장음표시 사용
41쪽
omi parte bulla aeris ovi albumine levior supernatans dum sese dilatat , albumen , ct reliquam ovi materiam per exiguum foramen expellit ; at aere iterum in recipiens ingresso , aeris pari culin mira ovum , vesiculas , bullas , poma latentes iterum comprimuntur , ct in pristinam parvitatem reducuntur et unde iterum flaccescunt poma , corrugantur vesiculae , implentur ova oec.
r. Puod si intra recipiens sit tubus Torrieellianus B , in quo b rargirum ad consuetam altitudinem C B sustineatur , atque ope antbliae pneumaticaemiolenter comprimatur internus aer ἔ Θdrargirum pro majori maiori aeris compressione , magis ετ magis ultra 28 pollices elevatur: aucta enim aeris densitate , illius etiam elaterIum augetur , pro ratione compressionis , Ndenstatis ; H3drargirum igitur altius elevabit . Idem in elevatione observabitur escius , υ variatio , si aor intra recipiens nimium incalescat : calare enim non parum aeris erusticitas augetur .
78. di aeris etiam gravitarem , o elaterium referendum es celeberrimum phaenomenon , quod Magd burgicum appellatur. Sint duo Bem phaeria A B fig. s. aequalia , concava, ct ιta parata , ut sibi invicem secundum maximorum circulorum EF circumferentias adeo congruant, ta' cohaereant, ut nullum aeri ingresse sum permittant. Ad id rei madida corii circumferentia adhibetur, O inter maximos circulos interponitur. In hemisphaeriorum etiam altero foramen βι valvula externa ita instructum , ut aeri quidem egressum, non ramen ingressum permittat . Ab hujusmodi bemisthaeriis sibi ita commisss ope anthliae aer extrahitur. Postea mero , quacumque directione , recta, obliqua, paralle ad horazontem , unum ab alio sejungere conemur 9 non
nisi munis viribus adhibitis, vel ponderibus adjunctis separarr a se invicem possunt . Hemishiseria , quorum diameter erat s digitos longa, adhibuit Nollet a) r neque
42쪽
que tamen εο librarum pondere appenso separari pο-
79. Quamprimum autem per foramen intra semisphaeria aer ingreditur ; nullo negotio , immo sua velut sponse separantur . In recipiens intromida , extracto aere, per se s dilabuntur , σ separantur 2 aere iteriam intromisso , eadem tenaci are sibi adhaerent, idem que requiritur Pondus , ut a te invicem separentur , quod in libero aere opus erat . Iuod β magna hemisephaeria adbibeantur ; ηι aliquando, ut neque quaternis equorum bifugis in singulas , re oppostas partes trahensibas separari valean ι . Columna urIicet aeris , cujus altitudo ad summitatem atmosphaerae pertingit, latitudo eadem , ac maximus hemiis,aeriorum circulus ,
toto pondere bemisphaeria in se invicem agit , ct tommittit ; integrum igitur hujusce columni pondus superare oportet , ut hemilabaeria separentur ; majoribus igitur viribus ad majora hemit aeria separanda opus est . .
8o. Intra recipiens aere plenum idem est effectus ;quia incius aeris Haterium idem plane spicit , ac σι- moisbaerae pondus ; cum easdem habeat vires . Equi-ἀem tot equorum juga ad hemisphaeria in dimersas pamses trahenda opus esse non mirabitur , qui anima editas pondus columnae aeris unius pedis quadrati esse I bras I 6 unciarum ) 224o: id enim ess pondus columnae aquae 32, pedes altae , cujus basis ' pes quadratus: pes scilicet cubicus aquae dulcis ro libras , I 6 unciarum , ponderat . Ad hemispbaeria idcirco separandum , quorum e culi maximi pedem quadratum aequarent, tot equos ex singulis partibus adbibere opus esset, quot ad 22 o libras superandum necessarii existunt . Sturmius ea adhibuis hemisphaeria , ad quae separanda viribus opus erat, 'uae I 6376 libras superarenι.8r. Hominir superscies II aut I 6 pedes quadratos continet: summa idcirco pressonis aeris in hominem es dictarum Iibrarum triginta circiter milita . suod F in mare immergatur ; ad singulos 32 pedes defcenaen do confectos aequale semper additur pondus . Quanam
de caussa hujusmodi presonem non sentiamus , habes inmis alica p sica expositum .
43쪽
A E ROM ET RIA PHOENO ME NON XII.
8a. Duae etiam tabulae marmoreae rite complanatae s
parari , nisi dissicillime nequeunt , si Iuperiorem v. g. ab inferiori ita distrahere conemur , ut parallelae Iean per maneant , illaque per tineam inferiori rectam σι tollatur : quos si ad latus alia ab altera Iubducatur ;trahentis manum facillime sequiiur : in priori enim casu aeris columnam ejusdem , ac tabula , amplituae nis superare necesse est , perinde ac de hemisphaeriis Magdeburgicis rem eandem explicavimus r in secundo calu late λ ales columnae, inter quas est perfectum aequilibrinm , Iese mutuo fugentant ; neque mutua earum actio tractione suspenditur ; tabulam A C mersus F manu impellente , taιeralis aer G pone sequitur , anteriorem columnam semper sustinens οῦ neque manus aliud praeter marmor trahit . serra recipiens idem plane ob-λ servatur , dum non extrabitur aer ; eo tamen extracto , per se ipsas tabulae quacumque directione separantur : cum nullus illic supersit aer , eam separationem impediens . Nos omnes Hu , o experienιia edostι , ut duo corpora satrs apte secundum planas superscies selis tangentia separemus , vel unum supra aliud trabimus . oe Iubducimus . vel unius extremum aliquantulum elevamus , ut inferius ingrediens aer superioris columninpressonem , pondus superet , seu adaequet.
Anthliae TV fig. r. ὶ extremo O in aquam i-- misso , σ embolo R sursum adducto, sequitur aqua perianthhi cat um ascendens . Eadem arte se mulae utrimque apertae extremum unum ori , aquae alteram immiseras , o pectore interim dilatato aerem e Mala extrahas ; e fonte in os ascendet aqua . Extracto enim exant blia , er Mula interno aere, nihil est, cur aqua fla-gnans G atmosphaerae pondere compressa , per apertum canalem , uti nulla est resistentia , violenter protrusa non ascendat. Eidem principio innititur multiplex an-3bliarum genus , quibus e puteis , lacubus, fluviis, fon tibus aquam sursum ad bortos , campos , π id genus alia iri igandum extrahimus, magno δοIius reipublicae ,
44쪽
ct humani generis beneficio . Id anum cavexi debet , ne Icilicet anthitae tubus plus quam 32 pedes altitudinem contineas : ad eam enim altitudinem aqua a premente aere impulis ascendir ; ibique si is . Si igitur aqua fit ad majorem altitudinem elevanda ; anthlias prementes adhibere opus es : ita nuncupantur illae , quibus aqua non ab aeris, sed ab atrerius potentiae pressone eleva tur . Aquae per anthlias censum in vacui HORROREM nescio quem veteres Peripatetici referebant. Eorum fen-xensia vacuum tota natura abhorrebat, o impedire se-- per conabatur, uι laethale Mundo vulnus , quo insitio tota Mundi machina dissolveretur , in pristinum chaos iterum rueret. Eliminata jam est ἰe scholis hujusmodi cantilena o vetularum naenia e pudetque corda tos Philosophos hujusmodi nugas , π fabulam in Icholas aliquando irrepsisse . Cur enim Ddrargirum ad 28 pol lices ascendit immensis solius universi , o naturae v ribus impullum ; deinceps autem ne lineam quidem a sius ascendit , quantumvis per subum extrahatur embo- Io, ὸ Ad a 3 scilicet pollices ascendis: cur non ad 3o , o, so , εο , dum ad eam altitudinem embolus a/re tubo educitur δ Drbile enim vero est ad vacuum evitandum in natura praestrium .
84. Cum e recipiente bene clauso I D I fig. 8. aserem per anthliam E F modo superius exposito extrabimuri, ad primum aeris sudium facillime embolum Α μbducimus : qui Iponte quasi manum sequitur; ab aeris enim in recipiente existensis, compressi , ο sese dilatare nitentis elaterio per ant,liam impellitur embolus , eoque elaterio totam aeris pressonem aequiparanre , trabentis manus juvatur potentia. Ad ulteriores aeris suctas difflcilius Iemper masis , o magis embolus educitur, quo plus aeris extrahitur : quia magis semper rarescit in recipiente r quo rarior ; es minus elasicus , o debilius embolum pone impellit: dum interim externi aeris
compressi , π elastici embolum sursum elevare conanriε eadem es presso , π incacia ; minus igitur juvatur
manus , maioremque di cultatem experitur . Ex am
45쪽
ccendit , quo rarior μι aer intra recipiens e quia aere magis rarescente , minor es illius res sentia , b ela,
serrum : embolus rgitur ab externo aere nimis compreseso π elastico Iursum impellitur, π adducitur, licet a
33. Si intra recipiens vas aliquod C fig. 8. cere-
'is a plenum flatuas , aerem Aiquantulum exurabas: Innumerae aerri bullae e cerevisa ertimpiant, o eo magis amplIantur , quo propius ad superficiem emergunt :aere ulterius exrracto, ingens Iuper cereusam etforma-εών Duma . Innumeri enim aeris particulae intra core i am latitantes re compresse, dum ab aeris externi pressone liberantur , Iese dilatant, sursumque ascendunt e ascendendo magis ampliantur , quia magis a ce- revissae partium liberantur pressione . Aere ulterius extracto , π rarescente , minus premuntur i maiori numero erumpunt , re amplius dilatantur ejusmodi bullae, tenvir π vivosa fluidi Iuper te circumleptae , ct e cereusa erumpentes , altae supra alias imponuntur, eo que pacto spumam confiant. 86. suod fl ioco cereusae aquam tepidam intra reciprens flaruas , aeremque extrahas ; aquam illico ma gno ιmpetu femere deprehenditur , perinde ac fl supra vehemensissimum ranem imponeνetur ; magno enim se vorIs aestu sese pervacuum recipiens sursum , re inta iera , prosecti . suod eidem causae modo explicatae reserendum est. Innumerae aeris bullae ab externa pres-ιrberatae per tepidam aquam , cujus particulae in te o ctentur motu , facilius erumpendi libertatem ninctae , earumque interim elassicitate ob adjunctum aquae calorem aucta, velociter in aquae superfletem tumultuo se erumpunt, aquam secum adducunt , ante se impe lunt, magno fervoris aestu hac illac proficiunt . Si currue quaeras , cur in aqua frigida ejusmodi phinomenum baud observemur st Maia , respondeo , aeris sub Iae inιra aquam frigidam latentes sunt minus et ficae,
46쪽
87. Omittendum non est, celeberermum instrumentum,Pneumaricum scilicet Iclopeium , nostra aetate excogita tum , er constructum , cuius mirabiles mectus , com pressionem , elaterium aerIs causas habent ; aeris e
nim compressi , s elasci beneflcio obιinetur , ut plures successive plumbeae glandes fine ullo strepitu intra paucssima temporis minuta ordinatim in scopum eadem vi emittantur, qua a nitrato pulvere accenso disploderentur . Glandes plumbeae ab hujusmodi scis to ordine diisloyae ad octavam usque ea emittuntur vi , ut ta bulam ligneam 6 lineas profundum in diflantia 23 pase suum perforent. Haec vero sunt. quin ad singulas displosiones novo aere instruatur sclopetum. Hujusmodi instrumenta diverso modo const nuntur esequenti forma confructum inendes apud Μuichem-broeli fain: embolo Μ Μ fig. 9. per tubum metallictim N Μ , ct valvulam P , quae introrsum recluditur, ct versus embolum occluditur, aer in tubum X D utrin-re clausum , ct tubo altero capaciori E A C compre-ensum immittitur : ibique pro libito comprImitur. Ae
ri ita compresso in selopeii tubum C Α ope stili chalibet
D , ct valvuli ad id rei elaboratae permittitur irruptio et aer igitur per eam valvulam intra cavitatem Κ Λ violentissime irruens , glandem K in via ofendens, eam per Κ Λ in scopum protrudit . in autem glandes facilius intra tubi cavum citra temporis facturam in ducantur , atque in ponantur ; tubus X C Iclopeto addiatur , cuius cavo ex parte C valvula respondet , quae mersus Iriopeti cavum recluditur : in adjuncto tubo XC glandes plumbeae constituuntur, nullo negotio in K i
88. Aves, animalia terrestria intra recipient in clusa , aere extracto , reviraιionis defectu moriuntur ravra quidem ad primos aeris suctus dilabuntur, convul-flonia
47쪽
sion bus agitantur , excrementa per utramque viam non nunquam exsertuus, eT uisi aer intra pauca minuta fecunda intromi ιιatur , mcriuntur : aere autem breυissime
restituto , pristinum vigorem rec-perant. Musci , quae reoipiente baud eυacuato , lιberrime per vitri laevigaribsimi parietes ascendunt , c hinc inese prorepunt , aere extracto i abian; ur , ne, ur in vitri parietibus Iure ineri possunt . Fibes in malibus aqua plenis intra reciρ ensnou eυacuaIum inuisse liberrime natant , ct υivunt rata singulas aer. s eductiones plures , G plures aeris bulli ex pijcium corpore , branchlis . v xo potissmum , ar-qur ore erumpunt: pisces ipsi ad aquae supersciem emo gunt , nequ: dems gi ulierius poWunt : aliquot dem uebo, is elapsis moriuntur. Quod se arr denuo intromitta rur , ante vel postquam p/sces morianιur , ad jundum lafuntiar . ncque emergere ulterius possunt. 9o. Ag ine etiam dictis est aliud , EI notum satis phi- nomenum : homines , quι in aliissimorum montium cacumen a cende, urit, diu illic Iubpste, e non poterant ob aeris ad respiraticnem apti defectum qua de causa ad radicem iterum dejcendere , ut libere viverent e R γυ-Ipirarent , coacti erant ca). Horum efffctuum satis ex supra dictis, π ex dicendis infra, cum de respii aιione Iermo erit , luculentissime patet: 9 constat causa. mimalia omnia, quaecumque snt, volasHIa, terre fria , aquatica , quantum humana industria assequi ρι- test , rejρῖrant : π aere crasso ad Id muneris opus habent : aere igitur extracto, vivere, ui antea, non P Iunt. 9 I. Deinde innumeri a ris particuli intra animan tium fibras ,sanguinem , carnem , ossa , mInima vascula,
σ recepiacula junt disperis , ut palim dicemus p eae igitur ab externi aeris pressone liberati , elasticitate
extendunιur , proprias fbras rumpunt et aer , quι intra pomachum , ilia , o cetera intestina valis reperitur , di flenditur , cibos , cistum . excrementa ante se per os I destinatam excrementis viam ejicri r hinc naustae , vomitus, ventris exoneratio, couυulsiones , re tantim
48쪽
92. Intra aruam plurimum aenrs confinfri, probamimus supra ; intra socium etiam corpora reperiri, σωique ad eorum r6pirationem n cessarium , allatum e e- imentum demonstrat: cum ex piscis corporr aer erum ipas ; eoque extracto piscis supernates π hianti ore ae . rem expiscari conetur . Aer in pisciam folliculis consentus , π α pressione liber , folliculos , . animantis corpus nimium artatat , e Itque Iezuus , quam aqua emergerI igitur necesse es ; neque ad fundum iterum descendere poterit , quoad exterror aer iterum admittatur , cujus pressione parum aeris , quod superes intra folliculos , ct reliquum corp ιs iterum comprimatur, piscisque in minus , quam antea, vo umen redactus ιflat graυior, quam aqουα , atque ad fundum , non emersu
93. Muscae , ct id genus alia e recipientrs parietibus cadunt , quia ab afre Mon sustinentur . PMyremi tundem Phlaenomeni pars duplici de capite oratur e primo cum supra altissimos montes rarissimus . re t issimuν sit aer ; copus humanism , illius animales spiritus , σaereae parirculae intra sanguinem , arterias , nervos , f bras contentae dilatantur , erumpuut , avolant , dis pantur: sensimque .gor coryo,is, di viret cadunt: un-Ze ad inferiora statim descendere opus est . Secundo , tum in iratio ex eo sat , quia aer externus nimium compressus, proprio pondere per apertum os in thoracem,o' pulmones descendat.: ea , inquam, aeris compressione , ct pondere desciente , inspirationem etiam deficere
94. disi ignem asdent latemr frigoris argendi causa , ventum a tergo frigidum aerem versus ignem recurrentem experiunιur. Aersiquidem prope flammam,aus carbanes accenses vehementi calore nimium dilatariar , atque rarescii , π ter superii s cum ni is ramen erumpii: aer igitur lateralis ab igne magis remotus, fri- eo re concretus, compressus , densus , elaricus versus ignem , ubi rarior aer minus re it, recurrit, ct vensum esseis .
's. Omnia eo pora, in quibus hactenus experimentaca ere posuimus, aere intra eorum poros con ente plurimum scaIent.
49쪽
Sensus propositionis est, innumerae aeris particulae a se invieem divisae intra mixtorum Omaium Corporum massam latent : partim quidem cum ipsorum corporum partibus irretitae, partim etiam intra eo. Tum poros solutae . Rem probant numerosa illa experimenta , quae in omnium generum corporibus instituere Mario ite saὶ , Bostle b), omnium tameri a C- euratissime Stephanus Hales scὶ . Id primo de fluidis
facile constat : quaecumque enim fiuida intra reci, piens ponamur, si aer extrahatur, innumerae illi eo aeris bullas erumpere videntur . Multipliciter v ro ex corporibus solidis , dc fluidis elici potest aer: primo, si corpora ipsa per aliquod tempus intra vacuum asserventur: Secundo , si admoto igne vehementer incalescant, aut inflammentur: Tertio , dum a statu liquiditatis in firmorum corporum speciem eoncrct seunt: Quarto, si in minimas , ct insensibiles partes dividantur: quod fermentatione , distillatione , dissolutione, aut putredine peragitur. 96. Posterior hieee modus est omnium , qui ad id negotii adhibentur , efficacissimus, eo scilicet corpora in minutissimas partes dividuntur non tantam majora, sed minima etiam foramina , pori , & reconditiora receptacula recluduntur: aerque intra hujusmodi cellulas interclusus , apertis claustris , erumpit, dc in atmosphaeram elabitur . Postrema hac ratione rem examinavit Hales . Corpora plurima ex genere animantium , vegetantium , fossilium, mineia Ilum ope ea loris, menstruorum, mixtionis eum aliis eorporibus sermentantibus intra vacuum recipiens
dissolvi curabat: ab iisque in liquiditatem jam redactis aerem gradatim explicari adnotabat . & quantum explicati aeris volumen esset . ex recipientis capacitate , quam Occupabat, exactissime dimetiebatur. Ejusmodi aerem e corporibus eductum , atque paratum , factisium nuncupat. 97. Ab illius experimentis sequentia plane constant : Aer intra corpora prius latens , & ab iis ex
50쪽
tractus, non modo aequale , sed longe etiam majus habet volumen, quam ipsa corpora, ex quibus ex trahitur. Non eadem tamen aeris quantitas , intra omnia , & singula eorpora , quantumvis volumine aequalia continetur. Facto in pluribus corporibus pe-xiculo , sequentia comperit: aer ex porcino sanguine distillato extractus ad sanguinis volumen erat ,
ut I3. ad unum: ex cornu damast, ut 236. ad unum ex materia quercea, ut I 28. ad unum e ex terra vir
sine , ut 63. ad unum . Ex pollice cubico pisorum , cujus pondus erant 318. grana , 393. pollices cubicos aeris extraxit: hoc est, aerem ponderis II 6. granorum , tertiam scilicet partem ponderis pilorum. Ex humano calculo, cujus volumen erat 1 pollicis, pondus autem 23O. grana , II 6. pollices cubicos aeris eduxit: hic igitur aer calculum volumine continebat
688. vicibus a . 98. Atque haec quidem, & similia alia quam plurima ab experimentis constant . Illa quidem generatim probant, intra universa terrestria corpora nobi nota plurimum aeris contineri: quod demonstrandum proposuimus. Utrum vero rarum illud, atque pellu-eidum fluidum a corporibus extractum , ct iactitius aer nuncupatum Verus aer sit , an potius ipsorummet corporum solutorum halitus, & vapores maximam partem existant, qui plurimum etiam aeris una secum habeant admixtum , dubitari merito p test . Rem uatim secundum posteriorem sensum adstruemus. Interim vero cum fluidum illud magnam partem aer existat ; facile inde deducuntur sequentia . I. Aer intra corpora est longe magis compres lias, atque densus, quam dum liber existi D t , loqueat mosphaerae pondere premitur. 2. Intra corpora ita minutissime divisum elasticitatis vires maximam partem amittere. 3. Eas tamen recuperat, vi κ ae auxab igne excitatur e aut plurimae ejusmodi particulae in unam confluunt, bullamque emetunt sens bilem. 99. Aer ideirco intra corpora longe aliter , atque extra illa existit: eumque habet statum, & existendi modum, quem certo definire non valeamus. Matin