장음표시 사용
241쪽
EPISTOLA V. 203res, homines non creari, sed tantum generari, et quod eorum
corpora jam antea existebant, quamvis alio modo formata. Verum hoc concluditur, quod libonior etiam fateor, scilicst quod, Si una pars maioris annihilarotur, simul etiam tota Monsio ΘVanesceret. Secunda autom ropositio non multos sos facit, Aod tantum unum, scilicet constantem infiniti attributis, etc. EPIAT OL V. Clarissimo Viro
Responsio ad princedentem. Amice plurimum colende, Libellum, quem promiseram, en accipe, mihique tuum de eo judicium, imprimis circa a quaeras Nitro, doque Fluiditat ac Firmitudin insorii pocimina, roscribo. Gratias tibi maximas ago pro eruditis tuis literis secundis, quas heri accepi. Doleo tamen magnopere, quod iter tuum mMessedamens obfuerit, quo minus ad omnia mea dubia responderis. Quod tum praetermissum, quamprimum per otium licuerit, expedia oro. ΜΗ- tum quidsm mihi lucis in postorior hac pistola affudisti, non tamen tantum, ut omnem caliginem dispulerit quod tum, credo, fio folicitor, quando distincto si claro de ora et prima rerum origine me instruxeris. Quamdiu enim perspicuum mihi non est,
qua RuSa, et quomodo, re coeperint me, et quo nexu a
prima causa, si qua talis ait, dependeant omnia, quae audio quaeque ego scopae mihi dissolutae Videntur. Tu igitur Doctissimo Domino, ut sacom hac in re mihi praeeas , deque mea fido et gratitudine non dubites, enixe rogo, qui Sum Tibi addictissim
242쪽
EPISTOLA VI, Continens Annotationes in librum
Nobilissimi Viri ROBERTI BOYLE,
De Nitro Fluiditate, es Firmitate. Viro Nobilissimo a Doctissimo
B. D. S. Responsio ad princedentem. Exemplum idonburgio missum hodis Londini apud
Vir Clarissime, Librum igoniosissimi Boysi accepi, eumque, quantum ΘΓ otium licuit, volvi. axima tibi ago gratias pro munere hoc. Video me non malam antehac, cum primum hunc mihi librum promiseras, fecisse conjecturam, nempe, te non nisi de re magni momenti sollicitum sors Vis interim Doctissimo Domino, ut tibi meum tenue do iis, quae scripsit, judicium mittam; quod, ut mea fert tenuitas, faciam, notando scilicet quaedam, quae mihi obScura sive minus demonstrata videntur. Neque adhuc omnin, propter occupationes percurrero, multo minus a examinare potui. Quae igitur circa Nitrum, etc. b notanda reperio, Sequentibus accipe.
Primo colligit ex suo experimonio do odintegratione itri, Nitrum esse quid d heterogeneum, constans ex partibus fixia et volatilibus, cujus tamen natura saltem quoad haenomona)valdo differt a natura partium, ex quibu componitur, quamriSex sola mera mixtura harum partium oriatur. Haec, inquam, conclusio ut diceretur bona, idotur mihi adhuc requiri aliquod experimentum, quo ostendatur, Spiritum Nitri non esse revora
243쪽
EPISTOLA VI 205Nitrum, neque absque ops salis lixiviosi posse ad consistentiam reduci, neque a crystallisari Vel ad minimum squirebatur inquirere, an salis fixi, quae in crucibulo manet, quantitas semper eadem ex adem quantitate Nitri, et x majorsi secundum
proportionem reportatur. Et quod ad id attinoi, quod Clarissimus Viri ait Soct. . M po tibialae sprohondisse, et otiam quod haenomena Spiritus Nitri adso sint diversa, imo quaedam contraria haenomonis ipsius Nitri d); nihil me quidem judicio,
faciunt ad confirmandam ejus conclusionem. Quod ut appareat, id, quod simplicissimum occurrit ad hoc e do odintonations Nitri xplicandum, paucis xponam simulque duo aut tria experimonia admodum facilia adjungam, quibus haec in explicatio aliquo modo confirmatur. Ut itaque hoc haenomenon quam simpliciasimo xplicem, nullam aliam difforentiam intor Spiritum Nitri et ipsum Nitrumst ponam, praeterquam eam, quae Satis os manisosta hanc scilicet, quod particulae hujus quiescant, illius Vero non parum concitataera intor sos agitentur. Et fixum sal quod attinoi id nihil lacoro ad constituendam essentiam Nitrici supponam sod ipsum uti saecos Nitri considerabo, a quibus neque ips spiritus Nitri ut operio i liberatur, sed
ipSi, quamvis confrictae. Satis copioso innatant m). Hoc sal, siVoliae secos, poros sive meatus habent excavato ad mensuram
particularum Nitri n). Sed vi ignis, dum o particulae nitrosaeo ipsis expellebantur, quidam angustiores Vaserunt, et per consequens alii dilatari cogebantur, et ipsa substantia, Sivs parietes horum meatuum, rigidae, et simul admodum agitos
reddobantur; ideoque, cum Spiritus Nitri ipsi instillaretur, si
quaedam ipsius particulae per angusti es illo meatus impotu se insinuare inceporunt, et p), cum ipsarum craScities ut a Cartesio non malo demonstratur sit inaequalis eorum rigidos parietes prius octobant, instar arcus, antequam OS frangerent; cum autem ipso frangerent, illa fragmenta in resilire cogebant, et suum, quom habebant, motum retinendo seque ac antea ineptae manebant ad consistendum atque crystalliμandum partos vero Nitri, por latiores meatu se insinua sive bi majori ci L autor. vi dixera ab issis nitri imo quoedam contraria. e ad hoe foenomenon. D adferam, quibus mea. o nitrum .sum. h coneitate i q. ait. nihil ad essentiam nitri constituendam facere. k tanquam . n. jam cons. I a. q. ut res. neque .se v. n.Froros. in quamvis modum confr inn. n habet ad . . . ex av. o dum in eum mutatum. F et quoedam . . . inciperent. fragmenta horum parietum. ν sarticulae vero spiritus nitri.
244쪽
antes, quoniam ipsorum a parietes non tangebant, necessario ab aliqua materia subtillissima cingebantur b), et ab eadem, sodem modo ac a flammac Vel calore partes ligni, ursum expollobantur d), si in fumum avolabant; at e si satis copiosae orant f), siVe quod cum fragmentis parietum, et cum particulisper angustiores meatus ingredientibus, congregarentur 93, ut-tula componobant sursum volitantes Sod si a fixum opoaquae os afrish laxetur, languidiusquo reddatur, tum satis aptum fit ad cohibendum impetum particularum Nitri', et ascogendum, ut, quom habebant, motum amittant, atque iterum consistant M, eodem modo ac globus tormentarius, cum aronae
aut ut impingit. In solaci hac consistentia particularum Spiritus Nitri, Nitri redintogratio consistit, ad quam officiendum salm fixum ut ex hac xplication apparotin tanquam instrumentum adhibetur. Huc usquo de redintogratione o Videamus jam, si placet, primo, cur Spiritus Nitri, et ipsum
Nitrum, sapore adeo inter o differant secundo, cur Rrum
sit, inflammabus, Spiritus oro Nitrii nullo modo Θ Ut pri
mum intelligamus, advertendum St, quod corpora, quae Sunt in motu, nunquam aliis corporibus occurranir latissimis suis superficiebus; quiescisntia vero aliis incumbunt latissimis suis superficiobus particulae itaque tui, si, cum quiescunt, linguae imponantur, o incumbent latissimis ui superficiebus, o hoc modo ipsius oro obstruont, quae causa est frigoris adde quod saliva non potest Nitrum dissolvi in particulas adeo minutas M. Sed si, cum se particulae concitato moventur, linguae imponantur, occurrent ipsi acutioribus superficiebus, et per ejus poros se insinuabunt, et quo concitatius moveantur, eo acriuS linguam pungent e t modo ac, acus, quae, Si linguae occurrat cuspido, aut sua longitudine ipsi incumbat, diversas oriri facio sonsationBS. Causa Ver v), cur itrum sit inflammabilo, Spiritus autem ae
a eorum. b accino. o ab ione diuellebantur et t. 1 copiosa constrestabantur. o conorestabantur. y Si quaeris, cur
o instillation affusione spiritus Nitri in sal fixum dissolutum L: in polutionem alis mi in aqua dissoluti ebullitio oriretur, L: ἄγα etiam ebullitio oriatur ' logo vide notam in 24.
hi aeris, et quae i spiritus nitri M omitterent. . consisterent. ἰ et in sola m espiciendam nitrum ni arenthesin omittit . o Haec quatuor vocabula omittit p e8t si ejus vero viritus. r nunquam occurrunt aliis o m. s L. Aldit ac sit Fe ionis. ι eodem ui atque. v autem X at viritus.
245쪽
non item, M, quia, cum particulae Nitri quisscunt ut dissicilius
ab igne sursum ferri possunt, quam cum proprium VerSus omnes parte habeant motum, ideoque, cum quiescunt, tamdiu igni rosistunt, donec ignis ea ab invicem separet, atque undequaque cingat cum Vero ipsa cingit, huc illuc ipsas secum rapit, donec proprium acquirant motum, et b sursum in fumum aboant ri Sod particulae spiritus Nitri d), cum jam sint in motu et ab invicem separatae, ae parvo calore ignis in majori Sphaera undequaquo dilatanturn, et hoc modos quaedam in fumum abeunt, aliae hin per materiam, ignem suppeditantem, Se insinuant, antequam flammat undequaque cingantur; ideoque ignem potius extinguunt quam alunt. Pergam jam ad experimenta,quaelianci explicationem δε comprobare Videntur. Himum est,quod reperim particulas Nitri,quae inter
dotonandum in fumum abeunt, merum essΘ nitrum: nam, cum SΘmelarius itorum Nitrum liquotacorem, donec, crucibulum satiSincau-duorit, atque pruna micantes, incenderem ejus fumum calice vitr0ο
frigido excepi, donec ab ipso irroraretur, et postea se halitu oris calicem etiam ultra madofeci q), si tandom rh agri cum frigido exposui, ut siccaretur s). Quo facto hic illic in callosa stiriolae Nitri apparuerunt. Et ut minus suspicarer, id non ex soliSparticulis volatilibus fiori, sed quod forte flamma partes integras Nitri Ascum raperet ut ocundum Clarissimi Viri u sontentiam
loquari, et fixas simul cum Volatilibus, antequam dissolverentur, ex se expelleret hoc, inquam, ut minus suspicarer, sumum per tubum ultra pedem ae longum, ut A quaSi per caminum adscendere feci in ut partes ponderosiores tubo adhaererent a),
α quia . nitri quandoquidem q/riescunt . b et tum. c abeunt di v. nitri particulo . et L. mittit .
si in m. vh. tatim versu omnes parte movensur. 9 et M.
h et alim. flamma. hi hanc meam. I L. addit: hornomeni m 1'. quia merio. ni famdiu liquefleri sinerem, quoad o .sumque prurire micanti. p su fumo relicem ita eum quem, ut atis risidus 88et, curabam ,
et hal. oris eum uerius humectabam. ac deinde. Cum haec Oxporiobar, aer erat aeronissimus hoc te ore sereno debet flevi.ls , onebam. t et postquam eatis ab aere sicearetur, hie illic. v G autoria. arenthesi ante secum raperet. xi tu quam pede.ν q. per eam priu8, ut ascenderet aciebam. hoererent.
246쪽
et incias solatilior per angustius foraminutum a B transeuntes, exciperem; b et res, uti dixi, successit Vorum H minus hic subsistero Ah volui; sed, ut rem ulterius. V examinarem, majorem quantitatem mitri iocopi 'liqueseci, et pruna micantes incendi, atque uti antea
tubum i crucibae imposui, si juxta A foramen B, quamdiu anima duravit i), frustulum speculi se tons-
bam, cui materia quaedam adhaesit, quae aerie οῶ- liquescebat δε et m), quamvis aliquot die exspectaVerim, nullum ny Nitri fiscium Observare potui; Sed, OSt- quam spiritum uri affundebam, in Nitrum mutabaturo Ex quos Videor posse concludere, primo, quod parteS fixae intor liquandum volatilibus separantur q), ι quod flamma ipsas ab invicem dissociatas sursumpellit r). Secundo quod, postquam parte fixae a volatilibus intor desonandum di ociantur, iterum consociari non possunt ex quo concluditur tertio, quod parte ii, quae calici adhaeserunt, et in stiriola coaluerunt, non fixae, sed tantum volatiles fuerunt v, Secundum experimentum, et quod Ostendere Videtur, partes
fixas non nisi faecos Nitri ess ae), est, quod Nitrum, quo magis est defaecatum, o Volatilius, et magis aptum ad crystallisandum y reperio. Nam cum crystallos Nitri ofaecati sivo sitrati e poculo
a foramen. b L adstit et etiam Farrum nitri quantitatem sumebam, ut flamma demisior domissiori atque minus concitata foret. e succedebat. Porro. sistere e 8umsi s micansi. o quo Det tubum A continuo, ut antea. M ver. ii duraverat. M Vitrum planum.
0 humectabatur,tinde tatim conjeci eam ex alia Fartibus fixis con8farmm neque. n e ectavi, ullam stiriolam nitri, neque aliquem. ω ed eae affusione viritus nitri, statim nitrum inde oriebatur. s quare. et quod inter liquandum partes nitri a sale illo fixo w.r et quamvis flamma partes fiam fixas a se expellat, ea non nisi revolatilibus ut a l. autore voeantur' dissociata a se mellis. 8 2'. quod parte Me volatiles, postquam semel a sale . -δοciantur, non possunt pro ter minus concitatum motum, e per poros ejuμdem salis iterum insinuare. t quare sequitur, 3'. quod partes fumi τ' et in aere frioido in stiriolas nitri concreverant, artes nitri fuerant, a sal tis separata , et nitrum, in quod oneret erant cry8talli fuerant, qui ea salis artibus volatilibus constabant. x L. omittit et quod .... 88e.m L mvis ad oriat aptum FSum.
247쪽
rium, quali a est , imponerem, et parum aquae frigidae infunderem, simul cum aqua illa frigida partim ΘVaporabat, et Sureum circa Vitri labra particulae illae fugitivae haerobant, et in stiriola coalescebant. ΤΤortium experimentum, quod o indicare videtur, particulas spiritus Nitri, ubi suum motum d amittunt, inflammabiles reddi, est:
Guttulas e Spiritus Nitri involucro chartaceo humid instillavi, ac si deinde arenam injeci g),por cujus meatus spiritus Nitri continuo se insinuabat si postquamarona totum, aut sero istum spiritum Nitri imbiborat, eam inoodem involucr super in ignem probo exsiccavi; quo facto arenam deposui, et chartam prunae micanti apposui i), quae, statim atque ignem apprehendebat h), eodem modo scintillabat l), ac facere solet, cum ipsum Nitrum imbiborit Alia, si mihi fuisset commoditas ulterius m experiundi, his adjunxissem, quae
fortassis rem prorsus indicarent; sed, quia aliis rebus prorsus sum distractus, in aliam occasionem, tua venia , differam, et ad alia notanda pergam.
. . Ubi Vir Clarissimus do figura particularum Nitri obitor agit, culpat odernos Scriptores, quod ipsam p perperam exhibuerint, inter quos nescio an etiam artesium intolligat Eum si intelligit, forte ex aliorum dictis ipsum culpat. Nam Cariosius non loquitur do talibus particulis, quae oculis conspici queunt q). Neque puto Clarissimum Virum intelligors H, quod, si stiriolae Nitri abraderontur H donec in parallelipipeda t),
aut in aliam quamcunque figuram mutarentur in Nitrum essedoianorent; sed sorte Chymicos aliquos notat ae), qui nihil aliud admittunt, nisi quod oculis videre et manibus palpare possunt M.
g. . Si hoc Oxperimentum accurato potuisset fieri, prorsuη confirmaro id, quod concludoro volebam ex primo Supra memorat eXperimento.
248쪽
g. 13. Usque ad 18. conatura Vir Clari inius Atendore,omnos taculo qualitates pondere a solo motu, figura, et caeteris mechanicis affectionibus, quas domonstrationes, quahdoquidem Clarissim viro non tanquam athematicae proferuntur, non
opus est Xaminare, an prorsus convincant. Sed interim neΗcio,
cur Clarissimus Vird hoc adso sollicito constur e colligere eX hoc suo experimento cum jam hoc a Verulamio, et postea a Cartesio satia superque domonstratum sit d). Neque video, hoc experimentum luculentiora mobis praebere indicia, quam alia satis obvia experimenta Nam, quod calorom attino e), an idem non seque clare apparet ex eo, quod, si duo ligna, quamVis frigida, contra se invicem confricentur, flammam x solo illo motu concipiant riuod calx insporsa inquat, incaloscat indaonum quod attinet, non ideo, quid in hoc experiment magis notabile reperiatur, quam reperitur in aquae communis ebulli-uono, si in aliis multis. De colore autom g ut tantum probabilia adseram, nihil aliud dicam hin, nisi quod vidomus omnia
virontia in tot tamque diversos, colores mutari. Orro corpora,
tetrum idorem spirantia ψ, si agitentur se), tetriorem spargunt odorem δε et praecipuo si modico incalfacant m). Denique Vinum dulce in cotum mutatur, et sic multa alia. Quare haec omnia si libertate Philosophio uti liceat ' supervacanea judicarem n). Hoc dico, quia vereor, ne alii, qui Clarissimum Virum minu8, quam par εα, amant, perperam de ipso judicent. g. 24. D hujus haenomoni causa jam locutus sum hic tantum addo me etiam xperientia invenisso o), guttulis illis salinis particula salis fixi innatare p). Nam cum ipsae SurSum volitabant, viis plano, quod paratum ad id vi habebam occurrebant, quod utcunque calofeci, ut H, quod volatile vitro adhaerebat t), evolaret quo facto materiam crassam v albicantom vitro hic illic adhaerentem ae conspiciebam.
J hoe . . . . demonStrata sint e nam quoad 1. de calore.
n inqua ins ersa. y L addit qui eae affusione viritu nitri mutabatur. Ah nihil aliud dicam tit non nisi probabilia adferami. i jacientia se vitantur, ut modice ineale ant. 0 etriorem odorem jaciunt m L hae post vitantur habet. in Epistola amo missa haec consulto omisi. Itaqus dosunt in L. JM . . . mihi supervacanea videntur. O me eme invenisse. s innatasse et quod hoc obaervandum paratum. r hoc vitrum s ut omne M. t haerebat. v ora88iusculam. M oerentem.
249쪽
g. 25. In hac g. idotur Clarissimus Viri vello domon-Strare, parte alcaiisatas, per impulsum particularum salinarum,
huc illuc ferri particula vor salinas proprio impulsu Re pSas in agrem Ollore. Et g in xplication b) haenomen dixi, quod particulae Spiritus Nitri concitatiorem motum acquirunt,
o c quod, cum latiores meatu ingrediuntur, necessario amatoria aliqua, subtilissima cingi obent, et ab eadem, ut e)ab igne particulae s ligni, sursum pelliti particulae Vero al-
caligatae auum motum acceperunt hi ab impulsu particularum Spiritus Nitri por angustioro meatus A insinuantium. Hic addo, aquam puram non adeo facile solvere, atque laxare posse i)partes fixas Quare se non mirum est, quod ex affusione Spiritus Nitri in solutions salis istius fixi in aqua dissoluti l)talis ebullitio, qualom Vir Clarissimus . 24. recitat, oriatur m); imo puto, hanc ebullitioncm fervidiorem fors, quam si Spiritus Nitri sali fixo adhuc intacto instillarotur. Nam in aqua in minutissimas moleculas dissolvitur, quae facilius dirimi atquo lib0rim OVeri po8Sunt, quam cum omnes partos salisis sibi invicem incumbunt atque firmiter adhaerent.
g. 26. De sapore Spiritus acidi jam locutus sum; quare et sol alcati dicendum restat. Id cum imponerem linguae in calorem, quom punctios sequebatur, entiobam. Quod mihi indicat, quoddam onus calcia esse eodem enim modo atque calx pe aquae, ita hoc sal po alivae, sudoris, spiritus Nitri, o foris otiam aeris humidi, incaleacit. q. 27. Non statim' sequitur particulam aliquam materiae ex eo quod alii jungitur s), novam acquirere figuram Sed tantum equitur, ipsam majoroni fieri, o id suffcit ad motondum id, quod in hac g. ab Clar Viro quaeritur i. g. 33. Quid do rations hilosophandi Clarissimi Viri sontiam, dicam, postquam videro eam Dissertationem, de qua hic, o in Commontations rοaemiali pag. 23. mentio fit v).u vir l. b L addit hujus e particula8.... acquirere, eae eo di ab aliqua materia e a qua eodem modo c. I partes. o Felluntur. h particulas .... accisere. ii olvere po8se, neque Iaaeare se quaproster. in istius Salis . . . . di oluti solutionem. m oriretur. addit staei. si insuae in onerem. F etii sunsentia. et L addit id.
r non e er. 8 8 sarticula mat alteri junsatur, e n. t quod antea non potuerat, aurum se rodere. τ postquam di88. tuam, de qua , videro.
250쪽
g. 1. Satis constiιt, annumeranda esse mainime generalibus amotionibus, etc. Notiones x Vulgi usu factas, Vel quae Naturam explicant, non ut in se est, Sed prout ad sensum humanum refertur, nullo modo inter summa genera a numeranda censerem, neque miscendas. ne dicam confundendas cnm notionibus castis b), et quae Naturam, ut in se est, explicant. Huju generis sunt motus, quies, et eorum leges illius Vero visibilo, invisibilo, calidum, frigidum, ot, ut statim dicam, fluidum otiamo consistenS, etc. g. 5. Prima est corporum componentium parvissa' in grandioribus quippe, etc. Quamvis corpora Sint parea, superficiestamon aboni aut haber possuntho insequales, AperitateSque Quare, si corpora magna tali proportione moveantur, ut eorum motus ad eorum molem sit d), ut motus minutorum corporum ad eorundem molem in fluida etiam essent dicenda, si nomen fluidi quid Oxtrinsocum non ignificam n et noni ex Vulgi usu tantum usurparetur ad Significanda ea corpora mota, quorum minutis atque interstitia humanum sensum effugiunt. Quaris
idom M ori corpora dividor in fluida et consistentia, ac invisibilia et invisibilia.
Ιbidom. Nisi hymicis eaeperimentis id comprobare soraemus. Nunquam hymicis, neque aliis experimentis, nisi domonstrations et computations i), aliquis id comprobare poterit. Ration enimo calculo corpora in infinitum dividimus, et per conssquenqetiam Vires, quae ad adom movendum requiruntur M sed experimentis nunquam id comprobarea poterimus. g. 6. Grandia corρora inepta nimis esse constituendis uidis, etc. Sivo o fluidum intelligatur id, quod modo dixi, sive non, res tamen per o m est manifesta. Sed non vidoo, quomodo Vir Clar. n exporimoniis in hac. q. allatis id comprobes. Nam quando o de re incerta p dubitare volumus), quamvis ossa ad componondum Chylum, et similia fluida, sint inopia q), larisa inter stenera rerum. heastis notionibus. DL paronthosin omittit di sit ad orem molem ei ad molem eorum. D non sisn quid eaeer. 9 L mittit non hi L addit me judisio. ' nisi mers Matione et calcula. B eor ora, et per eon quen8. . . . inins dividimus I si instare. m L addit satis. n ei vir. ο quandoquidem p certa et inest sint ad . . . . Mida.