장음표시 사용
21쪽
GF nus est enim eiusmodi, quod maxime Reuror animos citare, atquei summare clenet. I. quo agitur Populι Kot ux gloriat quae vobis a maioribus cum mag na in rebas,tum Fumma in re mititarι tradita est. agatur salus sociorum,atque amicorum I pro qua multa Maiores vectri magna es grauia besta gesserunt. istuntur certissima Populi Romani vestigatia, Cr' Asma: qmibus alnuus, es pacis orianamen a cr subsidia bellι requiretis. aguntur bona multorum cιίνιέτω, quibus ea ' a vobis O' I erator bus Reip. confulendum. Aec primum Cicero: quae line Dialecticias sic exponeret. Bellaim in quo tum Reip. dignitas. salus isd vectigalia, tuni ictahisim ac Citi a bona,continentiar, tu te splendum est hoc bellum et Hativismodi. Iriatur suscipiendum cst. Sed qitonia mota rora Dialectico hide ma xime differt, quod laic prelςe disterir, ille sem alioquin adamat enthymemata) copiose ideo enim allirmabat Zeno Rhetoricam palmae, Dia. lectic.im Pagrio, cile persimilem latius manat manabit lite primum hoc argum mistrum . Ait igitur M.Tullius genus illicis bellic sieli.)iuti nodi quod maxime illotu animos ex atare atque inflammare debeat. Id quod probat argumento ducto a gloria, a salute socior tim & amicorum,a vectigalibus, a fortunis multorum ciuium,quae omnia agantur hoc bello. Sed dicamus de singulis,&agnoscamus Ciccronis eloquentia& arti licua ira: nam reuera quemadmodum ait debere hoc bellum eos excitare & inflammare, ita statim illis ingentes subiicit veluti faces unde ad bellum illud suscipiet Dis , Me ut me xcitetur& inflammetur. Primo igitur ducit argii mentum a gloria praefer- h li melle tim militari. & recte, quandoquidem Romanis gloria ala bellica maxime suerat dux Mnesi ιm, ad terrarum orbis Imperiis incomparandum. etenim vel ab Romuli v 'tie tempo-π09 ης γ tibus c.t intcr Romanos fama percrebuerat, sore ut si militiam colerent, Terrarums' in ' Ilai lier o pati renti ir. Id quod ex humano capite augures, nescio quo pacto, coniectarant, quod, Capitolii fundantenta dum foderent ac iacerent, inuenere.Cum enim limino in caeteris animantibus dominetur, fore iudicarunt ut Romani in caeteras gentes dominatum obtinerent. id quod apposite non multo post Iulius Proculus siua aut horitate aptiis vulgus confirmauit,dum gens illa Romuli desiderio teneretur, inquit . Quibites , parens Vrbis huius, prima hodierna luce coelo repentd Glapsus, se mihi obuium dedit. Cum perfusus horrore, venerabundusque adstitissem petens precibus, ut contra intueri fas esset, . Ν. mincia, inquit, R-anir, colafies ita velle .ut mea Roma caput Orbis Terrarum sit. Troinde rem υιititatem colant , sicitatque, O ita posteris tradant, nullas ostes humanas amis 20- manις resistite poste . Atque hac spe&cupiditate vel maxime adducti cum Carthagi-iicii sibii Sps: in Iam luna cum reliquis gentibus dimicarunt. Itaque scite Virgilius Iu incinem introducit,quae cum Garthaginensibus Mundi imperium optaret,cruciatur,
quod illud Aeneae posteris, hoc est Romanis, reseruari nescio quo pacto audisset;
DIe illius arma, Irae currus fuit: hoc ra rvim Dea gentibus esse, Si quasi Ia sumit, i. tum tendiu'efouisque. Troeeniem seden Troiano asangmne duci
Audurat, Dyias olim, qua verteret arces.
Isisic populum latὸ regem, belloqke suprebum Vesuurum ea cidio libyae; sic turre parcar, canii Uirgutiis de Cit thagine& Romanis. Ac propterea cumVenerem, deinde illud
cuin Ioue conquere uena induxisset ceri ρ hinc Romanos olim υοluentibus anuis . . mare, qui imas omni ditisue tenerint, Tollicitus, quae te genitor fontemia vertit 3
eundem Ita ueni 1ecit pronunciantem, Romanos post grauissima bella, fore rerum
22쪽
titieto nee menta remm , nec tempora pono:
Impe iam sv r fine deri. quin aspersa Iuno. 'MFamaue nunc. teriasque metu, euria esinat, Consula in melias reseret, mecumque fovebu
Atque hac etiam fortasse de causa illud de Poenis cecinit virgilius 'primilm iactati radis o- turbine Parvi Hodere loco sigmon. quod It a Iunorumn rat, eaput acris ea misienam fise bello Egregiam, o Deilem victu per se la gentem. -- ,
Crediderim enim verbis illis est Deilem dictu, quasi aenigmate indiealse sore ut saeilhvinceretur: idque ea de causa quod initentum equi caput ut planh indicaret si cum inuento a Romanis hominis capite conferatur. Equus praestat ille quidem bellica laude,ita ut ad hellum,uel Aristotele annuente,ficius a Natura videatur. Sed tamen faci- Ihetiam ab homine matur ac superatur . Quod argumento esse poterat, fore ut Carthaginenses et si lo egregi j id quod accidi V vincerentur. Ut propterea minimEsit dubitandum Romanos spe ab Heroicis usque temporibus militaris gloriae spe eresa ctos hanc gloriam veluti haereditaria posteris reliquisse. Aidigitur M.Tullius in hoc bello agi gloriam Populi Rom. quae illi a maioribus cum aliis in rebus tradita esset ac veluti per manus consignata, tum maximE in re militari: quasi dicat scire turpissimus quam illis in re militari summam gloriam reliquerant Maiores hanc non strenta diuerentur. Et ideo paulo post, Videte inquit in ne titilla pulcherrimum fuit tantam vobis Imperii gloriam retaquere ,sic vobis turpis mam sit, illud φιod aerepsis, tueri σ eoisereare non p. . Secundo loco arsumentum a salute ducit sociorum,atque amicorum, pro qua II. Maiores item multa eaque magna dc grauia bella gessissent: quasi dicat,nisi vellent a a salines Maioribus degenerare, atque adeo hac quoque in re acceptam gloriam amittere, ς - - σvidendum esse ne socios atque amicos a Mithridate oppugnatos desererent, sed sortiter pro eorum salute decertarent. At enim quae bella pro amicis oc sociis lia sceperunt Maiores3 Dicam duce ipsis M.Tullio,qui de hac re tota copiosE paulo post. Tertio ducit argumentum avectigalibus Populi Rom. iisque certissimis ac maximis. III. quae essent α pacis ornamenta re subsidia belli. Vbicii a gloria a dignitate & honesta-
te,duxerit argumentsi,iam argumentatur ab utilitate: maxima vero & certissima appellat Asiatica vectigalia, quia reuersessent copiosissima sid quod constabit non multo post & vero prae csteris tu tissima. Quamuis non ea erant quae neglecto hoc bello Iussi
non pollent non amitti. Alioquin nihil erat quod vectigalium periculum comme. darim. moraret: ita ut comparate, vel in pacatum spectans tempus, aut etiam oratorio met re,certissima nuncupentur. Certe in Oratione secunda contra Rullum negat ullum vectigal esse certum actutum, nisi Campanum: quod oratorio more de Campano tum pronunciauit, & ut seruiret causae. nam Campanum quoque variis iniuriis ac Periculis erat obnoxium rerant autem vectigalia ne id praetermittamus quod ad Romanorum vectigalium rationem maxime pertinet alia stipendiaria, alia censoria. 'Stipendiaria illa erant quae de victis nationibus iure belli im nebantur: erant enim tum victoriae inditium ac praemium, tum sumptuum qui in hello erogati essent aut prouinciis illis tutandis necessarii viderentur, subsidium. Censbria quae ex alijs Prouinciis rapiebantur: quae in Urbe per Censores publicanis locabantur. Atque huius modi erat Asiatica quae inter cenistia de uberrima & certa, citra calamitatem tamen belli; cemerentur. Vtrum autem vectigalia ivrhappellentur ornamenta pacis de se sidia belli, de num pecuniae sint belli nerui, opportunius requiremus infra, ubi Harsius, belli utilitatem de pacis dignitatem vectigalibus ait contineri: aut etiam vectigalia Reipublicae neruos censenda esse. Nunc enim in quadripartita Ciceronis ratiocinatione pergendum ne interpelletur oratio. Postremo ducit argumentum a bonis desertunis multorum Ciuium,quibus omnino esset a Populo Rom.ac Reipubli mO . .
deratoribus, hoc est a Cost. & Senatu uniuer , diligenter prospiciendum, intelligit c taetri
autem tum Equites Romanos quos paulo ante dixerat pecunias in Asiaticis vectiga- mano m. libus occupasse, tum alios Ciues multos qui, quemadmodum indicabit postea. in
Asiaticis negocijs suasi cunias &ssitiunas cum latiunis dc pecunijs Equitum con- iuruis
23쪽
iunxissent. quo argumento emcit rurss non posse Porplum Rom. bellam illud ne gligere quin crimen iubeat naVnum ac detriment diri r cum tot ciui id fortunae agantur ac periclitentui. Haec sunt argumenta, quae tanquam faces lubili Populo Rom. ut illum ad Mithridaticum belltu na incendat. nquam ut singula haec argumenta quae aceruat' afri tulis, siuein num velimi falcem contiecit, maius habeant pondus. iam iam sibi cadem ex ordine rapoli eo da, exaggeranda, urgenda proponis
di victis, δε aia est vobis tua macula Nisbre Mico bello superiores e
pris,quae penitus 34m insedit 4tque inueteraura n Papam Romani nomino quod is, qμi una dis, rota Asia, tot in Ciuitatibus,vn, nim is, atque una titerarum signifatione piues Rom/nos nerandos, trucidanonue denotauit ; non mράo adsuo' paream nullam seod gna elere Asiepi . si s illo tempore annum iam temriαm vigesinam regnat 3 ct ita regnat ur se non Ponto, neque Cappadociae latoris occultare velis: Sedemergere e poris regno, atque in vectris vectigatibus, hae esto Asir tace, versari, Voniam dixerat bellum illud esse eiushiodivi deberet eorum animos
inflammare, Untinuo usillis quasdam veluti laces subiiceret quibus ire ipsa ad propus tum bellum suscipiendum inflammarentur, rem tu laegit ratione quae a gloria Populi Rom. a falute amicorum & soci rerum , a maximis Asiae vestigalibus, a fortunis denique multorum o uiuini, dacpbatur. Qna ratione haud scio an acrior excogitari aut etiageti pollet ulla. sed qu0niam hae interim strictim ttigerat dccursim, atque in unum veluti fascem cui dicere coeperam Iconiecerat ita ut sigillatim aς distincte explicanda viderentur,ecce tibi de singulis agit ac distincth singula expoli exaggerat, ampli inficat. Primo igitWr arguimentum ea gerat quod duxerat a gloria populi Rom. ad propterea quemadmodum ibi dixerat. Agitur Populi Rom gloria, quaeva is Emoribus Icρωd in cum magna n rebus omni ui,tumsumma in re militari tradita est, hie in eadem insistens id, turagis temta,cOS ait semper appetetes gloriri ter caeteras ggies atque auidos laudis suilla iram Ex quo efficit delendam esse illis quam Mithridatico bello contraxissent maculam. Vbinon satis habet eos secisse appetentes gloriae atque auidos landis, id semper ac , M.t. p terc* cras gent illis tribuit. Neque vero non exaggerat altilis macu Iam Myia i , flavi tu is ibridatico bello susceptam dampὸestus iam insedisse ait & imactetam: in populi da Puti u tam . nomine. QIanquam, urtem de declaret planitis di exaggetet altius, e vestino ηρ -' ς- qualis sit ea maculti, enarrat alique Mithridatem una Hie, tota Asia, multis iri Clisita ' ς tibus. viro nuncio atque una literatum significatione Romanos Ciues necandostrucidati osque denotasse. Quibus iarbis nihil aut clarius aut exaggerarius dici potuis, illi a , . . ita ut rem non tam narrare, quam ante oculo poisere videarur . Denique, quemad ἔthr date .l modum illud in Populi ' pomine quod est omnium lotiosissiιtio.& illud'iubedita liq-- - que iuvet a: ut, quod est glorium stipiter decii grauit Iuim habetit axi liram: ita illud clites Minanos, uno Me, tota Ala , mi hir in Ciuitatibus , Ut, nuneio , ire destrueliand quem se ... is . auis, rem supra quain dici pollit amplifiear. Ait vero maculam illam susceptam i -bis il essc Mittiri atico: bellQ superiore t qu*destant bellum a Lucullo, Murena &Syllati a ; O administratum, nimirum QOppio Procos di cassio Aquil:oque Legatis di de qua re
qu u ac tota diximus ita rgumento.&idcirco Q bdet Mithridatem ab illo tempore annuim v. 'φ' tertium de vigesimum regnare . Et si enim iam quadragesimus secta bellipt mordio agetetur annuS,ea tamen inacula ante annum planEvigesimum tertium suo utar, cuia scilicet Mithridates Oppio Aquilioque captis iri Asiam insultauir, ti. ιχ ν ae tames Ruoiatios omnes interficiendos curauit. De qua re sc Florus. Immus nat: -- 6. Zimperas belli pastimctali latiniens ,roni rupae. Asia incipari terrore eorrepta u. γγ.
24쪽
de cunctanter ad regem ab ritibus nostris populisique descitamen. merat, instabat , Dahia quasi Di, tute utebatur. Nam quid atrocius υνο eius edicto e quum omnes, qui in Asia forent R Muna ciuitatis bomines interici iussit Z Tum quidem domus, templa, O arae, humana omnia atque diiuna ιura violata sunt. Sed hic terror AD, Europam quoque regi vertebat. Itaque mi si rebelao Neo elomoque proinis, excepta Issodo, qua pro nobis firmius Retit caeteris, Cyclades , Delos, Euboea,.ipum Gracia decus Aiberis teneb turr Italiam iam Uiamque υν-bem vetam revus tenor stabat. Quanquam quoniam Florus strictim ingentem illam Romanoru attingit necem, praestat ex Appiano atque alijs obseruare Mithridatem, ubi Asiam occupasset, ciues Romanos quotquot in ea essent, trucidandos curasse, idque Asiae Satrapis per urbes singialas literis datis ut una eademque die Romanos omnes atque Italos cum uxoribus & liberis trucidarent atque insepultos proij ceret. Itaque centum dc quinquaginta Romanorum millia inde interfecta scribit Pluta cluis in Sylla. Sed unius saltem Historici rem plenius explicantis recenseamus verba.
yio, aetio tempore Gltithridates ct contra M odios plures naves fabricauit, O Satrapis omnibus eiuLP 'Il tui, mque magi Rratibus scripsit secretas literas . vi uniuersi .es eandem diem trigesimam inuad rem armis Romanos Italosque bospites cum uxoribus, liberis, eaterisque ingenuis tamenicis Italici generis: σ occisios in pultos abiicerent: oe bona eorum partim regi, partim percussoribus cederent . per praeconem etiam interminatus est mulctam caesos sepelientibus, a tui scelantibur, praemiis propositis ire qui latitanter tollerent,pollicitisistrato libera tem si heram occideret, debitori Gero creditorem necanti, dimidium debita pecunia. His elamia es simia scriptis, Misamta dies venit, variae calamitatum species erant per Asam, quarum Hiquot indicabo. Haec
dc alia quibus quicquid Ephesi, qui equid Pergami atque alijs in locis misere acciderit Romanis atque Italis, diligenter persequitur, illud concludens quod summam in-2-itc calamitatem Tanto infortunio itine per Asiam Temani Italique opprimebantur, viri pariter,csi fantes, foemiuae, imo etiam liberi seruique, quotquot erant Italici fanguinis. Vnde satis apparuit non metu Mithridatis, sed odio Romanorum, Asianos prouectos ad tam immae a nia facinora. Sic Appianus. Quanquam videndum esset num vno die & Asia tota id contigellit quemadmodum airmare videtur M.Tullius. Sunt enim qui una die hoc est eodem tempore, sed longiore paulo id contigisse velint, idque in ea tantum Asia parte quam ille occidasset seu quae illi obtemperaret. crediderim tamen uno plandeodemque die coeptam ubique stragem, sic piaecipiet te Rege pluribus tamen subsecutam atque persectam : sic enim conciliare Hritolicos licet pcrcommode. Mirarer autem Cicerotiem dixisse potius necandos trucidandosque desigiaauit quam n cauit ac trucidauit . cum Mithrid.itis uitiam ante oculos ponere ruteretur; praese tim vero qiala reipiat lucid uos ex Historicis constat; sed tam ingens vulnus res ricare fortasse horruit,quod in tui sectoi um a mines ac locios alloqueretur: & hac forte de
causa ingentem numerum illum distimulauit. nisi tamen dicas illud ciues mauosis agnum adhuc haberuoladus: & hac fortasse de causa nullam caeterorum Italoruiniecit mentionem. Eln enim ex Italis multi Romana Ciuitate donati essent,ac propterea inter Cives Romanos censeri possent, multi tamen hac adhuc carebant praerogatitia. Sed ut ut sit de Italis, interstet te multitudinis numerium ea de causa reticere potuit, quod de illa, ut fama erat peruitigata; constaret satis, ac proptera sacrita rationem, Mithridatis in quam asti im,qui non facile cognitus erat omnibus, malu rit commemorare ut inflammaret animos Populi Rom. Subdit vero hunc non modo adhuc pina nullam suo dignarin 1celeres uiuepisse quia, etsi multis ac magnis cladibus a Sylla, Murena, Lucullo, afiectus fuerat, haud sitis tamen poenas tam ingentis dederat sceleris praescirim vero quia ad extremum rursus in Asiam insultauerat,ac Lucullo exercitum caeciderat. Et ideo pergit, ita regnat, ut se non Ponto, neque cappadocia latebris, occultare velit: Sed emergere ἡ patrio retho, atque iv νUris vectigalibus hoc est in Asiae luce, γersiri. ubi & rem mir:fice atiget repetitione illa nobili,& eleganter alludit ad Ponti, dc Cappadociae situm qui deprestus erat&obscurus,s; simitque solitudines habebat magnas.&ideo cum dixisset eum se se Ponto&Ca
padociae laterii occultat se; i a m emergere illam ait, & in Asitae luce versari. At enim qui tandem res innoc statu versatur M. ili, cum de Mithridate Mur na &Sylla triumpharit, Lucillius ctiam maximas victorias reportarii: Huic igitur tacitae percunctuloni e vestigio occurrit Cicero sic pergens.
25쪽
ETenim adhWe ita vestri cum illo rege contenderurit Imperatores , ut ab M. insignia victoria, non is Istriam reportarent . traumphauit L. Syllae, triumphauit L. Murena de Mithridate, duo sortissimi viri, ct ommi Imperatores: sed ita triumpharunt, ut ille pulsus meratusque regnarer.
Vibus verbis hinc excusat atque adeo commendat Imperatores illos, illinc docet, Mithridatem pulsum licet ac superatum, regnare. Atque hi sane licet anina aduertere quam iceliciter M.Tullius inter opposit-tos veluti scopulos iter tutus intendat, ac Syllam uno eodemque tempore Charybdimque dedisset, si enim dissimulasset afflictum Asiae ita tum ac pericula quae imminebant Populo Rom, aegre unqua hunc in suam traduxisset sententiam. Contra vcro si afflictum Asiae statum&id quod erat penitus retulisse te aggerassetque, verendum erat ne imperatoribus illis ac Lucullo in primis inuidiam conflat et magnam. QDd sane eo magis cauendum illi erat ac defugiendum, quod non deerant qui opinarentur fore ut M.Tullius Lucullo obtrectaturus esisti, Pompeio ut faueret. Cicero igitur, quippe bonus Ciuis& moderatus. Lucullo non modo non obtrectat sed favet, laudationem de illo quoque instituens. Da tamen ut mira dexteritate Asiaticam calamitatem sine ulla Luculli aut aliorumost nitone quin aliqua cum laude indicet. Quo fiet ut Lucu llo etiam praeter opini in nem laudato, Populum Rom.in suam sententiam traducat, Et idcirco etiam pergit
V Eruntamen illis Imperatoribus laus es tri enda quod egerunt e venia mdanda quod reliquerunt. Uius loci ac sententiae vis,ne cui subdurior videatur; ea est,illis laus est tribuenda ex eo quod egerunt: venia danda ex eo quod reliquerunt: ita ut ea particu Ia ex eo su DintelIigenda ac semel iteiumque cogitatione sup plenda. At enim cur venia istis danda est 3
Tvete cum Marius Rem p. acriter diuexaret ac Senatores insectaretur, Senatus Syllam reuocandum putauit. Tametsi fieri potuit ut Sylla triumphi incensus cupiditate, id curauerit. Certe Florus, oua,inquit, in Asiam transgressus, Mubridatem opprimit: ρο debellatum etiam foret de Mithridate triumphare cito quam verὸ maluisset. Sed ut ut si, certum est Syllam sic discessiste ut cum Mithridate pacem constituerit antea, atque hanc Populo Rom. honorificam. Constitutum est enim ut Mithridates qui Α-siam, Bithyniam, Cippadocia in occuparat, inde excederet, atque in Pontum sece dcret. eo contentus Regno. Qvin belli impensas Romanis per blueret, naues aeraras LXX. omnibus ornatas Syllae concederet. Atque his conditionibus Populi Rom. amiciis ac socius appellaretur. Et si Murena triumphi cupiditate pacem perturbauit; a Sylla enun in Asia culin duabus Legionibus Prouinciae tutandae non belli causa relictus erat. Itaque ipse a Sylla reuocatus est Gabinio missis.
26쪽
Sed sint ista,verum quid pro Luculli venia 3 interim enim Syllam unum ae Murenam memorat reuocatum. Sed cur Lucullo etiam venia sit danda , docebit paulo post ae luculente docebit. Nunc sese ad Mithridatem ipsum conuertit,ut quae gelserit inter medio illo quod in tet Murenam & Lu Ullum intercessit tempus, indicet. quam rem ipse etiam persectuar si prius pauca quaedam resumpsero ac declarauero quae ad latinitatem elegantia inue pertinent. Primoigitur dum dicitu 'quoniam semper appetemes falis gloria.non ab re obse ues adverbium quoniam propriam quandam habere vim ; vlurpatur enim in ijs de
quibus constat vel quae tanquam certa arripiuntur, ita ut non tam probet quam sumat id quod Iubijcitur. Sic alibi Cicero, quapropter, quoniam resin discrimen adductam, illi paenas Rei ιblisa luat. Et Terentius, Quoniam nemini obtrudi potest, itur ad me. Vbino probatur sed sumitur tanquam certum, rem in discrimen adducitam, aut eam neutri nbtrudi posse. Siceleganter Propertius ran, quoniam agrestem detraxit ab ore seu ram Ibniter, idcirco facta superba Dea es. ac sortasse hanc vocem vix unquam apud bonos latinitatis Authores aliter inueniasvssi ari. Superiore, elegantius teritur quam sirperiori. Sic Cicero in Divin. mi ego denum elo rationem esse mutandam, ut meliore O Maestiore conditisne sit. Denique M.Tullius Iluiuscemodi comparativa libentius hac usurpat terminatione ac multo frequen
Vnadis; fortasse non male hic pro tempore diem usurpes, quandoquidem dies in
scemineo genere frequenter significat tempus, unde illa, Longa dies homini docuit parere Leonitdc IIulta dies variusque labor mutabilis aut Retulit in melius.
Veruntamen quoniam in sceminino quoque genere confunditur, tutius existimes hoc in loco diem pressa significatione pro die accipere quam pro tempore: si quide Mithridatis saeuitiae desgnandae dc amplificandae accidit commodius. Sed.ut ut sit de Ciceronis consilio cemim est non deesse ex Historicis, qui scribunt Mithridatem intra mensem id faciendum praecepisse: Cicero etiam paulo post o tempore dixit quod Iongiori quam diurno aptetu r non incommode. Sed re ipsa,& qua ratione conciliari possit haec varietas sententiarum diximus supra. Seuot his, siuspicor M. Tullium maluisse dicere trucidandos denotauit quam trucidauit quod non sine infamia ad necem destinasset Ciues Rcimanos. Nam denotare infamare seu cum infamia designare interdum significat. Et huc pertinet quod ciues illos inhumatos iussit proiici. Verε enim Romani tum propter dominandi cupiclitatem unde odiosi erant Barbaris, tum propter Barbarorum Regum fastum , infamia publich traducebantur apud exteras gentes. I ggnat crita regnat, repetitio elegans&nobilis,&vero amplificationi aptissima. Sic,
Uriiros portus, inquit M. Tullius, atque eos portus quibκs vitam o spiritum duc:tιs,inρ δε- num sunt mi state. Sic alibi: Denuntio rationem illi erue mutandam, erita mutandamvr meliore is honestiore conditionem. Eodem modo infra, De L cullo dicam alio loco, O ita dicam, ut neque vera laurei detracta neque falsa assina videatur. Sed de hac re,& qiii apte vliarpe.
tur hoc dicendi genus, dicam pluribus infra. Iiisignia, qui trisiphos interpretantur, praepostere interpretantur: etsi enim triumphus lit victoriae signum, haud tamen Imperatores illi a Mithridate triumphum reportarunt, sed a Populo Rom. illis concessiis est. Ergo ait ab illo insignia victoliae novictoriam reportasse, quia insignia ipsa, hoc est spolia, in primis vero militaria' signa, ut arma, militares vestes, vexilla, & id genus reportarunt a Mithridate. Sic Virgilius. Mutemus et eos. danaumque insignia nobis
aptemus - Sic Sallusiius, cum fustibις atque aliiς Imperii insignibus ad Mau-lium in castraprofectus est. S gnificat vero M.Tullius repbrrasse insignia non victoriam, quia victoria illis veluti e manibus elapsia est. Simile illud, insignia virtutis multi etiam. sne virtute assecuti sint. Sed redeamus unde discessimus.
27쪽
sita ad comparationem nounonnulis; qui. ydeaquam. maxima ad casset, orn se eque clastes: exercit, sique per magμνε quo conque ex gentibus pomisse
Nieqti arride Lucullo dicat . ut eum rei inde ac Syllam a obturenam purget laudetque, redit ad Mithr,datem, docerque qua bellum m. staurauerit rationet cum a Murena dimissus ς Ilet: atque hinc commodam Luculli celebrandi non modo excusandi an Iam arripietis A it igitur primum, Mithridatem omne reliquum tempus 6quod scilicet a Mure lae discessu ad Luculli aduentum intercellitὼ contu-uione lai veteris bclli ted ad noui comparata em. Vbi ea veliba nouadob: .utoriam veteris belli, vim habent maximam, ac multo plura indicant quam ex-I'r inuint. Bellum erum calamitatibus plenissimum esse solet,acie xcenta mortalibus affert detrimenta. Itaque Regibus ac Ducibus prouidendum est diligenter ut bello abiecto pacem amplectantur, atque illius detrimenta,quoad eius fieri possit, sarciant.1ia quidem &iudicia in Urbes ac regi es sunt reuocanda, agricultura, mercatura instauranda ac tractanda, tui pilae etiam celebrandae, denique pacis artes ac studia, in ptantis vero liberales disciplinae atque doctrinae colendae sunt,ut anteactae calamit tesol,lἰ::.oir: ; quoad liceat, tradantur. Id tamen neglexerat Mithridates: qui cum omni .r conterre debui siet ad obliuionem veteris belli, ac propterea illius detrimentis sicco iὶ tulere ut acceptae calamitates ac bellum ipsum obliuioni traderetur, ad noui sectantulit comparationein. Quapropter maximas statim aedificauit classes, ubi M. Tullius itobis veluti ante oculos ponit nauium numerumi sed in primis magnitudinen qua fieret ut classis tanquam aedificia referret maxima: easdem classes ornauit,quod cit cum nauticis instiumentis, tum milite & armis instruxit, ornare enim sirpe valetii struere. ut ornaIe prandium. Quare Iubere inquit Plautus9 melius est prandium Ornari: dc Cicero ornari telir dixit, α ouare conuiuium profusis sumptibus. Addit exercitus per magnos qu: buscumque ex gentibus comparasse, vel quia Tyrones imbelle De Populos, vel quia mercenalios alienosque armasset. Subdit simulasse bellum Bo- γsphoranis inferendum. ubi simulasse ait, non quod alijs deinde, non ijs,bellum intulerit iram Bosphora nos sis git oppido sed quia simularet te bellum parare aduersii SBOiphora nos lan tiliat, cti pararet aduersus Populum R. etiani. Atque hinc est ut Obapparatus ovagiat ludita et praeter tirn quia terra marique pararetur bellum statim rumor c manarit ac perci clauerit in Romanos parari bellum. Et hac de causa,quia scilicet rei pia de Romanis inuadendis cogitabat: usque in Hispaniam Ecbatanis losatos nauit ad eos Duces qlii bul cuni Populus Rom. gerebat bellum. Intelligit vero Sert rium & Perpennam, Matianae factionis Ducest vel certe unum Sertorium, etsi rem am plificat oratorio more . Legati vero fuerunt L. Fannius & L. Magius, Cives Romam ted transfugae. Num vero Ecbatanis eos miserit in Hisipaniam, dubitatur, vel lita alium codices habent ctim trieris: vel quia Legati non Ecbatanis sed Sinope missi sint iii Hispania Cicerone Authore lib. r. in Verrem. Mihi igitur prior lectio,Manutiit ace laon displicct: iaeque enim video cur frigide legati cum literis dicamur missi. qia anquam enim haud negauerim per se satis intelligi legatos no sine literis mitti, hic nien opportunE commemorari potuit eiusmodi Lexa tos cir literis missos, ne Pop. R. clubita repos et mini renera Mithridatis legati essen r. Quod si quem iuuer Ecbata-ν is legere, aut cu aliis ab Ecbatanus neq;. n. imisi talia M. Tullio praepositione Vrbibus addeic Graecoru praesertim more habet Manutium quem sequatur diam sic scribit.
28쪽
ρ. Mutationis oecusotrem dediti orantia Vrbis Ecbatanorum, pra Medietraput i rei acit, in dia 66 ctione Tigranis. δε media autem aliisque regionibus, vims Mithridate, oe Tigran , Pompeiam trium=basse auctor Pituarebus: O quoniam n de Ecbatanis, sedde Sinope, Ponti Urbe Regia, mentionem Cicero facit, cum ait de Magio oe Fannior me illi nauigio ad omnes populi Romani3 Res usque ab Dianis, quod in Hispania es, ad Sinopem, quae ia Ponto est, nauigauerunt: potesturiri dubitatis, quasi m Mosum sti Ecbatanis, c- cicere desiηonis Fat ιν. in quo primum iulud respondeo, Magium O Fannium Ecbatanis profectos esse a Mithridate ad sertam m. rursus a Sertorio ad Mithridatem sinopem venisse, deinde fieri potes ut amplificandi causa in hac orati
ne Ecbatana potius,quam sinopem nominate voluerit, ut eam 'bem quo lamnis ab Hispania dianaret. Me tamen impedioquι'utrum mαι -- sequaturri mihi quidem illud, Ee literas,ut dixi, languidum. ociosum uidetur. Ecbgiana azum, ut omittam,quod antiqκον um ιbromm tenim mo comprobatur, ea quoque ratione placet, ut duo disi stigma loea nomisntur; Lissipania , GEcbatana r quemadmodum duo quoque uminantur lib. I. in Verrem Ab Dianio ad Sinopem.
Sic vir doctissimus. Sed cur oblecto in tam longinquam regionem legatos misit Mi-- , thridates explicat statim Cicero pergens oeum Musin disiunctitanis maximequa
diuersis. uno consilio, ab unis Milium copi A bellum terra marique Iereretur, nos ancipiti conteum ιione distracti de imperio dimis aretis. min loco Manlitius pro asinus reponit bisus, sic scit iis . Si sententiam consideres,si ueterer libros inspalas,non, Ab uvis,sed, Abinis legeudum esse mecum sentiss. quomodo autem, b unis,cum non unus.sed bostes duo Popali si anhmlibri-6 7 dates, O Sπtorius,nec vas lacoora duobus diauue sms talium gererent e est sententia non m do uis, verum etiam venunas quaedam ea uam ex oppositis acquiritur, Uno consilio, a binis hostium eviis. Sic Manutius. Et acutc , mrta me etiam vero . nam quae statim sequuntur verba id conflamare videntur luculente, cum enim unius partis idest Sertorianae in
Hispania Pompeius, alteriusque hoς est Asiaticae Lucullus, sustulerit periculum, statis constat binis copiis & disiunctissimis in locis hostes cum Populo Rom. dimicasse. Quanquam fieri potuit ut quamuis re ipsa disiunctis locis copiisque pugnarim, illud tamen molirentur ut copias , praesertim nauales, iungerent, ac propterea unis copiis quemadmodnni uno consilio Italiam inuaderent. Id quod infra M.Tullii is indicabit non obscurE. Quod si ita est; nihil prohibet quominus commode Manutii paceret, neatur vulgata imis. De qua tamqn alibi rivortunius.
SEd tamen alterior parinis noculum . Sertoriana, atque Hispariensis, q a multo plus firmamenti . ac sistris habebam. . Pompedi diuino consilio ac - αγνlari virtute depulsese in . t': . Voniam significauerat Mithridatem eum Sertorio & Hispaniensi, bus Ducibus Populi Rom. hostibus conspirasse,ostendit qualem hul ius modi conspiratio aut periculum habuerit exitum. Ac prilis nos .ὶ docet de Hispaniisnsi: quod ait diuino Pompeii cosilio iungulariquei virtute fuisse deppisum. Vbi sane duo pronunciat quibus non tam isortasse veritati quanquain aliqua ex parte veritati etiam qua Pom- 'peii sentit laudi.Vnum est Sertoriahum seu Hispaniense periculum fuisse maius qua A ithrjdaticum seu Asiaticum: utrunque enim fuit graue, fortasse etiam Asiaticum grauius; cum quadraginta integros annos vexaverit Populum Rom. ni ultis utrinque ac magnis acceptis cladibus. Ita ut non sacile statuendu sit grauius suisse Hispaniense,nisi grauius censeatur quod Vrbi vicinius. Asterum quia telaeta Pom peius sic ge- certauit cum Sertorio, ut potius huius vires lat sactauerit quam oppresserit. VO' Imperatore inquit Florusὶ resistererest smana noη pomis additur Aeetello Pomptius. Hi topias viri diu ancipiti fimper acie domitaverunt. Me tinen prii s bello, quam bivorum scelire Itaque proditione amicorum verius oppressias cli Sertotius,ciam adhuc streinueresisteret Pompeio. Vt propici ea utrunque augere videatur M. Tullius, Pompeio visiueat: id quod sitis indicanteta verba, diurno 11silio, sngulari virtute, quibus rem auget mirifice.
29쪽
IN altera parte ira res a L. Geuti semino viros administrata, ut initia ilia
g Arom rerum magna, atque praeciara, non μίμ/tati e ui,sed viri isti haea tem extrema 'r acciderarari non culpa, sed μ . fribuenda esse
os Aec etiam utcunque Luculli seruiunt landi magis quam veritati. Nam
quae praecla regellit aduersus Mithridatem, dc virtuti & sortunae seu talicitati tribuenda sunt: qiuae minus fixliciter, fortunae quidem pleraque sed jllius quoque culpae, fiunt ascribenda : nam re itera in Ponto. eum Mathlidatem eleeisset, magnus cunc ator factias est, ita vi milites eum admonerent non effectantiandum ita hostes ceseriter debellamduni, quin etiam interim victorijsae talicitate insciens ac superbus ei iasit. Quare laudi ac virtuti simulqne icitati tribuendum quod ab CiElci obsidione reeeuentem Mithridatem asstcutus,adeo caeci dit,ut Granicus & Asopus cruenti redderetura Rodi. De. crimini quod Mithridates non modo ob exercitu saluaritiam, vertim etiam ob ipsius me. par. Luculli cunetationeri bdilapsus est . se eitati ri ipsius S sortit nae quod in Pontico ma- γη ην-ri regia classis tempestate isda sit lacerata, qα Flori verbis utorὶ quodam . m fluctibi,s procellisque eon, inmis , debellandum tristisse Degem venti miseretur . Atque huc spectat quod is qui ab initio propter animi mcMerarionem ae bellicam vigilantiam militibus carus erat, tandem ob arrogantiam in odium inciderit. inanquam rapinis etiam quas ingenres aliquando exercuit, non minus quam arrogantia, victrurim denigrauit, donec ad extremum ingenti clade, etsi abiens paulo, assectus, hine etiam Iliani ille gloriam ac famam obscurati it. Tametsi triumphus ei tandem, Cic rone in primis Authore, concessius est. Ita quidem si non Plutarcho Naiah assentio. qui Luculli facta omnia siue prospera velis siue aduersa, Fortunae accepta retulit, strihens, Fortuna cum Luculla militauit, pigniame Fmper auras praessitit: deinde hine se revela tu altum intendeηti repugnauis; at eerte ne cum Cicerone quidem consentio dum prolpera uni Virtuti, aduersa fortunae, attribuit. Tametsi ut dicebam, sic loquitur Cicero ut seruiat causaei atque illorum inprimis o obstruat qui Ciceronem Lucullo obtrectaturum dictitassent. Sed de Lucullo opportunius non multo post Cicer
iiis vestigiis insistentes,qui pergit ν - - . .
Sed de LucuIlo dicam alio Deo, ct ita Aeandi auiritet , ut iisque vera laus et detracta oratismηψε neque falsa victa, esse videat m. Porgauit, magna ctiam ex parte laudauit, Lucullum, quemadmodum Asiaticula
periculum de cladem nuper acceptam lateri non dubitauit. Ita quidem mira dexteritate e duobusqiii sese illi obiicierint, seopulis enauigauit & utrunque steliciter declinati it . Nunc a Lucullo rediturus ad Populum Rom. conclusione ac transitione pulcherriora utitur qtra significat sede Luculli laudibus alibi copiosius fid veros ciet non intilio post I dicturii messe, atque ita dictorum,ut intelligere quisque pqssit se nec de vera Luculli laude quicqi iam detraxisse, neque illi salsam laudem actinxisse. Vbi & iis suam probat indust tiam qui verebantur ne Pompeii causa obtrecta inrus est et Luci illi ,& illis se moderato mostem it qui subuereri interim possent ne Lucia lo qucm cxttalere coeperat, adularetur. Ita quidem reuertitur ad Populum Rom. sic pcrgenS,
Q Ed pro vePri imperν dignitate, atque gloria ; quoniam is in exorses orationis
meae, urdete quem vosis animum ripiendum putetis. Maiores vestri sep ,
30쪽
dum esset. Vbi ait non nostri, quod tamen sine mendacio dicere licuisset, sed vestri ut magis e*primeret ipsius Populi Rom. di- im di ad gnitatem: addit etiam, , qu iam is es exorsus orationis mω, ut significet huel meis se unam Populi Rom. dignitatem spectare dc gloriam , atque huius Minor gratia in eum locum venisseae dicendi initium fecisse . Quanquam cum eo etiam ei F μconsilio conscendisset rostra, videre tota sententiam exponeret suam, atque adeo consilium daret Populo Rom. continuo bellum Mithridaticum suscipiendum atque iniurias ab eo Rege acceptas vici scendas si radet. Et quoniam id plane rationibus egerat hactenus, nunc certat exemplis, atque iis ex Romanis antiquitatibus derivatis. Ita quidem non modo Enthymematicus verum etiam Paradigmaticus apparet M. Tullius. Et sanε rationes momentum non sxigitum habere satis constat, euincunt enim ferme Auditores: sed tan en exempla delectant magis intelligunturque Latilius, ita ut apud Populum plurimum valeant; praesertim vero si res non unis agatur exemplis sed multis si quidem inductio quaedam gignitur quae percommodὶ captat assentionem. Deniqne tum demum oratio copiosa videri debet cum utrisque, tam inquam exemplis quam rationibus, instruitur oratio. Ita quidem cum rationes a - puli Rom. gloria, a salute sociorum, avectigalium p iculo, a sortunis ciuitant,di ' .rir; in praesens agit exemplis. Ducitur vero primum a bello quod saepE suscepisset Populus Rom.ut suorum mercatorumac nauiculatorum vicisceretur iniurias: quod I. sane exemplum a minori ducitur ad maius, ut satis'constat . Quanquam obseruandu ex ,- est Ciceronis artificium dum tantopere extenuat causam pr*pter quam maior cSIti scepissent bellum. Nam susceperant illud propter mercatores,&namculatores, idque leuem ob iniuriam: illud enim iniurioitus minuit ut subduritis, iuperbilis es similia. Contra vero auget sactum Mithridatis, qui Cives Romanos, atque innumeros sere, uno eodemque tempore, enecasset. Quo fit ut non possit Populus Rom. non
turpiter Mithridatico bello supersedere. Et huc pertinet quod illi non semel sed saepe pro nauiculatoribus suscepissem bellum: quod consulto id semper egissent ita ut consuetudine receptum esset: quasi vero longh turpiissimum sit bellum Mithridaticum detrectare. Id autem quod de mercatoribus narrat,ac nauiculatoribus,quorum causa bellum susceptum est. iisdem sero verbis commemorat in postremo libro in Verrem .m tbella linquit mrucies nostroso qumtu cepisse arbit, amim, quia ciues Ro- st a. ι turm assem; qu)d Mustularit retenti, quod mercareres histari dicerentur e At enim quae tandem tum bella quae pro mercatoribus ac nausculatoribus suscepit Populns
Romanuse saneeo turpi 'ignorentur quod saepe inquit haec bella suscepisse. Et tamen silent Interpretes omnes. in Paulus Manutius hinc ad verrinam prouocar, ubi tamen huc nos reijcit rursus; ittit qualia aut quibuscum promercatoribus antnauiculatoribus Romani gesesint bella, non explicet. An igitur bellum Piraticumspectat quod saepe isceptum est Certh M.Antonius primum tum eiusdem Filius ratas Populi Rom. nomine est insectatus :.P. Servilius eosdem profligauit,ita ut Ita rici ob illorum scilicet Vrbem Isauriae veluti arcem deletam in amitationem inu 3 nerit δε post quos Pompeius ipse illos nuoer toto mari caecidera t. oeo tempore, Geti
t. s. lius inquit Florus stomari impositus, Plotius Siculo, Gratillius Iae filaum simum. Tompeius Gallieum obsedit, ris uatus Balearicum, Tiberius Nero Gaditanum fletum, qua primian maris nostri limen aperituν, Lentulus Lybicum, Marcellinur Aegyptium,Pompeis iuuenes-iaticum, Vari o Terentius aegra- ω P mucum, Famlasium, Aurelius Asiaticum, ovis ipsas Propontidis fauces, Pornus Cato sic obditis nausas, quasi portum es ruauit. Sic per emnis aquoris portus , sinius, latebras, recessus, promontoria, steta peninsulas , in alamataru Dit, quadam indagine inclusum ci oppressum eri . Quod si reuera haec bella non sigillatim promercatoribus & nauiculatoribus suscepta sunt, sed pro uniuersis hominum ordinibus ac propemodum pro Romano Imperio toto,quod veluti obsessuria a Piratis meis rat ; iam ad tribuendum M.Tullio ut pro mercatoribus dc nauiculatoribus sulcepta . dicat bella, ut seruiat causae ac Populum Rom. mulio magis incendateontra Mithridatem: atque hinc est etiam ut ad rem extenuandam dc argumentum a minori ad maius validius conflandum, dicat hos iniuriosE tractatos, cum tamen in Verrina captos