장음표시 사용
391쪽
Hisce, de quibus jam est habitu formo, Auctor ibi munivit viam ad a, quae in no libri tradit, et quo omnia, quae in praecedentibus capitibus docentur, collimant Vult nempe mensem Magistratus, omniumquo hominum, informare hoc axiomate: Magistratui compotorocius constituondi cultus divini, qui publico in si publica obtinoro obsat. sindo agistratui fas Age,
civibus suis permittoro, ut de religion sentiant et loquantur, quomadmodum mons animusque iis dictat, eamque libertatem, etiam quantum ad actus cultu externi, eo usque subditis con- codendam, quoad ' Etudium virtutum moralium, sive ut pietas Saria tecta manere possit. Cum ' nimis iis virtutibus nulla controVertia esse possit, et reliquarum rerum cognitio et Hus nullam virtut- moralom contineant, indo conficit, o ingratum esse non posse qualiacunquo Sacra alioquin homine amplectantur. Loquitur autem Auctor dociis sacris, quae virtutem moralem non constituunt, nec in eam impingunt, quaeque Virtuti nec adversa sunt, nequo ab ea aliena, sed quae homines Suscipiunt atque profitentur, tanquam adminicula virtutum Verarum, ut ita De ps studium earum virtutum accepti et grati esse possint, quia Deus non offonditur earum studio et exorcitations quae indifferentes cum sunt, nequo quidquam faciunt ad virtutos aut vitia, ea tamen homine ad usumptotatis reserunt, iisquo tanquam praesidiis ad virtutis cultum
Auctor autem, ut hominum animos apparet ad haec paradoxa amplectenda, statuit primo totum cultum a Deo institutum, o Judaeis hoc os civibus si publicae Israeliticae, traditum, tantum ad id comparatum osso, ut solicitor in sua spublica aetatem agerent, caeterum Judaeo autem prae caeteris gentibus Deo charos et gratos non fuisse idquo sum per rophetas Judaeis passim fuisso testatum, quando iis exprobrabat ipsorum imperitiam et errorom, quod in cultu illo instituto stinis ipsis imperat sanctimoniam si pietatom collocarent, cum ea tantum ponenda erat in studio virtutum moralium, nempe in amore Dot o Charitato proximi. Et cum Deus omnium ontium animum informari principiis et quasi seminibus virtutum, ita ut sua ponto in ulla ferme
institutiones des discrimino boni o mali judicont, indo conficit,
392쪽
342 EPISTOLA XLII. Deum reliqua gentes non habuisse experte earum rerum,
quibus ora beatitudo parari potest, sed so omnibus hominibus aequo beneficum praebuisse. Imo, ut in omnibus, quae ad A quondam veram solicitatem aliqua ratione praesidi et usui esso possunt, gentea Judaeis pare laciat, statuit, gentea veris vatibus non caruime, idquo exemplis probare instituit. Imo insinuat, Deum per angelos bonos, quoS, ex consuetudino in V. estamento usitata, eos vocat, imperio rogisAo reliquas sntes. Et ideo sacra reliquarum gentium De non displicuisse, quamdiu per hominum superstitions ita non corrumperentur, ut a Vera sanctitato homines rodderent alienos, neque os impelleront ad ea perpetranda in religione, quae virtuti non congruunt Deum autem Vetui θJudaei propter rationes singulares, o isti populo proprias, gontium eos coloro, qui x Dei instituto et procurationis seque recto colebantur a Gentibus ac Angeli, Judaeorum Reipublicae custodes constituti, a Judaei suo modo eorum numero habebantur, et divinis ab iis assiciobantur honoribus. Et cum Auctor arbitretur in confesso me, cultum Θxternum per Se Deo gratum non esse, parum referre existimat, quibus caeremonii cultus illo xtornu expediatur, modo hujusmodi Eit. qui ita so congruat, ut in monto hominum Dei roverentiam excitet, eosque ad Virtutis tudium moveat. Deinde, quandoquidem totius religioni summam contineri putat cultu Virtutis, omnisquo mysteriorum cognitio SuperVacua, quae per sis apta nata non est ad promovendam Virtutem, illaque potior magisque necossaria' satur, quae plus omisntia homines ad virtutom rudiendos o inflammando confert; conficit, omnes illas sontentia de Deo, ejusque cultu, equo iis omnibus, quae ad religionem pertinent, probandas, aut Saltem non rejiciendas, quae ex mento hominum illorum, qui illas fovent VBrae Sunt, et comparatae, ut probitas vigoat floroatquo. Et ad illud dogma stabiliondum ipsos rophota citat suae sententrie auctores et testes, qui, edocti Deum nihili pendero, qualos homines do religion sonsus habeant sod illum cultum illasquo omnes Sententias Deo grata osse, quae ex studio Virtutum ιreveronti Numinis profectae sunt, sibi e usque indulserunt, ut etiam talia argumenta, quibus homines ad virtutam incitarentur, protulerint, quae quidem in e Vera non erant, Sed Θαopinione eorum, ad quos verba facisbant, talia aestimabantur, o apta nata erant ad calcar si addendum, quo alacrius S ad
393쪽
argumentorum electu permisisse, ut ea adhiberent, quae tem poribus et personarum rationibus Ment accommodata, quaeque
illi pro suo captu bona et ossicacia putabant. Et indo natum putat, quod Divinorum Doctorum alii aliis argumentis et saepe pugnantibus inter se usi sint, avium docuisse, hominem non justificari operibus Jacobum hisco Oppositum incalcasso. Videbat nempe Jacobus, ita extatimat Auctor, Christianos doctrinam do justifications per fidem aliorsum rapere, o idoo, per fidem et opera ustiscari hominem, multis probat. Intelligobat nim, ocre Christianorum sui tempori non emo, illam doctrinam do fido, qua homines placido quiescobant in Dei
misericordia, et bonorum perum nullam ferme habebant curam, ita inculcare, eoque modo proponere, ut feceratiaulus, cui cum Judaeis re erat, qui per errorem Justificationem suam ponebant
in peribus legis, a os ipsis specialiter traditae, et qua sosupra gentes elatos, et aditum ad beatitudinom sibi solum paratum putantes, salutis rationem per fidem, qua exsequabantur gentibus, et nudi ac vacui ab omnibus privilegiis constituebantur, rejiciebant. Cum itaqus utraquo propositio, tam ausi quam Jacobi, pro diversis temporum ac personarum momenti et appendicibus egregis conferebat, ut homines attenderent animum ad pietatem, putat Auctor prudentis Apostolicae fuisse, modo hanc modo illam adhibere.
Et haec ost, inter alias multas, causa, quamobrem Auctor putat, admodum a Veritate alionum ago, Sacrum teXtum per Rationem Vollo explicare, eamquo interpretem Scripturae con-Atituero, aut unum Doctorem Sacrum per alium interpretari, cum sint pari auctoritatis, et verba eorum, quibus Si Sunt,
Qxplicanda sint ox forma loquendi et formonis proprietato istis Doctoribus familiari non autem ess attendendum, in investigations Veri sensus Scripturae, ad rei naturam, sed ad sensum littoralom tantum. Cum itaquo ipso Christus, si rosiqui Octoros divinitus missi, Suo exemplo et instituto, praeierunt et ostenderunt, solummodo virtutum studio homines grassari ad felicitatem, resiqua nihil pensi habenda, indo Auctor Ucoro vult, agistratui id tantum curae esse debere, ut justitia et probitas in opublica vigeat,
in minima autem parte sui muneris ponere, Xpendere, quiScultus et quae doctrinae Veritati potiAsimum congruant Sed curare debere, ne hujusmodi suscipiantur, quae virtuti bicem ponant, etiam ex eorum Sententia, qui ea profitentur.
Magistratum itaques facito sino flansion Numinis posso in
394쪽
sua Republica tolorare divorsa sacra. Ut autom id ' porsuadeat, etiam hac via insistit. onit, rationem virtutum moralium, quatenus illi in Socistatibus usum habent, et in actibus Oxternis
Occupatae sunt, hujusmodi mo, ut nomo fas ex privato judicios arbitrio exorcors obsat, Aod earum Virtutum cultum, Xercitium, si modificationsm spondor ab auctoritate et imperio Magistratus tum quia actus xterni virtutum mutuantur Suam naturam a circumstantiis, cum etiam, quia hominis mcium ad hujusmodi actiones orisma patranda aestimatur ex commodo aut incommodo, quod scillis actibus proficiscitur ita ut actus illi externi, si tompostivo non exorantur, Virtutum naturam exuant, et illis oppositi virtutum numero consori dobeant. Auctor aliam rationem virtutum sas arbitratur, ut, quatenus intus in Μento subsistunt, illae Asmper naturam suam Servant, neque circumstantiarum mutabili statu pondent. Nunquam alicui hcst proponsum ess ad crudesitatem otSMVitiam, non amantem proximi ot oritatis. Sod possunt incidere tempora, quibus quidem animi propositum, et narratarum Virtutum studium, non quidem deponor liceat, Sed ea iis, quoad actus externos, aut temperare, aut etiam a agere, quae, quoad speciem externam, cum his Virtutibus pugnare putantur; et ita fiat, ut non sit amplius ossicium viri probi, Veritatem in aperto ponore, et re aut Scripto civos illius oritatis participos sacero, eamque cum ii communicare,
si plus incommodi quam commodi x illa manifestation in cives redundaturum putamus. Et, quamvis singuli omnes hominea amore complecti obeant, noquo unquam liosa illi affoctui
nuncium mittere, Venit amo saepius, ut quidam duriter an is sino vitio possint abori, quando constat, ex clementia, qua erga eos uti paramus, magnum malum nobis oriturum. Ita quidem omnes existimant, non omnes veritates, Sive illae ad religionom, sivo ad vitam civilem portinent, omni tempore 0pportune proponi. Et qui docet, rosas porcis non esse Objiciendas, si motus est, eos aerituros in eos, qui ipsis eas
porrigunt, is pariter non Oxistimat, viri boni officium Aso squibusdam capitibus oligionis plobom docero, de quibus in medium prolatis, et sparsi in plebem, metus est, ne ita turbΘnt Rempublicam aut Ecclosiam, ut indo civibus et sanctis plus
395쪽
quibus imporium si auctoritas ferendarum legum ejungi non PotΘSt, introduxorint, quod singulorum arbitrio, quid hominibusim civile corpus coalescentibus usui esset, permitti non debuit, Sed imporantibus concodi indo Actor arguit, penes agistratum ju osse statuendi, qualia et quae dogmata in Republica publies docori doboant, si subditorum officium emo, ad professionem externam quod attinet, ego temporare a docendis dogmatibus, et ab iis profitondis, do quibus publico silendum esse agistratus legibus sanxit; quia Deus hoc non magis privatorum judicio Pormisit, quam iisdem concomit contra mensum edi decreta Magistratus aut sontantiam judicum ea agere, quibus eluditurris legum, o frustrantur suo fine Magistratus. xistimat iam Auctor do hujusmodi robus, cultum externum ejusquo prosemionem rapectantibus, homino pacisci posse, et actus cultus Divini xtornos tam tuto committi,agistratus judicio, quam eidem conceditur jus is potostas aestimandi injuriam civitati illatam, mandemque sor Vim vindicandi. Nam, quemadmodum Privatus non tenetur suum judicium do illata injuria civitati accommodaro ini judicium Nagistratus, mos suo sonsi frui tamen possit, quamvis si ros ita forat tonsatur ad agistratus
sententiam exocutioni mandandam etiam operam Suam conferre;
ita Auctor arbitratur, privatorum in Republica partes quidem --, judicaro χε veritato it salsitato, ut si do necemitato alicujus dogmatis, noquo privatum logibus civitatis adstringi Pome, ut idem de religione sontiat quamvis ex judicio agi-
Stratus pondeat, quae dogmata publico proponi debeant, it privatorum ossicium sit, sensus suos de religions Magistratus soniantia dissontionis silenti premere, neque quicquam hujusmodi agere, quo legos do cultu magistratu constitutae vim
At, quia Ventro potest, ut agistratus, dissontiens a multis ex plebe in religionis capitibus, quaedam publico Ocre 'elit, quae a judicio plobis aliona sunt, si agistratus tamen existimat honoris divini intorosso, palam in sua Ropublica talium Og-mnium professionem fieri vidit Auctor, suporosse illam dissicultatem, qua civibus, propter judicium agistratus diversum a
plobi judicio, creari posses damnum maximum. de ad praecodentem rations otiam hanc altoram addit Auctor, quae simul et agistratus atquc subditorum animum tranquillet, et libertatem in oligion sartam tectam conservos. Nempe agistratum non debero vereri Dei iram, quamvis prava suo judicio sacra in sua Ropublica fieri sinat, modo illa non pugnent cum
396쪽
virtutibus moralibus, eamus non vertant. Cujus sentantiae ratio te fugero non potest, cum in superioribus satis fune sam tradidi. Nompo statuit Auctor, in sumus deque habere nec cura tangi, qualos opiniones homines in religione foveant, et animo proboni atquo tueantur, et qualia publice sacra curent, cum haec omnia censeri deboant ex numero rerum cum Virtutiso vitio nullam assiniissem habentium quamvis cujusvis officium sit ita rations sua instituom, ut ea dogmata umque cultum habeat, quibus putatis maximos in Virtutis studio progremin
Habos hic Vir ornatissimo, or compondium tibi traditam summam doctrinae heologi-politici, quae o judicio omnem eultum si religiono tollit atquo funditus subvertit, clam Athoismum introducit, an talom sum fingit, cujus Numinis reverentia non quod homino tangantur, quia ipse fato subjicitur, neque ullus gubernationi aut providoniis divinin
locus relinquitur, omnimus poenarum atque praemiorum distributio tollitur. Hoc saltsm o Auctoris scripto Videro in promptu t, ejus ratione et argumontis infringi totius Sacrae Scripturae auctoritatem, o dici causa apud Auctorem ejus tantum Θntionem flori quomadmodum ex ejus positionibus co equitur, Alcoranum etiam es Vorbo oxaequandum. Neque Auctori Aup res vel unum argumentum, quo probet, ahometem non fuisΑΘΡmphotam Verum, quia urcae etiam ex rophotae Sui pros- scripto virtutes morales, do quibus intor gentes sis non St, colunt; et scundum Auctoris doctrinam De infroquon non est, etiam gentes , quibus oracula Judaeis si Christianis tradita, non est impartitus, aliis svolationibus in gyrum Rationis ιobodioniis ducerΘ.
Arbitror itaque me non magnopere a Vero aberraSSe, neque
Auctori a s injuriam flori, si denunciom sum tectis stlacatis
argumontis merum Atheismum docero.
397쪽
Doctissimo atque Ornatissimo Viro
Doetissime Vir , Μiraris in dubio, quod to tamdiu exspoclaro feci; sed ego Vix animum inducare possum, ut ad libellum illius Viri, quom
mihi communicaro Voluisti, respondeam, nec ulla alia de causα jam hoc facio, quam quia promiai. Verum, ut me etiam animo, quoad jus fieri potest, morem geram, quam pauci potero, misdissolvam, et breviter ostendam, quam ille Sinistre meam mensem interpretatus sit, quod an malitia vel ex ignorantia socorit haud facito dixorim ' Sed ad rem.
Ρrim ait, parum intere e scire cujus gentis ego sim, aut quod pito institutum sequar. Quod sane si novisset, non tam facile sibi orsuasisset, o Athoismum docors Solon enim Athoi honores et divitia supra modum quaerere, qua ego Semper contempes, ut omnes, qui me norunt, sciunt. Deindo, ut ad id quod Vult, iam sterneret, ait, o non stupidi ingenii esse, ut facilius scilicet persuadere possit, me callide et versute, maloquis animo pro pessima esstarum causa orba seisso. Quod satis ostendit, illum sas rationes non intellexisse. Nam qui tam callido ingonio tamquo astuto esse potest, ut simulat animo tot tamquo alidas rationes pro re, quam falsam aestimat, aropομῶν quom, inquam, posthac putabit ex vero anim Scripsisse,
si tam ficta quam ora solido domonstrari posso rodit 3 Sodne hoc jam miror. Sic enim olim artesiit a Vostio, o sto passim optimi quique traducuntur. Ρergit sindo. Ut superstitiosi culpam vitaret omnem mihi videtur eruisse religionem. Quid illo per Religionem, quidquopem superstitionem intelligat, nescio. an quaeso, ille omnem
Autographon, quod Amstolodami apud Tolsiobaptistas sorvatur:
' In utogr. haec orba deleta sunt tam enim versuti quam suferstitiosi Unorantes malum animum habere solent quidquid sit ejus me maledictoe nihil movent, qui novi, qui ratione istud hominum stenus inguetum sit, virostiventios tractare. Ut Oitur, quod 3tendere volo, restiter absolvam, par coetantum ex multis quin dixit notabo; tu reliqua corrisito.
398쪽
virtutibus moralibus, easquo non vertant. Cujus sententiae ratio te fugero non potest, cum in superioribus satis fuse eam tradidi. Nompo statuit Auctor, sum usquo deque habere nec cura tangi, quales opinionos homine in religione foveant si animo probent atque tueantur, et qualia publice Sacra curent, cum haec Omnia censerita sani ex numero rerum cum Virtutiso vitio nullam amniintoma sntium quamvis cujusvis Officium sit ita rations suas instituors, ut ea dogmata eumque cultum habeat, quibus putatis maximo in Virtutis studio progressus
Habes hic Vir ornatissimo, ps compondium tibi traditam summam doctrinae hsologi-politici, quae o judicio omnem cultum et resigionem tollit atquo funditus subvertit, clam Athoismum introducit, aut talom sum fingit, cujus Numinis reverentia non est quod hominos tangantur, quia ipse fato subjicitur, neque ullus gubornationi aut providontis divinin
locus relinquitur, omnisque poenarum atque praemiorum distributio tollitur. Hoc satram o Auctoris scripto videre in promptu eSt, ejus rations et argumentis infringi totius Sacrae Scripturae auctoritatem, et dicis causa apud Auctorem ejus tantum mentionem ori quemadmodum ex rius positionibus conSequitur, Alcoranum otiam si Verbo oxaequandum. sque Auctori Ruperest et unum argumentum, quo probet, ahometem non fuiAse Prophetam Verum, quia urcae etiam ex rophetae Sui praescript Virtutes morales, do quibus inter gentes si non est, colunt; si scundum Auctoris doctrinam De infrequen non est, etiam gentes , quibus oracula Judaeis et Christianis tradita, non est impartitus, aliis svolationibus in gyrum Rationis ι obsidiontis ducere. Arbitror itaque me non magnopere a Vero aberraSSe, neque Auctori a m injuriam ori, si denunciom sum tectis et fucatis argumentis merum Atheismum docere.
Ultradocti 24. Januar. 1671. S. V. '' d. r. sentitus. ' Vera Belg.
399쪽
Doctissimo atque Ornatissimo Viro
Doctissime Vir , Μiraris in dubio, quod is tamdiu exspoctare feci; sed ego Vix animum inducor possum, ut ad libellum illius Viri, quom
mihi communicam voluisti, respondeam, nec ulla alia de causα jam hoc facio, quam quia promisi. Verum, ut me etiam animo, quoad jus fieri potost, morem geram, quam pauci potero, mΘdissolvam, et roriter ostendam, quam ille inistre meam mensem interpretatus sit, quod an malitia vel ex ignorantia socerit haud faciis dixorim ' Sed ad rom.
Primo ait, parum interesse scire cujus gentis ego im aut quod pito institutum sequar. Quod sane Si novisset, non tam facile sibi persuasisAst, me Athoismum docoro Solontinim Athoi honoros st divitias supra modum quaerere, qua Og Semper contempti, ut omnes, qui me norunt, sciunt. Deinde, ut ad id quod Vult viam sterneret, ait, me non stupidi ingenii esse, ut facilius scilico porsuadoro possit, me callide et Versute, maloquis animo pro pessima esstarum causa verba fecisse. Quod satis oriendit, illum sas rations non intellexisse. Nam qui tam callido ingoni tamquo astut esse potost, ut simulato animo tot tamque validas rationes pro ro, quam falsam aestimat, daris possit 8 quem, inquam, posthac putabit ex vero anim ScripSiSSO,
A tam ficta quam ora solido domonstrari posse rodit 3 Sodnec hoc jam miror. Sic nim olim artesius a Voetio, et sic passim optimi quique traducuntur. Ρorgit sindo. Ut superstitiosi culpam vitaret, omnem δι videtur eruisse religionem. Quid ille per Religionem, quidquo per superstitionsm intelligat, nescio. an quaeso, ille omnem' utographon, quod Amsislodami apud sistobaptistas sorvatur:
' In utogr. haec orba delota sunt tam enim versuti quam N erstitissiisnorantes malum animum Mere solent quidquid sit ejus me maledictoe nihil movent, qui novi, qui ratione istud hominum senus assuetum sit, viros insentios tractare. Ut Oitur, quod o8tendere volo, restiter ab8olvam, paucoetantum ex multis quae dixit notabo; tu reliqua corristito.
400쪽
religionem exuit, qui Deum Rummum bonum agnoscendum atatuit, eundemque libero animo, ut talom, amandum a tquod in hoc solo nostra summa felicitas summaque libertas
consisti, porro quod praemium virtutis sit ipsa virtus, stultitiae autem et impotentiae supplicium sit ipsa stultitia st doniqus
quod unusquisque proximum auum amare debet, et mandatis summae potestatis obediro Atquo haec non tantum Θxprome dixi, sed firmissimis insupor rationibus domonstrari. Verum
Vidsrs puto, quo in luto hic homo haereat. Nihil scilico in ipsa virtute si intolloctu sperit, quod ipsum delectet, et malis ex
impulsu suorum affectuum vivere, nisi hoc unum obstares, quod poenam timet. A malis igitur actionibus, ut servus, inritus et fluctuanto animo abstinet, et divina mandata exequitur, et pro hoc servitio muneribu , ipso divino amoro longe uarioribus, a Do honorari '' exspoctat scilicet, et e magis, quo magis bonum, quod agit, advorsatur, si invitus facit atque hinc fit, ut omnes, qui
hoc metu non retinentur, effrenatos ViVere, omnemque religionem exuere, credat. Sed haec mitto, et ad ejus deductionem, qua stondere vult, me tecti et fucatis argumentis Athoismum
Fundamonium ipsius ratiocinii est hoc, quod putat, me si libertato tollers, sumque fato subjicere. Quod sane falsum est. Nam ego eodem modo statui, omnia inovitabili nocessitato ex si natura sequi '' ac omnos statuunt, ex Dei natura sequi, quod ' o ipsum itelligit quod sane nemo negat ex divina natura necessario sequi, et tamen nemo concipit, quod Dsus fato aliquo coactus, sed quod omnino liboro, tametsi ne Saario seipsum intolligat ' Atque hic nihil reperio, quod ab unoquoque non possit porcipi et si haec nihilominus ex malo animo dicta esse credit, quid orgo de suo Carteia sentit, qui statuit, nihil a nobis ori, quod a Deo antea non uerit praeordinatum, imo nos singuli momentis a Deo quasi do novo ereari, et nihilominus mos χα nostri arbitrii libertato agors;
add. haec sinoopa dolonda: Aut eae natura trianguli, quod ejus trescivulos sic sint equale duobu rectis et. quod Deu8. ' Dolota sunt haec verba: Sed hine castum istius viri superare viden uriet. . . . cum suo Cartecti conce isse credo, quod libertas non onsistit in indifferentia, e nos tum maxime liberos esse, eum rebus elare et distineste perceptis assentimus, tametsi impossibile est, iisdem non 8sentire, quando eas ita perciFimu8.