, cujus sectarii modo nominem laedant, et suum unicuique tribuant, honestoquo vivant publica
206쪽
172 TRACTATUS magistratuum authoritate et praesidi non protegantur. Contra, cum lim Remonstrantium et Contraremonstrantium controversiado oligion a oliticis si ordinibus rovinciarum agitari incepit, tandem in schisma abiit; et multis tum somplis constitit, legos, quae de Religione conduntur, ad dirimondas scilicst controversias homines magis irritam quam corrigem, alios doindo infinitam x iisdsm licontiam sumero praeterea schismata non oriri ex magno oritatis studio sonto scilicet comitatis ot mansuotudinis), sed ex magna libidino regnandi. Ex quibus
luco meridiana clarius constat, eos Otiu schimati A SM,
qui aliorum scripta damnant, si vulgum potesaniam in scriptores foditioso instigant, quam scriptores ipsi, qui plerumquo doctis tantum acribunt, o solam attonom in auxilium vocant deinde eo reVera perturbatores osso, qui in libora Republica libertato judicii, quae non potest opprimi tollers tamen
His stondimus, . impossibila osso libertato hominibus dicendi a quae sentiunt, adimere ΙΙ. Hanc libertatem, salvo
jure t authoritate summarum potestarum, unicuique ooncedi otΘandem unumquemque Servare posse, salvo eodem jure, si
nullam indo licontiam sumat ad aliquid in Rompublicam tanquam
jus introducendum, o aliquid contra recepta lege agendum. III. ano sando libortato unumquemque habere POSM, Aervata sipublicae pace, et nulla coadem incommoda oriri, quae facile Ogrcori non possint. IV. andom salva stiam pistato unumquemque habere posse. V. LegoΗ, quae do robus speculativis conduntur, inutilos omnino osse. VI. Denique ostendimus, hanc libertato non tantum, servata Reipublicae pam, pistate, tSummarum potestatum jure posse, sed ad haec Omnia consorvandum, etiam debere concodi. Nam ubi ex advorso sandem hominibus adimor laboratur, et discrepantium opinioneS, non autem animi, qui soli peccare possunt, in judicium vocantur, ibi in honostos exompla eduntur, quae potius martyria ridentur, quaeque reliquos magis irritant, et ad misericordiam, si non ad Vindictam, plus moVent, quam erroni bonae dolad artos olfides corrumpuntur, adulatores et perfidi lavontur, o advorsarii triumphant, quod eorum irae concessum sit, quodque imperium tenentos suae doctrinae, Hua intorpretes abontur, sectatores fecerint ox quo fit, ut Orum authoritatem et jus usurpare audeant, nec jactare erubescant, se a De immediato Moctos, et sua scrota divina, summarum autem potestatum contra humana esse, quota propterea Hirinis. hoc os, suis scrotis,
207쪽
ut cedant Volunt quae omnia nemo ignorare potest Roipublicae saluti omnino repugnare. Quapropter hic, ut Supra cap. 18., concludimus, nihil Respublicae tutius, quam ut istas et Rosigio in solo Charitatis et AEquitatis xercitio comprehendatur, et ju summarum potestatum, tam circa Sacra quam profana, ad actions tantum reseratur, caeterum unicuique et Sentiro quae Volit, et quae sentia dicere, concedatur. His, quae in hoc tractatu agere constitueram, absolvi. Sup est tantum, expresso monoro, me nihil in e scripsisse, quod non libontissimo xamini si judicio summarumlotestatum Ρatriae meae subjiciam. Nam si quid horum, quae dixi, patriis ictibus repugnare, si communi saluti obesso judicabunt, id ogo indictum volo scio me hominem esse, et errare potuisse ne autem errarem sedulo curavi, et apprime, ut quicquid scriberem legibus patriae, pietati, bonisque moribus omnino responderes.
208쪽
ad pag. 257, tom. Ι . LUGD.-BAT. URR. orborum tortia radicatis, si ex iis sit, quae riuieScentes Vocantur, molet mitti, o qua loco secunda
Optimo igitur R. Solomo Jarchi hoc orbum te intorprotatus ost so malo ab Aben gra, qui linguam Hobraicam non adeo eXacte novit, carpitur. Ρraeterea notandum, nomen nrma univor- sale esse, et omne prophetandi onus comprohondere, reliqua autem nomina specialiora AAs, o maximo ' hoc si illud prophotandi onus respicere quod doctis notum osse credo.
REGIOM. B. URR. Hoc si Dei interpretes. Nam intispros Dei ris si, qui Dei scrota Μ ipsi revolata aliis into rota-
209쪽
tur, quibus LB, Μ eadem revelata non sunt, qui quo in iisdem amplectendi sola prophetae autoritate ΓΜ: si fide, quae ipsi habotur , nituntur. Quod ' si homines, qui prophetas audiunt, prophois fiorent sicut si philosophi fiunt, qui philosophos audiunt;
tum propheta non esset divinorum decretorum interpreS, quandoquido ejus auditoros non ipsiu prophotae testimonio si autoritato '.' sod ipsa LB, Μ divina rovolatione si intorno tostimonio LB, Μ ut ipso, niterentur. Sic summae potestatos sui impori juris interprotos sunt, quia logos ab ipsis latae sola ipsarum Summarum potestatum autoritate defenduntur, et earum sol testimoni nituntur.
LB, M praetorsa et quorum certitudo OI etc. nititur. B M Ailia M. L LB, M: non ejusdem auctoritate. LB, potestates uris sunt intemretes, quia eorum οἰαauetoritate defenditur, et eorum solo testimoni probatur.
ad pag. 369, tom. ΙΤ.LB. URR. Quamvis quidam hominos quaedam habeant quae Natura aliis non impertit non tamon humanam naturam excederΘdicuntur, nisi ea, quae singularitor habent, talia sint, uti dos-nition humanae naturae percipi nequeant. E. g. giganti magnitudo rara est, a tamen humana Carmina prieterea ex tempore componero paucissimis datur, et nihilominus humanum est ut etiam quod oculis portis aliquis ros quasdam adeo Vivide imaginotur, ac si easdsm coram so haberet. At si quis osset, qui aliud porcipiondi modium aliaquo cognitionis fundamenta haberet, is sane humanae naturae limites transcendoret.
LB. URR. senes cap. 15. narratur, quod Deus Abrahamo dixerit, o ipsius esse defonsorsem, remunerationem daturum amplam admodum ad quae Abraham, sibi nihil, quod alicujus posset momenti Sse, expectandum, quia provecta jam senectute
210쪽
ad pag. 257, tom. Ι . LUGD.-BAT. URR. Verborum tertia radicatis, si x iis sit, quae riuioscentes vocantur, molet omitti, et jus loco ocunda
Optimo igitur R. Solomo Jarchi hoc verbum re intorprotatus ost so malo ab Abon gra, qui linguam Hebraicam non ad exacte novit, carpitur. Praeterea notandum, nomen Nota univer- Eale esse, et omne prophetandi genus comprehendere, resiqua autem nomina specialiora AAo, o maximo ' hoc via illud prophotandi genus respicere quod docti notum osse credo.
rus verba o codd. B. o suo restituit Boetimor. - Murrianus et exinde loquela sis oratio. Si ex aera fit ma a ' murr hoc verbum prophetiam. mixte.