장음표시 사용
41쪽
E P I T. o M E. v& prudentem, quia sermones utriaeque do- , centis exequitur . Primus occupatur in locandis fundamentis activae Philosophiae; euiusmodi est Aristoteles, Thomas, Caietanus, Scotus, Bonaventura, & alii, qui de rebus moralibus tantum docendo locuti sivit. Secundus versatur in imponendo inchoatae Philosophiae fastigio, & finit opus
inceptum. Tales simi Socrates, Plato, Epictetue, Plutarchus, Seneca, & alii, qui a morum n turae perscrutanda, qua parumper insistunt, se ad praecepta, hortationes , & monita transtulere. In quorum, ut diximus, locum seccedunt hoc tempore aeternae praedicatores Veritatis . His omnibus medium est ingenium , hoc est, proclive , tam ad sapientiae, . quam ad eloquentiae artes ; & ita doctrina, exprimunt primos artifices, ut dicendi s cultatem non negligant oratorum. Tertius
artifex est veluti Pericles, & Themistoeses, qui quod positum est in aliorum doctrinis, atque praeceptis, confirmarunt ulu laudabilis vitie , & recta administratione Reipu- . blicae. Atque his connumerandi stini pii, & religiosi viri, quibus numen amicum est, atque propicium, & quorum fides in opertibus viget.. Quis vestrum igitur iuste exposcat a no-
42쪽
13 INsTi Tu T. MORA L. his exhortationes, monita, exempla, de caeterae arma eloquentiae 3 Aristotelem sequi. mur, non Epictetum; neque in messem alie nam, ut aiunt, cupidas &ambitiosas iniicia
Non imponimur fastigium felicitati tanquam archite,cti; sed fundamenta iacimuso tanquam operae & administri. Neque ita
audaces sumus, ut cum adhaereamus humanis rebus, sicut caeteri homines , velimus. mosae Stoicorum, & coenobitarum, mundi contemptionem & despicientiam auditori. bus praedicare. Et quamvis , si vellemus ar- . tes & artus aequa lance perpendere , fateri cogeremur, nos valde impares esse etiam huic oneri comportandi lapides, & carmenta, affirmare tamen possiimus neque hoc arroganter dictu putetis) aures nostras timnire adhuc,& resonare acutis vocibus, quas
olim in Parmensi Academia hausimus, fi rente studio iuventutis,a Scoto,& Caietano.& aliis non dicendi, sed docendi magistris. Relinquentes igitur interpretibus & internunciis summi &veri Iovis, monitiones, & imitationes, quibus nos permovent; exempla quae in rem velut praesentem ducunt ; sermonis elegantiam , qua pios &veraces sensus exornant : assumimus noΘbis humanas doctrinas , quae ancillanetur , serviunt divinae sipientiar.
43쪽
. I E in ii T. X / RI M., Nos summa legimus littora, dum isti luiquentes ferras pelago irrumpunt', α se inquentes Coelum, domant vitiorum hyemeseae tempestates; Nec propterea spernendum
est hoe studium Philosephiae nostrae, quἡ
fundamenta eonstituit, & mentem illuminat; Nam & mentis radiis voluntas accendiatur, dc ex fundamentis exurgit totius operis celsitudo.
Q Ocratem cum laudaret Xenophon,quod a sublimium rerum contemplatione, quae humanae captum intelligentiae longe exce-inderent, omne situm in Philosophia studium . ad excolendos Civilis vitae mores, tanquam e eoelo in terris deductum, transtulisset, id non sine masna causa sapienti stimum hominem fecisse pronunciavit. i 'Inanem scilicet, ac temeritatis. plenum laborem censitisse,eas inter naturae tenebras certae alleuius cognitionis lumen investig re, quarum obscuritate veterum solertiuimi circumventi in tam varias , m tam absurdas sententias errando distracti essent. Alios eiam omnia rerum genera ad unia
44쪽
M IusTITu T. MORA L. infinitos etiam'mundos immenso in spatio reperiti assirmasse. . Quosdam nihil omniano moveri: quosdam perpetuo cuncta motu agitari arbitratos.Nonnullos denique quidquid sit, interire vicissim ac generari; pleroseque vero nihil mutationi eiusmoclii obno
xium esse credidisse. . , I Z ni ' ...
Hane Xenophontis, in laudando Socratis consilio, rationem, si quis admittat , nec dialecticae artis satis petitus, nec multa in eorum scriptorum lectione, quυ erum eiVi-.lium doctrinam professi sunt , diligenter versatus, iudicio vestro, Auditores sapientiLsimi existimabitur. LGgis enim ignorat,nullam esse nobilemanem,nullam disciplinam,in qua vel tradenda, Fel exercenὀa,pugnantibus inter se opinionibus viri maximinin atrociter digladi- .
Minari vero secultas,si unum tantummω- . '. G p aecipuum erus caput,in ultimi finis constitutioire positum; consideremus, Lot contentionum qu si fluctibus , ob vetitaris in puppo latentis squod Democritus dicebat: obscuritatem, iratur ut nihil incertius,nihil maioribus sit involutum dissicia tibus, i
. Ignotato vero fida, qui arti omniuin amitam. maximae propostias est , quae sepe est nobis in vita ospes eius consequeendi, si ,
45쪽
E P a T O M E. 4ltanquam sagittarii capti oculis, quo tela dirigamus , ne suspicione quidem divinare
. Legistis credo quae ab Romanae eloque tiae parente in libro De finibus doctiinmecollecta sent, & disputata, non modo de Academicorum cum Peripateticis, Stoicis, Epicureis, aliisque pluribus in hoc argumento dissensione, sed quam dissicile scitu, vel potius supra omnem humanam sit facultatatem, disteptando invenire, qua potissimum sententiam,ut probabiliorem saltem, si non
ut veriorem, amplectamur. i. Audivistis etiam , non dubito, extitisse philosophos, qui nullum esse inter bonum& malum discrimen, nullam artem bene via vendi, pertinacissime & sunt opinati, & m snis editis usuminibus prodidere. , Sed
hos tanquam ingeniorum monstra qui 'cum Heraclito,ac Pyrrhone, novisque Aca-idemicis d ad evertendam mentis humanae suHimitatem ipse mentis excellentia ingratissime sunt abusi,praetermittamus.. Quid vero dicendum putabimus, ut viro acutissimo Marco Varroni satisfaciamus,c ius admirabili , vera itamen , supputatione, tantum esse opinionum numerum de beati-'tudine disserentium compertum est, ut non pauciores sint, quam octoginta & octo se- pr u mas'. -':
46쪽
Quomodo etiam duos praecipuos foeniatis ipsius discipulos, & familiares intim se inter se conciliabimus, Platonem, &Xeno. phontemὶ quorum hic diserte negat, magistrum praeter moralem philosophiam quidquam attigisse aut naturalis scientiet, aut eiusquam Peripatetici Metaphysicen vocant; hie illum non semel, sed praesertim in Pam menide, subtilissime de ente primo, bonoque supra ens posito, disputantem inducit.
An dieemus, inanem & importunam o- peram sumere qui aperte dissidentes fiostra in gratiam reducere velis Scimus autem omnes , quae interi hos duos simultates, quae obtrectationes inte
Illud potius nostri muneris etaubire
bimur; ut, cum ignotum sit nemini, Socra' tem praecipue semper versiaeum in virtutis humanae, humanaeque beatitudinis indagaiatione, fateamur. quidem, non Me cuique obvium & facile, his de rebus certum ferre iudicium. Illorum tamen cognitionem, si comparetur cum eminentissima contemplationis parte, tanto esse faciliorem, quan-Ρto corporeis obie sensibus minori labore deprellendimus, quamm,quae ab inni maia
teria secreta sunt. stas i. ...' - ί, UIDI
47쪽
E p i et o M E. acutius pervidenda, & pertinaeius obtinenda, potissimum iuvet. - . Quod ut quantum in mediocritate interii mei positum est, vobis, Auditores, multique contingat, peto a benignitate vestra. aequo ac libenti animo permittatis, ut ii ius anni studiorum meorum habor novam quandam, non tamen parte in ulla ab Artiastotelis doctrina abhorrentem, per semivam
Cuius ingressum ut aperire incipiam, revoco vobis in memoriam quod alias ex hoc ipso loco commonui, Duas esse civilis disciplinae summas & principes partes: alteram quidem quas Theoricam, cuius est obiectum, & opus, diligenter in communi quaerere , & constituere, quae vera sit hominis beatitudo, quibusque mediis parari possiti conservari: alteram proprie Practicam. quae Theoricae praescriptum sequuta, iam inussim actionemque descendit. - λ
Illam tradi in Principum praesertim gratiam, & eorum, qui aetate, moribus, ing .nioque praestantes, idonei sent ad res eius. modi utiliter audiendas: hanc, singularibus iis & admonitionibus comprehen edientiam potius,quam iudicium ro
usque vero exemplum taberenos in praeclara medicorum arte, quae vetianitatis essen-
48쪽
INsTi Tu T. MORA L. essentiam,& causas,morborumquciquerariaginem, symptomata,& remedia communi ter speculatur, vel aegrotantibus, ae sanis etiam, ne aegrotent, admovet illorum utile
Moralis theoricae species multae. apud alios sunt. Duas agnoscit Aristoteles; Ethicam, di Politicam; quae tamen & ipis pro varietate rerum, quibus ad felicitatem con- .sequendam vita communis indiget, secantur in plures, civilem, militarem, oeconomicam, nomotheticam, monarchicam, polyam chicam, & alias; quarum summa saltem c pilain axiomata,typosque,habemus in Aristotelis libris. I .
Practicae vero species sunt gnomologica, paragelmattea, hypothetica, paradigmatica, paraenetica; protreptica, & aliae, quarum exempla parum occurrunt in Theognide, Phocylide, Isocrate, Plutarcho, Dione, MaX. Tyrio, Seneca , & in eo quem praecipue legendum indicat Plinius. Ciceroniano deΟΩ
In tam fertili utilique rerum pulcherrumarumsylva, percommodum mihi, iucundumque vobis etiam futurum existimavi, si Aristotelis ordinem in Ethicorum libris secutus , quorum interpretatio mihi. praesertim demandata est, moralis scientiati brevi commemoratione enumeratis insigniori-
49쪽
E p i. T O N E- Fbus problematibus , circa singula mox tria praestem. /Ρrimum, paucorum, qui inter Philosophos veteres celebriores sunt, opitiniones cum Aristotelica conferam. Secundum, exemplis , ex historiarum penu depromptis, rem illustrem. TerMIm demum, veriorem sententiam, sicubi humani imbe-eillitas ingenii deficiat, dubitantibus sim, tam ex divinis Theologorum oraculis, quae
Sermo secundus. ε OMnes homines impulsu naturae scelices
esse desiderant;Et cunctos exercet be titudinis cura mortales. Sed quia pertum bationum caligo rectum confundit intuitum , caecutiunt multi ad perspiciendum, quid sit, quod efiiciat foeticem vitam. Plerique etiam errant; quia more pecu dum antecedentium gregem sequuntur, &praesertim eos,qui valent potestate,&imperio. Cum enim complures illorum unt potius servi coronati, quam domini: snam& auri importuna siti, & violenta regnandi
libidine, & blandis sensuum illecebris r nentur obstricti) multi, perniciose exemplo
50쪽
46 IN ST IT uT. MORALdecepti , nesciunt recto tramite callem ea pere; quia, ut est in pr2verbio, Caecus ea
cum ducit. rSub mundi nascentis origine, cum homunes primi , adhuc credula rudes simplicitate , minime eognoscerent id, quod hodie . sdocuit experientia, & dictavit astutia, gens quaedam iacebat in ima valle , sub excelsi montis radicibus: qui ferire coelum sublimi vertice videbatur. Haec cum pluries curiose adnotasset inaequalem & instabilem lunam,
nunc deciduis cornibus, nunc resurgentihus,credidit,illam ex alto cacumine contrectari posse , atque inde perfecte intelligi,
quomodo cresceret, atque senesceret. Alii itaque canistris, alii saccis , resertiscerere, arreptiS, certatim caeperunt montem ascendere. Sed cum post emensum iter, molestum, atque dissicile, lunam etiam tunc remotissimam cernerent, via sessi, &stacti irrito labore membra, procumbentes humi, optabant, sed frustra, in ima valle remansisse. . At ii,qui remanserant, existimantes, eos qui ascenderant,voti iam compotes factos, lunam tangere, illos festinanter prosequebantur. Hax sunt A. sq.) per altergoriam dicta. Mons ille est fortunae rota, in cuius summitate ignarum vulgus silmmam beatitudianem reperiri putat, cum tamen ibi nulla