장음표시 사용
231쪽
le , neque ab lene terrestri , neque ab animantibus foveatur in intra certos debilis intensitatis terminos per adhibita in experimento corpora aeque distribui et quod non negamus . Ab hujusmodi experimento statui non potest regula aliqua seneralis
32. Esne lanis in Terra'; aus prope Terram exi flens
corpus grave , us cxtera omnia corpora , atque Elementa RHactenus de Igne elemqntari loquuti sumus a quae modo tamen , vel deinceps exponemus , de Elemen- .
tari , & mixto intelligi , aut quaeri possunt. Ut nullus igitur aequivocationi satilocus; certum mihi est, Ignem mixtum, hoc est, ilammam cuiuscumque corporis esse corpus grave. Flamma enim di quicumque alii Ignes mixti nihil sunt aliud , quam eorumdem. met corporum , quae inflammantur , & ardent , heterogeneae particulae multiplici motu hinc inde agi
tatae ζ cum autem omnia corpora terrestria sint gravia ἔ eorum particulae etiam tum , cum instaminan
tur , hoc est , intestinis , & pernicissimis motibus agitantur , propriam servant indolem, & gravitatem. 33. Ignis vero Elementaris . ut iam diximus , ici subtilissimo fluido, aut materia aetherea, prorsus in visibili consistit, ex qua , velut a propria causa , pro veniunt accensio , inflammatio , & similia . De hoe ergo subtilissimo , & Elementari corpore fluido quae
ritur, habeat nec ne gravitarem , qua aliorum ter restrium co porum instar versus telluris centrum Pori
deret . Veteres Physici de Igne generatim disputantes omnem illi gravitatem negabant e quare flammam& quemcumque alium Ignem nulla gravitate praeditum esse existimarunt. Recentiores aliqui, inter quos potissimum locum tenet Boberave , de Igne Elementari loquentes, illum esse corpus grave inficiantur raffirmat maior Physicorum recentiorum numerus e ii praecipue . qui universalis gravitatis systema amplectuntur . Res mihi videtur satis dubia . Primo tamen
duplicem distinguamus casum. Vel loquimur de fluido subtilissimo diffuso extra telluris, & aliorum pIanetarum atmosphaeras , vel de fluido intra tellurem, di in illius atmosphaera existente: in primo nihil vi-
232쪽
deo , unde illi versus Tellurem vindicetur gravitas smilla experimenta , nulla ratio vim hujul modi immenso illi, & subtilissimo fluido inesse evincunt, ut fuse in loco exposuimus: quare nullam in fluido a there extra Planetarum , aut siderum atmosphaeras
existente gravitatem agnosco. δ .s . De Igne Elementati , seu fluido subtilissimo in
Tellure, & intra terrestria corpora existente loquitur Boberave , atque alii, qui gravitatem in illo inficiantur, aut admittunt. Qui gravitatem in Igne Elementati adstruunt, eam plurimis experimentis pro bant, quae Bole , Homberg, Lemer' , aliique institue runt, atque in Regiae academiae actis referuntur ta). Iis enim conitat, corpora , dum calefiunt, ignescunt, inflammantur , seu ignem recipiunt , fieri graviora , ae proinde Ignem gravitatem corporum augeres fiam que in se ipso qualitatem habere . En praecipua experimenta, quae rem videntur conficere. 3s. Periculo saepius facto a Lemer , Homberg, &aliis, plurima sunt corpora , quae postquam igniun tur , majus acquirunt pondus: nam 4. Einei librae in calcem ope ignis terrestris redacta' , 3 libras . & r tineias purioris calcis ἰ duas deinde uncias , & duas drachmas erassioris, unam tandem terrae unciam reliquerunt z quaelibet igitur uncia 1 draehmarum cum dimidia pondus accepit ib). Haec in apertis vasis ob servata sunt et in clausis tamen vaseulis vitreis id etiam constat. Etenim rasura si anni duas uncias , ct duas drachmas gravis , sulphuris aecensi ope in calcem redacta , granorum 4 cum dimidio pondus acinquirit et A. Solares etiam radii, purissimus scille et Ignis, corporum pondera augent: libra enim antimonii perieulo iacto a Du Clos , in fictili , & vitreato recipiente contecta, insimulque in speeuli caustici soco per horam existens , & in cinerem conversa , d cimam ponderis partem aequisivit sc . Parco aliis
233쪽
35. Uerum haec experimenta I ieet prima lacie rem probare videantur, si recte perpendantur, nihil om nino conseiunt. Etenim iis , quae vel in aperto ae re . vel in vasis fictilibus instituuntur , ipse etiam Muschembrae . , eorumque aut hores dissidunt : eum facile aucti ponderis differentia . vel undequaque ab aere libero , vel per fictilium vasorum poros, vel ex suppositi ignis, hoc est, flammae, & ardentium cor porum partientis repeti possit. Illud igitur unum superest experimentum, in quo radii solares , seu purissimus Ignis corporum pondus augere videtur. Ve. rum s aucti ponderis differentia radiis solaribus referatur ἔ eae enascuntur consequentiae , quae admitti omnino nequeunt , aut componi cum phaenomenis . Demus enim radios solares per aerem traiectos , in speculo reflexos , per vitrum recipientis transmissos,& per horam in corpus allabentes decimam librae partem essicere , hoc est, pondus unius unciae cum
dimidia in se habere . Radios per impurissimum . &profundum atmosphaerae corpus trajicientes dimidiam saltem suarum virium partem amittere . facile admittet Physicus . In reflexione etiam in speculo , in transitu per vitrum magnopere debilitari non negabitur . Ponamus speculum habere diametrum unius pedis r ergo radii per spatium unius pedis supra atomosphaeram intra horam transeuntes s fere uncias graves erunt. hoe est , pondus habebunt quadruplum unius unciae cum dimidia: ergo lux transiens 2 ho.
xis , seu /iebus singulis , 9 librarum pondus habet tergo tempore annuo , hoc est, horis 376o transibunt di 88 o librae lueis. Quod si hoc pacto in calculum reodigantur horae a mundi origine ad praesentem diem per ε fere annorum millia elapsae , & numerus spatiorum, seu superficierum pedalium, quae superficiem magni orbis solaris , seu Terrae componunt , & per quarum singulas in annos singulos 788 o luminis li-hrae a sole pernicissime transeunt, di in regiones nescio
234쪽
scio qu2s , ae mundi confinia avolant ; evidenter deducemus, solem jam lare dissipatum . Sed hoc argumentum inserius promovebimus, 17. Indicatum idcirco ponderis augmentum , si
quod fuit , vel ab ipsius fictilis vasis substantia derivabat , vel e corporum terrestrium circumstantibus particulis subtilissimis per vasis potos paulatim transductis . Cinerem etiam a vale extractum , exsicca. tum , & bibulum nihil ponderis ab humido aere contraxisse, nolim esse auctor. Facile igitur constat , nequaquam ab experimentis probari Elementaris Ignis per Terram diffusi gravitatem: stareque proinde Boerbavit, & aliorum Recentiorum sententia videtur et praecipue si sequentia experimenta , & rationes attendamus. 38. Eadem massa ferrea modo frigida , postea camdens , bilanci appensa , idem in utroque ea su habet pondus: ut experimento saepius repetito didicit Boeris Have a r ergo materia ignis candenti ferro ad hae rens illius gravitatem non auget, ac proinde ignis nullum habet pondus. Hoc experimentum non levem continet difficultatem: verum, Respondent , ex in frumentorum , quae ad pondera exploranda ad bib mus , imperfectione oritur. ut minutissima ponderum discrimina dignosci nequeant; neque enim fieri hactenus ulla arte potuit, ut bilanx citra ut Iam axis resistentiam circa ipsum convolveretur', ut iam sumpra monuimus e cum igitur superadditum candenti ferro pondus sit valde exiguum s bilancis aequilibrium tollere nequit . 39. Attamen , reponitur, & lateres , & an timonium , de quibus supra , adhibito igne sensibile ponderis augmentum aequirunt , adeo ut instrumentis possit dignosci: idem igitur eandenti ferro accideret; cum tamen non accidat . nullam in igne gravitatem esse . concludere inde possumus . Huic argumento respondent I. Alia esse corpora , quibusqprae aliis materia ignis copiosius, diutius, & tenacius inhaeret :huiusmodi videntur esse antimonium , lateres, & caetera in experimento adducta. Verum haee responsio
235쪽
quamdam principii petitionem videtur continere . Quare eidem argumento respondent . 2. Ignem in candentis serri poros intromissum , cum externo igne,
qui circumstantia corpora pervadit , & ubique est diffusus , esse in aequilibrior ferri igitur pondus non auget : ad eum modum , quo spongia intra aquam immersa proprium solummodo suarum partium habet pondus ; dum interim universa , qua perfunditur qua cuin, externa , cui innatat spongia, habet aequilibrium . 6O. Verum, pergo , neque haec responsito argumento faeit satis. Idem enim evenire debet in antimo. nio , lateribus M. ponderis igitur augmentum in iis deprehensum ab igne non provenit. Respond. ignem in candenti ferro inclusum, illiusque poros maxima
aperientem , cum externo igne liberrime communicare ; ferri proinde pondus non augere r at copiosa ignis materia in antimonii in calcem , & pulverem redacti sinu bus ita latet, ut cum externo igne Em plius non communiceti: illius igitur pondus auget; aequilibrium enim cum externo igne amisit . Verum
potiori jure ignis in cineribus delitescens per innumeros poros i & canales , quibus cineres, & calx sunt undequaque perforata, cum externo igne liber. rime communicat , & servat aequilibrium. Deinde ad servandum fluidorum sequi librium sumete etiam
angusta per exiguos canales communicatio , ut est ex Hydrostatica certum. Ex his patet, stare adhuc asegumentum a relato experimento deductum . 2. Si mam teri a Ignis est gravis; ea corpora inflammata', quae aequalem habent, aut habuere Ignem , aut calorem,
idem habebunt ponderis incrementum: hoc tamen est falsum. 6 I. Contra mixti, & impuri Ignis gravitatem op
ponitur : quod flammae , ex quocumque corpore exeant, sursum semper ascendunt: ergo nullam habent gravitatem. Resp. Flammae ascensio effectus semper est externae prementis caussae ; eandela enim intra recipientem non vacuum ardens flammam sursum emittit; aere tamen extracto , in Iatera dispergitur flamma ἰ recipiente demum evacuato deorsum prolabitur. & brevissime extinguitur candela. Quod si intra aerem sursum semper ascendit ; id majori ei Deum stantis aeris fravitati tribuendum est .
236쪽
sa. Hinc flammae , & eujuscumque ignis impuri ,
seu mixti gravitas a nobis asserta/e fi matur: et enim flamma, quamprimum a premente aere sit libera , deorsum eadit: si esset ex se corpus leve , iur- sum semper niteretur , quantumvis a nulla exteri ri causa urgeretur: eo modo, quo gravia deorsum semper tendunt. lΛti, inquis , Ignis sursum semper tendere assectat , ad propriam scilicet sphaeram supra aerem constitutam p velut in propriam sedem , & eentrum. Resst. centrum Ignis supra aerem ex nullis observationibus,
aut ratione probari. .i i . . lεῖ. Sed , reponis, cum supra aerram aqua , supra aquam extet aer , attento scilicet gravitatis discrimine ; naturali rerum systemati videtur consor me , supra aerem ipsum extare ignem aere leviorem Reis. Arbitrarium hoc sementorum systema nullo experimento, aut ratione inniti ; sed purum esse humanae mentis commentum. Quin imo si naturalia Phaenomena , experimentaque attendamus ; in eorum potius . systema concedendum est, qui ignem in telluris centro constituunt sa). Attamen , pergis , licet ne ullum quidem Elementaris sphaerae supra aerem existentis vestigium ex oculorum judicio deprehendi possit'; perperam inde negaretur rei existentia licet enim in causti ei speculi focossit. verus ignis: quia tamen est purissimus, ocu Iorum aciem fugit: cum igitur defaecatissimus etiam sit Elementaris Ignis, deprehendi non poterit. Resp. Ignem Elementatem , seu materiam aetheream esse ubique diffusam ; ac proinde non habet pro priam sibi sedem . ac centrum supra atmosphaeram terrae; eum & in Tellure, & in aere, & hinc usque ad fixas diffusa existat . Ignis vero impurus, seu mixtus v. gr. flamma , cum in heterogenearum particu larum quorumcumque corporum motu consistat, idem habet gravitatis centrum, atque corpora ipsa, nempe telluris centrum.
237쪽
ε . Ex dictis igitur deducitur a. Ignem impurum
seu mixtum, & visibilem v. gr. flammam quor Um- cumque corporum terrestrium esse corpus frave. 2.bnem Elementarem , seu fluidum aethereum extra Tellurem , Planetas, Fixas diffusum nullam versus Terram habere gravitatem ; eodemque iure dicendum.est, in alia etiam corpora caelestia non pondera 'ui oppositum statuunt, ex posito systemate philosophantur. 3. Ignem etiam Elementarem intra Tellurem . & illius atmosphaeram existentem ex nullis Dblervationibus probari gravem : quare probabilius etiam Midetur, praedictum Ignem nulla gravitate Gepraeditum,
LECTIO ILPlurimi ignis ofectus π pbaenomena ad planiorem ib
i us nasurae xviscationem proponuntur , eorumquς ratio ς Nicatur,
D mus, ae praecipuus ignis effectus & chara. 1 eter , ex quo ipse dignoscitur est , corpora, is
quin ιngreditur, aut calefacit, rarefacere, seu in ma'Iui volumen extendere . Ignis enim mobilissima su stant ι a fluidissima maxime iubtilis , elastica , dc se e expandere adnitens , corporum poros ingrediens , parietes hinc inde concutit, rumpit, separRs , PQ os ampliat, corpus distendit. Hinc dilatantur corpora in ratione ignis ingressi: sed tamen usque ad certam quamdam extensionem , Ingrediens scilicet ignis uni ea caussa est dilatandi Torpora. Ea tamen solummodo extenduntur , quoad --u . y ι, quantum possunt , amplientur a maiori deductioni intima partium catenatio. & cohaerentia velistit: non restituta , si maior, quam in natura e xlitat, ignis actio appliearetur. 66. Hinc si aliquod esset eorpus nullis foramini bris priuium , vehementissimo licet igni applicaretur ἔab illo non raresceret . aut in maius Cresceret Volu men et eum in illius massam pororum desectu non penetraret ignis. Si praeterea ejusmodi corporis p r esita
238쪽
PHT SIC A. 23sIta sibi invieem adhaerescerent , ut eas a se mutuo avellere ignis non posset; non solum deductioni resisteret , sed neque ab igne posset calefieri: omnis enim calor , ut inferius rradam , in perturbato , & intestino, di vibratorio partium motu consistit eum autem motum non haberent partes illa adhaesione praeditae νε . Id igitur corpus in ignis alimentum cedere non posset. Nullum tamen in rebus est corpus poris non pertusum . Utrum vero aliqua sint corpora , quae pabulum ignis esse nequeant, dubium est : assiimat Eo-erbave sa), negat Nollet ub). Litet enim inquit, aliqua extent . quae ignem nutrire non posse videantur; id tamen verum solummodo est relatu ad ignem , quem agnoscimus: cujus vires augeri ita possunt, ut omnia depascant . De eo tamen loqvexe , ut libuerit ; cum ejusmodi quaestio nullis experimentis decidi
68. Tenaci partium texturae reserendum est, quod carbunculi per quinque dies contra ignem resistant ;per 9. adamantes, ut videre est apud P. Casati se . a. Eidem causae reserenda est Ametisti, celeberrimi lapidis proprietas, quod scilicet in illum ignis vulga ris nullam vim habeat. Ex eo si quidem , P. Scholio oculato teste reserente cd , consectae chordae, & li teola comburuntur numquam et in flammam diutine licet immissa, puriora inde educuntur: unde quod in panno aqua, id in linteis praedicto ex lapide eonsectis efficit flamma.
lapides communiter numeratus; ex quam plurimis filia subtilissimis , quasi linum esset, aut serieum filum . seeundum longitudinem sibi appositis eompositus: quoad colorum varietatem , filorum lonstendimnem , subtilitatem . di tenacitatem multiplex est Mmyarathi species: inveniuntur enim eo loris subrubet, subflavi, argentei α etiam filoxum longitudo in ali
239쪽
quibus ad s. pollices extenditur , atque hujusmodi potissimum i unt , qui albi omni reo existunt, re maxime Moliti , nam hoc etiam colore praediti iti ventis 'utitur. candida haec amyanthi albi fila & calore, & subtilitate filum seri cum referunt. Vulgaris ignis Vi ribus res stit amyanthus f in speculi tamen ea usti ei 'Deo vertitur in vitrum . Cum amyanthi fila & sint
fatis lonea, & nexibilia, & perinde ut linona tra- l.
Rari possint non solum netur amyantibus, sed telae l' ex illo texuntur , quae igne lavantur , dc veluti a persectissimo lixivio purificantur. Ignis scilicet com- munis ad lapides in calcem redigendos etiam apos, lα efficax, amyantho parcit , omnes tamen ab illo sordes comburendo separat. Non solum noverant antiqui amyanthum in fila ducere, & nere, verum etiniam telas ex illo conficere ; quarum aliquas vidit
Plinius a , quae igne, ut diximus, lavabantur , iis-
que impolita regum corpora concremebantur, ut e rum cineres servarentur puri, & sinceri . illa vete- rum scientia hac aetate nostra quantumvis ab aliquibus tenta ur , communis tamen , aut vulgaris non 'est. Rationem qua amyanthus tractari debeat , ut 'lneri possit, atque intexi , tradit Clampini. Plurima passim inveniuntur loca , seu fodinae ex quibus amy- Τanthus extrahitur e in Siberia, Bavaria , Namur , Thuringia , Alberdeen, in S: otia, in Anglia, Mon. 'talbano , in Gallia, Italia, Smyrnae, in AEgypto. 7o. Corpora frigida igni exposita principio quidem
lente , celerius, deinde celerrime postea rarefiunt; len tius deinde ad ultimum usque deductionis terminum dissenduntur . Ignis scilicet, occlusos offendens minros , modica quantitate primum, copiose deinde ingreditur : sed poris jam admodum ampliatis, eadem
fere quantitate erumpit , ac ingreditur ; neque masnis adeo in parietes viribus agit: tandem vero intima minutissimarum partium textura, ac cohaeremtia reliquam illam actionis partem infringit , quae adhuc agit contra pororum parietes . Atque hac quidem in re illud in primis Ubservatur, quod corporas fluida, aut firma, parum refert neque aequaliter,
240쪽
neque aeque eito eidem calori , aut igni exposita rarescunt ἰ quod ex pororum multiplicitate , magni tuis dine , discrimine, dc varia divertaque eo haerentia , firmitate, tenacitate , dc textura tepetendum est . r. Duo in contrarium opponi videntur :'I. Ferrum in fusorio vasculo igne solutum in minus redigitur volumen , quam dum est frigore concretum. Resp. Ferrum ignescens intumescit; contrahitur,dom frigescit: ted solutum minori apparet volumine, quam concretum , Ob plurim s , dc insignes poros vacuos , quos frigescens , dc concrescens adquirit , dc intra se habet dii persos: dum adhaerescentes sibi mutum partes durae , & asperae male sibi , aliae aliis congruunt ; sed in mille potius conformamur in sensibiles sornice S. L. I l. Aliqua sunt corpora, quae igne potius contra huntur, quam amplientur; eiusmodi sunt terra igne, aut calore exsiccata', ligna, frutices , dc id genus alia . Res p. Ignis ea corpora rarefacit , alia tamen partium deductione , seu raritate aliam compensat , seci potius eludit et quod ut intelligas , nota , ignem praedictis corporibus applicatum , dc ipsa corpora , dc
humorem in eorum potas rarefacere: humidae partes per ignemGrarefactae , levioresque aere effectae , a corpore avolant , magnoique in corporibus hiatus evacuant e in.vacua firmae , oc propriae corporis partes rarefactae quidem ipsae relabuntur. Unde fit, ut firmae..& propriae corporis partes ampliorem occupent locum,.quam antea ψ integrum tamen corporis v tum n diminuatur, ob diminutam massam , quae rarefacta evolavit: neque magnam hanc materiar evaporationem raritas partium compensat e licet igitur in minus volumen redigatur rarefactum tamen est
re iterum contrahenda ; mariusque exi flat , pro varia ignis aut caloris intensitate , rarisatis , ct contractio-ms gradur ; recte inferes , omnia .er singula corpora intelluris superstae posita ut de his tantum Ioluamur
nec eumdem , neque aequalem habere contractionis , ct raritatis, Im extensonis gradum e sed secundum varias