장음표시 사용
321쪽
porta insumere possum; sed et simul tristitia assici, quando intueor tam multa finito mo intelloesuidsesso vorum tristitiam Sed sp ea, quam possidso, quae mihi Vita charior est, quod posthac oxiatam et pomanobo, et eam Deitatem majori persectione quam nunc intuebor. Ubi brevem praetervolantemque oonsidero vitam, in qua singuli momentis mortem exspocto; ni deberem credoro me nom habiturum, sanctaquo sita stpraestantissima cariturum contemplatione, certe omnium creaturarum, quibus cognitio finis sui deest, miserrimus essem. Qui omotus mortis ante bitum miserum me redderet, et post eum plane nihil, et per consequens miser, essem, quia divina illa conto latione privatus essem. Huc vero mo tuae videntur ducor opiniones, quod ubi hic esse desino, etiam in aeternum dosinam, cum contra illud Verbum tisi voluntas consolontur intorno auo in anima in tostimonio, quod post hanc vitam in statu perfectiore me aliquando, contempland summe persectam mitatam, obloctabo. iacto, licet apos ista aliquando salsa osso deprohenderetur, me tamen, dum sporo, beatum reddit.
Unicum hoc si, quod precibus, auspirita, o seriis votis aiso poto et potam utinam ad id plus conferre licoroll), quamdiu spiritus hos roget artus, ut ipsi placeat, o sua bonitate tam beatum reddere, ut, quando hoc corpus dissolvitur, En intes- lacinias ad refoctissimam illam sitato contemplandum
maneam, et si hoc tantum nanciscor, mihi, quomodo hic credatur, quid invicem persuadoatur, an aliquid naturali intellectu fundotur, si percipi ab eo possit, nec ne perinde est. Hoc, hoc solummodo si Votum meum, meum desiderium, continuaeque procos, ut ova hanc certitudinem in anima mo confirmet, et, si am possido ah me misorrimum, si e destituar l), prae desidorio anima sa xclamst Quemadmodum cervus anhelat aquarum rivos, ita is, o Deus Vivons, anima moa desiderat; ' quando oniet dies, quod tecum oro, et to adspiciam. Si hoc tantum obtineo, omno animae mos studium et desiderium possid-. Quia vero nostrum opus Deo displicet, spem istam, Θ tua sententia, non ideo nec intelligo Deum siquidem dos humano more loqui liceat), si nullam ex opere nostr et laudations capit voluptatem, nos produxisse et conservasse. Si vero a tua sententia aberro, tuam explicationem expeto. Verum me, et forto te solito diutius moratus sum; quia vero mihi chartam doesse video, finiam. Horum solutionom videro avso Forte hic illic aliquam si istola tua oduxi conclusionem, quae fortassis tua non erit opinio ; sed super ea ro explication- tuam audire cupio.
322쪽
Nupor occupatus fui in quibusdam Dei attributis porpo ondis, in quo me tua non parum jurit Appendix Montem tuam solummodo fusius xplicui, quae mihi non nisi demonstratione Oxhiboro idotur; si ido demiror in raefation assimari , to illa non sentius, o obligatum suime, ut ita tuum, uti promi- foras, Carissii hilosophiam discipulum doceros et to longo aliam, tam do Deo quam do anima, speciatim do animae Voluntate, fovere opinionom video quoque in illa raefation dici, toris cogitata staphysica rori prolixiora diturum quae duo avido dosidoro, nam do iis aliquid singulare spero. ea autem
non fori consuetudo, aliquom laudibus extollers. Scripsi haec sincero animo, et amicitia non fucata, prout in Epistola tua pessisti, utque Veritas detegeretur Excusa nimiam, praeter intontionem, prolixitatem. Si ad has responderis, Θ tibi summopero devinci . Non recuso, si ea lingua, in qua educatus sum scribere animus est, vel alia, modo Latina aut Gallica sit hoc vero responsum, ut eadem ' exarea lingua, Peto, quia mentem tuam in a bono, quod foris in lingua Latina non fisret, porcipiebam. Ita me tibi devincies, egoque ero ac por-
Mi Domine, ibi addiotissimus atque in iosissimus
Dordraci 16. Januarii 1665. In revonaione tua proliatus, quid per Nesationem in Deo intellisas, erudiri aevio. Epistolae Inscriptio: Mim Merii heer Benediatus de Spinosa os densanoen Bovare Buten Sin dam Ex Bolg. dat L. Meyer in de Morreae sint. Quare Moyorum hanc Epistolam Latino vertisso Vorisimile est.' Errat interpres; nam orba in die ae waer med isse ομι ben, petita sunt ox epistola Spinogae cf. supra pag. 260.3, hujusque linguam
'' Ut hae eadem potius, nomΡ Ηollandica.
323쪽
Responsio ad princedentem. Versio .
Mi Domine et Amice, Quum primam tuam Epistolam legebam, existimabam nostras opiniones sere concordare so Vero ex secunda, quae 21 hujus monuis mihi tradita si longo aliter o rem habere intolligo, vid-quo nos non tantum dissontis de iis, quae longe ex primis principiis sunt potanda, sed stiam do isdsm ipsis principiis: ad- ut vix credam sors, ut nos Epistolia inviosm erudire pomimus. Video namque, nullam domonstrationom, lico pro Demonstrationis Logibus solidissimam, apud o valere, nisi conveniat cum a explicatione, quam si ipso, vel alii heologi, tibi haud ignoti, Sacrae Scripturae tribuunt. Vorum i doprohendas, Deum T Sacram Scripturam clarius et ossicacius laqui, quam peri non naturalis intollactus, quod nobis etiam concessit, Mami- duo Saplantia sua Divina firmiterit incorrupte conmmat, Validas habes rationsa, ut intolloctum scias ad opinionos, quas Sacrae Scripturae tribuis, quin ipso haud aliis lacore possem. Quod V- me spectat, quia plano et sine ambagibus profiteor, me S. Scripturam non intolligors, licet aliquot annos in ea insump- norim, et quia me haud fugit, quando solidam nactus sum domonstrationem ms non pomo in talo cogitations incidore, ut unquam do ea dubitaro queam; omnino in M, quod mihi
intollectus monstrat, acquiesco sine ulla auspicione, me ea in re sceptum esse, nec Sacram Scripturam, quamVis eam non
investigom, ei contradicero pomo; quia Veritas Veritati non repugnat, ut jam ante in Appondios sa caput indicare nequeo, noc nim libor hic ruri ponos me est claro indicavi et si fructum, quem jam ex intelisci naturali cepi, vel semel salsum
Ab ipso auctores facta, quamquo rido in margins Editionis Bolg.
324쪽
as deprehonderem, me ortunatum ' reddoret, quoniam fruor, et vitam non maerore t gemitu, sed tranquillitate, laetitia, thilaritato transigere studoo, et subinde gradum unum adscΘndo.
Agnosco interim id quod summam mihi praebo satisfactionsmo montis tranquillitatam cuncta potentiarantis summo porsoctia Hus immutabili ita fiori scroto.
Ad tuam ver ut rodeam pistolam, dico, me tibi summasis animo agere gratias, quod mihi tuam in sempore hilosophandi rationem porcisti; sed quod tu talia, qualia Vis ex minopistola educors, mihi assingas, pro eo nullas tibi gratias ago. Quam, quaeso, maioriam mea praebuit spistola has mihi assingondi opiniones, homines nempe bestiis esso similes, hominos beatiarum mors mori et interire, nostra De displicero pera, etc. lico in postrem hoc summopere dissentiamus, quia aliter te non percipio, quam quod intolligis, Deum nostris peribus
delociari, tanquam qui finem suum Ssecutus est, e quod MVoto auccessit). Quantum ad mo, ego profecto claro dixi, probos Deum colore, et Maidue colendo persoctiores evadere, oum amaro hoccino os eos bestiis similos reddoro, aut eos instar bestiarum orire, Vel denique eorum opera Deo non placere pSi fas literas majore cum attentione legisses, clare perπΘriSMS, nostrum dissonsum in hoc sol positum Aso scilico an Deus, hoc si absolute, nulla si humana attributa adscribendo, persectiones, quas probi accipiunt, eis communiost ut ego intelligo), an vo ut judox quod ultimum tu statuis, et a de causa dolandis, impios, quia juxta Dei decretum quicquid possunt faciunt,
DB aequo ac pios servire. Sed vor secundum insa dicta id nullatonus Aoquitur: quia Deum tanquam judicem non introduco, et ideo ego opera ex peris qualitate, non vero ex potentia
operatoris aestimo, et mercos, quae opus consΘquitur, tam necessario id consoquitur, quam ex natura trianguli sequitur, tres Hus angulos duobus solis aequales esse debere. Et hoc unusquisque intelligot, qui tantum ad id, quod summa nostra in alitudo in amor orga Deum consistit, attendit, quodque ille amor necessario ex Dei cognitione, quae nobis tantopere commendatur fluit. Hoc autem generaliter facillimo demonstrari potest, si modo ad naturam Docroti mi attendatur, quemadmodum in mea Appendico explicui Verum fateor, eos Omnos qui Divinam Naturam eum humana confundunt, valdo ad id intelligendum ineptos esse.
325쪽
Ηisco litoris finom hic imponere animus erat, ne tibi amplius QESΘm molestus ita rebus, quae tantummodo uti clarum ost xvaldo ovoto additamoni fini tum epistolae assixo pro Oe stris inserviunt, nulli autem usui sunt. Ne oro petitionem tuam omni modo rejiciam, ultorius ad explicationem vocum Nogationis et rivationis, et roviter ad id, quod necessarium est ad somnum praecedontis meas Epistolae dilucidius enucleandum, progrediar. Dic igitur primo, rivationem non esse privandi actum, sed tantum simplicem o meram carontiam, quae in se nihil sat: est quippo Ens Rationi tantum, via modus cogitandi, quem
formamus, quum ros invicem comparamus. Dicimus, exompli gratia, Mecum risu prisatum esse, quia eum facile ut vidontem imaginamur, sive imaginatio haec hinc oriatur, quod cum aliis, qui vident, sive quod praesentem suum statum cum praeterito, quum Videbat, comparamus et cum hunc virum ea ratione
conSideram , ompe comparando suam naturam cum natura
aliorum, Vol cum praeterita sua; tunc assimamus, Visum ad Suam naturam pertinere, et propterea dicimus, oum e privatum QESo. Verum quum Dei decretum ejusque natura considoratur, non magis docili homino, quam de Lapide posmmus ammare, eum risu orbatum esse, quia illo tempore non magis in contradictions illi homini visus, quam lapidi compotit quoniam ad
hominem illum nil amplius pertinet, et suum est, quam id, quod Dininus intellectus et voluntas ei tribuit. Et proptore Deus non magia est causa του illius non ridere, quam του non ridere lapidis id quod mora os Negatio. Ita etiam, cum ad naturam hominis, qui appetit libidinis ducitur, attendimus, promentemque appetitum cum eo, qui in probis est, vel cum eo, quem ipse alias habuit, comparamus afrmamus, eum hominem meliore appetitu privatum esse, quia tunc isti virtutis appetitum competere judicam quod facere non possum , si ad naturam Divini decreti et intellectus attendimus: nam eo respectu melior ille appetitus non magis ad naturam istius hominis eo tempore, quam ad Naturam Diaboli se lapidis pertinet , et idcirco eo respectu
326쪽
molior appetitus non est rivatio, sod Nogatio Ado ut Ρrivatio nihil aliud sit, quam aliquid de re negare, quod judicamus ad suam naturam pertinere, et Nogati nil aliud, quam aliquid dore negare, quia ad Suam naturam non pertinet. Et hinc liquos, quare Adam appetitus rerum terrenarum Stri, non ero intes- lactus Dei respectu tantum malu esses. Licet enim Deus μαι--itum et praesentem Adam statum sciret, non idcirco Adamum interito statu ripatum esse intelligebat, hoc est praeteratim ad suam naturam pertinere'. Nam tunc Dou aliquid contra suam voluntatem, hoc est contra proprium suum intellectum, intelligeret. Hoc si bene percepisses, simulquo me illam Libo talem, quam Cariosius enti adscribit, non concedere, quemadmodum L. . in raefatione so nomine testatua est, Vel minimam in meis verbis non invoniros contradictionem. Sed video, me melius multo facturum fuisso, At in prima mea Epistola Carissi verbis respondissem, dicendo, no non om Scim,
quomodo nostra libertas, et quicquid ab araspondst, cum Dei providontia et libortato congruat sicuti in Appondico divorsis locis feci); adso ut ex si Croation nullam in libertato nostra
queamua invenire contradictionem, quia capere haud possumuS, quomodo Deus res croavit, et quod idomost quomodo ecta conservat. Verum putabam, te raefationem legisse, meque, Sio animi sententia non responderem, in amicitissimcium, quam animitus offerebam, peccaturum fuisse. Sed haec usque equo
Quia tamen vid0ο, to Carrasitruonto hactenus non bene percepisse, peto, ut haec duo attendas. Ρrimo, neque me, neque artesium unquam dixisse, quod ad nostram naturam pertinet, ut nostram voluntato intra limites intolloctus contineamus; sed tantum, quod Deus nobis intelloctum determinatum, et Voluntatem indetorminatam dedit, ita tamen, ut ignoremus, in quem finem nos creavit; porro, quod istiusmodi indoterminata vel perfecta voluntas nos non solum perfectiores
reddit, sed quoque, ut tibi in sequontibus dicam, quod Θa nobis
Secundo, quod nostra Libertas nec in quadam contingentia, nec in quadam indifforentia sita ost, sod in modo amrmandi stnegandi adeo ut, quo rem aliquam minus indifferentor assima
327쪽
mus aut negamus, e liberiores simus. Verbi causa, si Dei natura nobis ea cognita, tam necessario ex natura nostra τι ammare sequitur, sum existere, quam ex natura triangulirius tres angulos duobus rectis sequari fluit ot tamen nunquam magis libori sumus, quam quum rem tali modo adimamus. Quia vor haec nocessitas nihil aliud est, quam De Docrotum, voluti in mea Appendico claro Atondi hinc quodammodo intelligore liost, quo pacto rem liber agamus, ejusque cau- SimuS, non obstante, quod eam necesaario et ex Dei decreto agamus. Hoc, inquam, aliquo modo possumus intelligero, cum quid amrmamus, quod clare et distincto percipimus; ubi vero quicquam, quod claro ac distincte non capimus, amorim , hoc St, cum patimur, ut volunta extra nostri intellectus limites inspatietur, tum illam comitaram eique Decreta non ita porcipem possumus, sed nostram quidem libertatom, quam noura Voluntas a mper includit quo respectu opera nostra solummodo bona Volmala appellanturi. Et si tunc conamur libertatam nostram cum Dia scroto si continua Creatione conciliars, confundimus id, quod claro sit distincto intelligimus, cum eo, quod non percipimus, o propterea frustra id conamur. Suffcit orgo nobis, quod scimus
nos liberos osso, et nos tales esse posse non obstante si decreto, noriue mali causam emo, eo quod nullus actus, nisi rospectu nostrae libertatis, tantum malus nominari potest. Haec Runt, quae artessium spectant, ut demonstrarom, Hua dicta ab a parte nullam pati contradictionsm. Jam ad ea, quae me attinoni, me convertam, ac primo breviter resoram utilitatem, quae X mea pinione Mestur, quae
praecipus in eo est ita, quod scilico noster intollectus somnis et corpus intra omno Suporatu nom offert Nocproces nobis Valde utiles eas nego: nam sua intelloctus eat nimia parvus ad omnia media dotorminandum, quae Deus habet, quibus hominos ad sui amorom, hoc si ad salutem, perducaι; ado ut tantum absit hanc opinionem noxiam futuram esse, ut ocontra iis, qui nullis praejudiciis nec uorsi Euporstitione praeoccupati Aunt, unicum sit medium ad summum beatitudinis gradum MVeniendi. Quod Vero ais, me homines, eos ais tam depondentes faciendo ido olemontis, herbis, et lapidibus similos roddors, id suffcientor stondit, o sam opinionom pomersissimo intolligere, et res, quae intellectum spectant, cum imagination con-nindero. Si enim puro intonset porcopisses, quid sit a Deo dependere, certo non cogitares, res quaisnus aiso dependent,
328쪽
mortum, corporeas, et imporiscias omo quis unquam do Mosummo sesecto tam vitiis ausus fuit loqui); econtra caperea, o do causa, o quatenus a Doo opsodont, persectas --.Αdo ut hanc spondontiam atque scomariam operationem quam optime per si decretum intelligamus, quando non ad truncos et orbas, o ad maximo intolligibilo ot res creat porsectissima attondimus, ut o illo, quod Ascundo de arto imonio jam anto memorarimus, clare apparet, quod attenderod uisseS. Nec reticere possum, o id summopero mirari, quod dicis: si sua dolictum non punirot hoc est, tanquam judox tali poena, quam ipsum delictum non inforret id iam solum nostrassi quaestio), quaenam ratio impossit, quo minus quaeris Molera
avido perpetrem corio qui illud tantum quod do te non
sporo sermidine poenae mittit, is nulla ratione ex amorΘoperatur, et quam minime Virtutom amplectitur. Quantum ad me, ea omitto, vel mittore studeo, quia expresse cum monsingulari natura pugnant, sque a Dei amor et cognitions aberrare facerent. Ρorro, si ad naturam humanam paulum attendisses, o naturam Des decreti, prout in Appendios explicui, percepisses, tandemque scirisses, quomodo res esset deducenda, antequam ad conclusionem perveniatur; non adeo tomero dixisses, hanc opinionomnos truncis, etc. similes reddere nec tam multas absurditatos, quam imaginaris, mihi assinxisses. D duabus illis robus, quas ais, priusquam ad secundam tuam Regulam pergis, te percipere haud alere, respondeo primo, cariosium sussicors ad conclusionem tuam faciendam quod nempe, si modo attondia ad naturam tuam, experiris, te pomendicium tuum suspendero. Si vero dicas, te in to ipso non exporiri, nos tantum virium hodis in Rations ' obtinore, ut hoc semper continuaro poAsemus, id idem Carissio esset, ac nos hodis non posse idore nos, quamdiu existimus, futuro semper res cogitantes, vel naturam rei cogitantis retenturos, quod prο- secto contradictions involvit. Ad scundum cum Carissi dico, si Voluntatem nostram extra limitos intolloetus nostri valdo limitati oriendore non ΡοMemua, nos miserrimos futuros, neque in nostra potestate foro vel frustum panis comedoro, Vel passum progredi, Vel subsistere omnia enim incerta inuo periculi sunt plena.
Ed Bolg. has voces in Rationem omittit Κirchmann in Ratione tua.
329쪽
EPISTOLA XXI. 281 Transso nunc ad Mundam tuam Regulam, meroque me
quidem credere, quod go a Veritatem, quam tu in Scriptura eas crodia, illi non tribuam, o tamen credo, quod ego illi tantum, si non plus, adscribam authoritatis; quodquo longo cautius quam alii causam, ne illi pueriles quasdam o absurdasSΘntentias assingam, quod nem praestare potest, nisi is, qui
Philosophiam bono intolligit, si Divinas h oh ovolationes;
ado ut me Valdo parum Ovoant explicationes, quas Vulgares Thoologi de Scriptura adsorunt, praesortim si istius sint farinae, ut Scripturam sompo juxta litteram sensumque Aternum Sumant; et nunquam, praetor Socinianos, crassum adeo Vidi Thoologum, qui non porcipit, Sacram Scripturam croberrimo more humano de s loqui, ac suum sensum arabolis exprimore et quod ad contradictionem, quam frustra γε quidsm opinione)conaris ostendere, credo te per arabolam omnino aliud quid, quam vulgo fit, intolligore: nam quis unquam audivit, eum,
qui suos conceptus parabolis xprimit, a Suo sensu aborrarΘ.
sedentem Vidi s ac exorcitus coelostes a doxtra et sinistra
Mantos, Deumque ex illis quaerere, quisnam Αghabum deciperet, illud ipsum corio orat arabola, qua ropheta praecipuum, quod ea occasione quae non orat, ut sublimia hoologiae dogmata docoret Do nomino obobat manisostare, sussicisnter exprimebat; ado ut nullo modo a fons suo aberraret. Sic otiam castori ropholas si vorbum jussu Dei a ratione populo manifestarunt, tanquam optimo medio, non ero tanquam illo, quod Deus petebat, populum ad scopum Scripturae primarium duosndi, qui juxta ipsius Christi dictum in hoc consistit, nimirum in amor Dei supra omnia, si proximi tanquam sui ipsius. Sublimes speculationes crodo, Scripturam minime tangunt. equo spectat, nulla si setorna attributa x Sacra Scriptura didici, o discere potui. Quantum Vero quintum ' attino argumontum scilicet ro-phstas si orbum tali ration manisostum soci8se, quoniam veritas oritati non est contraria), nihil reliqui est, quam ut quemadmodum quiris, qui Domonstrandi sthodum percipit, judicabit demonstrom, Scripturam, prout est, esse Dei Verum Verbum ovolatum. Cujus athematicam Demonstrationem, nisi Divina svolations habere noquω. Et do dixi, credo, Sed
non more mathematiis scio, omnia, quo Deus Prophetis, etc.,
El. Bolg. Vocem numeralem omittit.
330쪽
quia firmitor crodo, non vero athematico acto, rophotas Des intimos consiliarios o Logatos fui o fidos adso ut in iis quae go assimari, nulla omnino sit contradictio cum o contrario ab altora parto haud paucae invoniantur. Reliquum tuae Epistolae, nomps ubi dicis: Denique Ena summe perfectum noverat, te et deindo quod contra xemplum do Vonon adfers, ac ultimo, quod Appendicem, et id, quod sequitur, apoctat, dico hanc praesentem Quaestionem non ΘSpi m. Ρraefations L. . quod altiust, in ipsa orto simul octonditur, quid artesio adhuc probandum Maol, ut solidam dolaboro Arbitrio domonstrationsm ormaret, additurque --ntrariam fovere sontentiam, et quomodo eam foveam: quam orto in to ore indicabo, nunc Ver animus non St. De Opore Vero Moriari tum nec cogitavi, ns ultoriorem ejus ge- curam, postquam formons Bolgico prodiit o quidomnon in ratione, quam hi reconsor longum foret Ado ut nihil dicondum malet, quam me, etc. ISohiodami, 28 Jan. 1665.JEPIAT OLA XXII OLIM Hri. Clarissimo Viro.
Responsio ad princedentem. Vorsio. Mi Domine, et hare Amice, Epistolam tuam. 28. Januarii scriptam, suo tempore accepi; aliae occupationes praetor studia impodivorunt, quo minus ad tuam citius respondorim; si quoniam hic illic acribus tua referta ostroprehonsionibus, quid do ea judicarem, vix mi am: nam in prima I. Januarii xarata, tam liberaliter amicitiam tuam in
Ab amicis facta Autographon, quod una cum p. XX. Amaselodamiservatur, in Ed Bolg. repetitum est.