장음표시 사용
311쪽
porta insumere possum; sed et simul tristitia ames, quando intueor tam multa finito meo intolloctui do as verum tristitiam Sed spe sa, quam possid-, quae mihi Vita charior est, quod posthac existam et pomanebo, et eam Deitatem majori por-ssotione quam nunc intuebor. Ubi brevem praetervolantomquo considor vitam, in qua singulis momentis mortem exspeeto; si oborem rodere me nom habiturum, sanctaquo illa et praestantissima cariturum contomplations, eri omnium creaturarum, quibus cognitio finis sui deest, miserrimus essem. Quippo motus mortis anto obitum miserum me reddoret, et post eum plane nihil, et per consequon misor, essem, quia divina illa contemplatione priuatus essem Buc oro me tuae ridentur ducere opiniones, quod ubi hic eas desino, etiam in aeternum desinam, cum contra illud Verbum et Dei voluntas consolontur interno suo in anima mea tostimonio, quod post hanc Vitam in statu perfectiore mo aliquando, contemplando summe porsectam Destatem, Noctabo. rosocto, licet apsa ista aliquando falsa a deprohenderetur, me tamen, dum poro, beatum reddit.
Unicum hoc est, quod precibus, suspiriis, et aeriis votis aiso peto si potam utinam ad id plus conferre licissil), quamdiu spiritus hos roget artus, ut ipsi placeat, me sua bonitate tam beatum roddere, ut, quando hoc corpus dissolvitur, ns intol- lacinias ad portiotissimam illam sitato contemplandum
maneam, et si hoc tantum nanciscor, mihi, quomodo hic cro- datur, quid invicem persuadfatur, an aliquid naturali intollectu fundetur, et percipi ab eo possit, nec ne perinde est. Hoc hoc solummodo sat Votum meum, meum desiderium, continuaequo precos, ut sus hanc certitudinem in anima mea confirmet, et, si am possideo a me miserrimum, si s destituar l), prae do- siderio anima mea exclamet Quemadmodum corvus anhelat aquarum rivos, ita is, ο Deus vivens, anima moa desiderat; quando onis dies, quod tecum oro, stris adspiciam. Si hoc tantum btinoo, omne animae meae studium si desiderium pomideo. Quia vero nostrum pus De displicet, spem istam, Θ tua Sentontia, non ideo nec intelligo, sum siquidsm dos humano more loqui licoaψ, i nullam ex opere nostr et laudation capit voluptatem, nos produximo et conservasse. Si Voro a tua sententia aberro, tuam explicationem expeto. Verum me, et sorio te, solito diutius moratus sum; quia vero mihi chartam deesse ideo finiam. Horum solutionsm videro aveo. Foris hic illic aliquam ex Epistola tua eduxi conclusionem, quae sortassis tua non erit opinion sed super ea re explications tuam audiro cupio.
312쪽
Nupor occupatus fui in quibusdam Dei attributis perpondondis, in quo me tua non parum juvit Appendix Montem tuam AM-- modo susius Oxplicui, quae mihi non nisi demonstratione oκ- laboro iustur; st ido dotam in rassations assimari , to illa non sentiro, sed obligatum fuimo, ut ita tuum, uti promiseras, cari si hilosophiam discipulum doceroa st te longo aliam, tam de so quam de anima, apociatim mammae Muntato lavore opinionem; vido quoque in illa raefations dies, toris cogitata staphysica brevi prolixiora editurum quae duo avidorassidoro, nam de iis aliquid singulare spem ma automnon fori consuetudo, aliquem laudibus extollere. Scripsi haec sincero animo, et amicitia non fucata, prout in Epistola tua stilati, utque veritas detegeretur ricus nimiam, praeter intentionem, prolixitatem. Si ad has responderis, me tibi summoporo devinctos. Non recum, si ea lingua, in qua seducatus sum scribere animus si vel alia, modo Latina aut Gallica sit hoc vero responsum, ut eadem ' 'exares lingua, peto, quia mentem tuam in ea bono, quod laris in lingua Latina non fieret, percipiebam. Ita me tibi devincies, egoque ero ac Θrmanebo,
Mi Domine, ibi addictissimus atque Osriosissimus
G. DE LYENBER GH. Dordraci 16. Januarii 1665.
In re/FOngione tua roliatus, quid per πα-tionem in Deo intellisas, erudiri M.tO.
heer Benediatus de Finoacios en anseri Bovaret Buten Sohis m Ex Bolg. dat L. Meyer in de oreredem Sem. Quare Moyorum hanc Epistolam Latino vertisse Verisimile St.' Errat interpros; nam verba in die ae waer mede Hebro tisen, petita sunt ex epistola Spinoetae cf. supra pag. 260.3, hujusque linguam
'' Ut hae eadem potius, nempe ollandica.
313쪽
Responsio ad princedentem. Versio .
Mi Domine et Amice, Quum primam tuam pistolam legebam, existimabam nostraa opiniones fere concordare sed Ver ex secunda, quae 21 hujus monsi mihi tradita ost longo alitor Eo rem aboro intollim,ridooquo nos non tantum dissentire de iis, quae longo ex primis principiis sunt potanda, sed otiam de isdem ipsis principiis: Moo ut vix crodam fore, ut nos Epistolis invicem erudire possimus. Video namque, nullam demonstrationsm, licet pro Demonstrationis Logibus solidissimam, apud is Valero, nisi conveniat cum a explicatione, quam si ipso, vel alii Thoologi, tibi haud ignoti, Sacrae Scripturae tribuunt. Verum i deprehendas, Deum per Sacram Scripturam clarius et dicacius loqui, quam perlumo naturalis intellectus, quod nobis otiam Ono ait, Massiduo Sapiontia sua Divina firmitor et incorrupto conservat Validas habos rationes, ut intollectum flectas ad opiniones, quas Sacrae Scripturae tribuis, quin ipso haud alitor sacere possem. Quod Vero me spectat, quia plano et Ain ambagibus profiteor, me 8. Scripturam non intolligors, licet aliquot annos in ea insumpserim, et quia me haud fugit, quando solidam nactus sum domo trationem, me non pomo in talos cogitationes incidore, ut unquam do ea dubitare usam omnino in eo, quod mihi
intollectus monstrat, acquiesco sine ulla suspicione, me ea in re decutum eam, ne Sacram Scripturam, quamvis a non investigem, ei contradi re pomo; quia verita Veritati non
repugnat, ut jam ante in Appendico mea caput indicare nequeo, noc enim libor hic ruri pono mo est clare indicavi et si fructum, quem jam ex intialses naturali copi, si somel salsum
ipso auctores facta, quamquo ido in margino ditionis Bolg.
314쪽
deprehendorem, me fortunatum ' redderet, quoniam fruor, et vitam non moeror et gemitu, as tranquillitato, laetitia, et hilaritato transigore studeo, et subinde gradum unum adscendo.
Agnosco intorim id quod summam mihi praebo satisfactionomo montis tranquillitatam cuncta potentia nil summo perlactia rius immutabili ita fiori decroto.
Ad tuam oro ut redeam Epistolam, dico, me tibi summaso animo agere gratias, quod mihi tuam in rampore hilosophandi ratio m aporuisti; sed quod tu talia, qualia Vis ex mea epistola ducere, mihi assingas, pro eo nullas tibi gratias ago. Quam, quaeso, materiam mea praebuit epistola has mihi assingondi opinionos, homines nempe bestiis esse similes, hominos satiarum mors mori et intorire, nostra Deo displicere pera, etc. lios in postrem hoc summopere dissentiamus, quia aliter te non percipio, quam quod intelligis, Deum nostris oporibus
desociari, tanquam qui finem suum assecutus est, e quod res voto succosaiq. Quantum ad me, ego profecto clare dixi, probos Deum colere, et assiduo colendo persectiores Vadoro, sum amaro hoccino si os ostii similes reddere, aut so instar bestiarum perire, si denique eorum opera Deo non placere pSi moas litora majoro cum attentione legisses, clare perSperiSMS, nostrum dissensum in hoc sol positum osse scilicet an Deus, hoc os absoluto, nulla si humana attributa adscribendo, persectiones, quas probi accipiunt, sis communiost ut ego intelligo), an ve ut judex quod ultimum tu statuis, et ea de causa dolandis, impios, quia juxta si scrotum quicquid possunt faciunt,
De aequo ac pios serviro. Sed vero ocundum sa dicta id nullatonus equitur: quia Deum tanquam judicem non introduco, si ideo go opera ex operis qualitate, non ero ex potentia
oratoris aestimo, et merces, quae pus consequitur, tam neceSaari id consoquitur, quam x natura trianguli sequitur, tres ejus angulos duobus rectis aequales esse debere. Et hoc unusquimus intelliget, qui tantum ad id, quod summa nostra in alitudo in amor orga sum consistit, attendit, quodqus ille amor necessario ex Dei cognitione, quae nobis tantopero commendatur fluit. Hoc autem generasitor facillimo domonstrari potest, si modo ad naturam Decreti Dei attondatur, quemadmodum in mea Appendico explicui Verum fateor, eos omnos qui Divinam Naturam eum humana confundunt, valde ad id intolligondum ineptos esse.
315쪽
EPISTOLA XXI. 277Ηises litoris inom hic imponers animus erat, ne tibi amplius ΘASem molestus iis robus, quae tantummodo uti clarum os ex valdo svoto additamoni fini tuae epistolae affxo pr joe stris inserviunt, nulli autem usui sunt. o vero petitionem tuam omni modo rejiciam, ultorius ad Oxplicationem vocum Nogationis et rivationis, si roritor ad id, quod necessarium est ad semnum prae dontia mos Epistolae dilucidius enucleandum, progrediar. Dic igitur primo, rivationem non esse prisandi actum, sed tantum simplico si meram carentiam, quae in se nihil est: est quippe Ens Rationis tantum, vel modus cogitandi qum
formam , quum res invicem comparamuR. Dicimus, xempli gratia, caecum risu prisatum esse, quia eum lacile ut vidontomimaginamur, sive imaginati haec hinc oriatur, quod cum aliis, qui rident, sive quod praesentem suum Statum cum praeterito, quum Videbat, comparamus; et cum hunc virum ea ratione
concideramus, ompe comparando Suam naturam cum natura
aliorum, si eum praeterita sua; tunc assimamus, Visum ad Suam naturam pertinere, et proptare dicimus, eum e privatum SQ. Verum quum Dei decretum ejusque natura consideratur, non magis docili homine, quam de Lapido pomumus assimare, eum risu orbatum esse, quia illo tempore non magi Sine contradictions illi homini visus, quam lapidi competit; quoniam ad
hominem ilium nil amplius pertinet, et suum est, quam id, quod Divinus intellectus et noluntas ei tribuit. Et propterea Deus non magis est causa του illius non Videre, quam του non idem lapidis id quod mora est Negatio. Ita etiam, cum ad naturam hominis, qui appetit libidinis ducitur, attendimu8, promentemque appetitum cum eo, qui in probis est, vel cum eo, quem ipse alias habuit, comparamus a dimamus, eum hominem meliore appetitu privatum esse, quia tunc isti virtutis appetitum competere judicamus; quod tacere non possumus, si ad naturam Divini decreti et intellectas attendimus: nam eo respectu melior ille appetitus non magis ad naturam istius hominis eo tempore, quam ad Naturam Diaboli se lapidis pertinet ' et idcirco eo respectu
316쪽
nihil amplius ab impiis Deus flagitat, alioquin tua Montissin os contulisset sod oro plus ossontiae non dedit, uti x offoctibus liquot orgo amplius ab is non potit. Et siquando
unusquisque in specie, nec plus nec minus, quam Deus vult, facit, cur is, qui parum operatur sed tamen tantum, quantum sua ab ipso exigit, De aequo ac probus non Mast acceptus Insuper, quemadmodum per malum, quod actum comitatur, nostra imprudentia, ex tua sententia, perfectiorem perdimus statum, ita si hic ridoris statuero, quod continondo Voluntatem intra limitos intollactus, non tantum adeo persecti manemus ac sumus, με quod praeterea serriondo perfectiores evadimus; quod contradictions involvero mihi orsuadeo, si modo tantopere a s dependomus, ut nec plus nec minus persoctionis queamus ossicere, quam quantum Ssentiae accepimus, hoc si,
quam Deus voluit ut tunc per imprudentiam pejores, aut per prudentiam moliores fiamus. Adeo ut nihil aliud statuore vidoris, quam, si homo talis sit, ac eum describis, impio suis operibus, aeque ac pio suis, Deum colore et hac rations ita ut olomonis,hΘrbae, lapides, etc. a Deo opondonio reddimur. Cui rei igitur inservis noster intolloctus cui voluntato intra limitos intollectus continones potostas 3 qua do causa ordo illo nobis infixus
ost 3 Et vide, quaeso, ab alia parte, qua re nos privemus, nemΡΘanxia o seria moditation ad nos ipsos secundum regulam perfectionis si s ordinem nobi impressum, perfectos M-dendum nosmo procations ot ad Doum suspirita, quibus tam saepe extraordinariam confortationem accepis- percepimus, orbamus nosmet tota Religione ac omni illa spe et acquiescentia, quam ex precibus et Religione sporamus, orbamus. nimis , Si nullam mali habot sus cognitionem, multo minus credibila est, eum malum puniturum. Quaenam ergo supersunt rationeS, quominus facinora quaevis si modo judicom effugio avido perpotremo cur non detostandis modiis divitias mihi acquiro cur a quo discriminQ. et quo caro nos trahit, id quod lubo non perpetro 3
Diosa, quia Virtus proptor so est amanda. Qui vero virtutem amare possum mihi tantum essentiae ac perlactionis non attributum; et si tantum aequioscentis si x hoc st x illo habere licst, cur mihi vim, ut voluntatem intra limito intol-loctus continoam insero cur id non laeso, quo me affoctua trahunt 3 cur non hominem, qui mihi alicubi Obost, clam occido 3 etc. cco quam cunctis impii et impistat domus occasionΘm
nos truncis. Omnesque nostras actiones motibus horologiorum, similos roddimus.
317쪽
Ex dictis valdo durum mihi vidotur, quod improprie tantum in Doum peccare possimus dici cui iam si data nobis voluntatam intra limites intelloetus continondi potentia inservit, si,
ubi eam transgredimur, contra eum peccamus ordinem 3 Regerea sorte, id non eas peccatum in Deum, sed in no ipws: nam si proprie erga Doum occare dicoremur, etiam dicendum esset,
aliquid contra si voluntato fiori quod iuxta te os impossibile
orgo stiam peccatum. Interim alterutrum verum sit necesse est,
Doum vel velle, si nolle. Si vult, quomodo nostri respectu malum so potest Si non vult, id ex tua opinione, non fieret. Quamvis autem hoc aliquam, ut tua fert sontentia, involvoret absurditatem, praedicta tamen absurditatos admittere periculosissimum videtur. Quis novit, si anxio inquirerem, annonremedium posset invoniri his aliquo modo conciliandis. Atque sic tuae pistolae examen juxta Regulam moam primam noralem finiam antequam Ver ad examen juxta Aecundam Regulam accedam, duo adhuc proponam, quae epistolam tuam spectant, quaeque scripsisti rinc. art. 1. rop. 15. rius est, quod ammas, nos potestatem polendi et judieandi intra limites intellectus retinere posse quod absolute concederΘ nequeo. Nam hoc si foret Vorum, certo scinnumerabilibus vel unus reperiretur homo, qui se ea praeditum potostate ostendoret otiam quivis apud se experiri potest, se, quantas etiam impendat Virea, sum scopum attingore non pomo. Et si quis do hoc nogotio dubitat, ipsum Oxaminet, quotios invito intellectu passionos Rationem suam incant, etiam tum quum summis obnititur viribus. At dices, quod hoc minus praestamus, non est, quia nobis impossibilo ost, sed quia suffciontem non adhibemus diligontiam regero, quod, si hoc possibilo osset, saltem octo millibus via unus inveniretur Aod ne unus omnium hominum xstitit, vel existit, qui audoro gloriari, se in errores haud incidisse. Quaenam Vero hujus si certiora, quam ipsa exempla, possunt adduci argumenta 3 Si pauci essent, unus esset jam oro quum nulluRsit, nulla ejus quoquo datur probatio. Instabis ot dices, Si fieri potest, ut judicium suspondendo, et voluntatem intra terminos intolloctus continendo, omel, ne errem, Scere queo; quare, ubi sandem adhibe diligentiam, Asmpor id Scoro non
poss- Respondoο, me videre non Osae, nos hodio tantum virium habero, ut in εο empor perseveromus semel una hora, quando mos intendo nervos, itor duorum milliarium cons ropolis sum, verum semper id praestare non possum ita mosummo studi errore momel praeRemare possum, sed Vires
318쪽
ad id somper praestandum deficiunt Clarum mihi vidotur, primum hominem e manu porsocii illius artificis prodo tom, ita praeditum fuisso viribus sod ut in hoc locum sontio sum, ima
viribus non satis utendo, vel abutendo, statum suum amisiam perfectum ad praestandum, quod antea sui orat arbitrii. Haecquo multis rationibus, ni nimiua ossem, firmarom. Et hoc in negotio omno Sacrae Scripturae ementiam, quae propterea apud nos in honoro ossis debet, sitam emo opinor, quoniam nos id, quod tam claro intollectus noster naturalia confirmat, docet nempe, lapsum ex nostra prima perlaction nostra imprudentia factum osso. Quid igitur istius lapsus mendation magia necessarium ΘΑtque hominem lapsum ad Deum reducere Sacrae Scripturae unicus quoque S Scopus. Ρosterius est, rincip. art. 1. rop. 15. quod assiman, Res clare et distincte intelligere, repugnare Naturae hominis,undo tando concludis, longe melius esse rebus, quamvis consuris, assentiri, et libertatem Mercere, quam semper indifrentem, hoc est in insimo gradu libertatis, manere. Quam ut concedam conclusionem, impedit in me obscuritas nam suspensum judicium nos in o statu, in quo a Creator Sumus creati, con-rVat; Verum rebu confuse est robus non intolloctis assontiri, si ita aeque facile vor ac falso Montiri. Et si ut D. Dos Carios alicubi oest eum ordino in assentiendo non usurpam , quem Dous inter nostrum intellochum nostramque Voluntatem constituit, nempe ut non nisi claro percoptis amentiamur quamvis tunc casu in oritatem incidamus, tamen, quia Brum non Θο, quo Deus Voluit, ordine amplectimur, peccamus; et per conSequenS. ut assonsus cohibiti nos in statu, in quo a Deo constituti
roddit erroris quippe ponit fundamentum, quo persectum deinceps amittimus statum Sod te dicontom audio Nonne praestat, ut nos porsectiores reddamus, rebus licet confusi assontiendo, quam ut non assontiendo somper in infimo sessotionis ot libortatis gradu maneamus At, praeterquam quod hoc negaVerimus, taliquo modo ostenderimus, nos nosmot non meliores, sed detorior roddidisso nobis otiam impossibilo, si quasi contradicti ridetur, Deum cognitionem rorum ab ipso dotominatarum longius ΘXtendere, ac eam, quam nobis dedit imo, Doum tunc absolutam
nostrorum errorum cauam involvere No huic contrarium eat,
quod nos Deum, ut plura in nos conserest quam contulit, non possumu accusare; quia ad id non tonebatur. Vorum quidem est, Deum non tenori, ut plura quam odit daret; sed summa
319쪽
Des si iam insor porsectio, ut orsatura ab ipso procodena nullam contradictionem involversi, prout tum idoretur squi. Nulliuinamque in creata Natura, praeterquam in nostro intollactu. deprehondimus solantiam. In quom alium fi m illo nobis concessus esset, nisi ut Dei opera contomplaremur et cognosceremus Et quidnam ovidontius squi Videtur, quam quod harmonia inter res cognosoenda nostrumquo intolloctum dari obst3Si tuam pistolam circa ea, quae modo diximus, ad Θamascundam Regulam onerulam examinarem, magis quam in prima discreparemus inhi namquo videtur aberranti commonstra viam), te Sacrae Scripturae sam in assibilam oritatomis dis, nitaram non adscribere, quam Og in ea osse mihi persuadeo. Verum quidem Et quod se credere ais, Deum ros Sacrae Scripturae rophstis revolasas, o modo adso imperfecto, ut, si factum est, prout tu statuis, in Do contradictionem involveret. Si iam ous suum Verbum ac voluntatem hominibus mantiastavit, cortum in nom, idquo claro iis mantiastavit. Si jam mphotae scilla verbo, quod accoporant Ρarabolam finxissoni, id sus si voluisses via noluisast. Si voluisset, ut xin Ρarabolam fingorent, hoc sat ut ab ejus mente aberrarent, Deus istius orroris asot causa, aliquidque, quod contrariaretur sibi, vollat. Si nolui si impossibilo orat, ut rophetae indoΡarabolam fungoront. raeterea credibile est, si supponitur,mum orbum suum mphotis odisso, quod ita sis odit, ut illud accipiondo non orravorint: nam Deus in Verbo suo ΘVelando ortum fino haboro ob at ad sibi nom, ut hominos in Norem ducoret, proponoro nomit id nim in Do osset contradictio. Etiam homo contra Dei voluntatem errare non potorat; nam id secundum io, ori nequit. raetor haec Omnia, do illo summo porisci Deo credi non potest, eum permittere, ut suo orbo, rophotis dato ad illud populo explicandum, alius a mphotis tribuoretur sensus, quam sua voluit Si enim statuimus, sum rophotis auum concomisso Verbum, simul asserimus, oum modo extraordinario rophetia apparuisse, vel cum iis loquutum fui s. Si jam ropholas do hoc tradito πιλο arabolam fingunt, hoc sat alium ei sensum tribuunt, quam, ut tribuerent, Voluit, Deus hanc rem OSodocuisset. Est otiam tam rospectu rophetarum impossibilo, quam rospectu si contradictio, rophetas alium sensum potuisse haboro, quam eos habere voluit Deus.
Deum auum ita svolasse Verbum, ut tu Vis, parum probaS, mps sum salutem et perditionem tantum revelasse, certa sum
320쪽
in finem scrovisa media atque salutem ac perditionis norania decretorum modiorum inscius Mae. Nam profecto, si m-phstas mi Vorbum istho Mna accoporant, qua ration- ad
alium illi adscribendum sonaum habuissoni ot nullam adducis probationsm, qua nos, ut hanc tuam supra rophotarum smtantiam ponoremus, convinceres. Si vom existimas, hanc Sao
probationem, quod alioquin illud Vorbum multas impor&otionesio contraristatos includoret, dico, hoc duntaxat dici, non ero probari. Et quia novit, si utemus sonsua produceretur, uterminoros includoro importictions. Doniquo Enti summo porsocto bene perspectum erat, quid populus caperet, quaequo optimis osset methodus, juxta quam populus institui deberet.
Quantum ad secundum primae tua Quaestioni mombrum attinet, quaeris octo ipso, quare Deus Adamo, ne ex arbore oderet eum tamen contrarium decrevisset, dixit responde Vero, edictum Adam factum in hoc sol consistere, quod nimirum Deus Adamo rovolavit τι odore ex arbore mortis SM Rusam, quemadmodum nobis o naturato Rationem Venenum mortis rum ess revolat. Si statuitur Deum aliquid Adamo interdixinas, quaenam rationes sunt, quo magis crodorem modum prohibitionis, quem tu adfers, quam quom adducunt Ρrophetae, quibus Deum ipse modum prohibitionis revolavit Dicos, o prohibendi ratio. magis naturalis sat st ideo magis veritati Dooque conveniens. Sed hoc omne nego. Nec capio, quod Dous per naturalem intollectum nobis, Venenum lethalo emo, revolavit nec ratione Video quibus unquam scirem, aliquidias venenatum Hai malos Venoni inscius in aliis vidisso si audivis m. Quod homines, quia Mnenum non noscunt, inscii dant si moriantur, quotidiana nos doest exporisntia. Diosa, si homino scirent, id Θnenum SM, etiam, malum id osso, os non lateret; sed respond- neminem
Veneni aboro notitiam, aut pomo habere, nisi qui vidit, actaudivit, aliquem jus usu damnum sibi odisse; et si ponimus nos ad hunc usquo dis nunquam audivisso via vidisse, aliquem ejus usu sibi nocuisse, non tantum nunc quoque ignoraremus, sed et in motu in proprium damnum id usurparemus, quem modum talos oritates indis docemur. Quid magis in hac vita candidum atque erectum animum, quam illius oriscis Deitatis contemplatio, dolociat 'Nam, quemadmodum circa poessetissimum versatur, ita etiam porsectissimum, quod in finitum nostrum intollectum cadere potest, inVMVersdobst. Nec mihi in vita quicquam si, quod cum ea mutarem delectations. di hac, celasti instigatus appotitu multum tem-