장음표시 사용
381쪽
bu repletum, nitidequo acriptum, in manibus plebei cujusdam conspiciam, et ipsum rogem, unde sum habeat librum, siquo mihi, as eum o alio libro alterius plebei, qui quoque nitido Scribere noverat, descripsiAso, et sic in infinitum procedat, is mihi non facit satis nam non tantum do figuris ac ordino littorarum interrogo, do quibus tantum respondet, Verum etiam d moditationibus, et sensu, quem earundem compositio indicat; nihil ad haec in infinitum sic pronodiens respondet. Quomodo hoc ides applicari queat, faciis x o, quod ego in artesii Principiorum hilosophis Geomstrio a me demonstratorum axiomate non declarari, percipi potest. Porgo jam, ut ad secundam tuam pistolam, non Martii ΘκRratam, respondeam; in qua ulteriorem ejus, quod in praecedonti mo do circulari figura Scripseram, Θxplicationem origis. oloris id facito capere, si modo animadvertere placet, Omne radios, qui supponuntur parallole in antorius olescopi vitrum incidero,
Vera non esse parallelos quia solummodo ex uno eodemque puncto Veniunt), Vorum ut tale considerari, eo quod objectum adeo longe a nobis distat, ut elo--οpsi apertur instar puncti, respectu distantiae, tantum sit habenda. Certum
Porro est, nos, ut integrum infusamur objectum, non modo radiis ex unico solo puncto, Verum aliis quoque omnibus radiorum conis x aliis omnibus punctis pro- dountibus opus habero ; et propterea etiam ΘSS necessarium, ut in tot aliis focis, ubi or vitrum transeunt, oonveniant. Et, quamvis ipas oculus non ita accuratis constitutus est, ut omnes radii, o divorsis objecti punctis sntonios, accuratissime in tot aliis in oculi fundo coeant, Si tamen certum, ea figuras, quae hoc praestare possunt, aliis omnibus Ego praeserendaS. Quandoquidem oro ofinitum circuli sog- montum efficere valet, ut omnes radios, qui ex uno procedunt
puncto, in aliud suae diamstri punctum Mochanico loquendo)cogat alios quoque omnes, qui x alii objecti puncti veniunt, in tot alia puncta coget. Duci tonim x quovis objecti puncto
382쪽
linea poseat, quae per circuli centrum transit, hos sum in finem floscopi aportura minor multo ait facienda, quam alias floret, si tantum unico foco esse opus, quomadmodum facito
Quod Heras circulo dico, non do Usipsi, non de Hyperbola,
multo minus do aliis magis compositi affirmari figuris potest, quia non nisi unicam o unico solo lasci puncto, quae per utrumquo transit focum, linoam ducere possibile sat Haec volui in prima sa Epistola hac de re indicaro. Demonstrationem, quod angulus, quem radii, ex diverian punctis emanantes, in oculi superficio faciunt, major aut minor, prout foci magis minusve differunt, Vadit, ex apposita gura perspicere poteris adeo ut post ossiciosissimam saluto nil
rosset, nisi ut dicam me με, Θω.
Voorburgi, 25. Marti 1667. Epiatolae Oxordium ex odit Bolgica opstitum.
383쪽
Humanissime Vir, Hic paucis, quid de eo, quod prim coram, sindo litoris amo stilati, experisntia deprehenderim, narrabo cui, quid nunc de re sentiam, adjiciam. Curavi, ut mihi fabricaretur tubus ligneus, cujus longitudo 10 podum, caritas Veroo, digitorum erat, ad quem tres perpondiculares tubos applicui, ut apposita figura demonstrat. Ut primo experirer, num aquae promio circa tubulum B sequo
In Vera Bolg. Latina orba non afferuntur. Quod utrum ideo omissum sit, quod Spinoeti autographon Hollandicum haberent, an propter spistolae argumsntum satis perspicuum, non liquΘt.
384쪽
magna ac circa messet, tubum victrinis asserculo, in eum Gom parato, obturavi. orro ipsius B orificium tantopor arctabam, ut tubulum vitreum instar C caperet. ostquam ergo tubum ops Vasi F aqua implorimem, notabam in quantam a altitudinom po tubulum C prosiliroi. Diando tubum B Occludo-bam, et, sublato asseroci Α, aqua ut in tubum rauoret sinobam, quem eodem modo a B aptaveram et postquam integrum tubum iterum aqua replerissem, deprehendebam eam in eandem
altitudino per D ac per e factum fuerat, prosilire quod mihi, tubi longitudino nili is valdo parum impossimoni fessas,
porsuadobat. Ut vero hoc accuratius experirer, tentabam, an
otiam tubus Ε, tam brevi temporis spatio, seque ac , pedem cubicum, ad id paratum, posset adimplere. Ut vero tempua
mensurarem, quia horologium Scillatorium ad manum non erat, vitreo aec V, tubo, rutin usus sum, cujusta pars rorior aquae immergebatur, longior em in libor pondobat asere. Hisce paratis, Sinctbam aquam primo per tubum B aequali cum sodum
tubo radi fluore, usque dum ea cubicus imploretur. um accurata bilance, quantum aquae intorsa tomporis in catillum L influxerat, explorabam, ac pondus ejus quatuor unciarum doprohondobam. ub deinde B occluso, aquam aequali cum eo radio per tubum vin cubicumpedom uero sinebam. Hoc impleto, ponderabam, ut ante, aquam, quae intorea in catillum influxorat, hujusquo illius pondus ne per Se --
ciam quidem superare expertus sum. Quoniam Voro radii, tam ex B quam ex Ε, non continuo eadem vi fluxerant, operationem iterabam, ac tantum aquae, quantum Oxperientia prima vice opus fuisso expertieramus, praesto ut esset, apportabam. Eramus tres, adeo ac quidem possibile erat, occupati, atque memoratam operationem accuratiuSquam antea efficiebamus; verum non adeo accurate ac quidem
exoptaveram inhi famon satis suppoditabatur argumonti ad hanc rem aliquo modo detorminandum quandoquidem eandem erct dissorentiam hac secunda Vice ac prima comperiebam. Re ergo, hisque experimonii perpensis, cogor concludere, differentiam, quam ubi longitudo potos ossicors, initi tantum locum haberct, hoc est, quum aqua fluxum suum inchoat Aod, ubi per tempunexiguum fluxum continuavit, aequali vi per tubum longissimum. ac per 'revem fluxurum Hujus asi ratio est, quod altioris
385쪽
aquae premi eando aemper retinet Vim, quodque Omnem, quΘm communicat, motum continuo opo gravitatis recipit; et ideo hunc motum continuo aquae in tubo contentae communicabit, usque dum, propulsa, tantam recipit celeritatem, quantam imgravitatis aqua altior si tribuero potest. Certum enim est, Si aqua, tub G. contenta, primo momento aquae, in tub Μ, unum conforat celeritati gradum, Ascundo momento, siquidem priorem retineat ,- ut supponitur, quatuor coloritatis gradus eidem aquae communicabit; et sic deinceps, usque dum aqua in tubo Ionior Μ tantum Oxacto Virium accepit, quantum Vis gravitatis altioris aquae, in tub G conclusae, ei communicaro Valet: adeo ut aqua, per tubum quadraginta mille pedes longum decurrenS, post exactum temporis exiguum spatium, altioris aquae solummodo prosSione, tantam acquisitura sit coloritatomquantam eadem acquireret, si tubus Μ unum duntaxat sequarot pedom. Tempus, quod aqua in longior tubo squirit ad tantam accipiondam coloritatom, determinare portulaSem, Si persectiora nancisci portuissem instrumenta. Id tamen minus neceS- Sarium existimo, o quod praecipuum sufficionis determinatum
est, etc. Voorburgi, 5 Soptomb. 1669.
386쪽
Doctissime Vir, Nactus tandom aliquod vacuum tompus illico applicui animum ad satisfaciendum votis atque postulatis tuis. oscis autem, ut declarem tibi sensentiam meam, adornans judicium meum de libro, qui inscribitur discursus Theologo-Ρoliticus, quod nunc pro copia temporis et mo facultate lacore constitui. Non autem
ibo per singula, sed per compendium, auctori MnSum animumque ejus de religione xponam M. Cujus gentis illo sit, aut quod vitae institutum sequatur, me fugit, stiam nihil intoros id solas Illum non esse stupidi ingenii, nec supino et perfunctorie religionis controversias, quae in Europa inter Christianos agitantur, tractasse atque introspexisse, libri ipsius argumentum satis prodit. Sibi porsuasit hujus libri scriptor, o solicius versaturum in examinandi sententiis, per quas homines prorumpunt in factions et unt in partos, Ei praejudicia oponat si xuat. Hinc plus satis laboravit ad
vindicandum animum ab omni superstitione, a qua ut se immunem praeberet, nimium se flexit in contrarium, si, ut superstitiosi culpam vitaret, omnom mihi videtur exuime religionem. Salis non assurgit supra oligionem Deiclarum, quorum Satis ubique magnus numerus ut sunt possimi hujus oculi morosinest, et praesertim in Gallia contra quos didit ractatum Μου- SennuS, quem olim me legere memini. Sod Oxistimo vix ullum ex sistarum numor tam malo animo, tamque callide et Versute, pro pessima illa causa verba secisse, quam hujus dissortationis auctorem. Praeterea, nisi mo conjectura fallat, lato homo MDeistarum finibus non includit, et minores cultus partes hominibus superesse init. Deum agnoScit, eumque Universi opificom atquo conditorom
' In Volthusii Ultra octini porum Rotorod. 1680 p. II pp. 1368-1570.lsgitur Tractatus do Cultu aturali, et origino Moralitatis, oppositus Tractatui Thoologico-Politico et pori Posthumo . . .
387쪽
EPISTOLA XLII. 337omo profitetur. Sed formam, speciem, ordinem mundi plano necessarium Statuit, aequo ac Dei naturam, et aeternas Veritatos, quas extra Dei arbitrium constitutas eas vult ideo etiam diserte pronunciat, omnia indomita necessitato latoquo insultabilisVonire. Et statuit, res recte putantibus, praeceptis atque mandatis nullum olinqui locum sed hominum ignorantiam invexisse Aimul hujusmodi nomina, quemadmodum vulgi imperitia locum foci modis loquendi, quibus Deo affectus tribuuntur Deus
itaquo pariter ad captum hominis Sese accommodat, quando illa aeternas Veritates, et reliqua, quae neceSSario Veniredobent, per formam mandati hominibus exponit. Docetque, tam neceSS QSSe, ea, quae legibus imporantur et hominum voluntati SubStracta Sse putantur, evenire, quam necesSaria est trianguli natura, atque de illa, quae praeceptis continentur, non magiSab hominis Voluntate pendore, aut ex eorum suga aut proSecutions aliquid boni aut mali hominibus procurari, quam precibus si voluntatem flecti, aut aeterna atque absoluta ejus des rota mutari. raeceptorum itaque atque decretorum eandom rationem esse, atque in hoc convenire, quod hominis imperitia atque ignorantia Deum moverit, ut eorum usus aliquis esset
apud eos, qui perfectiores de Deo cogitationes formaro non possunt, quique hujusmodi miseris praesidiis indigoni ad xei. tandum in s virtutis studium si vitiorum odium et ideo Vidoro
licet, auctorem nullam mentionem in suo scripto sacer usus precum, quemadmodum nec Vitae nec mortiS, neque cujuSquam
remunerationis aut cenae, quibus a judice univorsi assiciendi sunt homineS.Idque facit congruenter suis principiis; nam quis locus esSopotest judicio extromo, aut quae expectatio praemii aut poenae, quando fato omnia adscribuntur, et novitabili nocessitato omnia a Deo emanare statuitur, vel potius, quando totum hoc universum Deum esse Statuit Nam vereor ne noster auctor non admodum alienus sit ab illa sontentia saltem non longe discrepant, Statuere, Omnia neceSSario a Dei natura emanare, et, Univorsum ipsum Deum SSΘ.Ρonit amon summam voluptatem hominis in cultu virtutis, quae ipsa sibi praemium t theatrum amplissimorum esse dicit: et ideo vult hominem recto rorum intolligontem debere virtuti operam dare, non propter praecepta et legem Dei, aut spem praemii, aut poenae metum, sed pulchritudine virtutis, et montis gaudio, quod homo in usu virtuti percipit, illectum. Statuit itaque, sum per Prophetas si revolationem homines
388쪽
praemiorum spe et poenarum metu, quae duo semper legibus connexa Sunt, per speciem tantum ad Virtutem hortari, quia vulgarium hominum ingenium ita factum est tamque male informatum, ut non nisi argumentis, a natura legum et a metu poenae et spe praemii mutuatis, ad virtutis sxorcitations impollipossint: at homines rem ex oro eatimantes intelligore, hujusmodi argumontis nullam veritatem aut Vim subeme. Neque quicquam referre putat, quamvis recte hoc axiomate conficiatur, Vate et octores sacros, atque adeo Deum ipsum, per quorum s Deus hominibus est loquutus usos em argumentis per e, i eorum natura aestimatur, salsis palam enim et promiscue, quando usus venit, profitetur et inculcat, Sacram Scripturam non esse comparatam, ut Veritatem et natura rerum, quarum in ea fit mentio, et quas in suum usum confert ad
informando homino ad virtutem, o at negatque Vatos ita rerum peritos suisso, ut omnino a Vulgi erroribus morint immunes in conficiendis argumentia, et in rationibus Oxcogitandis, quibus homines ad virtutem excitabant, quamvis natura Virtutumst vitiorum moralium iis fuerit oxploratissima. Et ido Auctor praetero docst, rophotas etiam tunc, cum sos, ad quos mittebantur, officii sui admonobant, aborrations judicii non fuisso liboros, o famon ido sorum sanctitaram et
αμοπιστιαν imminutam quamvis sermonem et argumontis non Veris, sed ad praeconceptas opiniones eorum, ad quo Verba
faciebant, accommodatis utebantur, iisque hominos ad Virtutes, do quibus nullus unquam ambigit, et de quibus nulla a controVersia intor hominos, Oxcitabant. Quandoquido finis missionis Ρrophotae orat cultus virtutis in hominibus promovenduS, non ullius oritatis doctrina. Et do oxistimat, illum errorem et ignorantiam rophetae auditoribus, quos ad virtuto inflammabat, non fuisse noXiam, quia parum interesSo putat, quibuSargumenti excitemur ad Virtutem, modo ea moralem Virtutem, ad quam incondendam comparata sunt et a Vato in modium prolata, non Vertant quia aliarum rerum VeritaS. mente percepta, nullum momontum habere putat ad pietatem quandomorum sanctita re ipsa non continetur ea veritate, putatque Veritatis, atque etiam mysteriorum, cognitionem eo tu reus minus neceSSariam Sse, quanto plus aut minus ad pietatem
Puto, auctorem respicero ad axioma illud hoologorum, quidistinguunt inter formonem Vatis dogmatigantis, et simpliciter aliquid enarrantis, quae distinctio, ni fallor, apud omnes hΘο-
389쪽
EPISTOLA XLII. 339 logos recepta est, o cui doctrinae suum per errorem Summum congruere putat.
Et do oxistimat, omnos os pedibus in suam sententiam ituros, qui negant, Rationem si hilosophiam ess Scripturae interpretem. Cum enim consio omnibu , in Scriptura infinitad Do praedicari, quae Deo non conveniunt, Sed accommodata Sunt ad hominum captum, ut homine iis moveantur, et Virtutis studium in iis xcitetur, statuendum se putat, Doctorem Sacrum iis argumentis, non oris, voluisse homines erudire ad Virtutem, aut cuivis, Sacram Scripturam legenti, eam libertatem concesSam, ut ex principiis suae Rationis judico do sonsuet scopo Oetoris Sacri quam Asntontiam Auctor prorsus damnat si xplodit una cum iis, qui cum heologo aradoxo doconi Rationem Scripturae interpretem esse Arbitratur enim, Scripturam juxta Aonsum litoralem intelligendum, neque hominibus concedondum libortatem into rotandi x suo arbitrio et Rationis sensu, quid prophetarum orbis intolligi obsat, ita ut ad suas ratione et cognitionem, quam de rebus sibi compararunt, Xaminent, quando rophetae proprie, et quando figurate sunt loquuti Sod de his in soquontibus dicendi locus erit. Et ut rodoam ad a, a quibus nonnihil divortoram, uotor inhaerens suis principiis, o fatali omnium rerum necessitate , negat ulla miracula ori, quae legibus Naturae adverSentur:
quia statuit, sicut supra monuimus, natura rerum earumque ordinem non minus necessarium quid esse, quam Sunt natura Dot stomaeque Veritates ideoque docet, seque non posse fieri,
ut aliquid a Naturae logibus ossectat, quam ut fieri non possit,
ut in triangulo tros anguli non sint aequales duobuS rectiS. Deum non posse emcero, ut pondus minus grave attollat magis graVe, aut quod corpus motum duobus gradibus motus possit assequi corpus, quod quatuor gradibus motus οVetur. Statuit itaquo miracula communibus Naturae legibus subjici, quas docet esse immutabiles seque ac ipsa natura rerum, nempe quia Naturae legibus ipsae naturae contineantur neque
admittit aliam si potontiam, quam ordinariam, quae juXia Naturae loges exoritur, et putat aliam fingi non posse, quia
naturas rerum destrueret, secumque ipsa pugnaret. Est itaque, mi Auctoris monte, miraculum, quod inopinato,
390쪽
et cujus musam vigua ignoria, oenu quemadmodum idomvulgus precum viribus et singulari si dimetioni attribuit, quando post te concepta procin imminens aliquod malum propulsatum aut expetitum bonum ibi videtur obtinuisse, cum
tamen, ex Auctoris sententia, Deus jam ab aeterno absolute decreverit, ut ea evenirent, quae Vulgua intervont et meacia existimat evenisso cum preces non sint causa decreti, Sed docretum sit causa meum.
Τotum illud do fato, si rerum indomita necemitat , tam quoad naturas quam quoad eventum rerum, quae quotidie Ontingunt, undat in natura Dei vel, ut clarius loquar, in natura Dei voluntatis atque intellectus, quae quidem nomine diVerea, sed in Deo ro ipsa conveniunt. Statuit ideoque Deum tam
nec gario hoc universum, et quicquid succeasive in eo venit, Voluisse, quam nece in hoc idem univorsum cognoscit. Si Deus autem necessario cognoscit hoc uniVersum ejusque leges, ut si oritates aetornas iis logibus contentas, concludit, Deum aliud universum non magis condere potuime, quam naturas rerum Vertere, et lacero, ut bis ter sint septem. Quemadmodum itaque nos ab hoc universo, ejusque legibus, Secundum quas ortu et interitu rerum fiunt, non possimus aliquid diver-
Sum concipore, sed quicquid hujusmodi a nobis fingi possit, id ipsum a subvertere Sic docot naturam divini intolloctus,
totiusque univorsi, earumque legum, secundum quas Natura procedit, ita omparatam esse, ut ous non magis suo intellectu ullas ros intolliger potvorit ab his, quae nunc sunt, diversas, quam fieri possit, ut res nunc a sipsi sint diversae. Conficit itaque, quod, quemadmodum Deus nunc ea efficere non potest, quae ipsa se subvertunt, ita Deum natura ab his, quae nunc Sunt, diverHas nec fingere nec cognoscere posse, quia tam earum naturarum comprohonsio ot intollectio impossibilis est quia repugnantia ponit ox sons Auctoris), quam nunc Sι impossibilis producti rorum ab iis, quae nunc Sunt, diVerearum: quia omnes illae naturae, a concipiantur ab his, quae nunc Sunt,
diversae, noceasario otiam cum iis, quae nunc Sunt eSSΘnt pugnanios quia, cum naturae rerum hoc univera comprehensarum
ex Auctoris sentontia sunt nocessariae, non possunt illam necessitatem habere ex se, Red ex natura Dei, a qua neceS-μario manant. Non vult enim cum artesio, cujus tamen doctrinam videri vult adoptasso, omnium rerum naturRS, quemadmodum a Dei natura et essentia sunt diversae, ita sarum ideas libor in mento divina SSQ.