Pauli Benii Eugubini ... In M.T. Ciceronis orationem pro lege Manilia Commentarij. Vt autem cum theoria et praeceptis coniugatur praxis & vsus, ... Subiicitur Oratio pro Archia poeta, pro M. Marcello, & in L. Pisonem, ac singularum artificium explana

발행: 1625년

분량: 242페이지

출처: archive.org

분류: 연설

51쪽

ideo In Oratione pro Murena constanter confirmat classem illam spe iam Italiae

suisse infestam. Postremum,facile etiam constitutum ut Varius in Tyrrhenum traiicerer, seque set torianis iungeret: id quod ab initio significare coeperat Μ.Tullius, cum diceret Legatos ad Sertorium in Hispaniam misi ut uno. consilio ab unish stium copiis bellum rerra marique gereretur. Qu9fieret ut non necesse esset cum Manutio illud ab υmt delere de birii reponere, Etsi alioquin bisu ingeniost repositum de scite ac retineri posse non inficior, quod illi diuersis quoque in locis Roma, nos infestandos iudi rassent. Neque vero aliquam sibi partem non Fortuna vindie uit in maritima hac victoria quemadmodum in terrestri. Cum enim Mithridates maiorem sibi classis partem reseruasset, qua in Pontum se reciperet, bis tempestate tractus est, centum ierme amissis nauibus; vix ut in piraticum nauigium receptus. Sinopem peruenerit incolumis. Quam rem Florus, ut Luculli fortunam declaret. his enarrat verbis. is misi in nrichiam in re feta . Qime -- -plius Mium classem appara mi e selli graum, in Tomti mari aggressa tempestas tam fedalirage Duravia, ut naviatu belli is r e res: pla πὸ vase Lucullus. quo fluctitar procellis laiφιe commercia, oes ἀμ- trauulse Regem ventis urctur. inem Flori locum so lasse claudianus imitatus est dum Theodosio ventos ae tempestates obtemperasse

cecinitini si sorte ex hac ipsa Μaniliana Claudianum delibasie dixeris inqua Pompeio Matot c tempestater opsecundasse ait Cicero.

ras hoctium praeterea copias multis presse esse delerat.

Idetur Cicero multa his verius perstringere & indicarer nam reuera, Lucullus multis in locis ac variis praeliis deleuit hostium copias. It que cum Rex, Cirici obsidione toluta, sugeret. Lucullus fugientes assecutus sic cecidit ut Granicum quemaumodum dicere peram

de Aesopum cruentauerit. Tum rurissis Appamatae quam per Triarium expusnauit, insentem barbarorum multitudinem intersecit: in nauibus etiam quas coepisse studepressisse diximus, non exiguum hostium num rum obtruncavit. Atquet haec antequam in Pontum penetraret. Vbi rursus multis

praeliis sudit iugauitque hostes. Illud vero praelium, Mithridati extremam attulit cladem quo rursus multa equitum millia caesa sum a Lucullo.

PARTICULA XXXVII

Pare a Ua 'e ne is legioribus esse Pontum, qai ante Populo Romano ex en .

ni aditu Musus esiet Sinopem, atque Amisum, quibus in ovidis erant δε- mirilia regis omnibus rebus ornata, atque referta, cater que vrbra Ponti O Cay. radocia permulcativno adimatque Maenia esse captas. Onti regio, etsi alioquin ignobilis de obscura, Medeae etiam fmitia In-iamis, Ouidi j quae ibi edidit, Poematis clara videri potest. Sed Basilii

Magni in primis sanctitate, eloquentia, doctrina. In Pontum enim cum ineuisset ac domicilium ibi elegi sier,mirum est quantum huic regioni splendorem attulerit. Ergo Pontum vel quia obscurum de ignobile, vel quia minime peruium,vel quia nondum Romana ambiatio eo consiecerat oculum, uiis constat ante Lucullum non fuisset Romanorum

52쪽

IN CIC. PRO LEGE MANIL. 13

armis tentatum : sed cur dicat ex omni aditu fuisse clausium, vel potius unde clausus esset, id ver obscurum videri potest. Igitur ex omni aditu dicitur clausus quia iter atque ingressiis undique vallatus esset & impeditus: aut quia Regiis praesidiis obsessus&obstructust vel potius quia iter dc aditus natura dc praesidiis interclusias effet. Certe M. Tullius iii Oratione pro Archia videtur utrunque impedimentum attin. gere dum ait tantum cum regiis opibus tum ipsa natura regionis fuisse vallatum. re-nias enim opes videtur hic potentiam dc praesidia appellare. Sed quoniam propositinaci mentionem fecimus, agedum illum referamus uniuersum: mirifice enim valet ad ea quae de Lucullo hie memorat, illustranda. Populus Romanus inquit a ruit, Lu

cullo impreante, Pontum, Er regiis quondam opibus, O ima natura regionis vallatum. Populi Rom. exercitus eodem Duce non maxima manu innumerasiles .armeniorum copias fassit. Populi Rem. luus est Vrbem amicissimam orirenorum eiusdem consitio, ex omni impetu regio, ac rotius

belli oreae faucibus ereptam esse atque seruatam. 'stra semper feretur ρο praedicabitur, L. L cullo dimicante eum interfectis ducibus depressa boctium classis, σ incredibilis apud Tenedum pugna illa naualis, nostra sunt tropbaa, nostram taratam iri triumphi. Id quod cuna Hiit ricis consentit qui assirmant statim ac Mithridates ex Ponto ruistis fugam arripuit, qui primis oppidis praesidio essent, ad Lucullum defecisse, ita ut hinc multa: Vrbes in Luculli venerint potestatem. Sinope tamen quippe Regis Vrbs ac domicilium restitit Lucullo, donec:Ciues maioribus nauibus incensis, minores conscenderunt, ac fugam cς petunt urbe relicti. Qis recepta, A misium contendit Lucullus,Regiam item Urbem ac Regium Domicilium: quosost diuturnam obis dionem potitus est: utranque tamen Vrbem donauit libertate.

Extus Ponti Rex a primo numerabatur Mithridates, ita vi Regno P trio&auito iurEpriuatus dicatur. Hic igitur ad alios Reges aliasque gentes se contulit, nimirum ad Tigranem generum primo, Quemas modum narrabit paulo post: cumque rursus victus esset, Hiberis.

Caspii , Albanis Parthorumque Regi fuit supplex. Ita quidein quam tumuis ab initio ad unum Tigranem Regem 2 contulerit, multos tamen adijt postea.

ATque bar amia fat/οι Populi Romani δεμνι atque inremis vectigalitas

is gesta.

Cuid i nam cum in vectigalia interim multo vero magis in socios ira, sultaret Mithtidates, quid si Populus Rom. suspicaretur sic vicisse Lucullum ut non istis prospexisset Cicero igitur docet ea omnia quornm causa suadet bellum, a Lucullosuisse conseruata, ita ut imterim in quoeulpari possit,supersit nihil. Nam Lucullum ea omnia conseruastre inde constat, quia conseruatis mon modo stetis verum etiam vectigalibus, fortunae quoque multorum Ciuium, quoniam cum vectigalibus implicitae erant, integrae videri poterati Nam de gloria Populi Rom.cum tam muleas victorias retulisset, nihil attinet dicere. Satis igitur docuit cum haec gessisset Lucullus saluis seciis atque integris vectigalibus, nullum superesae locum unde culpati

Posset quin laudi parate amplissimum. Et ideo pergit e vestigio.

53쪽

SAiis vinor hoc esse DisisAtque ita reputo, ut hoc vos intelligatis,a nullo is rumquι huic obtrectant seri . atque causae a L. LMculum Amititer ex hoc loco esse laη Mum

Aec ea etiam de causa colligit & commemorat M.Tullius, ut intelligatur se nil minus cogitasse quam de rebus a Lucullo gestis Pontis peti gratia insimulandis,quod iactabaist aliqui. Itaqtae Lucullum c luit semper Cicero, & cum eo coniunctissime vixit: qu n Pompeiu, ei salinquin Luculli aduersarium, in ipsius Luculli amicitia & f miliaritate retinuit. Addit vero a nullo tum qui Manilianae legi obtrectarent, pari laudatione Lucullum ornatum esse, Catulum & Hortensium imdicans qui dissuadebant lesem, ac tam telo Luculli gratia aduersabantur. At enim si tam praeclare multa gessit Lucullus,qui tandem,M. Tulli, magnum superest bellu Hu ic igitia r dubitation i occurrit Cicero. atq; illuc redit unde disressus est, ut de belli

magnitudine disicrat. Et ideo perstr.

PARTICULA XLI

ad repositam

Me magnum bellum . Idit igitur ad institutum, commoda ex Lucullianis rebus gestis earumque laude occasione arrepta : dc quoniam Luculli dis nitatem vallavit satis, satetur planius belli magnitudinem, atque ait.

PARTICULA XLII.

Cos' sue 'iriter; non erim Ilae causa quaeri videtur.

Blattentionem instaurat di Quirites appellans, & qui magnum si bellum tandem declarandum proponens. Atque huc pertinet quod interim id non sine cau ia sed iure quam satetur .

PARTICULA XLIII.

PRimum ex suo regna sic Mithridates profugis, ut ex eodem Ponto Medea ista quondam profugisse dicitur: quam pradicant in fuga fratris sui membra inhM locis,quase parens persequerem'ibstipauisse: ut eorum collentio dis masma r rque patrius, oritatem persequendi re a aret.

D. D fabulam confugit, ut quam Romani exercitus culpam lateri aperinlusis ta tui minas audet ac propalare, hanc tacite quodammodo indicet huius tiavis t3cu - modi fabula. -nquam non tam hanc usurpat sabulam ut eam cui pannindicet,quam ut eam eleuetae diluat si quomodo fieri possit. Mi quod constabit paulo post. Nota est autem Medeae fabula, quam is runt Colchidis adiacet Ponto haec regio) Reginam fuisse. Haec dum Iasonem de per ret,serunt patrio domicilio ac Regno relicto, Iasbnem clam secutam

54쪽

IN CIC. PRO LEGE MANIL. s

tro longε abesse eius vestigia persequentem. Absyrtum concidit & membra qua eam

Darens persi ueretur, dissipauit. Itaque eleganter,ut solet, Ouidius in libro III. de Ponto huiusmodi recolens Medeae factum aut etiam sabulam siccanebat. pater ignoret, scopuis proponit ab alto.

PallantΓsque manus fautunetam aecaptat Ut genitor Iactuque nouo tardetur, crartara Dum legit extinctor, trisse retaerdet iter.

Iline saetum est ut parens in paruuli filii membra incidens, id quod erat suspicatus,

prae moerore, sed in primis membra illa colligendi midio,lit retardatus,ita ut Medea interim aduentantis parentis effugerit manus. Haec fabula tquam propterea illis verbis, dicitur, dc nascant, promulgauit, ut intelligeretur ex tragicorum spatijs non exlHistoricorum monumentis desumptam esset vel celth, quoniam ubi eiulinodi factum ver contigisset. aut pro vero habitum esset, Ciceroni cecidisset commodius. voces istas dicitis'priabant, quippe Histori cum Poeta communes,vsurrit cautionis gratia. Iam vero quoniam hul ut modi exemplo seu hac fabula eo consilio utitur N.Tullius ut indicet extenuetque propositam Romani exercitus culpam, id qu1m apposite faciat, & quo tandem res euadat, videamus. Nam siquis ob sabulae visu labula enim est comminaratur, id vero iurene, considerabitur paulo post.

PARTICULA XLIV

SIe Mithridatei figiens, marit m vis auri atque argenti,ρον errimarum que rerum omnium, quas o a maioribus acceperat, δ usi bina superiore ex tota Asia direptas in suum regnum congesserat, in Ponto omnem reliquit. haec dum . noctri eouigunt omnia diligentius, rexi e e manibus erigis. ita utam in ters quendi Eudio maeror. hos laetitia, retarda it 4

ra Ercommoda sine dubio est haec sabuIaseu narratio Luculliani exei

citus auaritiae & culpae minuendae de eleuandae, non secus ac belle in hunc cadat locum, quod ex Ponto Medea quoque profugerit per inde ac Mihridates: ac simul tam Medeae parens quam Lucullianus exercitus,astu sit retardatus: nam cum illam tum hunc persequenti aliquid obiecisse,atque hoc astu perstque tis manus effugisse, quam

belle item huc cadat, nemo non videt: denique fuga, dissipatio, collectio, retardatio. Persequentis deuitatio, utrinque cadit egregie; quae omnia dum eleganter nobis at te oculos ponit M.Tullius, illud etiam non miniis acute quam eleganter obseruat. moerore illum hos laetitia retardatos. Sed quod caput est expendamus; nimirum L cullianorum auaritiam mirifies extenuari: idque vel quia eius turpitudo fabula et ganter inuoluitu Vel quia aegre auro atque argento pulcherrimarumque rerum c piae resistant mortales. ubi sortasse vox illa culpam minuit perinde sese ac supra superbini. Ita sanὶ illos qui avide nimis praedam collegi sient atque a Rege quem capere& in triumphum ducere non minus salutare erat Populo Rom. quam gloriosum; inspolia oculos coniecissent, atque ex militibus praedatores turpiter facti. Regem effugere permisissent, fere excusari vult, quasi tantum diligentia quadam colligendi peccauerint. Hic tanaen illud videtur iure ac merito requiri posse, num Ciceroqui rem grauis LM tirae,insimam asebat, quaeque contineret Reipublicae salutem ac dignitatem, recth ad sabu με ersus Iam coniugerit; verendum enim ne huiusmodi fabula, quantumuis elegans, importuna sit perinde atque in luctii musica, &in seriis ludus. Et sane si in Demonstrativo genere versaretur interim cui voluptas & delectatio proposita est, fortasse non cme- egsusti adre ad fabulam diueit: si et . Sed cum in deliberativo ver tur, di de re grauissima dei, basiariis. berandum esset, rix credi potest conuenienter fabulam inseri: ut enim turpe Com cum in Tragedia, ita turpis fabula in re tam graui&seria: praesertim vero quia hinc

Cicero non tam consilij lacem ostentat auditoribus quam offundit tenebras, militum

55쪽

tum illorum culpam grauissimam occultans. Vt propterea multis de causis M. l. l: , lioceli Oratoris gratatilinii, iudicium atque prudelitia requirenda videatur. Vertim amen non est quod insiiciemur scite non minus quam eleganter id factum. Et si cnim Demonstrativo liberior patet aditus ad sabulam iudiciali tamen & Deliberativo non est cla iidendiis, quin, ubi perivassioni seriliat, aperiendus . Itaque Dein sthenes quoque pro concione lupi atque oui una sabulam protulit aduersus Philip-ru in, cu ira ab his quaereretur ad necem , & vero Athenientes de illo prodendo cogitarent. qii a fabula saluti consuluit egregio: Sic Sthelicorus contra Phalarim Tyrannidem aflectantem Ceriai & equi usurpauit fabulam qua patriae prospexit libertati. Sic Plato in funebri oratione multa repetit ex tabulis: sic Isecrates in panegyrico atque alibi saepe: idemque M.Tullius, ut ad eum redeam, in Oratione pro Arelata Orsei fabulam affert; qui cantus suauitate Thebana moenia condidisse diceretur: pro Milone Orestis meminitiabulae quam ex Tragicis profert. Nam ct Menenium Agrippam venitis sabellam ita re grauistima, ad plebis scilicet seditionem compescendam , arripuisse atque hac plebem ipIam cum senatu reconciliasse. comitaruim est. Athenis etiam, cum in Curia tumultus ob subsellia ni fallor9 estet exortus , unde facildad arma confugissent Ciues, ex ijs unus qui forte praepinguis atque obesus crat, luggestum ascendens, sabella tumultum sedauit uniuersum . Cum enim hic repente e suggestu a quo aegre caperetur, apparitisset; risu ni cohibere, atque ab ira ad hilaritatem tantisper non redire, non potuit Populus . Tum ille, Num fortas quod praepinguis sim ridetis Auditores 3 Annutant illi; nec sitae nouo iiiii annuunt. At ille.quid sit uxorem spectetis meam quae multo pinguior est, quamque si aggestiis hic nullo nam do caperet i ingeminant illi risum. Tum exclamat ille. Nos tamen etsi obesos ad miraculum dum concordes degimus, lectulus capit ambos unus. Quod si discordia in-ccsserit, nec lacitis capit, nec cubiculum,nec domus uniuersa. Ita vos, pacem atque concordiam relinentes, subsullia haec capient percommode: iratost diissidentes nec sii: bsellia capient, nec Curia, nec Urbis moenia. Hac ratione Populum Atheniensem ad saluorem mentem reuocauit iste. En igitur in re gratiissima scite atque utiliter sabulam usurpari. Quid nullia' an non Aristoteles fabulam dignam existimauit ad quam Oratorem iiii oi maret sui im3 Cetth in libro secundo Rhetoricorum id fecit egregi P: eundemque secutus Cicero fabulae usum commendat proseqimurque non iaci indit genter. t propterea cum opportund usurpetur hoc tempore a M.Tullio,omnieximcndus culpa quin laudandus sit: praesertim vero quia interim Orationem exornat, fessas reficit aures, rem eleganter & in primis ad persuadendum apposi id ante oculos ponit, suos Ciues squod caput e inuidia eximens & culpa non mediocriter. Verum illud succedit quod expendatur, num veris Mithridates aurum argentumque ac preciosam suppellectilem disseminauerit qua hostes retardaret. Et quidem Florus rem perspicuis verbis a stirmat dum scribit, Rex dus, auaritiae peritus, spargi a figientibus sarcinas O maraitam iussit, Fia βρο tcs moraretur. Hic accedit quod cum dicat M. Tullius Lucullianos ea diligentius collegisse, satis indicare videtur opes illas a Mithridate sparsas fuisse ac disseminatas. Qii id plura' cum Medea Ab. 1yrti membra in itinere dissipauisset, pecunias ac suppellectilem Mithridates quoque elisipauerit necesse est, tilioquin tabula seu Medeae iactum minus opportunE recenseretur, nec turd Mithridates Medeam imitatus diceretur. Vetun tamen repugnare videtur idem Cicero si quis eius verba aestimet diligenter: etenim ait quidem fugiet tem Mithridatem maximam vim auri atque argenti pulcherrimariamque retu omnium quae in litum Regnum congesserat, in Ponto reliquisse, sed ea sparsisse ac disi nainasse,nullo modo. Ergo cum utrinque occurrant argumenta, sic statuo. Certum 13 Iest in Regias urbes Sinopem & Amisium fuisse a Mithridate ingentes coniectas opes quas diripuersit Luculliani: id enim Historici perspicue narrant: atque hoc est quod sine dii bio sibi vult M. Tullius hoc in loco. Cum enim Mithridates e Ponto fugiens tales ac tantas opes in Ponto reliquisset, has au ide diripueria ni Romani. Quare rellia inquit M.Tullius non quod reuera disseminatae ac spars essent, sed ut eleganter ad Aeethae factum alludat qui Absiyrti membra collegisset: alioquin in Pontum superioribus temporibus congestas fatetur. Sed & illud certum est Lucullianos e

Alithridatis Castris egisse item praedam, quam diripi si Plutarcho credimus9 con- cenit

56쪽

IN CI Q PRO LEGE MANIL

cessit Lucullus. Tametsi enim dum Regem persequerentur, per Praeconem imperauerat ut a praeda abitinerent & Regem persequerentur,uli tamen minus obtempera. runt. itaque postea fac fortasse illorum pervicaciam reformidans) castra quoque diripi permisit Lucullus. Cur igitur Florus pecuniam ac sarcinas a Rege disseminatas ait &de itidustria 3 ea fortasse de causa, quia cum mulus auro onustus ab fugientis Mitridatis tergo sese obtulisset in sequentibus hostibus, ac proptereati relicto Rege in aurum irrueissent, mulum hunc de industria a tergo collocatum & hostibus obiectum crediderint aliqui; sic enim testatur Plutarchus: et si res casune an de industria ceciderit dubitat. Hoc igitur factum perinde acceperat Florus ac si compertum esseti ai calliditate Regis euenisse. Tametsi oratorio quoque more illud amplificavit: quasi vero, non tam mulus auro onustus obiectus esset quam dispersa pecunia ac uicinae dissipatae,quod ex Historicis alijs comemorat nullus. Id quia eo miniis crediderim, quod M.Tullius id miniis apte nec dicam imprudenter praetermisisset. Quid enim erat cur inde Mithridatem cum Medea conferret quod in Ponto opes illas reliqui Lset, cum dissipatae sarcinae & pecuniae multo magis cum Medeae iacto consentirent quae Absyrtidissipasset membra ἰ Illud tamen suspicor, M.Tullium, etsi non semel Luculliani praedam auidius diripuissent, hic praedam unam commemorasse quam ex Vrbibus illis diri euerant: ut quoniam buc opes ingentes offenderant,ex hac magnitudine opum, minueret Romanorum culpam et fortasse etiam indicauit has opes a Rege callide & de industria relictas ut collectione retardarentur insectantest certius .n. statui nihil pol.Illud in certo certiusamrmari mi,turpe ac periculosum esse,ant qua victoria in tuto resta sit,ad spolia dc praeda inhiare: quin hoc a bono Imperatore prohibedum supplicio et grauissimo proposito. Alioquin passim victores ipsi hine victi euadat necesse est. Id quod aliis exemplis multis ac prope innumeris conrmare. nisi res ipsa p sie satis clamaret. Illud in no praetermitta superiori bannis Mithridaticuhoc strat agema a Turcarum Rege in Panonia fuisse renouatum. Cumin. congressius esset cum Christianis militibus,quibus tunc Transiluaniae quem vocant,seu Daciae Princeps Bactotius praeerat, ac iam magna clade assectus, terga vertisset, sic vertit

ut amplissima spolia castraque ipsa ingenti cu praeda obuiis hostibus diripienda obijecerit. Ita factum est vidum Bactoriani cum Rme illudebellare iam secile possent.

i λ sotiasse etiam eum captiuum ducere. ptaresa illa ingenti retardati i non modo victoriam sibi Emanibus extorqueri passi sint, verum etiam a callido hoste ad unum caesi fuerint omnes. Cum enim Turca se in collem recepisset, ecce tibi dum se munit, obseruat Bactorios in praeda colligendas ne ordine dissipatos. Itaque eos confestim magno equitatu adoritur dc ad internecionem usque prosequitur.

PARTICULA XLV

Η=lae in Au timor ema Tigranes rex Armenius excepist, Udentdmque rebus seu confirmauit, se a ictum erexis, perditamque recreauit. Eueta Tigranes ab initio cum in eius Regnumconfugisset Mithria sis .ridates, haud passus est hunc sibi in consp invenire sed remotam mi in M, illi Vrbem, eamque palu strem &insalubrem, attribuit in qua deg: abri tire trita ut in fuga illa saltem, reuera non fuerit erectus ac recreatus --

Cicero tamen ut seruiat cau lae, ac Lucullianos de clade a Mithrid

te accepta excu set, ait a Tig rane exceptu m.confirmatu m, erectum,

recreatum. Qtanquam non ita seruit causi t planξ mentiatur sed tantum id quod ne isti as ab initio Mithridati accidit dissimulat. Vere enim non multo post Tigranes cogres fcem. sus est cum Μithridate, quem amictum erexit ac recreauit. Cum enim sibi per Ainpiunia Lucullo itidictum esset bellum continuo Mithridatem consolandum censuitsbique obstringendum. Et ideo in haec intuens Cicero ait Mithridatem in illo tim re dc fuga recreatum, rem exaggerans atque amplificans, ut hinc multo magis ext nuetur Romani exercitus culpa.pAR

57쪽

PARTICULA XLVI

CVius in Regnaram poctequam L. L cultu cum exercitu venit, plures etiam

gentes contra Imperatoremn Irem eoucitara sunt. Radiuit Lucullus exercitum in Tigranis Regnum Mithridatem pers quens. ita ut Euphralem ac Taurum montem praetergressus esset, atque Arnieniam diuexaret; facile aliae quoque gentes commotae, in Lucul luna sint concitatae. Fuerunt autem Hiberi , Caspii, Albani atque alii multi.

Erat enim metus inieritas iis nationibus, quas nunquam Populus Rom. neque Luessendas bello neque tentandas V auit. Lὶ Ausam affert cur gentes illae sint concitatae: quaestia causa, si Populi

Rom.aestimemus mentem, fortasse interim vera censtri potest, quod Cri Lucullum contra Mithridatem tantum misisset, nec ut in Armenia traiiceret, aut alias gentes lacesseret, imperarat. Et ideo apposite ait Populum Romanum has gentes armis ne tentandas quidem putasse. Alioqia in Lucullus prae aestu gloriae eas in dies magis & lacessendas bello & subigendas centuit. Id quod ei calamitatem attulit, cum exercitus prosequi r cultu erit longus praesertim cum Parthos coepisset aggredi;ac propterea illum deserauerit magna ex parte. Non temere igitur hanc Populi R0m. moderationem commemorat M. Titilitari ut indicet per Populum Rom. haud factum ut metus ille ultra Pontum Balbaris sit iniccitas. Quanquam si res sceliciter cecidisset Lucullo, Populus Romanus qui totius Terrarum orbis Imperium affectabat, rem probasset iacite: certe paulo post Pompeio triumphum decreuir quod iarias Asiae Prouincias Romano Imperio adiunxiss et:&ramen ex his pleraeque nec ad Mithridatem aut Tigranem pertinebant, contra quos imperatorem Pompeium delegerat Populus Rom. nec Mithridatem aut Tigranem iuuerant ; ita ut cur eas subigeret non haberet.

PARTICULA XLVIII.

Erat etiam alia graVir atque vehemens opinis, qua per animos gentium barbararum peruaserat, ni locupletissimi se religiosissimi diripiendi causa in

eas oras noctram exercitum esse adductum.

on temerε fortasse haec Barbarorum animos persuaserat opinio, cum Romanorum militum auaritia perspecta esset satis. Erat autem Beli nae, ut quidam existimant, Fanum,quod Comana dicebatur,vel certe, quantum quidem ex Dione coniectare licet, Dianae Tauricae. Cum vero Strabo scribat duo fuisse Comana Bellonae dicata,vnum in Ponto, in Cappadocia alterum,quale nam intelligit M. Tullius e Ponticum aliqiri,nuod Cappadocia in Ariobarzanis esset potestate: ac propterea cum hic esset amicus Populi Rona. nihi I plane essct cur eae gentes Romanorum arma pertimest rent. Sed tamen cum iam Ponti iacta esset alea, ac propterea cum Regno ipso Coma. na Romanorum praeda factum esset, crediderim Casi adociae Comana intelligenda Etsi enim Ariobai ganes esset amicus Populi Rom. facile tamen eius Regnum per idcm tempus in hostium erat potestate; aut certε maior cenχbatur Romanorum

58쪽

IN CIC. PRO LEGE MANIL. so

eae posset a Rotmiimunt arm s ac p*xdM. nam Romanos amicas quoque Asiae Ur iis manavitas pii isse Cicero ipiet aui indicabit nos multo post. Quin idem Dio, quiust tur an* Durion dicatum templum, in Cappadocia fuisse indicat. Denique nisi de hoc potius quam de Pol tis is utuna dicamus M. Tullium, ordinem pertur ssetua rationis: siquidem antςquam LRcultui Occuparet Pontum, cocitatae essent Mutcs illae,veNntra ne Comana diriperςtur, fit ranaeo hic narrat Cicero quae conti-ge os st quanai ticullus nQR modo occupauerat mutun , verum enam, Euphra temac Taurum ua ysgressus, tr*βςc at in Arineinam C ppadociae igitur intestigit 1 iij na, Nisi istin concitatas iλm m sto ante intelligit gentes, cum scilicet Lucul-Li is Pontum L. fisi RhQq in bic, ut non tam Historicum agit quam orat rum . aceruat imgs ni 'My Mnaserus atting et, urim indicans cur Mithrid, Mustum tauusHr cQmmotionis δcru ici sevis temporedissimulato.

Ιτa nationes multae atque magna neuo quedam rerrore ac metu renitaban

D etiam commemorat ut extenuet Romani exercitus culpam: si enim nationes tam multae ac magnae tantopere concitabantur , ac propterea in Lucullianos conspiraru nt, thnoscenda iis videtur retum commutatio, di

quae deinde aecepta est ebimis . Et id pergit.

Romanis multis accepta esset referenda, ac propterea nollet eam cum iniridia commemorare, vel quia Luculli etiam accidit culpa, q*am teticendam pumiit, vel denique ia non omnes Imperat tem demeruissenr. tacdio igitur defectionem illam praeteriens, in iram partem interpretatur factum a in Prima is vero ut culpam tacite eleuet, e conitario attingit quae iii Armenia foeliciter gessierant; addens Lucullianos rana nimia longinquitate lineorum i quod vetὸ etiam enunciat) ac desiderio suorum commotos esse. Tametsi ob ingentem quoque praedam qua ditati erant. optabant reditum: quod tamen praetermittit Cicero. Tigranocerta vero Urbs fuit Tip.3si ,3gr'Risi qum Lucullys e pM usi μ r quam iane Urbem paulo ante Tigranes condaqςrat, ac de ψuo Appel auerat initie ; nam Tigranis Vrbena significat. Praelijsegia; cundis usus suerat Lit cultus ii uerim in Λ munia . ita ut ipsius Tigranis diade- ψ,tetulerit, quod iti triumpho etiam pstentau it. 4t .im qua tandem res Romana M.Tulli aut cur bellum mUnum ac per Alinat esse professus ad extremum t Cicero igitur tacite ijso cu-,ssicrgit.

PARTICULA LI

Ie iam pura non 'dicam fit, eo im illasseae/remum, ut ex his locis a militibus nostris reditus gis matWH, Hamsi cessui longior qua raretur.

59쪽

Acite postulat ut sibi quae consecuta essent, praeterire liceat, quae Im' quam insostliciter cecidissenφ Ron ianis postquam secundis praelin, vsi essent contra Tigranem. anquam Menon clades intestigit, fiat enim ad posterius pertinent tem-s ut constabit paulo post, sta d legionum seditiones ac tumultus unde Lucullus magna ex parte spoliatus est milite. Huiusmodi vero seditiones mitius atque adeo in bonam partem interpretatur inuidiae declinandx causa, cum Ciuium Romano iii in sere eulpa contigerint. Et ideo Fuit sinquit illudeam emum, via militibiis nostris reditas miguraraturius m ηος ιοπgior ιν retur. Deserueranterim Lucullum partim stipendia se confecisse amrmantes id quod Fimbriani dictitabant in ptimisὶ pariatim Luculli arrogantiam, aliqui etiam auaritiam,incusantes. QMnquam P. Clodios

qui milites selieitauit ad destinon , malorum praecipuus Authorruitidequar. vide nutarchum in Lucullo.

eias regno colugeror, O n unis avi civit1s mnisorum Regum. O nati Uum copys uuabatur. 'i Tercitus desectionem, si tamen delaci omniso censenda est,ssissimu lanter attigit: ille quidem occallide. eum enim duo in primis turpiter gessisset Meuhi ex citus; unum quod prae auarim Mithridatem pas sus esset elabi, cherH quod Imperatorem etsi non omnium id ruit deseruerat ; primum fabula transegit qua culpam eleuauit no medio. criter et alterum tu bonam partem conuertit partim, partim flentis praeteriit Contra in praesens de Mithridate.Vt enimpaulo ante exaggerath satis in dita Tigrane recreatum, ita in praesens, ut hinc etiam minuat Lucullianorum culpa& quam deinde accepissent cladem; ostendit milite auctium dc magnis multarum gentium,ac Resum item copiisadiutum. Cur veto R.s ac nationes in am h iusmodi fortuna opem attulerint, exponit pergens.

torum opes alueiot admisericordiamr maxin queestrema anun magnum, cria, meo videatur.

obilem sine dubio asseri causam. Veth enim misericordiam amicta conciliat fortuna, non recusatque inuidiam prosperat in primis v ro Regum aut eorum qui sub Regno degunt,permovet animos: ac Regum quidem, mirer similitudinem . id quod in Tarquinio superbo obseruare licuit, cui o rsenaea mari me de causa praestosuit rquod Rex Retem pelli atque orientem morem pellendi Reges in dignaretur reorum vero qui in Regno vivunt, quod R aleiis nomen,ut monet CD cero, magnum ac sanctum videri soleat. At enim cur sanctum cur enim magnum, satis constat. Sanctum vel quia vetustissimus Hebraeorum mos apud quos mesinungebantur a Sacerdote ac propterea Sancti habebantur , aliquo modo metulasset ad Barbarqs: vel quia apud multos id quod Aristoteles etiam commemorat in . tieis iidem & Reges essent & Sacerdotes, unde illud .X V

: Certe Plato apud Aegyptios id lege cautum fuisse scribit ut idem Rex εt Sacerdoscisci . Quin apud Romanos etiam haec aliquando inualuerat opinio. Itaque semper 13 13sDiuit Zoo by Coos Ie

60쪽

IN CIC. PRO LEGE MANIL. 6 a

Tro De semper clinauit M.Tullius se nomen in hae ciuitate sancti misso tam verὸ Rev. mlolatro. Quanquam non est cunctandum amrmare barbaros Reges vi augustiore ruin esset maiestas,dc vero tutior, hanc sibi sanctitatis opinionem callide afflixi l o st: quod hoc quoque tempore apud Barbaros usu venit. Etsi alioquin Reges, summi Regis voluntate regnare, apud nos latis constat.

PARTICULA LIV.

ΙTaque tantum victus esseere potuit incolumis namga me I ausus

optare.

Cu iEi qui enim incolu mis adhuc ne optare quidem ausus esset tantam saelicitatem, hanc victus adeptus est. Ita ut in eum commodE illud cadat, Perierat ni perijsset. Hic vero incolumem appellat Mithridatem eius stadiim spectans,cum nondum esset profligatus. incolumem enim dignitatem ciuoque dicimus, authoritatem, diuitias, aedes, s mam & id genus alia: etsi corpus inprimis seu animal appelletur inc lume. Sed qui, obsecro, Mithridati victo talis ac tanta contigit salicitas3 indicat hoc Cicero dum ait.

Nam cum se in regnum recepisset suum, nam fuit eo conrentur,quod ei prater

sistem acciderat, utiliam , posse quam pulsus erat terram unquam inimsed in exercitum vectrum ciarum atque victorem impetum fecit. Ecepit se Mithridates ex Armenia in Pontum ac Paternum Regnum cum Lucullus magna ex parte derelictus esset a militibus,1ς propterea dum non auderet cum ingentibus Mithridatis copiis congredi. in Tigranem diuertimet. Ita quidem Mithridates Fabium sudit primum qui a Lucullo Ponti praesidio constitutus suerati tum Tri rium magna allecit clade. ita ut huius quoque cςperit castra, septem Romanorum millibus caesis 1 inter quos Tribuni militum viginti quatuor, Centu-t i riones centum & quinquaginta, desiderati sunt.id quod Triarii ambitioni ae temeri. tali acceptum est referendum, qui, ut victoriam praeriperet Lucullo, hunc, etsi iam iam aduentantem, expectare detrectauit. Quanquam iis per quos haec acciderant. parcit M.Tullius: oc ideo ait Mithridatem in exercitum clarum atque victorem impetum fecisse et Tametsi ne exitnm requiras, sic pergit.

: PARTICULA LVI

SIODe hoc loca Euirites suus poetasune qui res Romanas scribunt' praeterirare me noctram eatimitatem qua tanta fuit, ut eam ad aures L. Luculli non praelio Bunctus,sed ex sermone rumor, asserret . Ic Cicero, ut rem tacit E indicet, vel potius praetereat, ne graue illud vulnus resticare vidcatur. Ennium vero& Nevium intelligit Poe- tartim istorum nomine, cecinerant cnim Punicum Bellum quae insta liciter cccidissent praetereuntes. Vbi Platonis aliorumque more Poetas eos quoque iacit qua imitatione carerent, atque histori more rcs gestas persequerentur, perinde atque Empedocles aliique multi qui uno carminis . nomine inter Poetas numerati sunt. Alioquin Aristoteles eximitationeae illinat Poetas non ex carmine. De quare nos copiosε disputauimus

SEARCH

MENU NAVIGATION